Ενας Ελληνας στον Αμαζόνιο

• Δημοσθένης Χατζηδήμος, «Αγιαχουάσκα». Αφήγημα. Εκδ. Καστανιώτη, σελ. 146

Στη ζούγκλα, τη μακρινή πατρίδα τη νιώθεις πολύ μακριά. Τόσο, που υπάρχουν φορές που αναρωτιέσαι αν αυτά που ζεις είναι αλήθεια ή αν αυτά που έζησες κάπου κάποτε πράγματι συνέβησαν. Σαν μέσα σε παραίσθηση, παρόμοια με αυτή που μπορεί να σου δώσει η «αγιαχουάσκα», το αναρριχώμενο φυτό που «ξεχειλίζει από ευφυΐα και σου τη δωρίζει», η ανάγνωση αυτού του παράδοξου αφηγήματος μπορεί να έχει απρόβλεπτη επίδραση. Προσωπικά, με αιφνιδίασε από τις πρώτες σελίδες.

Σε αυτό το πυκνό ανάγνωσμα, που ζει στην ενδιάμεση περιοχή της μαρτυρίας, των αναμνήσεων και του χρονικού, καταλυτική είναι η προσωπικότητα του συγγραφέα-αφηγητή, Δημοσθένη Χατζηδήμου. Ο «Ντένης» του αφηγήματος είναι ο ήρωας, με την παλιά, κλασική έννοια της λέξης, ένας ήρωας ατρόμητος όσο και ευαίσθητος, ένας άνδρας του κινδύνου, της περιπέτειας και της εξερεύνησης.

Στον Αμαζόνιο, ο Ντένης (από τη Θεσσαλονίκη) έχει αφήσει πίσω τον δυτικό πολιτισμό. Το ίδιο έχουν κάνει οι, από ένα σημείο και μετά, συνοδοιπόροι του, ο Περουβιανός Βικτόριο και η χυμώδης Σουηδέζα Γκούγε. Μέσα στα πυκνά φυλλώματα, όπου τα δέντρα είναι σχεδόν «έλλογα» όντα, όπου οι κώδικες της ζούγκλας είναι διαβατήριο επιβίωσης, οι τρεις σύντροφοι μυούνται στα αρχέγονα μυστικά και τα έθιμα των ιθαγενών. Με στόχο να φθάσουν σε έναν μυθικό τόπο, η ηρωική τριάδα αναβιώνει στη μνήμη μας τον συμβολισμό κάθε τριμελούς «συμμορίας» που έχει στοιχειώσει παραμύθια, αναγνώσματα, μυθιστορήματα και κινηματογραφικές ταινίες.

Ο Δημοσθένης Χατζηδήμος έχει το χάρισμα να ξετυλίγει πολύ δυνατές εικόνες και να καλλιεργεί στον αναγνώστη τη «διαστροφή», να αναζητεί τις πιο σκληρές και βαμμένες με αίμα σκηνές, γραμμένες με αρρενωπό ποιητικό τρόπο. Θαύμασα το ταλέντο του συγγραφέα να φθάνει στο μεδούλι της αποδραματοποιημένης ωμότητας, να πλέκει αντίρροπα συναισθήματα φόβου, έκπληξης και σαδισμού, ερωτικής έλξης και σωματικής βίας, αυταπάρνησης και συντροφικότητας. Σαν να έχει αποστάξει τη βρετανική λογοτεχνία περιπετειών του 19ου αιώνα, ο Δημοσθένης Χατζηδήμος διατηρεί το αναντίρρητα προσωπικό του ύφος, αλλά ως αναγνώστης έβλεπα τις σκιές ενός Στίβενσον ή ενός Μπαλαντάιν.

Το πρώτο κεφάλαιο, όπου ο ήρωας είναι μόνος σε έναν αβυσσαλέα πυκνό, ξένο κόσμο, σε μία αχανή ζούγκλα, είναι ένα βαθύτατο πλάγιο σχόλιο στη μοναξιά και στην ανδρεία. Αξέχαστη θα μου μείνει η σκηνή που ο ήρωας, μόνος, βουλιαγμένος στη λάσπη, έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με μία τίγρη οτορόνγκο. «Οι ιθαγενείς λένε ότι η καρδιά του οτορόνγκο φέρνει καλή τύχη, κάτι που πραγματικά χρειαζόμουν»...

Πέρασα υπέροχες στιγμές με αυτό το βιβλίο, που έκανε τη φαντασία μου να οργιάσει. Αλλά, δεν μου αρέσει να το συστήνω. Προειδοποιώ ότι είναι ένας κόσμος πολύ προσωπικός.

• Τoυ Nικου Bατοπουλου, Η Καθημερινή, 10/10/2009