Αληθινά μπεστ σέλερ

Στο Βελιγράδι, που αυτές τις μέρες φιλοξενεί τη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου, ρωτήσαμε με ποιον τρόπο υπολογίζονται οι πωλήσεις των βιβλίων και πώς διασφαλίζεται η εγκυρότητα αυτών των αριθμών. «Με δύο τρόπους» μας απαντούν. «Ο πρώτος είναι ένα κεντρικό σύστημα υπολογισμού των πωλήσεων συνδεδεμένο με όλα τα βιβλιοπωλεία της Σερβίας, που αναγνωρίζεται απ’ όλους τους εκδότες και ο δεύτερος, ο πιο σημαντικός και πλήρως αδιαμφισβήτητος είναι η Εθνική Βιβλιοθήκη, αφού κάθε εκδότης καταθέτει εκεί αντίτυπο από την κάθε ανατύπωση των βιβλίων του». Αντίτυπα της κάθε ανατύπωσης + πόσες ανατυπώσεις έκανε το κάθε βιβλίο = ο αριθμός των πωλήσεων του κάθε τίτλου.

Αρχίσαμε, όσοι ακούσαμε την πληροφορία, να σκεφτόμαστε συγκριτικά. Πώς, δηλαδή, στην Ελλάδα υπολογίζονται οι πωλήσεις των βιβλίων. Που δεν υπολογίζονται επί της ουσίας. Κανένα σύστημα ενιαίας μέτρησης των πωλήσεων στα βιβλιοπωλεία δεν υπάρχει. Οι εκδότες καταθέτουν στην Εθνική Βιβλιοθήκη μόνο αντίτυπα της πρώτης έκδοσης και κανείς δεν ελέγχει μετά τις ανατυπώσεις, ούτε καν οι συγγραφείς. Αν θέλουμε, για λόγους ρεπορτάζ, να μάθουμε τι πούλησε το τάδε βιβλίο, αναζητάμε την απάντηση από τους εκδότες, χωρίς ποτέ να είμαστε σίγουροι για την αλήθεια του αριθμού που δίνουν. Υπάρχουν εκδότες που τυπώνουν εξ αρχής βιβλία, που αναμένουν ότι θα «περπατήσουν» στη βιβλιαγορά, αναγράφοντας στο εξώφυλλο τον αριθμό της 1ης, 2ης, 3ης, 4ης, κ.ο.κ. έκδοσης. Η τοποθέτηση στα βιβλιοπωλεία γίνεται μ’ αυτόν τον τρόπο. Και την πρώτη εβδομάδα ένα βιβλιοπωλείο στην Αθήνα, μπορεί να διαθέτει την έκτη έκδοση, και ένα στη Θεσσαλονίκη τη δεύτερη έκδοση του ίδιου βιβλίου! Οσο για τα βιβλιοπωλεία, ακόμα κι εκείνα που δίνουν αριθμούς, ακόμα κι εκείνα που έχουν μηχανοργάνωση (γιατί αρκετά εξακολουθούν να μην έχουν) ποτέ δεν είμαστε σίγουροι ότι τα νούμερα των πωλήσεων δεν είναι «πειραγμένα». Κι όχι μόνο για «πονηρούς» λόγους, αλλά και για κάποιους πολύ απλούς, σχεδόν συμπαθητικούς: διότι ο τάδε βιβλιοπώλης αγαπάει πολύ ένα βιβλίο, το πιστεύει και θέλει να το βοηθήσει «σπρώχνοντάς» το στη λίστα των ευπώλητων.

Εχουμε συνηθίσει να αποδεχόμαστε ότι ο χώρος του πολιτισμού δεν έχει όσα χρήματα θα χρειαζόταν. Και άρα χρονίζουν προγράμματα και ιδέες που απαιτούν και χρήματα για να πραγματοποιηθούν. Ομως υπάρχουν μερικά θέματα που δεν χρειάζονται σχεδόν καθόλου χρήματα. Μόνο σχεδιασμό, βούληση και αποφασιστικότητα. Στην προκειμένη περίπτωση, στον έγκυρο τρόπο υπολογισμού των μπεστ σέλερ και των αντιτύπων που κάθε βιβλίο πούλησε, χρειάζεται απλώς η καθιέρωση ενός ηλεκτρονικού συστήματος πωλήσεων, συνδεδεμένου με όλους τους χώρους πώλησης βιβλίων, όπως γίνεται σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μ’ αυτόν τον τρόπο οι λίστες των μπεστ σέλερ θα αποτυπώνουν την πραγματική διάθεση και επιλογή των αναγνωστών και όχι μόνο εκείνες των βιβλιοπωλών και των εκδοτών. Είναι απλώς θέμα αξιοπιστίας και συνεννόησης. Θέμα πολιτισμού δηλαδή.

• Tης Ολγας Σελλά, Η Καθημερινή, 30/10/2009