Η ΝΟΜΠΕΛΙΣΤΡΙΑ ΧΕΡΤΑ ΜΙΛΕΡ ΣΤΗ «ΖΕΙΤ»: «Η Σεκουριτάτε ζει και βασιλεύει»

• Η νέα γερμανορουμανικής καταγωγής νομπελίστρια Λογοτεχνίας Χέρτα Μίλερ καταγγέλλει σε άρθρο της τις ρουμανικές μυστικές υπηρεσίες

«Είκοσι χρόνια μετά την πτώση του Νικολάε Τσαουσέσκου οι μυστικές υπηρεσίες του ζουν και βασιλεύουν- απλώς με άλλο όνομα- και το φακέλωμα συνεχίζεται»! Καταγγελίες σαν κι αυτή και ακόμη πιο θαλερές είναι που χάρισαν στη γεννημένη στη Ρουμανία γερμανικής καταγωγής συγγραφέα και ποιήτρια Χέρτα Μίλερ το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας. Τουλάχιστον για τη Σουηδική Ακαδημία ήταν η μαχητικότητά και η γενναιότητά της απέναντι στον ζόφο του καθεστώτος Τσαουσέσκου και τη διαβόητη Σεκουριτάτε του που μέτρησε στην απόφασή της για την ύψιστη λογοτεχνική διάκριση. Αν όμως σκύψει κάποιος πάνω από τα κείμενά της, που κάποτε έχουν τη δύναμη μαρτυρίας και καθηλώνουν σαν δυνατά δημοσιογραφικά κείμενα, καταλαβαίνει ότι δεν είναι μόνον αυτό που χαρακτηρίζει τη νέα νομπελίστρια, εν πολλοίς άγνωστη στο ελληνικό κοινό (μόνον ένα μυθιστόρημά της, μεταφρασμένο το 1990 από τις εκδόσεις Ηρόδοτος, είχε κυκλοφορήσει). Είναι και μια «παράξενη» ιδιότητα που κάνει τα κείμενά της γοητευτικά: η αίσθηση ότι ενώ η γράφουσα είναι η πρωταγωνίστρια, είναι ταυτόχρονα και η ίδια που εποπτεύει το κείμενο, υπεράνω και εκτός, με μια αντικειμενικότητα που του δίνει την εγκυρότητα δημοσιογραφικής έρευνας.

Τρανό- γοητευτικότατο- παράδειγμα η εκτενέστατη μαρτυρία της Χέρτα Μίλερ στη γερμανική εφημερίδα «Die Ζeit», στο φύλλο της 28ης Ιουλίου, υπό τον τίτλο «Η Σεκουριτάτε είναι ακόμη ενεργή», αποσπάσματα από την οποία παρουσιάζει σήμερα στους «Ορίζοντες».

«Κάθε ταξίδι μου πίσω στη Ρουμανία είναι για μένα κι ένα ταξίδι σε άλλη εποχή, κατά την οποία στη ζωή μου δεν γνώριζα ποιο απ΄ όσα ζούσα ήταν συμπτωματικό και ποιο ήταν σκηνοθετημένο», γράφει η Χέρτα Μίλερ στο άρθρο της. «Γι΄ αυτό και προσπαθούσα κάθε φορά να βρω τρόπο να γίνω κοινωνός των φακέλων μου και να διαβάσω τι τελικά μου καταλόγιζαν. Αντ΄ αυτού το μόνο που αποκόμιζα τελικά ήταν ενδείξεις ότι και πάλι, και πάντα, με παρακολουθούσαν.

Την περασμένη άνοιξη βρέθηκα στο Βουκουρέστι με πρόσκληση του Νew Εurope College. Την πρώτη ημέρα, εκεί που καθόμασταν στο σαλόνι του ξενοδοχείου με έναν δημοσιογράφο κι έναν φωτορεπόρτερ, ένας φουσκωτός ρώτησε τον δεύτερο αν έχει άδεια και θέλησε να του πάρει τη φωτογραφική μηχανή. "Εδώ δεν επιτρέπεται η λήψη φωτογραφιών, ούτε καν ατόμων" του είπε.

Το επόμενο απόγευμα είχα δώσει ραντεβού για φαγητό με έναν φίλο μου. Ήρθε να με πάρει στις 18.00 από το ξενοδοχείο και στον δρόμο, έξω από την είσοδο, συνειδητοποίησε πως τον παρακολουθούσαν. Όταν δε έφτασε στη ρεσεψιόν και ζήτησε να με καλέσουν, η ρεσεψιονίστ του ζήτησε να συμπληρώσει πρώτα μια αίτηση επίσκεψης. Και τρόμαξε πολύ, γιατί αυτό δεν γινόταν ποτέ- ούτε καν την εποχή του Τσαουσέσκου.

Πήγαμε τελικά στο εστιατόριο και στον δρόμο παρατήρησα ότι μου ζητούσε συνεχώς να αλλάζουμε πεζοδρόμιο. Τότε, δεν κατάλαβα τίποτα. Αλλά τον άκουσα την άλλη ημέρα να εξηγεί στον διευθυντή του Νew Εurope College τα της αίτησης επίσκεψης και τα της παρακολούθησής του και παρακολούθησής μας ώς το εστιατόριο. Εκείνος έστειλε τη γραμματέα του στο ξενοδοχείο για να ακυρώσει όλες τις κρατήσεις του ΝΕC. Ο διευθυντής του ξενοδοχείου υποστήριξε ότι η ρεσεψιονίστ ήταν άπειρη, καθώς ήταν η πρώτη μέρα της στη δουλειά. Όμως η γραμματέας την ήξερε χρόνια. Η αντίδραση του διευθυντή ήταν πως ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου είναι πρώην μέλος της Σεκουριτάτε και αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. Όταν δε του ζήτησε η γραμματέας να ακυρώσει τις κρατήσεις, χαμογέλασε και της είπε πως και στα άλλα ξενοδοχεία αυτής της κατηγορίας τα πράγματα είναι ίδια. Η μόνη διαφορά είναι ότι εκεί δεν το ξέρουν πως ο ιδιοκτήτης είναι πρώην Σεκουριτάτε.

Το εντυπωσιακό είναι ότι για να γνωρίζει κάποιος πως είχα ραντεβού με τον φίλο μου για φαγητό θα πρέπει να είχε ακούσει τα τηλεφωνήματά μου...».

«Οι πρώην χαφιέδες μπορούν να είναι τα πάντα»

«Η μυστική υπηρεσία του Τσαουσέσκου, η Σεκουριτάτε, δεν διαλύθηκε αλλά μετονομάστηκε σε SRΙ (Ρουμανική Υπηρεσία Πληροφοριών), η οποία σύμφωνα με δικά της στοιχεία προσέλαβε το 40% των άλλοτε μυστικών πρακτόρων» γράφει η Χέρτα Μίλερ στη γερμανική «Die Ζeit».

«Βέβαια, το πραγματικό ποσοστό είναι μεγαλύτερο. Το δε 60% είναι σήμερα συνταξιούχοι (με τριπλάσιες συντάξεις από τους μισθούς τους) ή οι νέοι διαμορφωτές της οικονομίας. Στη Ρουμανία σήμερα οι πρώην χαφιέδες μπορούν να είναι, πέρα από διπλωμάτες, τα πάντα.

Το άνοιγμα των μυστικών φακέλων δεν απασχόλησε τους Ρουμάνους διανοούμενους. Όλοι ήξεραν τι γινόταν (απλώς όταν κάποιος διεκδικούσε το άνοιγμα συνεχώς, όπως εγώ, το μόνο που έκανε ήταν να σπάσει τα νεύρα των φίλων του). Αυτός ήταν και ο λόγος που οι μυστικοί φάκελοι έμειναν να σκονίζονται στην υπηρεσία με το όνομα γλωσσοδέτη, CΝSΑS, που ίδρυσε η Ευρωπαϊκή Ένωση το 1999 στο κτίριο της παλιάς- νέας μυστικής υπηρεσίας. Με εξέπληξαν δε οι τρεις κοπέλες- με φλούο καλσόν, μίνι φούστες και βαθιά ντεκολτέ, σαν να δούλευαν σε κατάστημα ερωτικών βοηθημάτων- που σε υποδέχονταν στην είσοδο του κτιρίου, δίπλα σε έναν φαντάρο με αυτόματο στον ώμο.

Η Σεκουριτάτε είχε για κάθε μειονότητα που παρακολουθούσε ειδικούς τομείς. Για τους Γερμανούς είχε τον τομέα «Γερμανοί εθνικιστές και φασίστες», για τους Ούγγρους "Ουγγρικοί προκλητικοί κύκλοι", για τους Εβραίους "Εβραίοι εθνικιστές". Μόνον οι συγγραφείς είχαν την τιμή να παρακολουθούνται από το τμήμα "Τέχνη και κουλτούρα".

Βρήκα τον φάκελό μου στο κωδικό όνομα "Κριστίνα". Τρεις τόμοι, 914 σελίδες. Ο λόγος για τον οποίο τον είχαν ανοίξει; "Τάσεις στρέβλωσης της πραγματικότητας, ειδικά της ρουμανικής επαρχίας" στο βιβλίο μου "Ναδίρ" (Νiederungen), κάτι που στήριζαν αναλύσεις επί αναλύσεων. Αλλά και το γεγονός ότι ανήκα "σε έναν κύκλο γερμανόφωνων ποιητών", οι οποίοι "είναι γνωστοί για τις εχθρικές εργασίες τους"».

Σεξ με οκτώ Άραβες φοιτητές...

«Την εποχή που ήμουν βιβλιοθηκάριος για το Ινστιτούτο Γκαίτε και ήμουν φίλη μιας μεταφράστριας στη γερμανική πρεσβεία» γράφει η Χέρτα Μίλερ, «με κατηγόρησαν ότι δεν έχω κανονική εργασία, αλλά ζω "σαν παράσιτο" από την πορνεία και τη μαύρη αγορά. Άκουσα χαρακτηρισμούς που δεν είχα ξανακούσει στη ζωή μου. Δεν τηρούσαν καν τα προσχήματα. Με μάζευαν από τον δρόμο εκεί που πήγαινα στο κομμωτήριο. Μια νύχτα ένας αστυνομικός με οδήγησε σε μια αίθουσα στα υπόγεια μιας φοιτητικής εστίας όπου με περίμεναν τρεις άνδρες με πολιτικά πίσω από ένα τραπέζι. Ένας κοκαλιάρης ήταν ο αρχηγός. Μου ζήτησε τα χαρτιά μου και μου είπε "Λοιπόν, πόρνη, ξαναβρισκόμαστε". Δεν τον είχα ξαναδεί ποτέ μου. Υποτίθεται πως είχα κάνει σεξ με οκτώ Άραβες φοιτητές που με είχαν πληρώσει με καλσόν και καλλυντικά. Δεν γνώριζα κανέναν Άραβα. "Αν θέλουμε βρίσκουμε είκοσι Άραβες φοιτητές για μάρτυρες. Θα δεις, θα είναι μια άψογη διαδικασία". Και πετούσε τα χαρτιά μου στο πάτωμα για να σκύβω και να τα πιάνω. Αυτό έγινε 30-40 φορές».

• Επιμέλεια: Παύλος Ηλ. Αγιαννίδης, TA NEA: Τρίτη 20 Οκτωβρίου 2009