- Και ξαφνικά, οι έλληνες σκηνοθέτες ανακάλυψαν πως υπάρχει ελληνική λογοτεχνία. Τελευταία, πολλά σενάρια που έχουν βρει χρηματοδότηση για να γίνουν ταινία «ακουμπούν» σε κάποιο μυθιστόρημα, διήγημα ή και θεατρικό έργο. Οχι, δεν μας είχαν συνηθίσει σε ταινίες βασισμένες σε βιβλία οι έλληνες σκηνοθέτες. Μια γρήγορη ματιά στις λίστες των ελληνικών ταινιών που διαγωνίστηκαν τα τρία τελευταία χρόνια για κρατικό βραβείο το αποδεικνύει.
Ταινίες βασισμένες σε βιβλία: Το «Βαλκανιζατέρ» (κάτω δεξιά) πήγε πολύ καλά, το «Σκλάβοι στα δεσμά τους» (πάνω) σάρωσε τα κρατικά βραβεία ποιότητας και το «Οπωροφόρα της Αθήνας» (κάτω αριστερά), που δεν έχει ακόμα δοκιμαστεί, καθώς μόλις ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματά του. Κι όμως, οι περισσότεροι που το επιχείρησαν ανταμείφθηκαν. Τρανταχτό παράδειγμα το «Σκλάβοι στα δεσμά τους», βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Θεοτόκη, που σάρωσε τα βραβεία. Και βέβαια το «Ελ Γκρέκο», βασισμένο σε παλιότερη μυθιστορηματική βιογραφία του Δημήτρη Σιατόπουλου, που επανεκδόθηκε από τον «Καστανιώτη». Είναι αυτονόητο πως σε τέτοιες περιπτώσεις κερδισμένη είναι και η ελληνική λογοτεχνία, αφού η ταινία συνήθως δίνει «φιλί της ζωής» και στο βιβλίο.
Και το «Πρώτη φορά νονός» της Ολγας Μαλέα, που βασίστηκε σε (αυτοβιογραφικό) διήγημα του Νίκου Παπανδρέου, από το παλιότερο βιβλίο του «Δέκα μύθοι και μια ιστορία», πήγε καλά εισπρακτικά. Η Μαλέα συνεργάστηκε μάλιστα με τον συγγραφέα και στο σενάριο. Ελάχιστοι το κάνουν.
Φέτος, πάντως, στις εγκρίσεις του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, φιγουράρει το όνομα του συγγραφέα Αλέξη Σταμάτη ως (συν)σεναριογράφου, μαζί με τον σκηνοθέτη Χάρη Πατραμάνη, της ταινίας «Καταιγίδα» -που όμως δεν αφορά βιβλίο του συγγραφέα.
Είναι μια λύση
Στο παρελθόν πολλοί σκηνοθέτες του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου που άντλησαν από τη λογοτεχνία ανταμείφθηκαν: από την «Τιμή της αγάπης» της Μαρκετάκη (Θεοτόκης) μέχρι τη «Φανέλα με το 9» του Βούλγαρη (Κουμανταρέας) και τον «Εργένη» του Παναγιωτόπουλου (Ραπτόπουλος). Και τώρα τουλάχιστον δέκα ταινίες βασισμένες σε ελληνικά βιβλία ή και θεατρικά είναι σε διαδικασία παραγωγής:
* Το «Γάλα», τη μεγάλη θεατρική επιτυχία του Βασίλη Κατσικονούρη, θα σκηνοθετήσει ο 35χρονος πρωτοεμφανιζόμενος Γιώργος Σιούγας. Ο Σιούγας επέλεξε την σπαρακτική αυτή ιστορία μιας οικογένειας μεταναστών στη σύγχρονη Αθήνα, αναθέτοντας το σενάριο στον ίδιο τον θεατρικό συγγραφέα Κατσικονούρη.
«Εγώ δεν γράφω», μας ξεκαθάρισε. «Και πιστεύω πως η λογοτεχνία είναι μια λύση, ιδιαίτερα για τους νέους δημιουργούς. Σε ένα καλό θεατρικό έχεις έτοιμη δομή, χαρακτήρες και διαλόγους. Συν το ότι το έργο έχει ήδη το κοινό του. Οταν είδα το "Γάλα" με τον Κωνσταντίνο Παπαχρόνη συγκλονίστηκα. Αυτόν άλλωστε είχα σκεφτεί για πρωταγωνιστή. Σε ένα μυθιστόρημα», υποστηρίζει, «αρχίζεις και κόβεις. Και είναι ευκολότερο να κόβεις, παρά να προσθέτεις... Σας θυμίζω πως το παλιό ελληνικό σινεμά κατέφευγε σε θεατρικά έργα».
* Ο Σωτήρης Γκορίτσας έδειχνε ανέκαθεν μια αγάπη για τη λογοτεχνία, αντλώντας έμπνευση από τον Διονύση Χαριτόπουλο («Δέσποινα»), μέχρι τον Σωτήρη Δημητρίου («Απ' το χιόνι»).
Τώρα κεντρίστηκε από τη σπαρταριστή περιγραφή ενός γιατρού-λογοτέχνη, του ορθοπεδικού Γιώργου Δενδρινού, γύρω από τις συνθήκες που επικρατούν στα δημόσια νοσοκομεία. Ο τίτλος, άλλωστε, του βιβλίου είναι ενδεικτικός: «Απ' τα κόκαλα βγαλμένα» («Κέδρος»). Ηρωας του Δενδρινού είναι ένας ιδεαλιστής νεοδιορισμένος ορθοπεδικός, που ασκεί το λειτούργημά του στο πλαίσιο μιας παράλογης κωμικοτραγικής καθημερινότητας...
«Με εντυπωσίαζε πάντοτε η φόρτιση που έχουν χώροι όπου διακυβεύεται η ζωή», μας είπε ο Σ. Γκορίτσας. «Οπως και στα δικαστήρια, ξετυλίγονται μπροστά στα μάτια σου οι παθογένειες αλλά και τα προσόντα της κάθε κοινωνίας».
- Γιατί, αλήθεια, το ελληνικό σινεμά δεν αξιοποιεί τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία;
«Διότι εξακολουθεί να υπάρχει στη χώρα μας μια παρανόηση γύρω από τη γαλλικής προέλευσης έννοια του "σκηνοθέτη-δημιουργού". Ο σκηνοθέτης αντιμετωπίζεται από κριτικούς, δημοσιογράφους αλλά και από κάποιο κοινό όχι σαν ένας ταλαντούχος τεχνίτης, μάστορας ή έστω ενορχηστρωτής, αλλά σαν κάτι που φέρνει περισότερο σε φιλόσοφο και ποιητή που έχει το δικό του αεροστεγές προσωπικό σύμπαν. Αυτό το κάπως επαρχιώτικο κοστουμάκι βόλεψε πολλούς σκηνοθέτες, τα παλιότερα κυρίως χρόνια. Αποτέλεσμα ήταν να θεωρείται ξένο "δεκανίκι" οτιδήποτε δεν πηγάζει από το προσωπικό "σύμπαν" του σκηνοθέτη-δημιουργού».
«Μοιάζει λίγο με την ερωτική σχέση. Και πιστός δηλαδή είσαι, και τον αγαπάς τον άλλο, και τον σέβεσαι, και τον εκτιμάς, αλλά ξαφνικά του κάνεις και μια ατασθαλία!».
* Ο Γιώργος Πανουσόπουλος, πάντως, που έβαλε πλώρη για το «Σουέλ» της Ιωάννας Καρυστιάνη (εκδ. «Καστανιώτη»), πρώτη φορά «αναμετριέται» με βιβλίο. Οπως άλλωστε έχει πει στην «Ε», «μια ταινία δεν μπορεί να γίνει καλύτερη από ένα βιβλίο. Παραμένει υποδεέστερη». Ομως, κάτι η αγάπη του για τη θάλασσα, κάτι το ότι δεν έχει γίνει ελληνική ταινία για τους ναυτικούς, ε, άλλαξε γνώμη.
Πρόκειται για το τελευταίο μπεστ σέλερ της συγγραφέως (βραβευμένο με το κρατικό βραβείο μυθιστορήματος), που θα χρηματοδοτηθεί (και αυτό) από το Κέντρο Κινηματογράφου. Η μεταφορά ενός τέτοιου βιβλίου δεν είναι και ό,τι ευκολότερο, αφού διαδραματίζεται κατά το ήμισυ στα ανοιχτά του Ειρηνικού Ωκεανού. Τη διασκευή υπογράφει, όπως και στην περίπτωση του Γκορίτσα, ο ίδιος ο σκηνοθέτης. «Από το "Σουέλ"», έχει πει, «θα μπορούσα να βγάλω 10 ιστορίες».
Θέλει τέχνη η αλλαγή
Ο δραστήριος παραγωγός της νέας ταινίας του Βούλγαρη «Ψυχή βαθιά», Γιάννης Ιακωβίδης, που θα εμπλακεί και στο «Σουέλ», πιστεύει πως «δεδομένης της δυστοκίας μας στο σενάριο είναι έξυπνο από την πλευρά των παραγωγών να αξιοποιούν τη λογοτεχνία, με δεδομένο μάλιστα το πόσο πολλά βιβλία εκδίδονται στην Ελλάδα. Και ίσως θα έπρεπε να οδηγήσουν και κάποιους συγγραφείς προς τη συγγραφή σεναρίων. Είναι λίγο παράλογο με τόσους συγγραφείς να μην έχουμε πολλούς και καλούς σεναριογράφους». Θεωρεί μάλιστα πως δεν ήταν τυχαία η επιτυχία ταινιών όπως η «Τροία», που «πάτησε» στον Ομηρο. «Ούτε των "300". Ισως θα έπρεπε να στραφούμε και στους αρχαίους συγγραφείς, που περιγράφουν συναρπαστικά ιστορικά γεγονότα».
* Ο σκηνοθέτης Νίκος Παναγιωτόπουλος έχει αποδείξει το ενδιαφέρον του για τα βιβλία. Πρόσφατα ολοκλήρωσε τα γυρίσματα για το «Οπωροφόρα της Αθήνας» (από το μυθιστόρημα του Σωτήρη Δημητρίου, έχει βγει από τις εκδ. «Πατάκης») με πρωταγωνιστές τους Λ. Βογιατζή, Ν. Κουρή και Α. Καλτσίκη. Ο ήρωάς του περιπλανιέται ανάμεσα στα οπωροφόρα της πόλης, αλλά «ο συγγραφέας τον ακολουθεί και συνήθως μπερδεύεται ο ένας στα πόδια του άλλου...».
* Ο παραγωγός Διονύσης Σαμιώτης της Odeon θεωρεί ότι «η διασκευή ενός βιβλίου απαιτεί ιδιαίτερη τεχνική και καλό είναι να μην την αναλαμβάνει ο ίδιος ο συγγραφέας αλλά ένας τρίτος σεναριογράφος». Οπως μάθαμε, η εταιρεία ετοιμάζει δύο ακόμα ταινίες βασισμένες σε βιβλία: το «Επικίνδυνες μαγειρικές» του Ανδρέα Στάικου και το «Κεραυνοβόλος γάμος» της Κατερίνας Τσεμπερλίδου.
* Το Χόλιγουντ, βέβαια, εδώ και χρόνια ανακάλυψε στη λογοτεχια ένα χρυσωρυχείο. «Αρχοντας των δαχτυλιδιών», «Χάρι Πότερ», «Κώδικας Ντα Βίντσι» (και τώρα «Illuminati») - ο κατάλογος μοιάζει ατέλειωτος. «Μόνο φέτος», μας θυμίζει η Σοφία Σταυριανίδου της Odeon, «τρεις ταινίες της πεντάδας των υποψήφιων για Οσκαρ βασίζονταν σε βιβλία: Τα "Σφραγισμένα χείλη", το "Slumdog Millionnaire" και ο "Δρόμος της επανάστασης", που πήγαν και πολύ καλά στις αίθουσες. Φέτος, μεγάλη εισπρακτική επιτυχία είχε και το "Λυκόφως". Πάντως, είναι γεγονός πως λίγες φορές πολύ μεγάλα βιβλία έγιναν μεγάλες ταινίες, όπως ο "Θάνατος στη Βενετία" του Βισκόντι. Π.χ. ο Μαρκές δεν ευτύχησε ποτέ στον κινηματογράφο...».
* Θα δούμε κι άλλα αξιόλογα βιβλία να γίνονται ταινίες -αρκετές μάλιστα από αυτές ως ανεξάρτητες παραγωγές. Ανάμεσά τους το «Για να δει τη θάλασσα» της Ευγενίας Φακίνου που θα μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη από την Αγγελική Αντωνίου («Eduart») που βρήκε συναρπαστική την περίπτωση μιας γυναίκας με αμνησία που προσπαθεί να βρει τη μνήμη της μέσα από τις γεύσεις.
* Το βιβλίο του Γιάννη Γιαννέλλη «Ισμαήλ και Ρόζα» θα γυριστεί στο πλαίσιο διεθνούς συμπαραγωγής με την υπογραφή μιας ουγγαρέζας, της Τζόαν Στάιν Σίμκε. Αξονας της πλοκής η ανακάλυψη ενός αιματοβαμμένου νυφικού από τη Σμύρνη του 1922 που κρύβει οικογενειακά μυστικά και μια αναπάντεχη ιστορία αγάπης.
* Τέλος, αυτές τις μέρες ξεκινούν τα γυρίσματα της ταινίας «Στο βάθος κήπος», που βασίζεται στις «Μικρές αθωότητες» του Κλεάνθη Δανόπουλου με πρωταγωνιστή τον Βασίλη Μαυρογεωργίου. Πρόκειται για μια μαύρη κωμωδία με ήρωες ένα νιόπαντρο ζευγάρι που έχει νοικιάσει μια μονοκατοικία στο κέντρο της πόλης αλλά αντιλαμβάνεται πως στον κήπο τους συμβαίνουν σημεία και τέρατα. Οπως μας είπε ο παραγωγός Κώστας Λαμπρόπουλος, ο συγγραφέας Κλεάνθης Δανόπουλος θα είναι και σκηνοθέτης της ταινίας. Ηρθε η ώρα να πάρουν και οι συγγραφείς το αίμα τους πίσω! *
No comments:
Post a Comment