ΟΙ «ΚΛΑΣΙΚΟΙ» της νέας χιλιετίας. Εργα του 20ού αιώνα που θα αφήσουν εποχή

• J. G. Ballard: Ανθρωποι του Μιλένιουμ, μτφρ.: Μαρία Κονδύλη, εκδόσεις Ποταμός, σ. 403, 19 ευρώ

Ο ανατρεπτικός και καινοτόμος Μπάλαρντ, που απεβίωσε μόλις λίγες βδομάδες πριν, συγγραφέας του Crash και του Atrocities Exhibition, χαρακτηρίστηκε συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, ενώ ο ίδιος είχε δηλώσει πως αυτό που επεδίωκε στα έργα του ήταν «να γράψει για το μέλλον των επόμενων πέντε λεπτών».

Ο Μπάλαρντ στο αριστουργηματικό Ανθρωποι του Μιλένιουμ, που κυκλοφόρησε το 2003, κάνοντας τη δική του διάγνωση για τις ασθένειες της εποχής, προβλέπει την εξέγερση του σιωπηρού πλήθους της μεσοαστικής τάξης, η οποία κατά τον 20ό αιώνα υπήρξε στυλοβάτης της κοινωνίας, -τώρα χρεωμένης και υποταγμένης σε δυσβάσταχτες υποθήκες, δάνεια και δίδακτρα-, είναι η τάξη που επαναστατεί απέναντι στα δεσμά της κατανάλωσης. Πρώην πειθήνιοι οικογενειάρχες απεκδύονται τις ψευδαισθήσεις τους, μεταμορφώνονται σε πολέμιους του καπιταλιστικού συστήματος και πετώντας όλες τις άχρηστες αποσκευές, αντικρίζουν για πρώτη φορά με ειλικρίνεια τον εαυτό τους.

Ολόκληρο το έργο του Μπάλαρντ θα διαβαστεί από τις επερχόμενες γενεές, αλλά ειδικότερα το Ανθρωποι του Μιλένιουμ σφραγίζει το τέλος της πλαδαρής ευημερίας, της ιστορίας του καταναλωτή και της οικόσιτης νάρκης του «νέου προλεταριάτου». Ενα βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα, μαρτυρία μιας εποχής, ανιχνεύει τη ρίζα της υπάρχουσας κρίσης αξιών, ταυτότητας και οικονομίας καθώς και την αδυναμία της επένδυσης της ζωής μας με κάποιο νόημα.

Διά στόματος ενός εκ των χαρακτήρων του θα πει:

Είναι θλιβερό, αλλά η ζωή δεν αξίζει τίποτα. Ή σχεδόν τίποτα. Οι θεοί έχουν πεθάνει κι εμείς δεν εμπιστευόμαστε τα όνειρά μας. Αναδυόμαστε από το κενό, γυρίζουμε και το κοιτάζουμε για λίγο, και ύστερα ξαναγινόμαστε ένα μ' αυτό. Μια κοπέλα κείτεται νεκρή στο κατώφλι της. Ενα άσκοπο έγκλημα, αλλά ο κόσμος σταματά. Ακούμε, και το σύμπαν δεν έχει τίποτα να πει. Υπάρχει μονάχα σιωπή, κι έτσι υποχρεωνόμαστε να μιλήσουμε εμείς.

• Από την Αργυρώ Μαντόγλου, Ελευθεροτυπία, Βιβλιοθήκη, Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου 2009