Τέλλος Άγρας: στην πρωτοπορία της νεοελληνικής κριτικής σκέψης

https://www.timesnews.gr

Ποιητής, δοκιμιογράφος, μεταφραστής και κριτικός λογοτεχνίας ο Τέλλος Άγρας [καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ευάγγελου Ιωάννου, 1899 – 12 Νοεμβρίου 1944] γεννήθηκε στηνΚαλαμπάκα, όπου υπηρετούσε τότε ως σχολάρχης ο πατέρας του Γεώργιος Ιωάννου. Η μητέρα του λεγόταν Ειρήνη Βλάχου, ενώ ο μικρότερος αδερφός του Χρήστος. Το 1906 μετακόμισαν οικογενειακώς στο Λαύριο, όπου ο ποιητής τελείωσε το Δημοτικό και το Ελληνικό Σχολείο.

Το 1907 πρωτοεμφανίζεται στη στήλη της αλληλογραφίας του περιοδικού Η Διάπλασις των Παίδων και από το 1911 έγραφε τακτικά στη στήλη συνεργασίας συνδρομητών του περιοδικού με το ψευδώνυμο Τέλλος Άγρας. Το 1916 αποφοίτησε από το Γυμνάσιο και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου έλαβε το πτυχίο του το 1923. Το Μάιο του ίδιου χρόνου γράφει στη Διάπλαση των Παίδων το πεζογράφημα «Αποχαιρετισμός». Συνεργάζεται και με άλλα περιοδικά, όπως με τη Λύρα, τον Βωμό, τους Νέους κ.ά.

Το 1918 βραβεύεται στο Σεβαστοπούλειο Διαγωνισμό, ενώ κερδίζει και βραβείο στο διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού Εσπερία στο Λονδίνο. Το 1921 έδωσε διάλεξη για τον Καβάφη στην αίθουσα του Ελληνικού Ωδείου. Την ίδια χρονιά μεταφράζει τις Στροφές του γαλλόφωνου Έλληνα ποιητή Ζαν Μορεάς (Jean Moreas). Το 1924 εργάστηκε στο Υπουργείο Γεωργίας, και Τουρισμού. Το 1927 διορίστηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη, θέση στην οποία παρέμεινε έως το θάνατό του.

Έγραψε κυρίως ποίηση και κριτική λογοτεχνίας. Συχνά έγραφε και στο περιοδικό » Νέα Εστία« , της οποίας διετέλεσε και αρχισυντάκτης για ένα διάστημα, ενώ δημοσιεύει κείμενά του στα περιοδικά » Ελληνικά Γράμματα» , Νέα Ζωή, Αλεξανδρινή Τέχνη, Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου και σε πολλά άλλα έντυπα καθώς και στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού.

Το 1934 κυκλοφόρησαν Τα βουκολικά και τα εγκώμια, η πρώτη ποιητική του συλλογή και το 1939 η δεύτερη με τίτλο Καθημερινές, που τιμήθηκε το 1940 με το » Α΄Κρατικό Βραβείο Ποίησης».

Στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής χειροτέρεψε η ευαίσθητη κατάσταση της υγείας του. Το Νοέμβριο του 1944, χτυπημένος από αδέσποτη σφαίρα στον αστράγαλο, μεταφέρεται στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός, όπου και πέθανε από σηψαιμία..

Ποιήματά του μελοποιήθηκαν από τη » Νένα Βενετσάνου» και τον » Νότη Μαυρουδή».

Απόψεις-Κρίσεις για το έργο του

• «Ο Τέλλος Άγρας τοποθετείται στους Έλληνες ποιητές του μεσοπολέμου, τους λεγόμενους νεορομαντικούς ή παρακμιακούς (Καρυωτάκης,Κλέων Παράσχος, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Κώστας Ουράνης κ.ά.). Το ποιητικό του έργο είναι αποτέλεσμα δημιουργικής αφομοίωσης του πνεύματος του γαλλικού συμβολισμού και αισθητισμού (Moreas, Laforgue, Verlain, Mallarme, Baudelaire κ.ά.), αλλά και της ελληνικής ποιητικής παράδοσης από το δημοτικό τραγούδι ως τον Ιωάννη Πολέμη, τον Κωστή Παλαμά, το Μιλτιάδη Μαλακάση και τον Κωνσταντίνο Καβάφη. Κινήθηκε στα πλαίσια της εσωτερικότητας, της μελαγχολίας, της νοσηρότητας και της απαισιοδοξίας των συγχρόνων του, υιοθέτησε την ειδυλλιακή ενατένιση του παρελθόντος, ωστόσο παράλληλα χάρη στη βαθιά πνευματική του καλλιέργεια αρνήθηκε να παραδοθεί στην απελπισία και αγωνίστηκε να κρατηθεί από την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.»
  »Πρέπει τέλος να σημειωθεί η αξία του κριτικού του έργου που χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη οξυδέρκεια, ευαισθησία, βαθιά γνώση της φιλοσοφίας και επαρκή ενημέρωση για τις σύγχρονές του ευρωπαϊκές θεωρίες της λογοτεχνίας και τον τοποθετεί στην πρωτοπορία της νεοελληνικής κριτικής σκέψης.» (ekebi.gr)

Εργογραφία

Ποίηση

• Τα βουκολικά και τα εγκώμια– Το φθινοπωρινό ειδύλλιο – Βουκολικά – Μεταφράσεις – Τα Εγκώμια – Παραφωνίες – Σπουδές – Μπαλάντες – Καθημερινές (1917-1924), εκδ. Δημητράκος, Αθήνα 1934.
• Καθημερινές– Το σπίτι κ’ η γειτονιά – Αττική – Αγάπη (1923-1930), εκδ. Δημητράκος, Αθήνα χ.χ.
• Τριαντάφυλλα μιανής ημέρας, επιμέλεια Κώστας Στεργιόπουλος, εκδ. Φέξης, Αθήνα 1965.
• Επιλογή απ’ τα ποιήματα, εκδ. Ερμής, 1996.
• Τα ποιήματα, τόμος Α΄, Εκδόσεις Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, 2014.

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ

• (2014)Τα ποιήματα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
• (1996)Επιλογή απ’ τα ποιήματα, Ερμής
• (1995)Κριτικά, Ερμής
• (1984)Κριτικά, Ερμής
• (1981)Κριτικά, Ερμής
• (1980)Κριτικά, Ερμής Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
• (2014)Αναγνωστικό Β’ Δημοτικού, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη
• (2013)Ο κύκλος: Φύλλα του λόγου και της τέχνης, Οδός Πανός
• (2012)Εισαγωγή στην ποίηση του Καβάφη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
• (2009)Η κριτική για τον Πέτρο Χάρη, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
• (2008)3.000 χρόνια ελληνική ερωτική ποίηση, Εκδοτική Θεσσαλονίκης
• (2006)Κυριακές μες στο χειμώνα, Σοκόλη
• (2005)Εισαγωγή στην πεζογραφία του Παπαδιαμάντη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
• (2005)Ο Τέλλος Άγρας εξομολογείται, Γαβριηλίδης
• (2005)Παιδιά του κόσμου, Επίλογος
• (2004)Ποιητές του μεσοπολέμου, Εκδόσεις Καστανιώτη
• (1999)Μνήμη του Ηλία Βενέζη, Ευθύνη
• (1994)Για τον Σκαρίμπα, Αιγαίον
• (1990)Η χαμηλή φωνή, Νεφέλη
• (1990)Ομόπλουν πλοίον, Γνώση

Μεταφράσεις

• (2003)Verlaine, Paul, 1844-1896, Νυχτερινή φαντασία, Ποταμός

ΠΗΓΗ: 

• http://www.biblionet.gr/
• https://el.wikipedia.org