Ο Αντρέ Ζιντ [André Gide, 22 Νοεμβρίου 1869 – 19 Φεβρουαρίου 1951] ήταν Γάλλος μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Το 1947 του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ο Αντρέ Ζιντ γεννήθηκε στο Παρίσι, στην οδό ντε Μεντισίς 19, από πατέρα προτεστάντη, καταγόμενο από την περιοχή των Σεβέν, καθηγητή του ρωμαϊκού δικαίου, κι από μητέρα καθολική με ρίζες στη Νορμανδία. Το 1891 εκδίδει το πρώτο βιβλίο του, με τίτλο «Μεταθανάτιο έργο». Τα κυριότερα έργα του είναι: «Γήινες τροφές» (1897), «Η στενή πύλη» (1909), «Ο ανηθικολόγος» (1902), «Η ποιμενική συμφωνία» (1919), «Τα υπόγεια του Βατικανού» (1914), «Οι κιβδηλοποιοί» (1925), «Κορυντόν» (1924), «Ημερολόγιο» (1939).
H ζωή του
Το 1893 και το 1894 ταξίδεψε στη βόρεια Αφρική κι εκεί ανεφάνησαν οι ομοφυλοφιλικές του τάσεις, που εδραιώθηκαν λίγο αργότερα με τη γνωριμία του Όσκαρ Ουάιλντ και του λόρδου Άλφρεντ Ντάγκλας. Παρά ταύτα, νυμφεύθηκε μια εξαδέλφη του, τη Μαντλέν Ροντώ. Το 1916 δημιουργεί ερωτική σχέση με τον μετέπειτα σκηνοθέτη Μαρκ Αλλεγκρέ, δεκαπέντε μόλις ετών, γιο στενού φίλου του. Ακόμη σκανδαλωδέστερη ήταν η απολογία της παιδεραστίας Κορυντόν(1924), που επέσυρε γενική καταδίκη.
Το 1923 έγινε πατέρας μιας κόρης από την πολύ νεώτερή του Ελίζαμπετ βαν Ρύσσελμπέργκε, κόρη του Βέλγου ζωγράφου Τεό βαν Ρύσσελμπέργκε, φίλου του επίσης. Ήταν το μοναδικό του παιδί.
Από τον Ιούλιο του 1926 μέχρι τον Μάιο του 1927 ταξίδεψε στη Γαλλική Ισημερινή Αφρική με τον Αλλεγκρέ, οι σχέσεις του με τον οποίον είχαν διαταραχτεί προς στιγμή από το «επεισόδιο Ρύσσελμπέργκε». Μετά την επιστροφή, η ερωτική τους σχέση τερματίστηκε γιατί στο ταξίδι αυτό ο Αλλεγκρέ ανακάλυψε τις γυναίκες του Κογκό και τις γυναίκες εν γένει.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ο Ζιντ προσέγγισε τον κομμουνισμό και το 1936 δέχθηκε πρόσκληση των σοβιετικών αρχών να επισκεφθεί τη Σοβιετική Ένωση.
Ο Ζίντ άρχισε τη συγγραφική σταδιοδρομία του με το αυτοβιογραφικό έργο Τα τετράδια του Αντρέ Βαλτέρ το 1891.
Από το 1891 μέχρι το 1893 έγραψε επηρεασμένος από τις θεωρίες του συμβολισμού.
Ενώ τα μέχρι το 1900 έργα του ασχολούνται με προβλήματα ατομικότητας, ο Ανηθικολόγος και η Στενή Πύλη εξετάζουν τις ανθρώπινες σχέσεις, ακόμη κι αυτές του γάμου (ο δικός του φαίνεται πως δεν ολοκληρώθηκε). Αποκορύφωμα της νέας αυτής δημιουργικής περιόδου ήταν οι Κιβδηλοποιοί, περιγραφή της εξεγερμένης νεότητας και της σύγκρουσης των γενεών.
Με το ταξίδι του στην ισημερινή Γαλλική Αφρική άρχισε να έρχεται σε επαφή με ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα. Το Ταξίδι στο Κογκό και ο Γυρισμός από το Τσαντ επικρίνουν τη γαλλική αποικιοκρατική πολιτική. Όταν γύρισε στη Γαλλία εξέφρασε την απογοήτευσή του στα δύο σύντομα έργα του Επιστροφή από την ΕΣΣΔ και Διορθώσεις της Επιστροφής.
Τελευταίο του σημαντικό έργο ήταν ο Θησέας, όπου εκφράζει την εμπιστοσύνη του στον άνθρωπο και στην αξία του παρελθόντος.
Σε όλο το έργο του Ζιντ, και ιδιαίτερα στο Ημερολόγιό του, καθώς και στη ζωή του την ίδια, φαίνεται καθαρά ότι βρισκόταν κάτω από την πίεση των αντίρροπων δυνάμεων της προτεσταντικής πειθαρχίας και απόλυτης ελευθερίας, της παράδοσης και ανταρσίας, του ασκητισμού και αισθησιασμού. Ο επιτυχής συγκερασμός όλων αυτών των τάσεων τον κατέστησε ένα από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της Γαλλίας.
Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ
- (2014)Οι κιβδηλοποιοί, Πόλις
- (2011)Επιστροφή από τη Σοβιετική Ένωση, Ολκός
- (2011)Η στενή πύλη, Μεταίχμιο
- (2010)Ο Προμηθέας ελεύθερος δεσμώτης, Εκδόσεις Καστανιώτη
- (2010)Οι γήινες τροφές, οι καινούριες τροφές, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι.
- (2007)Κορυντόν, Οδός Πανός
- (2006)Η στενή πύλη, Μεταίχμιο
- (2006)Όσκαρ Ουάιλντ, Ερμείας
- (2005)Όσκαρ Γουάιλντ, Ίνδικτος
- (2005)Τα υπόγεια του Βατικανού, Οδυσσέας
- (2001)Θησέας, Εκδόσεις Πατάκη
- (2000)Ο ανηθικολόγος, Εκδόσεις Πατάκη
- (1998)Ισαβέλα, Άγκυρα
- (1997)Ο Όσκαρ Ουάιλντ κι εγώ, Στοχαστής
- (1995)Κορυντόν, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι.
- (1992)Αν ο σπόρος δεν πεθάνει, Ροές
- (1990)Τα υπόγεια του Βατικανού, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι.
- (1989)Η στενή πύλη, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι.
- (1989)Σχολείο γυναικών, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι.
- (1986)Ποιμενική συμφωνία, Ψυχογιός
- (1984)Ο ανηθικολόγος, Αίολος
- (1980)Η επιστροφή του ασώτου, Κάκτος
- (1977)Οι κιβδηλοποιοί, Δωδώνη
- Γήινες τροφές. Νέες τροφές, Κωστοπούλου Ξένια
- Ποιμενική συμφωνία, Ηριδανός
- Στενή πύλη, Ηριδανός
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
- (2013)Αγαπητέ μου Προυστ, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
- (2005)Αντιγραφές, Ίκαρος
- (2000)Προς νέους συγγραφείς και μεταφραστές, Ολκός
- (1996)Ανθολογία του μαύρου χιούμορ, Αιγόκερως
ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ
- Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ανακαλύψει νέους ωκεανούς αν δεν έχει το θάρρος να απομακρυνθεί από την ακτή.
- Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ανακαλύψει νέους ωκεανούς αν δεν έχει το θάρρος να απομακρυνθεί από την ακτή.
- Δεν μπορούμε να ορίσουμε την ευτυχία. Μπορούμε μόνο να μιλήσουμε γι’ αυτό που την καταστρέφει και γι’ αυτό που τη δημιουργεί.
- Καλύτερα να σε μισούν γι’ αυτό που είσαι, παρά να σ’ αγαπούν γι’ αυτό που δεν είσαι.
- Αμαρτία είναι ό,τι σκοτεινιάζει την ψυχή.
- Πιστέψτε εκείνους που ψάχνουν την αλήθεια και αμφισβητήστε εκείνους που τη βρήκαν.
- Ωραία είναι μόνο εκείνα τα πράγματα που εμπνέονται από την τρέλα και γράφονται με τη λογική.
- Ανάμεσα στους καλλιτέχνες και λογοτέχνες της Ελλάδας δεν υπήρξε κανένας Λακεδαιμόνιος, ίσως επειδή στη Σπάρτη έριχναν τα καχεκτικά παιδιά στον Καιάδα.
- Όποιος παρατηρεί τον εαυτό του, σταματά να εξελίσσεται. Η κάμπια που ήθελε να μάθει καλά τον εαυτό της, δεν έγινε ποτέ πεταλούδα.
- Υπάρχουν ορισμένοι τρόποι να λατρεύεις το Θεό που ισοδυναμούν με βλασφημία. Υπάρχουν τρόποι να αρνείσαι το Θεό, που ισοδυναμούν με λατρεία.
- Όλα όσα πρέπει να ειπωθούν έχουν ήδη ειπωθεί, αλλά μιας και κανένας δεν ακούει, πρέπει να γυρίζουμε συνεχώς πίσω και να τα λέμε όλα ξανά από την αρχή.
- Τίποτε δεν είναι τόσο γελοίο όσο η έκφραση ενός ανθρώπου που δέχεται ένα κομπλιμέντο.
- Υπάρχουν πολύ λίγα τέρατα που να δικαιολογούν το φόβο που έχουμε γι’ αυτά.
- Η πίστη κινεί βουνά, ναι. Βουνά του παράλογου
- Στην κόλαση δεν υπάρχει άλλη τιμωρία από το να αρχίζεις ξανά και ξανά αυτά που άφησες μισοτελειωμένα στη ζωή σου.
- Είναι ευκολότερο να οδηγείς ανθρώπους στη μάχη, διεγείροντας το πάθος τους, από το να τους συγκρατείς και να τους καθοδηγείς στον επίμονο μόχθο της ειρήνης.
- Τίποτε δεν εμποδίζει την ευτυχία όσο η ανάμνηση της ευτυχίας.
- Η τέχνη είναι μια συνεργασία του καλλιτέχνη με το Θεό. Και όσα λιγότερα κάνει ο καλλιτέχνης, τόσο το καλύτερο.
- Οι πιο καθοριστικές πράξεις στη ζωή είναι συχνά οι πιο ασυλλόγιστες.
- Οι περισσότεροι καβγάδες μεγεθύνουν μια παρεξήγηση.
- Ο φόβος μη γελοιοποιηθείς δημιουργεί τη χειρότερη δειλία.
- Η τέχνη αρχίζει με την αντίσταση, στο σημείο που η αντίσταση ξεπερνιέται. Κανένα μεγάλο αριστούργημα δεν δημιουργήθηκε ποτέ χωρίς μεγάλο μόχθο.
- «Συνεπώς» είναι μια λέξη που ένας ποιητής δεν πρέπει να γνωρίζει.
- Όταν θα πάψω να αγανακτώ, θα έχω αρχίσει να γερνώ.
- Δεν υπάρχουν προβλήματα. Υπάρχουν μόνο λύσεις. Το ανθρώπινο πνεύμα επινοεί στη συνέχεια τα προβλήματα.
- Οικογένειες, σας μισώ. Κλειστά σπίτια, κλειστές πόρτες, ζηλόφθονα αγαθά της ευτυχίας.
- Είναι με ευγενή αισθήματα που γράφεται η κακή λογοτεχνία.
- Δεν μ’ αρέσει το θέατρο. Πρέπει να κάνεις υπερβολικά πολλές υποχωρήσεις στο κοινό.
***********************************************
Αντρέ Ζιντ: αδέσμευτος στην Κόκκινη Πλατεία
Η οξυδέρκεια του Αντρέ Ζιντ και το ερευνητικό του πνεύμα τον έκαναν να σκύψει με μεγάλο ενδιαφέρον πάνω στις ελπιδοφόρες πολιτικές θεωρίες και τα κοινωνικά πειράματα της Σοβιετικής Ενωσης. Ο Ζιντ εδραιώνει τη φήμη του ως δηκτικός ταξιδιώτης από το 1925 κιόλας με το ταξίδι του στη Γαλλική Ισημερινή Αφρική, αλλά και το βελγικό Κονγκό, όπου πείθεται για τα δεινά της αποτρόπαιης και συστηματικής εκμετάλλευσης των τοπικών πληθυσμών.
Η αφρικανική του εμπειρία τον ωθεί σε σαφείς αντι-καπιταλιστικές θέσεις και στο Κομμουνιστικό Κόμμα, όπου στρατεύονται δεκάδες Γάλλοι διανοούμενοι τη δεκαετία του 1930. Τα «κοινωνικά ερωτήματα» που τον απασχόλησαν στο Κονγκό τον κάνουν να στραφεί με ελπίδα προς την ΕΣΣΔ. «Το πυκνό δάσος που με θέλγει και με κάνει να χάνομαι στο εσωτερικό του είναι αυτό των κοινωνικών ζητημάτων. Στην ΕΣΣΔ, τα κοινωνικά αυτά ζητήματα δεσμεύουν την προσοχή σας και σας καταπιέζουν αφόρητα για να σας ξυπνήσουν», γράφει λίγο καιρό πριν επισκεφθεί τη χώρα. Το 1934 ο Ζιντ πηγαίνει στο Βερολίνο, μαζί με τον Αντρέ Μαλρό, για να καταθέσουν ως μάρτυρες υπεράσπισης στη δίκη των κομμουνιστών, που κατηγορούνται για τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ τον Φεβρουάριο του 1933, μεταξύ τους και ο Βούλγαρος ηγέτης, Γκιόργκι Ντιμιτρόφ.
Δύο χρόνια αργότερα, υποχωρεί στις εκκλήσεις της Μόσχας συγκινημένος από τις καλές πωλήσεις των βιβλίων του στην ΕΣΣΔ (400.000 αντίτυπα σε λίγους μήνες) και αποφασίζει να ταξιδέψει στη χώρα. Το ταξίδι έχει σαν κεντρικό του άξονα συνάντηση του Ζιντ με τον Μαξίμ Γκόρκι. Ο Γκόρκι, όμως, πεθαίνει την ημέρα άφιξης του Ζιντ στη σοβιετική πρωτεύουσα. Η εκτίμηση που νιώθει ο Στάλιν για το πρόσωπό του είναι τέτοια, που ζητεί από τον Ζιντ να εκφωνήσει τον επικήδειο στην Κόκκινη Πλατεία.
Ο Ζιντ μοιάζει αρχικά να μην έχει αντιληφθεί τις Μεγάλες Δίκες που διχάζουν τη σοβιετική κοινωνία και στέλνουν στον θάνατο πολλούς παλιούς Μπολσεβίκους, προτιμώντας να περιγράψει τις κατασκηνώσεις πιονιέρων, τα πολιτιστικά πάρκα και τα πρότυπα εργοστάσια. Σταδιακά, όμως, η ανοησία του σταχανοφισμού, η ασφυκτική γραφειοκρατεία, η αποτυχία του σχολικού συστήματος και η φίμωση διανοουμένων και επιστημόνων κάνουν την αμφιβολία να φωλιάσει στο μυαλό του πάντοτε αντικομφορμιστή Ζιντ.
Στο βιβλίο του «Επιστροφή από την ΕΣΣΔ», ο Ζιντ αποκαλύπτει την απογοήτευσή του, δίνοντας δίκιο στον Λέοντα Τρότσκι και τον Βικτόρ Σερζ, που τον είχαν προειδοποιήσει για τη σταλινική πραγματικότητα. Την τόλμη του Ζιντ, που βρέθηκε εξοστρακισμένος από τους προοδευτικούς κύκλους μετά τη δημοσίευση της «Επιστροφής», χαιρέτισαν ο Ζαν-Πολ Σαρτρ και ο Αλμπέρ Καμύ, χαρακτηρίζοντας τη στάση του Ζιντ πρωτοπόρα και γενναία.
[Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 17.01.2009]
No comments:
Post a Comment