Η ελληνική λογοτεχνία στην πρώτη γραμμή

• ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ: ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΑΝΘΙΖΟΥΝ

• Αγαπημένοι συγγραφείς όλων των γενεών έχουν νέα μυθιστορήματα. Τα δοκίμια αλλά και οι επανεκδόσεις κάνουν το ενδιαφέρον της φουρνιάς μεγαλύτερο

• Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 29 Αυγούστου 2009

Οικονομική κρίση; Ούτε να το σκέφτεστε. Μεγάλοι, μικρομεσαίοι και μικροί εκδότες, αντί να μικραίνουν τους καταλόγους με τα νέα βιβλία τους, τους μεγαλώνουν ή τους κρατούν στα ίδια επίπεδα με τα περσινά.

Ετσι, η φετινή φθινοπωρινή παραγωγή και όγκο παρουσιάζει και ποικιλία. Η παλιά φρουρά της ελληνικής λογοτεχνίας εμφανίζεται πανίσχυρη, λες και δεν έχει περάσει από πάνω της ούτε μία μέρα. Η νέα γενιά εργάζεται ασταμάτητα, αποδεικνύοντας ότι δεν θα παραμείνει στο ένα καλό έργο-πυροτέχνημα.

»Μια σημαντική φυσιογνωμία των ελληνικών γραμμάτων, ο Αλέξης Πάρνης (ψευδώνυμο του Σωτήρη Λεωνιδάκη), επιστρέφει με το μυθιστόρημα «Η οδύσσεια των διδύμων» («Καστανιώτης»). Κεντρικός ήρωας, ένας νεαρός Ελληνας ιδεολόγος κομμουνιστής, που βρέθηκε στα τέλη του 1949 πολιτικός πρόσφυγας στη Σοβιετική Ενωση.

»«Σ' ένα στρατόπεδο άκρη στην ερημιά» («Κέδρος») μας μεταφέρει ο Μένης Κουμανταρέας με τη νέα νουβέλα του. Ενας αγγελόμορφος στρατιώτης ζωγραφίζει με την προτροπή της γυναίκας του στρατηγού τον σύζυγό της και διοικητή του. Ο πίνακας, χρόνια μετά, θα εκτεθεί σε πινακοθήκη και θα προκαλέσει τόση προσέλευση κόσμου που πολλοί θα μιλήσουν για λαϊκό προσκύνημα.

» Ατιτλοφόρητο είναι το μυθιστόρημα του Παύλου Μάτεσι («Καστανιώτης»). Μας υπόσχεται ότι θα είναι ανατρεπτικό, με έντονη δράση και άγριο χιούμορ.

» «Ιούδας και Οιδίπους» («Καστανιώτης») είναι ο προσωρινός τίτλος του μυθιστορήματος της Ρέας Γαλανάκη. Μια νεαρή δασκάλα στην ορεινή Κρήτη θα αναμετρηθεί με τον έρωτα, το άγνωστο, τις σκληρές και περίκλειστες κοινωνικές δομές, αλλά και τους μύθους: του Ιούδα και του Οιδίποδα.

»Αυτοβιογραφικό το μυθιστόρημα «Ποιους θα δαγκάσω άμα λυσσάξω» («Καστανιώτης»), του Παντελή Καλιότσου, με ήρωες τον έρωτα, την αλητεία, τη συγγραφή, την ανατροπή και τη σύγκρουση.

»Η Σώτη Τριανταφύλλου αυτοβιογραφείται στον «Χρόνο πάλι» («Πατάκης»), που ανήκει στη σειρά «Η κουζίνα του συγγραφέα». Αυτοβιογραφία και μυθοπλασία συγχέονται. «Αν είχα μια δεύτερη ευκαιρία, μια δεύτερη ζωή, θα γινόμουν...», γράφει κάποια στιγμή η συγγραφέας.

»Ενα λογοτεχνικό κείμενο άγνωστου συγγραφέα που εγκωμιάζει την εμμονή στην αλήθεια πέφτει στα χέρια τυπογράφου, που περιστασιακά εργάζεται και σε προποτζίδικο. Είναι το νέο μυθιστόρημα του Σάκη Τότλη, «Ιντερσίτυ» («Κέδρος»).

» Ο ποιητής Νίκος Δαββέτας έχει μπει για τα καλά πλέον στην πεζογραφία. Στο μυθιστόρημά του «Η Εβραία νύφη» («Κέδρος»), μία νέα γυναίκα αναζητά στοιχεία για την εμπλοκή του πατέρα της στον αφανισμό των Ελλήνων Εβραίων.

»Τρίτο βιβλίο της βραβευμένης για τα τα δύο προηγούμενα μυθιστορήματά της, Δήμητρας Κολλιάκου. Τέσσερις νουβέλες συστεγάζονται στον τόμο «Η αρρώστια των βουνών» («Πατάκης»). Τέσσερα είδη πόθου δένουν τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα: ο ανεκπλήρωτος, ο ασεβής, ο ματαιωμένος, ο ξοδεμένος.

» Ο κόσμος των ζωντανών και των νεκρών συγκρούονται δημιουργικά στο μυθιστόρημα του Κωστή Γκιμοσούλη, «Το φάντασμά της» («Κέδρος»). Ενα σχόλιο με πολλά κωμικοτραγικά στοιχεία για την απώλεια, τη μοναξιά, την ελευθερία.

»Στο δεύτερο μυθιστόρημά της «Η αναπαράσταση» η Λίλα Κονομάρα («Μεταίχμιο») αποτυπώνει την πορεία της συγγραφής της βιογραφίας του λογοτέχνη Ανδρέα Παράσχου. Μία περιπλάνηση στην Ξάνθη των πλούσιων καπνεμπόρων, των πομάκικων χωριών και των θρησκευτικών και κοινωνικών αντιθέσεων, στη Σαμοθράκη, στο Παρίσι και στο Βερολίνο.*

Επανεκδίδονται γιατί αξίζουν

» Η «Αυτοβιογραφία» («Κέδρος») του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1886-1944), η οποία πρωτοδημοσιεύτηκε σε είκοσι εννέα συνέχειες στο περιοδικό «Μπουκέτο», σε επιμέλεια του καθηγητή Γιάννη Παπακώστα. Είχε ξανακυκλοφορήσει σε μορφή βιβλίου, το 1986, από τις εκδόσεις «Στιγμή».

» Οι νουβέλες του Κώστα Βάρναλη «Ο λαός των μουνούχων/ Ιστορία του αγίου Παχωμίου/ Οι Φυλακές» («Κέδρος») πρωτοεκδόθηκαν το 1923 στην Αλεξάνδρεια («Γράμματα»), με το ψευδώνυμο Δήμος Τανάλιας. Ο ποιητής έγραφε με ψευδώνυμο γιατί ήταν εκπαιδευτικός. Λίγα χρόνια αργότερα θα κυνηγηθεί από τη δικτατορία Παγκάλου και θα απολυθεί.

» Ενα απαραίτητο εγχειρίδιο με όλα όσα θα θέλατε να μάθετε για τον Αριστοφάνη, από έναν μεγάλο θεατράνθρωπο, τον Αλέξη Σολομό. Ο «Ζωντανός Αριστοφάνης» («Κέδρος») μιλάει για τις βασικές ιδέες των αριστοφανικών κωμωδιών: τον πόλεμο, τον πλούτο, τη δημοκρατία, την παιδεία, την τέχνη.

Δοκίμια και σημειωματάρια

» Ο Θανάσης Βαλτινός επιστρέφει με μια σειρά μικρών δοκιμίων, που έγραψε με διάφορες αφορμές. Στεγάζονται υπό τον τίτλο «Κρασί και Νύμφες. Μικρά δοκίμια επί παντός» («Εστία»).

» Το προσωπικό «Σημειωματάριο» («Αγρα») του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ (1870-1934), που ανήκε στην προσωπική συλλογή του ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκου, θα δει το φως της δημοσιότητας.