Η δημιουργός του Χάρυ Πότερ Τζ, Κ Ρόουλινγκ αρνήθηκε να παραλάβει το ανώτατο βραβείο τιμής που δίνεται από την αμερικανική κυβέρνηση σε πολίτες ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τον «αφορισμό» των βιβλίων της από την κυβέρνηση Μπους.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του Τζορτζ Μπους ο Χάρυ Πότερ είχε μπει στη «μαύρη» λίστα των βιβλίων που απευθύνονται σε Αμερικανόπουλα με την αιτιολογία ότι "ωθούσε τα παιδιά στη μαγεία".
Ο Ματ Λίτερμαν ένας από τους συγγραφείς των λόγων του πρώην Αμερικανού προέδρου φέρεται να ήταν ένας από αυτούς με αποτέλεσμα η Βρετανίδα συγγραφέας να εξαιρεθεί από τη λίστα των ατόμων που θα βραβεύονταν για την κοινωνική τους προσφορά επί προεδρίας Μπους.
Το βραβείο τελικά έμεινε σε βρετανικά χέρια, αλλά σε αυτά του Τόνι Μπλερ ο οποίος βραβεύτηκε από τον καλό του φίλο Τζορτζ Μπους, μάλλον για τη φιλία τους(!). Ήταν μάλιστα η τελευταία προεδρική πράξη του Τζορτζ Μπους ο οποίος κατηγορήθηκε ότι επί των ημερών του ένα κοινωνικό βραβείο έλαβε πολιτικές διαστάσεις.
Την «τιμή» της μεταλλίου προσπάθησε αυτή τη φορά να σώσει ο πρόεδρος Ομπάμα ο οποίος βράβευσε εκτός από την Ρόουλινγκ έναν ακόμη από τη μαύρη λίστα του Μπους, τον φυσικό Στέφεν Χόκινγ.
Η συγγραφέας του Χάρι Πότερ πάντως δεν τα πάει ιδιαίτερα καλά εδώ και χρόνια με την συντηρητική πτέρυγα των Αμερικανών διανοούμενων καθώς και στο παρελθόν κάποιοι είχαν χαρακτηρίσει τον Χάρυ Πότερ ακατάλληλο για παιδιά γιατί αφήνει υπονοούμενα ομοφυλοφιλίας.
Οταν η συνταγή που έχεις χρησιμοποιήσει για να γράψεις ένα μυθιστόρημα, όπως οΚώδικας Ντα Βίντσι,σε έχει οδηγήσει στη μεγαλύτερη εκδοτική επιτυχία μεταπολεμικά, τότε ασφαλώς δύσκολα την αλλάζεις. Ο Νταν Μπράουν τη χρησιμοποιεί και στο νέο του μυθιστόρημα Το χαμένο σύμβολο: καταιγιστική δράση, επεισόδια που διαδέχονται το ένα το άλλο κατά ριπάς, ο ίδιος πρωταγωνιστής, η ίδια αφηγηματική τεχνική. Οι διαφορές εντοπίζονται μόνο σε δύο πεδία: πρώτον, ότι τώρα δεν έχουμε τον κόσμο της Καθολικής Εκκλησίας αλλά της μασονίας και δεύτερον ότι η δράση δεν εκτυλίσσεται στην Ευρώπη αλλά στις ΗΠΑ και ειδικότερα την Ουάσιγκτον. Οχι πλέον στο Λούβρο αλλά στο Καπιτώλιο. Κατά τα άλλα, η πατέντα παραμένει: αποκρυφιστικά σύμβολα, μυστικοί κώδικες, τρομερά ή όχι μυστικά, συνωμοσίες και τα συναφή. Και αν ο συγγραφέας φαίνεται να μη δίνει δε κάρα για όσα αποτελούν το κύριο μέλημα κάθε πεζογράφου (λ.χ. να δημιουργεί μέσω της υπόθεσης χαρακτήρες και να γράφει διαλόγους που να παραπέμπουν ευθέως στην πραγματική ζωή), αυτά μοιάζει να μην έχουν σημασία. Πάντα κάτι τρομερό συμβαίνει στο τέλος του καθενός από τα 132 κεφάλαια και πάντα κάτι εξίσου τρομερό το ανατρέπει στο επόμενο ή το μεθεπόμενο κεφάλαιο. Υπάρχει αμφιβολία ότι αυτά αρέσουν στο μεγάλο κοινό; Μόνο την πρώτη ημέρα της κυκλοφορίας του το νέο θρίλερ του Νταν Μπράουν πούλησε πάνω από 1.000.000 αντίτυπα στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στη Μεγάλη Βρετανία.
- Μια πλαστή πρόσκληση
Πρωταγωνιστής και εδώ είναι ο καθηγητής του Χάρβαρντ Ρόμπερτ Λάνγκτον που πάει στην Ουάσιγκτον για να δώσει μια βραδινή διάλεξη στο Καπιτώλιο προσκεκλημένος, υποτίθεται, από τον μέντορά του Πίτερ Σόλομον, έναν ευκατάστατο και υψηλόβαθμο μασόνο. Εκεί όμως τον περιμένει μια μεγάλη έκπληξη. Ακροατήριο δεν υπάρχει. Η πρόσκληση ήταν πλαστή. Αυτός που του την έστειλε ήθελε να βρει ο καθηγητής ένα παράξενο και ανατριχιαστικό αντικείμενο το οποίο δεν ήταν άλλο από το κομμένο χέρι του Πίτερ Σόλομον πάνω στο οποίο ωστόσο ήταν αποτυπωμένα με τατουάζ διάφορα μασονικά σύμβολα. Ο καθηγητής θεωρεί πως το σύμβολο αποτελεί ένα είδος πρόσκλησης που θα τον εισαγάγει μέσα σε έναν κόσμο εσωτερικής σοφίας, χαμένον εδώ και αιώνες. Ο Λάνγκτον, ένα είδος Ιντιάνα Τζόουνς και Σέρλοκ Χολμς της κουλτούρας, αποφασίζει να ανταποκριθεί στη μυστικιστική πρόσκληση, κυρίως γιατί ο μέντοράς του Πίτερ Σόλομον, ελευθεροτέκτονας, έχει απαχθεί. Αυτός λοιπόν είναι ο μόνος τρόπος να τον σώσει. Από εδώ και πέρα αρχίζουν τα απίθανα, ως τις επόμενες δώδεκα ώρες, όσες διαρκεί και η υπόθεση του βιβλίου. Ο καθηγητής αρχίζει μια ατελεύτητη έρευνα στα υπόγεια του Καπιτωλίου και στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. Στην έρευνά του τον βοηθά η Κάθριν Σόλομον, αδελφή του μέντορά του, η οποία ασχολείται με τις λεγόμενες «νοητικές επιστήμες». Αν δεν γνωρίζει κανείς τι είναι αυτές οι νοητικές επιστήμες (noetic sciences) δεν θα κατηγορηθεί ως αγράμματος, αφού το Ινστιτούτο Νοητικών Επιστημών ιδρύθηκε μόλις το 1973 από τον βιομήχανο Πολ Ν. Τεμπλ και τον αστροναύτη του διαστημικού προγράμματος Απόλλων Εντγκαρ Μίτσελ. Αντικείμενο των νοητικών επιστημών είναι τα μυστήρια πράγματα, όπως ο διαλογισμός, οι εναλλακτικές μορφές θεραπείας, οι ανθρώπινες δυνατότητες (απεριόριστες κατά τον Νταν Μπράουν) και το πώς μπορεί να επιζήσει η συνείδηση μετά θάνατον.
- Ο άγγελος του Κακού
Στο θρίλερ αυτό υπάρχει βεβαίως και ο κακός, ονόματι Μαλαχίας (που σημαίνει άγγελος στα εβραϊκά). Αυτός ο μαύρος άγγελος έχει στείλει την πλαστή πρόσκληση στον Λάνγκτον. Τα σατανικά κόλπα του Φου Μαντσού μπροστά στα εξωφρενικής ευρηματικότητας βασανιστήρια που επιφυλάσσει στα θύματά του ο Μαλαχίας μοιάζουν με αθώες φάρσες. Ο τύπος είναι το Κακό στη χειρότερη δυνατόν μορφή του. Θέλει να αποκτήσει το χα μένο σύμβολο, γιατί πιστεύει πως όταν περιέλθει στην κατοχή του θα του δώσει τεράστια δύναμη. Το σώμα του είναι γεμάτο τατουάζ και οι ιδεοληψίες του τέτοιες που κάποτε τον οδήγησαν στον αυτοευνουχισμό. Παρουσιάζεται εξίσου ευφυής με τον Λάνγκτον αλλά φαίνεται σαν να έχει βγει κατευθείαν από την Κόλαση. Στο κεφάλαιο λ.χ. 102 έχει φυλακίσει τον καθηγητή σε ένα τεράστιο κουβούκλιο από πλεξιγκλάς κλειστό από παντού. Τον ρωτάει επίμονα από έξω αν έχει καταφέρει να βρει πώς διαβάζεται το κωδικοποιημένο μήνυμα μιας Μασονικής Πυραμίδας, όπου υποτίθεται ότι κρύβεται το μυστικό του χαμένου συμβόλου, ενώ ταυτοχρόνως αρχίζει να διοχετεύει σιγά σιγά νερό μέσα στο κουβούκλιο. Ο Λάνγκτον ελπίζοντας ότι θα τον ελευθερώσει στο τέλος, αναγκάζεται να του πει πώς θα αποκρυπτογραφήσει τη Μασονική Πυραμίδα. «Ευχαριστώ, καθηγητά» του λέει ο Μαλαχίας καθώς το νερό έχει κατακλύσει το κουβούκλιο. «Απόλαυσε τη μετά θάνατον ζωή».
Εχουμε όμως άλλες 130 περίπου σελίδες, που σημαίνει ότι ο Λάνγκτον τη γλιτώνει, όχι όμως και ο Μαλαχίας, ο οποίος όπως είναι φυσικό, επιστρέφει στον κόσμο των δαιμόνων όπου ανήκει, γιατί αλλιώς, αν οι κακοί μείνουν ατιμώρητοι, διαταράσσεται η τάξη του σύμπαντος. Αλλά ούτε και τότε τελειώνει το βιβλίο. Οταν έχεις απλώσει τόσα απίθανα, αποκρυφιστικές φιλοσοφίες, σύγχρονες επιστημονικές ανακαλύψεις, κατασκόπους και άλλους υπόπτους, είναι αδύνατον να μην καταλήξεις σε μια μεγάλη ιδέα ή σε κάποια πανανθρώπινη αξία. Τι δουλειά, θα λέγαμε, έχει η CΙΑ με τους αποκρυφιστές, τους μασόνους, τους Ροδόσταυρους, τους Ναΐτες και πάει λέγοντας; Εχει και παραέχει, αν μόνο σκεφτεί κανείς το πρόγραμμα που η CΙΑ ανέπτυξε- αλλά ποτέ δεν εφάρμοσε, σύμφωνα με τον συγγραφέα-, τουτέστιν την απόκτηση ικανοτήτων ώστε κάποιος να μπορεί να κατασκοπεύει μια περιοχή όντας σωματικά χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το επίμαχο μέρος. Με άλλα λόγια, το πνεύμα, η συνείδηση, η «όραση» (η όραση πέρα από την όραση, η τέταρτη διάσταση και τα σχετικά) μεταφέρονται! Και Ροδόσταυροι υπήρξαν μεγάλες φυσιογνωμίες όπως ο Φράνσις Μπέικον, ο Παράκελσος και ο Πασκάλ, ενώ ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, ο Τζορτζ Ουάσιγκτον και ο Ρούσβελτ υπήρξαν μασόνοι.
Οι περιπέτειες του καθηγητή είναι τόσες που ο αναγνώστης απορροφημένος από την καταιγιστική δράση δεν αναρωτιέται ποιο είναι το χαμένο σύμβολο αλλά πότε ο Λάνγκτον θα αποκρυπτογραφήσει τη Μασονική Πυραμίδα. Φτάνοντας στον επίλογο αντιλαμβανόμαστε ότι το σύμβολο αυτό αποτελεί μεταφορά μιας τεράστιας κοινοτοπίας. Ο καθηγητής λοιπόν βρίσκεται στην Ουάσιγκτον και βλέπει το φως του ήλιου να πέφτει πάνω στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ. Σκέπτεται τότε αυτό που του είπε ο μέντοράς του Πίτερ Σόλομον: ότι ο θησαυρός που έψαχνε να βρει μπορούσε να του αποκαλυφθεί μόνον από τον Αρχιτέκτονα. Τώρα καταλαβαίνει ποιος είναι ο Αρχιτέκτονας. Είναι ο Θεός. Ο Θεός όλων μας και ας έχει διαφορετικό πρόσωπο για τον καθένα, κι ας του απευθύνουμε, όπως γράφει ο Νταν Μπράουν, διαφορετικές προσευχές. Αυτός λοιπόν είναι το χαμένο σύμβολο. «Οι αρχαίοι» λέει «υμνούσαν τον Θεό ως σύμβολο των απεριόριστων ανθρώπινων δυνατοτήτων, όμως αυτό το αρχαίο σύμβολο είχε χαθεί στο πέρασμα των χρόνων. Ως τώρα». Ως τώρα; Δηλαδή ως την έκδοση του βιβλίου του Νταν Μπράουν;
Σε κάθε σελίδα σχεδόν συμβαίνει και κάτι νέο,λες και πρόκειται για καταιγιστική διαδοχή βιντεοκλίπ. Ετσι, καθώς προχωρείς στην ανάγνωση δεν σκέφτεσαι πως κανονικοί άνθρωποι είναι αδύνατον να μιλούν αδιάκοπα σαν να διαβάζουν αποσπάσματα από τη Βρετανική Εγκυκλοπαίδεια. Ούτε και πως, ενώ ο κεντρικός ήρωας κινείται μέσα στο Καπιτώλιο ακολουθώντας τη διαδρομή που κάνουν και οι τουρίστες, ο τόπος μοιάζει με λαβύρινθο, σε κάθε στροφή του οποίου παραμονεύει η έκπληξη κι ελλοχεύει ο κίνδυνος. Αυτό είναι βεβαίως μελετημένο. Οι Αμερικανοί γνωρίζουν τη διαδρομή. Το να την ακολουθήσουν όμως νοερά σαν να κινούνται σε μια περιοχή μυστηρίων και συνεχούς κινδύνου και φόβου είναι μεγάλη επιτυχία εκ μέρους του συγγραφέα,που γνωρίζει άριστα ότι ο φόβος στο επίπεδο της μυθοπλασίας συνιστά ύψιστη μορφή διασκέδασης.
Ο Νταν Μπράουν,μολονότι δεν σπαταλά ούτε μια παράγραφο στην ψυχολογική πλευρά του θέματος ή των ηρώων του, στις περιγραφές του είναι συχνά τόσο ακριβής που σε κάνει κάποτε καχύποπτο.Τι σημασία έχει για παράδειγμα το ότι ο ανελκυστήρας στον οποίο μπαίνει ο Λάνγκτον είναι μάρκας Οtis, ή ότι το αυτοκίνητο όπου επιβαίνει είναι ένα αστραφτερό Volvo ή ακόμη ότι το αεροπλάνο με το οποίο ταξιδεύει ένα Falcon 2000Χ, που οι δύο κινητήρες του μάλιστα έχουν κατασκευαστεί από την εταιρεία Ρratt and Whitney; Ολα αυτά είναι μέρος του μάρκετινγκ φυσικά, το οποίο δεν αφορά μόνο την προβολή του βιβλίου αλλά και τον τρόπο με τον οποίο έχει γραφτεί. Οι εταιρείες, οι βιομηχανίες και οι μάρκες είναι κι αυτές σύμβολα. Σύμβολα καθημερινά, τα οποία δεν χρειάζεται να κρυπτογραφήσεις αλλά αντιστοιχούν τρόπον τινά στα αρχαία σύμβολα των αλχημιστών, των μασόνων, των Ροδόσταυρων και πάει λέγοντας. Αν από κάτω υπάρχουν κι άλλα, ασφαλώς και δεν μπορούμε να το ξέρουμε.
Το Χαμένο σύμβολο είναι διάσπαρτο με φράσεις σε πλάγια γράμματα. Αυτές άλλοτε είναι οι σκέψεις των πρωταγωνιστών κι άλλοτε αμπελοφιλοσοφίες («χωρίς αίμα... δεν υπάρχει αληθινή θυσία» και άλλα παρεμφερή), οι οποίες ωστόσο δεν σε ενοχλούν. Εκείνο βεβαίως που τηρεί ο συγγραφέας με αυστηρότητα είναι ο νόμος της διαδοχής των περιστατικών άνευ του οποίου θρίλερ δεν γράφεται. Ομως το σύστημα προβολής έχει μελετήσει τα πάντα. Στο κάλυμμα του εξωφύλλου λ.χ. υπάρχουν πλήθος σύμβολα, γράμματα και αριθμοί. Αν τα συνδυάσεις σωστά καταλήγεις σε έναν αριθμό τηλεφώνου της Νέας Υόρκης. Τον καλέσαμε και ακούσαμε σε ηχογραφημένο μήνυμα τον ίδιο τον Νταν Μπράουν που έλεγε πως αν δίναμε κάποια στοιχεία θα μπαίναμε στη λίστα για μια κλήρωση όπου οι τυχεροί θα ελάμβαναν ένα αντίτυπο του βιβλίου υπογεγραμμένο από τον ίδιο.
Εχουμε όμως άλλες 130 περίπου σελίδες, που σημαίνει ότι ο Λάνγκτον τη γλιτώνει, όχι όμως και ο Μαλαχίας, ο οποίος όπως είναι φυσικό, επιστρέφει στον κόσμο των δαιμόνων όπου ανήκει, γιατί αλλιώς, αν οι κακοί μείνουν ατιμώρητοι, διαταράσσεται η τάξη του σύμπαντος. Αλλά ούτε και τότε τελειώνει το βιβλίο. Οταν έχεις απλώσει τόσα απίθανα, αποκρυφιστικές φιλοσοφίες, σύγχρονες επιστημονικές ανακαλύψεις, κατασκόπους και άλλους υπόπτους, είναι αδύνατον να μην καταλήξεις σε μια μεγάλη ιδέα ή σε κάποια πανανθρώπινη αξία. Τι δουλειά, θα λέγαμε, έχει η CΙΑ με τους αποκρυφιστές, τους μασόνους, τους Ροδόσταυρους, τους Ναΐτες και πάει λέγοντας; Εχει και παραέχει, αν μόνο σκεφτεί κανείς το πρόγραμμα που η CΙΑ ανέπτυξε- αλλά ποτέ δεν εφάρμοσε, σύμφωνα με τον συγγραφέα-, τουτέστιν την απόκτηση ικανοτήτων ώστε κάποιος να μπορεί να κατασκοπεύει μια περιοχή όντας σωματικά χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το επίμαχο μέρος. Με άλλα λόγια, το πνεύμα, η συνείδηση, η «όραση» (η όραση πέρα από την όραση, η τέταρτη διάσταση και τα σχετικά) μεταφέρονται! Και Ροδόσταυροι υπήρξαν μεγάλες φυσιογνωμίες όπως ο Φράνσις Μπέικον, ο Παράκελσος και ο Πασκάλ, ενώ ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, ο Τζορτζ Ουάσιγκτον και ο Ρούσβελτ υπήρξαν μασόνοι.
Οι περιπέτειες του καθηγητή είναι τόσες που ο αναγνώστης απορροφημένος από την καταιγιστική δράση δεν αναρωτιέται ποιο είναι το χαμένο σύμβολο αλλά πότε ο Λάνγκτον θα αποκρυπτογραφήσει τη Μασονική Πυραμίδα. Φτάνοντας στον επίλογο αντιλαμβανόμαστε ότι το σύμβολο αυτό αποτελεί μεταφορά μιας τεράστιας κοινοτοπίας. Ο καθηγητής λοιπόν βρίσκεται στην Ουάσιγκτον και βλέπει το φως του ήλιου να πέφτει πάνω στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ. Σκέπτεται τότε αυτό που του είπε ο μέντοράς του Πίτερ Σόλομον: ότι ο θησαυρός που έψαχνε να βρει μπορούσε να του αποκαλυφθεί μόνον από τον Αρχιτέκτονα. Τώρα καταλαβαίνει ποιος είναι ο Αρχιτέκτονας. Είναι ο Θεός. Ο Θεός όλων μας και ας έχει διαφορετικό πρόσωπο για τον καθένα, κι ας του απευθύνουμε, όπως γράφει ο Νταν Μπράουν, διαφορετικές προσευχές. Αυτός λοιπόν είναι το χαμένο σύμβολο. «Οι αρχαίοι» λέει «υμνούσαν τον Θεό ως σύμβολο των απεριόριστων ανθρώπινων δυνατοτήτων, όμως αυτό το αρχαίο σύμβολο είχε χαθεί στο πέρασμα των χρόνων. Ως τώρα». Ως τώρα; Δηλαδή ως την έκδοση του βιβλίου του Νταν Μπράουν;
- Ο αποκρυφισμός, τα βιομηχανικά φετίχ και το μάρκετινγκ
Σε κάθε σελίδα σχεδόν συμβαίνει και κάτι νέο,λες και πρόκειται για καταιγιστική διαδοχή βιντεοκλίπ. Ετσι, καθώς προχωρείς στην ανάγνωση δεν σκέφτεσαι πως κανονικοί άνθρωποι είναι αδύνατον να μιλούν αδιάκοπα σαν να διαβάζουν αποσπάσματα από τη Βρετανική Εγκυκλοπαίδεια. Ούτε και πως, ενώ ο κεντρικός ήρωας κινείται μέσα στο Καπιτώλιο ακολουθώντας τη διαδρομή που κάνουν και οι τουρίστες, ο τόπος μοιάζει με λαβύρινθο, σε κάθε στροφή του οποίου παραμονεύει η έκπληξη κι ελλοχεύει ο κίνδυνος. Αυτό είναι βεβαίως μελετημένο. Οι Αμερικανοί γνωρίζουν τη διαδρομή. Το να την ακολουθήσουν όμως νοερά σαν να κινούνται σε μια περιοχή μυστηρίων και συνεχούς κινδύνου και φόβου είναι μεγάλη επιτυχία εκ μέρους του συγγραφέα,που γνωρίζει άριστα ότι ο φόβος στο επίπεδο της μυθοπλασίας συνιστά ύψιστη μορφή διασκέδασης.
Ο Νταν Μπράουν,μολονότι δεν σπαταλά ούτε μια παράγραφο στην ψυχολογική πλευρά του θέματος ή των ηρώων του, στις περιγραφές του είναι συχνά τόσο ακριβής που σε κάνει κάποτε καχύποπτο.Τι σημασία έχει για παράδειγμα το ότι ο ανελκυστήρας στον οποίο μπαίνει ο Λάνγκτον είναι μάρκας Οtis, ή ότι το αυτοκίνητο όπου επιβαίνει είναι ένα αστραφτερό Volvo ή ακόμη ότι το αεροπλάνο με το οποίο ταξιδεύει ένα Falcon 2000Χ, που οι δύο κινητήρες του μάλιστα έχουν κατασκευαστεί από την εταιρεία Ρratt and Whitney; Ολα αυτά είναι μέρος του μάρκετινγκ φυσικά, το οποίο δεν αφορά μόνο την προβολή του βιβλίου αλλά και τον τρόπο με τον οποίο έχει γραφτεί. Οι εταιρείες, οι βιομηχανίες και οι μάρκες είναι κι αυτές σύμβολα. Σύμβολα καθημερινά, τα οποία δεν χρειάζεται να κρυπτογραφήσεις αλλά αντιστοιχούν τρόπον τινά στα αρχαία σύμβολα των αλχημιστών, των μασόνων, των Ροδόσταυρων και πάει λέγοντας. Αν από κάτω υπάρχουν κι άλλα, ασφαλώς και δεν μπορούμε να το ξέρουμε.
- Ο συγγραφέας στο τηλέφωνο
Το Χαμένο σύμβολο είναι διάσπαρτο με φράσεις σε πλάγια γράμματα. Αυτές άλλοτε είναι οι σκέψεις των πρωταγωνιστών κι άλλοτε αμπελοφιλοσοφίες («χωρίς αίμα... δεν υπάρχει αληθινή θυσία» και άλλα παρεμφερή), οι οποίες ωστόσο δεν σε ενοχλούν. Εκείνο βεβαίως που τηρεί ο συγγραφέας με αυστηρότητα είναι ο νόμος της διαδοχής των περιστατικών άνευ του οποίου θρίλερ δεν γράφεται. Ομως το σύστημα προβολής έχει μελετήσει τα πάντα. Στο κάλυμμα του εξωφύλλου λ.χ. υπάρχουν πλήθος σύμβολα, γράμματα και αριθμοί. Αν τα συνδυάσεις σωστά καταλήγεις σε έναν αριθμό τηλεφώνου της Νέας Υόρκης. Τον καλέσαμε και ακούσαμε σε ηχογραφημένο μήνυμα τον ίδιο τον Νταν Μπράουν που έλεγε πως αν δίναμε κάποια στοιχεία θα μπαίναμε στη λίστα για μια κλήρωση όπου οι τυχεροί θα ελάμβαναν ένα αντίτυπο του βιβλίου υπογεγραμμένο από τον ίδιο.
- Το μυθιστόρημα του Νταν Μπράουν «To χαμένο σύμβολο» θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Λιβάνη εντός του Οκτωβρίου
