Βιβλία και Πολιτικοί, Ι

• ΦΑΡΕΝάΙΤ 451
• Από τον Γιώργο - Ικαρο Μπαμπασάκη
• Ελευθεροτυπία, Βιβλιοθήκη, Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2009

Οδεύουμε προς τις εκλογές, και ξέρουμε ότι, δυστυχώς, έχουν ανεπιστρεπτί παρέλθει οι καιροί που ευνοούσαν το μεθοδικό διάβασμα και γράψιμο εκ μέρους των πολιτικών, ανδρών τε και γυναικών.

Αλλοτε δεν υπήρχε ηγέτης που να μην εκθέτει συστηματικά διά της γραφής τις βλέψεις, τις ιδέες, τις διαθέσεις του. Στη θεαματική φάση της κοινωνικής οργάνωσης του υπάρχειν, οι ηγέτες, σωστοί Τιραμόλα και Σπίντι Γκονζάλες των media, δεν έχουν χρόνο να γράφουν, οπότε αναθέτουν την εργασία της συγγραφής των κειμένων «τους» σε έμπιστους συνεργάτες τους. Πολλοί παλιοί είχαν ταραχθεί όταν έμαθαν ότι ακόμα και ο ευφραδέστατος John Fitzgerald Kennedy εκφωνούσε, με ιλιγγιώδη ταχύτητα, λόγους «του» που είχε συγγράψει ο πολύς Theodore Chaikin «Ted» Sorensen. Ακόμα και το βιβλίο τού Kennedy Profiles in Courage, που έγινε ευπώλητο, προκάλεσε επαινετικές συζητήσεις, και συνέβαλε στην άνοδο του «συγγραφέα» του στην προεδρία των ΗΠΑ, αφού του είχε προσφέρει, στα 1955, το σημαντικό Βραβείο Pulitzer, είναι γραμμένο από τον Sorensen!

Οι τελευταίες πληροφορίες λένε ότι οι πολιτικοί δεν έχουν πλέον ούτε και για διάβασμα χρόνο - κυρίως δεν έχουν χρόνο να επιλέγουν τα βιβλία που θα είναι ψυχωφελές και χρήσιμο να μελετήσουν ή/και να απολαύσουν. Οντας ευαίσθητος και νομιμόφρων πολίτης, σπεύδω, κατόπιν δεκαπενθημέρου περισυλλογής και έρευνας, να προτείνω κατάλληλα αναγνώσματα για τους νυν κορυφαίους Ελληνες πολιτικούς (εννοείται ότι, παραλλήλως, τα αναγνώσματα αυτά προτείνονται και στους υπόλοιπους εκλεκτούς αναγνώστες της Βιβλιοθήκης). Πάμε, λοιπόν:

• Για τον Κώστα Καραμανλή (Νέα Δημοκρατία): Peter Handke, Περί κοπώσεως (μτφρ.: Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Καστανιώτη). Ενα έξοχο λογοτεχνικό πόνημα του αιχμηρού αυστριακού συγγραφέα (1942), όπου εξετάζεται η κόπωση όχι ως κάτι το μεμπτόν, αλλά ως η αλήθεια μιας τόσο πανανθρώπινης αίσθησης/κατάστασης, στην οποία οι πάντες έχουμε δικαίωμα. Ο Handke μάς ξεναγεί στην κόπωση που είναι λυσσασμένη σαν πάθος (σ. 9), στην κόπωση-υπόδειγμα (σ. 29), στην κόπωση που γίνεται φίλη (σ. 48), ενώ αποφαίνεται: «Η κόπωση δίνει τον ρυθμό στις σκόρπιες λεπτομέρειες» (σ. 67). Αφού προηγουμένως έχει αναφερθεί στον γαλήνιο ηθοποιό Robert Mitchum, στον τροβαδούρο Bob Dylan και στον εμπρηστικό είρωνα Ray Davis των Kinks, και λίγο προτού κάνει μνεία στον δημοφιλέστατο noir ντετέκτιβ/ ιππότη Philip Marlow, ο Handke προσφέρει τον πλέον ποιητικό ορισμό της κόπωσης: «Κόπωση: ο άγγελος που αγγίζει το δάχτυλο ενός βασιλιά που ονειρεύεται, ενώ οι άλλοι βασιλιάδες συνεχίζουν να κοιμούνται χωρίς όνειρα».

• Για τον Γιώργο Παπανδρέου (ΠΑΣΟΚ): Q. Τ. Cicero, Εγχειρίδιο προεκλογικής εκστρατείας [μτφρ.-εισαγωγή: Αθηνά Δημοπούλου-Πηλιούνη, πρόλογος: Καλλιόπη (Κέλλυ) Μπουρδάρα, εκδ. Πατάκη]. Γραμμένο τον 1ο π. Χ. αιώνα, το παρόν ολιγοσέλιδο πόνημα παραμένει και σήμερα επίκαιρο. Ηταν μάλιστα επιτυχές εγχείρημα καθότι ώθησε τον περιλάλητο ρήτορα Μάρκο Τύλλιο Κικέρωνα (106-43 π.Χ.) στην κατάκτηση του ανωτάτου αξιώματος, αυτού του πρώτου υπάτου, το 64 π.Χ. Το κείμενο έχει γράψει ο αδελφός τού Κικέρωνα, ο Κόιντος Τύλλιος, όντας επικεφαλής του πολιτικού γραφείου του αδελφού του, όπως θα λέγαμε σήμερα. Τα λόγια του Κόιντου είναι μεστά, λιτά, μένουν σε τόνους χαμηλούς, αποφεύγουν την πρόκληση, αλλά και ξέρουν να γίνονται εμπρηστικά όταν κρίνεται απαραίτητο. Γράφει ο Κόιντος: «Αν και βεβαίως πρέπει να στηρίζεσαι στις παλιές και εδραιωμένες φιλίες, πολλές και χρήσιμες φιλίες δημιουργούνται κατά την ίδια την προεκλογική εκστρατεία. Γιατί μία τέτοια εκστρατεία, παρά τα άλλα μειονεκτήματά της, έχει και αυτό το πλεονέκτημα: μπορείς με ειλικρίνεια να κάνεις φίλους όποιους θέλεις, πράγμα που δεν είναι δυνατόν την υπόλοιπη ζωή σου με άτομα τα οποία, αν κάποια άλλη στιγμή προσπαθούσες να καλλιεργήσεις τη σχέση μαζί τους, θα φάνταζες ψεύτικος! Ομως σε μία προεκλογική εκστρατεία θα φαινόσουν ανάξιος υποψήφιος αν δεν έκανες πολλές τέτοιες επαφές με ιδιαίτερη επιμέλεια».

• Για την Αλέκα Παπαρήγα (ΚΚΕ): Ζόρες Μεντβέντιεφ και Ρόι Μεντβέντιεφ, Ο Αγνωστος Στάλιν (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Ταξινομημένα σε πέντε μέρη (Η Επαύριον, Ο Στάλιν και τα πυρηνικά όπλα, Ο Στάλιν και η Επιστήμη, Ο Στάλιν και ο Πόλεμος, Ο άγνωστος Στάλιν), τα κείμενα των αδελφών Μεντβέντιεφ διαβάζονται και αυτόνομα, συνθέτοντας, πάντως, ένα πολύπτυχο βιογράφημα/ εργογράφημα του Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι (1879-1953), που διαβάζεται με αδιάπτωτο ενδιαφέρον, 130 χρόνια μετά τη γέννησή του. Λίαν διαφωτιστικά τα όσα καταγράφονται στις 500 σελίδες του βιβλίου, ιδιαίτερα εκείνα για τον συνταγματάρχη Ράζιν και το πώς περιέπεσε σε δυσμένεια επειδή επέμενε στη μεγάλη στρατηγική αξία των θέσεων του Καρλ φον Κλαούζεβιτς, το ενδεχόμενο της δολοφονίας του Στάλιν από τον φοβερό και τρομερό Μπέρια, ο παροπλισμός και η ανελέητη εξόντωση, στα 1938, του Νικολάι Μπουχάριν. Ο «ιδεολογικός στρατάρχης των επαναστατικών δυνάμεων - ο σύντροφος Στάλιν», παρά τις πάνω από εκατό (100!!!) βιογραφίες που έχουν κυκλοφορήσει από τον θάνατό του, το 1953, παραμένει για πολλούς, και για την Αλέκα Παπαρήγα, θαρρώ, ένα αίνιγμα και μια αφορμή για μελέτη των χαρακτηριστικών που συνιστούν έναν σκληρό ηγέτη, αλλά και για την υφή των καθημερινών, συνήθως άγνωστων, στιγμών του. «Στο παραμικρό σημάδι πόνου στις αρθρώσεις ή τους μυς», γράφει ο Ζόρες Μεντβέντιεφ, «ο Στάλιν στρεφόταν στη φωτιά για μια μορφή αυτοθεραπείας, ανεβαίνοντας να ξαπλώσει πάνω στη ρωσική θερμάστρα. Την πρακτική αυτή τη συνέχισε μέχρι το τέλος της ζωής του».

• Για τον Αλέξη Τσίπρα (ΣΥΝ): Jose Carlos Mari'ategui, Εφτά Δοκίμια για την Ερμηνεία της Περουβιανής Πραγματικότητας (μτφρ. & εισαγωγή: Ρήγας Καππάτος, επίμετρο: Michael Lowy, εκδ. Αγρα). Από τα κρυφά συγκλονιστικά εκδοτικά γεγονότα των τελευταίων ετών, η κυκλοφορία του τόμου αυτού έρχεται να μας συστήσει μιαν από τις σημαντικότερες μορφές της σκέψης και της πράξης του 20ού αιώνα. Ο Mari'ategui (1894-1930) ανήκει σ' εκείνους που συνέβαλαν στο να γίνει η Αριστερά πολύπτυχο πολιτικό σχήμα και συνάμα όραμα, ένας έλλογος μύθος κι ένα εφαλτήριο πράξεων, μια αφήγηση, μια αντίληψη για τον κόσμο και εντός του κόσμου. Ηταν ένας στοχαστής με σκέψη πρωτότυπη, με ιδέες απανωτές και γόνιμες, με διάθεση για δράση δυναμική και ρηξικέλευθη. Προώθησε την ιδέα ενός ατομικισμού κοινής ωφελείας και υποστήριξε τα «κοινόβια» των Ινκας, τον θεοκρατικό κολεκτιβισμό και τον υλισμό τους. Αιρετικός μαρξιστής, όπως κάθε μαρξιστής που σέβεται, όχι μονάχα τον εαυτό του αλλά και τον ίδιο τον Marx, ο Mari'ategui γράφει με λυρική μαεστρία και γερά τεκμηριωμένη ένταση για την ταξική διάρθρωση του Περού, για τη λογοτεχνία, για την παιδεία, για τους ιθαγενείς Ινδιάνους. «Ο Ινδιάνος έχει κοινωνική ύπαρξη της οποίας διατηρεί τις συνήθειες, το αίσθημά της για τη ζωή, τη στάση της μπροστά στο Σύμπαν... Η ζωή του Ινδιάνου έχει στυλ. Παρά την κατάκτηση, το λατιφούντιο, τον αρχηγισμό, ο Ινδιάνος των Ανδεων κινείται ακόμη, κατά κάποιον τρόπο, μέσα στη δική του παράδοση».

ΥΓ.: Στο επόμενο, βιβλία για τον Γιώργο Καρατζαφέρη (ΛΑΟΣ), για τον Μιχάλη Τρεμόπουλο (Οικολόγοι Πράσινοι), και για τους Λοιπούς.