Οι θάνατοι των Αθανάτων

• Ποιος έχει βάλει στο στόχαστρο τα μέλη της Ακαδημίας του Ρίο ντε Τζανέιρο; Μια ξεκαρδιστική ιστορία από τον δημοφιλή βραζιλιάνο συγγραφέα και σκηνοθέτη Ζο Σοάρες

Στον τόμο των αστυνομικών διηγημάτων Ελληνικά εγκλήματα 3που εκδόθηκαν από τον Καστανιώτη υπάρχει και το διήγημα του Πέτρου Μάρκαρη «Η δολοφονία ενός Αθανάτου», όπου ένας συγγραφέας, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, βρίσκεται νεκρός, θύμα εγκληματικήςενέργειας. Το θέμα όμως του θανάτου των ακαδημαϊκών έχει απασχολήσει και τον Ζο Σοάρες (Ρίο ντε Τζανέιρο, 1938), κωμωδιογράφο, θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη, ιδιαιτέρως δημοφιλή στην πατρίδα του για τα «ελαφρά» αστυνομικά του μυθιστορήματα. Γνωστός στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό από τα βιβλία του Μια σάμπα για τον Σέρλοκ Χολμς (βλ. «Βιβλία», 20 Νοεμβρίου 1998) και Ποιος σκότωσε τον Χετούλιο Βάργκας; («Βιβλία», 1η Ιουλίου 2001), ο Σοάρες στο παρόν μυθιστόρημα μας μεταφέρει στο 1923, όταν στο Ρίο ντε Τζανέιρο, σ΄ ένα οίκημα πανομοιότυπο με το Μικρό Τριανόν των Βερσαλλιών, δώρο της γαλλικής κυβέρνησης στη Βραζιλία, πρόκειται να γίνει τελετή για την ανάδειξη ενός νέου μέλους της Ακαδημίας. Πρόκειται για τον γερουσιαστή Μπελιζάριου Μπεζέρα, εξέχον μέλος της καλής κοινωνίας που μοιάζει με «αυτοκράτορα οπερέτας». Ο Μπεζέρα είναι συγγραφέας του βιβλίουΔολοφονίες στη Βραζιλιάνικη Ακαδημία Γραμμάτων, όπου αφηγείται με χιούμορ και οίστρο την ιστορία ενός αποτυχημένου ποιητή, ο οποίος αποφασίζει να εκδικηθεί όλα τα μέλη της Ακαδημίας εξολοθρεύοντάς τα επειδή αρνήθηκαν να τον ανακηρύξουν Αθάνατο. Ξαφνικά, όμως, στην πανηγυρική τελετή ο νέος ακαδημαϊκός πεθαίνει δηλητηριασμένος. Ατυχώς, στην κηδεία του το κακό επαναλαμβάνεται, αφού ο συνάδελφός του στην Ακαδημία, ο ποινικολόγος Βαρεζέιρα, πέφτει και αυτός νεκρός τη στιγμή που ετοιμάζεται να εκφωνήσει τον επικήδειο.

Τότε δύο άνθρωποι αναλαμβάνουν να εξιχνιάσουν τις δολοφονίες: ο επιθεωρητής Μασάντου Μασάντου και ο ιατροδικαστής Ζιλμπέρτου ντε Πένα-Μοντέιρου. Ψάχνοντας για τον δολοφόνο, ανακρίνοντας υπόπτους, αυτό το δίδυμο των ερευνητών πέφτει πάνω σε πρόσωπα που συνδέονται με τα θύματα ποικιλοτρόπως: αισθηματικά, σεξουαλικά, οικονομικά. Είναι η Μονίκ, γαλλίδα καλλιτέχνις, για τα μάτια της οποίας μάχονται νέοι και γέροι, κοινοί θνητοί και Αθάνατοι (ο επιθεωρητής πλαγιάζει μαζί της, το ίδιο κάνει με τη Μανουέλα, σύζυγο πρεσβευτή, αλλά και τη Γαλάτεια, κόρη του ποιητή Εουζέμπιο Φερνάντες). Είναι ακόμη ο Λαμεζόν, ιδιοκτήτης σκανδαλοθηρικών εφημερίδων, συγγραφέας ενός βιβλίου για πουλιά, ερωτευμένος με έναν ιάπωνα σοφέρ, ο Ντάντας, ποινικολόγος που υπερασπίζεται αναρχικούς και κομμουνιστές, και ο ιερέας Ινάσιου ντε Βιλαφόρτε, θαυμαστής του Οσκαρ Γουάιλντ, άνδρας με σεξουαλικές παρεκκλίσεις, που υπογράφει ποιήματα ως «Ντόριαν Γκρέι». Ποιο είναι το κίνητρο των δολοφονιών; Η εκδίκηση ή κάτι άλλο; Ο επιθεωρητής ανακαλύπτει μυστικά και ψέματα, εκβιασμούς και διαστροφές, ενώ η λύση των μυστηριωδών φόνων, όπως είναι το πρέπον, δίνεται στο τέλος και κρύβεται μέσα στο βιβλίο του Ράντγιαρντ ΚίπλινγκΤο βιβλίο της ζούγκλας.

Στα προηγούμενα βιβλία του ο Σοάρες, αντλώντας στοιχεία από τη βραζιλιάνικη και την παγκόσμια ιστορία, χρησιμοποιώντας ήρωες πραγματικούς (π.χ. τη Σάρα Μπερνάρ ή τον πρόεδρο της Βραζιλίας Ζετούλιο Βάργκας) και επινοημένους, δικούς του (π.χ. τον Ντιμίτρι Κόροζετς, αναρχικό που ανέλαβε υποτίθεται τη δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Ιωσήφ στο Σαράγεβο), μα και άλλων συγγραφέων (π.χ. τον Χολμς του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ), δανειζόμενος το απολαυστικό ύφος του μεγάλου συμπατριώτη του Ζουακίμ Μαρία Μασάντου ντε Ασίς, επιχειρούσε να διακωμωδήσει πρόσωπα, θεσμούς και καταστάσεις. Τώρα έχει σειρά η Ακαδημία της Βραζιλίας που φαίνεται εύκολος στόχος, καθώς η ανάδειξη των καινούργιων μελών της δεν γίνεται πάντοτε με διαφανείς διαδικασίες, αλλά και τα πρόσωπα που εισέρχονται σε αυτήν δεν είναι συνήθως τα καταλληλότερα στον τομέα τους. Ο συγγραφέας τα βάζει με τους ακαδημαϊκούς της Βραζιλίας, όχι τους σημερινούς, που ενδέχεται να δυσαρεστηθούν, αλλά τους παλαιούς που αντικειμενικά δεν μπορούν να αντιδράσουν. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με μια ξεκαρδιστική ιστορία, όπου αναμειγνύονται σε σωστές δόσεις φόνοι και σεξ, περιπέτεια και μυστήριο, λογοτεχνία- βραζιλιάνικη και παγκόσμια-, αλλά και μουσική- καθοριστικό στην πλοκή είναι τοΡέκβιεμ του Μότσαρτ-, οπότε η επιδίωξη του συγγραφέα να ευφρανθεί ο αναγνώστης μέσω του σαρκασμού και της ειρωνείας επιτυγχάνεται απολύτως.

• του ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 2009