Κατερίνα Καριζώνη: «Πολιτική χωρίς όραμα δεν νοείται…»

https://www.timesnews.gr

Ομολογώ ότι η Κατερίνα Καριζώνη με εντυπωσίασε με τις απαντήσεις που έδωσε. Είναι μια βαθιά πολιτικοποιημένη συγγραφέας. Είναι πολυγραφότατη και φυσικά τα βιβλία της κρίνονται από το γενικό τους ήθος. Από το κλίμα τους. Από τους ιδανικούς τους σκοπούς ακόμη κι όταν συμβαίνει να μην τους πραγματώνουν. Αλλά θα σημειώσω ότι η ηθική αξιολόγηση ενόςβιβλίουδεν μπορεί να χωριστεί ούτε απότο ήθος ούτε από την πρόθεσή του. Βεβαίως εγώ δεν κρίνω τα βιβλία της Καριζώνη γιατί κάτι τέτοιο το έχουν κάνει ήδη οι αναγνώστες της και είναι πάρα πολλοί. Έχει, δηλαδή, μια επιτυχημένη παρουσία στη μικρή μας πόλη των ιδεών. Γι’ αυτό και η συνέντευξη που ακολουθεί…

• Τι νοσταλγείτε περισσότερο; 

Τα ήρεμα παιδικά χρόνια

• Σας αρέσoυν τα ταξίδια;

Κάποτε ήταν για μένα τρόπος ζωής. Τώρα με την κρίση περιορίστηκα.

• Ποιο είναι το αγαπημένο σας ταξίδι;

Ένα ταξίδι που είχα κάνει πριν από χρόνια στο Νεπάλ. Ήταν η πιο  παραμυθένια  χώρα που αντίκρισα. 

• Πoιo μέρoς αγαπάτε ιδιαίτερα;

Φυσικά τη Μάνη, απ’ όπου κατάγομαι.

• Ποια θεωρείτε ως την πιο υπερτιμημένη αρετή;

Την  ευγλωττία.

• Πoια, κατά τη γνώμη σας, είναι τα μεγαλύτερα πρoβλήματα της ελληνικής κoινωνίας;

Η αναξιοκρατία, η διαφθορά, η κουτοπονηριά, το αλήτικο πνεύμα των πολιτικών και όχι μόνο, ο απόλυτος εγωισμός, η αδυναμία συλλογικής δράσης, η έκπτωση των ηθών. Η κρίση πριν γίνει οικονομική, ήταν κρίση αξιών και ηθών. Όλα επιτρέπονταν και όλα συγχωρούνταν στην Ελλάδα. Έπρεπε να καταλυθεί το συλλογικό ήθος, να εκμαυλιστεί ο πολίτης για να  εφαρμοστεί στη συνέχεια η οικονομική του εξόντωση.

• Σας ενδιαφέρει η πoλιτική;

Νομίζω πως είναι ταυτόσημη με την καθημερινότητά μας. Δεν γίνεται να αδιαφορείς. Εγώ προσωπικά την παρακολουθώ άγρυπνα και είμαι σε μόνιμη εγρήγορση και ανησυχία. Ωστόσο δεν αναμείχθηκα ποτέ σοβαρά σε πολιτικά κόμματα, αν και ανήκω στο χώρο της Αριστεράς, μ’ εξαίρεση τα φοιτητικά μου χρόνια που ήμουν  στο ΕΚΚΕ. Άλλωστε θέλω να διαθέτω το χρόνο μου στο γράψιμο. Δεν μου περισσεύει χρόνος για να ασχοληθώ ενεργά με την πολιτική.

• Τι γνώμη έχετε για τους πολιτικούς;

Χειρότερη δεν γίνεται. Το μόνο που τους ενδιαφέρει η προσωπική τους ανάδειξη. Νομίζουν οι κακόμοιροι πως θα περάσουν στην Ιστορία. Τους λείπει  το όραμα. Πολιτική χωρίς όραμα δεν νοείται. Είναι αλήθεια, ότι τα παλιά οράματα ειδικά για μας τους αριστερούς, ανατράπηκαν παγκοσμίως. Ίσως πρέπει να επανατοποθετηθούμε απέναντι στην Ιστορία. Ίσως πάλι οι παραδοσιακές μορφές της πολιτικής να έχουν απαξιωθεί .Ίσως η τεχνολογία να δώσει μια καινούργια εκδοχή της πολιτικής κουλτούρας. Γιατί όχι η άμεση δημοκρατία των πολιτών που θα μπορούν να αποφασίζουν μέσα απ’ τη χρήση του διαδικτύου, χωρίς ενδιάμεσους; Δεν ξέρω, κάνω υποθέσεις.   

• Αγαπάτε το θέατρο;

Πάρα πολύ.

• Ποια είναι η θέση της τέχνης (θέατρο, μουσική, ζωγραφική, κ.λπ.) στην εποχή μας;

Είναι απαραίτητη και λυτρωτική. Είναι σωσίβιο στην κρίση. Αν και ο κόσμος δεν έχει πια χρήματα,  η δίψα για την αναζήτηση της ομορφιάς μέσα απ’ την τέχνη  δεν σταματάει.  Εγώ το βλέπω στις εκδηλώσεις για το βιβλίο. Ο κόσμος έρχεται, ακόμα κι αν δεν έχει λεφτά να αγοράσει τα βιβλία μας. Η τέχνη με την παραμυθία της παρηγορεί και θεραπεύει.

• Μήπως η τέχνη κινδυνεύει να απομονωθεί εξαιτίας της τηλεόρασης και συνεπώς μήπως πρέπει να αναζητήσει καινούργιες μορφές και να επανεξετάσει την κοινωνική λειτουργία της;

Νομίζω πως ο κίνδυνος αυτός  έχει ξεπεραστεί και η ίδια η τηλεόραση  έχει απαξιωθεί. Καινούργιες μορφές μπορούν να βρεθούν και έχουν ήδη βρεθεί . Υπάρχουν βιβλία πχ που γράφονται συλλογικά στο διαδίκτυο. Υπάρχουν ολόκληρες βιβλιοθήκες που μπορείς να κατεβάσεις στον υπολογιστή σου, ή στο ebook. H λειτουργία της τέχνης ναι μπορεί να γίνει πιο κοινωνική αν όλα προσφέρονται δωρεάν, αλλά αυτό προϋποθέτει ότι το καλλιτεχνικό έργο θα πάψει να είναι εμπόρευμα. Κι αυτό είναι κάτι πολύ μακρινό.

• Πιστεύετε ότι το βιβλίο χάνει σε σχέση με την εικόνα;

Όχι, γιατί το Ίντερνετ έχει επαναφέρει το κείμενο ως εικόνα. Άλλωστε ο έντεχνος λόγος είναι πολύ πιο περίπλοκος απ’ την εικόνα κι αυτό γοητεύει.

• Σε μια εποχή αποξένωσης, πολεμικών συγκρούσεων, κοινωνικών αναταραχών, φτώχειας, ανισοτήτων, φόβου για την επόμενη ημέρα κ.λπ., τι μπορεί να κάνει η τέχνη;

Να παρηγορεί και  να συντηρεί την ελπίδα, την ευαισθησία, την καλλιέπεια, το όνειρο ακόμα και την ψευδαίσθηση. Κι αυτή χρειάζεται για να αντέξουμε. Σίγουρα η τέχνη δεν μπορεί να κινητοποιήσει μάζες.

• Είναι ο κόσμος μας παράλογος;

Είναι, αλλά εγώ προσωπικά δεν πιστεύω στη λογική.

• Τι είναι εκείνο που δίνει νόημα στον άνθρωπο;

Το πνεύμα του και μόνον αυτό.

• Έχει πνευματικότητα η κεντρική εξουσία (η κυβέρνηση, τα κόμματα);

Είναι αυτό ακριβώς που της λείπει.

• Η νεοελληνική κοινωνία, γενικότερα, έχει πνευματικότητα;

Όχι βέβαια. Γιατί μαζί με την κατάλυση των αξιών, καταλύθηκε και η πνευματικότητα με την γενική έννοια. Ωστόσο υπάρχουν  πνευματικοί άνθρωποι που διατηρούν τη φλόγα και μάλιστα πολύ σημαντικοί.

• Τι σημαίνει για σας η λέξη «ήθος»;

Σημαίνει κώδικα ζωής που στηρίζεται σε αρχές και αξίες. Φοβάμαι ότι χωρίς το ήθος κινδυνεύει η ίδια η επιβίωσή μας. Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα.

• Πoια είναι η ωραιότερη λέξη της ελληνικής γλώσσας;

Η ελευθερία

• Ποιος φταίει για το περιορισμένο λεξιλόγιο των νεοελλήνων: οι γονείς, το σχολείο, τα μέσα ενημέρωσης, η παγκοσμιοποίηση;

Όλα μαζί. Υπάρχει μια τάση για απλούστευση της γλώσσας που δεν είναι παρά μια προσπάθεια να απλουστευτεί η σκέψη. Οι  αγράμματοι  άνθρωποι είναι πιο ευχειράγωγοι απ’ τις εξουσίες. Έτσι θα μετατραπούν οι έλληνες σε  φτηνή και κακοπληρωμένη  εργατική δύναμη στο παγκόσμιο σύστημα, σε παρίες. Γι’ αυτό και όλα κατατείνουν στο να μην μαθαίνουν τα  παιδιά την ελληνική γλώσσα, την ωραιότερη γλώσσα του κόσμου   και τελικά να μην μορφώνονται. Το λέω με πόνο ψυχής γιατί το έζησα στα παιδιά  μου και το ζω τώρα με τα εγγόνια μου. Επίσης χωρίς τα αρχαία δεν μπορείς να μάθεις τα νέα ελληνικά.

• Υπάρχει περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση στους πολίτες ή όλοι γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια την προστασία του περιβάλλοντος;

Νομίζω πως ισχύει το δεύτερο. Δεν έχουμε περιβαλλοντική παιδεία ως κράτος και ως πολίτες δυστυχώς.

• Κινδυνεύουμε στ’ αλήθεια από τη μόλυνση του περιβάλλοντος ή απλώς πρόκειται για υπερβολές των οικολόγων;

Είναι τυχαίο ότι κάνουν θραύση οι καρκίνοι, τι λέτε;

• Είναι υποφερτή η πόλη σας;

Όχι καθόλου, παρόλο που έχει τη θάλασσα και της δίνει μια ανάσα. Η  Θεσσαλονίκη ασχημίζει  συνεχώς ειδικά μετά την κρίση. Καμιά φορά το κέντρο μου φαίνεται εφιαλτικό.

• Μήπως κινδυνεύουμε από τους πρόσφυγες/μετανάστες;

Αν όλα αυτά μεθοδεύονται από κάποια οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα  έξω απ’ την Ελλάδα κι έχουν σκοπό την υπονόμευση  της εθνικής  μας  ακεραιότητας, ναι, κινδυνεύουμε. Αν πρόκειται για απλούς δυστυχισμένους ανθρώπους που γυρεύουν προσωρινά ένα τόπο για να επιβιώσουν, όχι. Θα δείξει. Ελπίζω όμως να μην είναι τότε πολύ αργά.

• Υπάρχει φόβος να χάσουμε την εθνική μας ταυτότητα;

Αυτή την έχουμε χάσει προ πολλού. Ωστόσο μέσα μου πιστεύω ακόμα στον πατριωτισμό των ελλήνων. Να λάβετε υπόψη σας ότι είμαι και μανιάτισσα. Ανησυχώ για το έθνος μου.

• Δικαιούμαστε να υποστηρίζουμε ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων;

Είμαστε σίγουρα κι αυτό αποδεικνύεται κυρίως απ΄τα μειονεκτήματά μας. Πριν από λίγους μήνες είδα την απολογία του Σωκράτη στο θέατρο. Πόσο σύγχρονο και επίκαιρο που φάνηκε.

• Έχoυν σημασία oι απoλoγισμoί στη ζωή μας;

Μπα όχι, ο χρόνος είναι λίγος.

• Πόσες ώρες εργάζεστε;

Όσο αντέχω.

• Από πού αντλείτε την έμπνευσή σας για τα βιβλία σας;

Από τυχαία γεγονότα, απ’ τη μελέτη της Ιστορίας, από γνωριμίες με καινούργια πρόσωπα.

• Τι είναι για σας η μοναξιά;

Η ωραιότερη κατάσταση για να δημιουργήσεις.

• Είστε ρομαντική;

Ναι , είμαι.

• Tι αγαπάτε περισσότερo στoν κόσμo;

Τα εγγόνια μου

• Τι θεωρείτε ως τον έσχατο βαθμό δυστυχίας;

Την έλλειψη ελευθερίας.

• Σας απασχολεί ο χρόνος;

Με καταθλίβει.

• Πιστεύετε στην φιλανθρωπία ή στην αλληλεγγύη;

Στην αλληλεγγύη

• Για σας, τι σημαίνει παγκοσμιοποίηση;

Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Ο καπιταλισμός λειτουργούσε πάντα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο διατηρούνταν  ισχυρά και συμπαγή τα  εθνικά κράτη. Σήμερα το παγκόσμιο σύστημα έρχεται  σε σύγκρουση με τα εθνικά κράτη  σε όλα τα επίπεδα, οικονομικά , πολιτικά , πολιτιστικά, πληθυσμιακά  κι αυτό θα γεννήσει νέες  κοινωνίες με προβλήματα που ήδη τα διαισθανόμαστε.  Δεν μπορώ να προβλέψω την κατάληξή τους. Μπορώ να κάνω μόνο υποθέσεις.  

• Πόσο Ευρωπαίοι είμαστε οι Έλληνες;

Νομίζω ότι η Ευρώπη διδάχτηκε από μας. Ιστορικοί λόγοι όμως που έχουν να κάνουν με την υποδούλωσή μας στους Οθωμανούς, αλλοίωσαν το ευρωπαϊκό-δυτικό- φρόνημα στον Έλληνα. Τον έκαναν ανατολίτη με όλες τις κακές πλευρές που αυτό συνεπάγεται.

• Ο  Έλληνας είναι εχθρός της πειθαρχίας και του κανόνα;

Ναι, είναι. Ωστόσο το να είσαι ανυπότακτος είναι και κακό και καλό. Γιατί συχνά οι κανόνες δημιουργούνται από επικίνδυνους και ανυπόληπτους ανθρώπους και ύποπτα συμφέροντα. Πολλές φορές στην Ιστορία ο έλληνας σώθηκε απ’ αυτό του το ελάττωμα.

• Τι λείπει από τον Έλληνα σήμερα;

Η  ελπίδα.

• Η «ενωμένη» Ευρώπη θα επιβιώσει;

Πιστεύετε ότι μπορούμε να ξαναγυρίσουμε στα εθνικά κράτη όπως τα ξέραμε;

• Η γυναίκα σήμερα στην Ελλάδα είναι ίση με τον άνδρα;

Όχι βέβαια.

• Ποιο είναι το πολυτιμότερο περιουσιακό σας στοιχείο;

Τα γραπτά μου. 

• Η οικονομική κρίση πιστεύετε ότι θ’ αλλάξει την  κοινωνία μας και προς ποια κατεύθυνση;

Η οικονομική κρίση αν δεν μας διαλύσει ως έθνος, θα μας κάνει να αφυπνιστούμε . Αν δεν κινητοποιηθούμε μαζικά θα καταλήξουμε στην καταστροφή. Διότι αυτό που φοβάται το σύστημα είναι η αφύπνιση των λαών. Αν δεν αντισταθούμε, δεν έχουμε καμιά ελπίδα επιβίωσης. Θα μας καταβροχθίσει το σύστημα.

• Πιστεύετε ότι θα έρθει κάποια στιγμή που η χώρα μας θα ζει χωρίς τις ξένες εξαρτήσεις;

Με την παγκοσμιοποίηση αδύνατον.

• Τι είναι εκείνο που μπορεί να ενσαρκώσει την ελπίδα του αύριο;

Το όνειρο και ο αγώνας για να την πραγματοποίησή του. Επίσης η τεχνολογία είναι ένα σημαντικό εργαλείο για μια καλύτερη ζωή στο μέλλον, αν βέβαια χρησιμοποιηθεί προς όφελος των ανθρώπων και όχι εναντίον τους.

• Τελικά, τι είναι η ζωή;

Μια διακύμανση του τίποτα για να παραφράσω μια ρήση του Νανόπουλου.

• Τι ακριβώς θέλατε να παρουσιάσετε με το βιβλίο σας «Η πόλη των αθώων» που αν δεν κάνουμε λάθος είναι και το τελευταίο που κυκλοφόρησε;

Το βιβλίο μου αναφέρεται στην περίοδο της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη. Αφηγείται την ιστορία απλών ανθρώπων που πήραν μέρος στην Εθνική Αντίσταση, αγωνίστηκαν  εναντίον των γερμανών κατακτητών, έζησαν  την πείνα, τις διώξεις των αριστερών και την εξολόθρευση των εβραίων της πόλης. Πρόκειται για μια ιστορία που στηρίζεται σε αληθινά γεγονότα  και μαρτυρίες  των τελευταίων επιζώντων αντιστασιακών της πόλης. Παράλληλα αναφέρεται και σε μια προσπάθεια των Ναζί , ανεπιτυχή ευτυχώς , να αποσπάσουν τα κειμήλια του Αγίου Όρους  με τη βοήθεια της επιτροπής Ρόζεμπεργκ που είχε συσταθεί απ’ τις πρώτες κιόλας μέρες της Γερμανικής Κατοχής.

• Ποιοι γράφουν ιστορία – οι νικητές, οι ηττημένοι ή γενικώς οι αφανείς, όπως υπαινίσσεστε στο βιβλίο σας;

Οι νικητές γράφουν την επίσημη ιστορία σύμφωνα με τα συμφέροντά τους. Στην  περίπτωση του βιβλίου μου βέβαια, την Ιστορία την γράφουν οι αφανείς που συνήθως είναι οι ηττημένοι, τα αθώα θύματα, εξ ου και η πόλη των αθώων. Παράδειγμα περίτρανο οι δοσίλογοι που κυβέρνησαν μετά την Κατοχή την Ελλάδα  κι ακόμα κυβερνούν οι απόγονοί τους, ενώ αυτοί που αγωνίστηκαν για την  πατρίδα τους,  ή σάπισαν στις εξορίες, ή έμειναν στην αφάνεια .

• Όταν γράφετε έχετε κατά το κοινό σας;

Όχι , καθόλου.

• Ποιο είναι το θέμα του επόμενου βιβλίου σας;

Αμφιταλαντεύομαι ανάμεσα σε δύο θέματα. Δεν έχω καταλήξει.

BIOΓΡΑΦΙΚΟ  

Η Κατερίνα Καριζώνη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Η καταγωγή της είναι απ’ την Χαριά της Μάνης. Τέλειωσε τη Γερμανική Σχολή Θεσσαλονίκης, σπούδασε οικονομικά και εκπόνησε την διδακτορική της διατριβή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Την πρώτη ποιητική της συλλογή την εξέδωσε στα εφηβικά της χρόνια με τον τίτλο Πρωτοβρόχια.

Ακολούθησαν τα ποιητικά βιβλία Διαστάσεις (1972), Πινόκιο (1975), Αναπάντεχο Καλοκαίρι (1978), Τσάι και Μυθολογία (1985), Πανσέληνος στην οδό Φράγκων (1990), τα παγώνια της Μονής Βλατάδων (1992), ο ράφτης Ραντοσλάβ από το 1470 (2001), το θηλυκό πρόσωπο της ποίησης στη Θεσσαλονίκη, ανθολογία (2006), Ρεσάλτο(2009). Ασχολήθηκε παράλληλα με την παιδική λογοτεχνία.

Εξέδωσε τα βιβλία Χίλιες και μια νύχτες των Βαλκανίων (1989) εκδόσεις Ερμής (Α΄ βραβείο κύκλου παιδικού βιβλίου 1991), ο Σαίξπηρ σε 7+2 παραμύθια, εκδόσεις Ερμής (1990), η Δίκη των Παραμυθιών (1992), Παραμύθια από τις όπερες (1997), το ταξίδι των παραμυθιών, εκδόσεις Κέδρος, (1998), Μια φορά κι έναν καιρό σ’ ένα ξέφωτο του δάσους εκδόσεις Καστανιώτη (2005) ο Μαγικός Αυλός εκδόσεις Μεγάρου Μουσικής (2005).

Το 1997 εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο ο Άγγελός μου ήταν έκπτωτος απ’ τις εκδόσεις Καστανιώτη, ενώ απ’ τις ίδιες εκδόσεις εξέδωσε τα μυθιστορήματα Βαλς στην Ομίχλη (2001), Τσάι με τον Καβάφη (2004), Μεγάλο Αλγέρι (2006), ο Μονόφθαλμος και άλλες πειρατικές ιστορίες, διηγήματα (2009), ο χάρτης των ονείρωνμυθιστόρημα (2011), το τραγούδι του Ευνούχου (2013).

To 2014 επανεκδόθηκε σε νέα εκδοχή το αστυνομικό μυθιστόρημα Βαλς στην ομίχλη από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Ποιήματα, παραμύθια και πεζά της ανέβηκαν στο θέατρο από τοπικούς, σχολικούς θιάσους και πολιτιστικούς φορείς. Από το βιβλίο της Ο Μονόφθαλμος κι άλλες πειρατικές ιστορίες θεατροποιήθηκε και παίζεται κάθε χρόνο η ιστορία του πειρατή Μιχάλη Μανιάτη από τον θίασο του δήμου Οιτύλου. Ποιήματά της και πεζά της μεταφράστηκαν στις βαλκανικές γλώσσες, στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, πολωνικά και αραβικά.

Επίσης ποιήματά της μελοποιήθηκαν από τον μουσικοσυνθέτη Μιχάλη Γρηγορίου με τον τίτλο Η Λήδα και ο Κύκνοςκαι ερμηνεύτηκαν απ’ την Σαββίνα Γιαννάτου και τον Δώρο Δημοσθένους. Συνεργάζεται με διάφορα περιοδικά με κριτικές βιβλίου, δοκίμια, λογοτεχνικά κείμενα καθώς και με ιστορικές μελέτες. Οι σημαντικότερες είναι η Ελληνική Παροικία της Αιγύπτου και το Τραπεζικό Κεφάλαιο, η περίπτωση της Εθνικής Τράπεζας 1933-1937 που αποτέλεσε και την διδακτορική της διατριβή.

Άλλες μελέτες της είναι η Τράπεζα της Ανατολής, Σκόπια, Μοναστήρι και Σέρρες, το οικονομικό πρόγραμμα του Βαρβαρέσσου και η ανασυγκρότηση μετά την Κατοχή, η νομισματική κατάσταση στη Θεσσαλονίκη μετά την απελευθέρωση, ο πρώτος προϋπολογισμός του Δήμου Θεσσαλονίκης 1913, ο κόμης Δ΄ Αναστάσης, Θεσσαλονίκη και Εθνική Τράπεζα, Λεύκωμα 1989 συλλογικό έργο, Πειρατεία στη Μάνη και στη Μεσόγειο λεύκωμα 2012 που κυκλοφόρησε και στα αγγλικά.

Εργάσθηκε 15 χρόνια στην Εθνική Τράπεζα. Συμμετείχε στο φοιτητικό και συνδικαλιστικό κίνημα των τραπεζοϋπαλλήλων. Εκλέχτηκε στο Γενικό Συμβούλιο της ΟΤΟΕ και ΓΣΕΕ και υπήρξε μέλος του ΔΣ των δημοκρατικών Γυναικών. Είναι μέλος της εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Το 2009 πήρε το βραβείο Αυλαία για το συνολικό της έργο.

FacebookTwitterGoogle+LinkedInCopy LinkFacebook MessengerEmailGoogle Gmail