Γιώργης Παυλόπουλος: «Δημιουργός ποιητικών μύθων»

https://www.timesnews.gr

Ο Γιώργης Παυλόπουλος, ποιητής της α’ μεταπολεμικής γενιάς, γεννήθηκε στον Πύργο της Ηλείας, στις 22 Ιουνίου 1924 και πέθανε στις 26 Νοεμβρίου 2008 στη γενέτειρά του όπου ζούσε μόνιμα. Εκεί τελείωσε το δημοτικό σχολείο και γυμνάσιο. Οι σπουδές του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών δεν ολοκληρώθηκαν. Εργάστηκε ως λογιστής και γραμματέας σε ιδιωτικούς φορείς.

Πρωτοδημοσίευσε ποιήματά του το 1943, στο περιοδικό «Οδυσσέας», που εξέδιδε με φίλους του στον Πύργο. Ποιήματα και κείμενά του δημοσιεύτηκαν σε πολλά ελληνικά και ξένα λογοτεχνικά έντυπα και ανθολογίες. Συνεργάστηκε με τον φίλο του ποιητή Τάκη Σινόπουλο, σε μια πειραματική γραφή κοινών ποιημάτων, τα οποία συμπεριέλαβε ο Σινόπουλος στο έργο του.

Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές: «Το κατώγι» (α’ έκδοση: Ερμής, 1971), «Το σακί» (Κέδρος, 1980), «Τα αντικλείδια» (Στιγμή, 1988), «Τριαντατρία χαϊκού» (Στιγμή, 1990), «Λίγος άμμος» (Νεφέλη, 1997), «Ποιήματα 1943-1997» (συγκεντρωτική έκδοση, Νεφέλη, 2001), «Πού είναι τα πουλιά» (Κέδρος, 2004) και «Να μη τους ξεχάσω» (Κέδρος, 2008).

Συμμετείχε σε πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Εκδόθηκε η αλληλογραφία του με το φίλο του πεζογράφο Νίκο Καχτίτση: «Τα γράμματα του Νίκου Καχτίτση στον Γιώργη Παυλόπουλο», Σοκόλης, 2002. Ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με τη ζωγραφική και συμμετείχε στην ΙΘ’ Πανελλήνια έκθεση ζωγραφικής. Ποιήματά του μεταφράστηκαν στην Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ολλανδία, Ιταλία, Πολωνία, Ρωσία, Η.Π.Α. και Καναδά, και περιέχονται στα διδακτικά βιβλία για τη Νεοελληνική Λογοτεχνία της Γ’ Ενιαίου Λυκείου. Ήταν ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Γιώργης Παυλόπουλος – Γιώργος Σεφέρης

Η φιλόλογος και ποιήτρια Τασούλα Καραγεωργίου γράφει για τον ποιητή στο αφιέρωμα του λογοτεχνικού περιοδικού της Ηλείας «Οροπέδιο» (τχ. 1, καλοκαίρι 2006): «Ο μελετητής του Παυλόπουλου αντιμετωπίζει την εξής δυσκολία: είναι αδύνατο να παραθέσει αποσπασματικά κάποιους στίχους του χωρίς να αδικήσει τον δημιουργό τους, αλλά και χωρίς να τραυματίσει το σώμα του ποιήματος από το οποίο αποσπά τους στίχους. Ο λόγος είναι ο εξής: ο Γιώργης Παυλόπουλος είναι δημιουργός ποιητικών μύθων και η επικοινωνία με την ποίησή του στην ουσία προϋποθέτει την αντιμετώπιση του ποιήματος ως ενός μικρού και αδιάσπαστου σύμπαντος και την αποδοχή και τον σεβασμό από τον αναγνώστη του των κανόνων του παραμυθιού που διέπεται από τους δικούς του νόμους: την κατάργηση της λογικής τάξης και την α-χρονική και α-τοπική λειτουργία του μύθου, στοιχεία που προϋποθέτουν την κατά βάση βιωματική και όχι νοητική συμμετοχή του αναγνώστη. […]

Πρόκειται για μια ποίηση αφηγηματική κατά βάση, με ιστορίες παράξενα χτισμένες με μια εικαστική τεχνική και μια κινηματογραφική οπτική που υπηρετείται εύστοχα από μια γλώσσα «χωρίς μαλάματα», πυκνή και εκφραστική μέσα στη λιτότητά της, από την οποία απουσιάζουν τα περιττά επίθετα και τα σχήματα λόγου και στην οποία κυριαρχεί το ρήμα. Η γλώσσα αυτή που διαθέτει την απέριττη αμεσότητα των λαϊκών μύθων, κάποιες φορές ανακαλεί απόηχους απ’ το δημοτικό τραγούδι. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι δεν συναντάμε στην ποίηση του Παυλόπουλου ποιήματα στα οποία εγγράφεται η ιστορική μνήμη. Εξάλλου η ιστορία στιγμάτισε δεινά τη γενιά του, την πρώτη μεταπολεμική γενιά, μια γενιά που ούτως ή άλλως κουβάλησε βαρύτατα ιστορικά φορτία ήδη στην ακμή της νεότητάς της. Όμως και αυτά ακόμη, όσα αναφέρονται σε ιστορικά βιώματα, είναι αφηγηματικά ποιήματα στα οποία η ιστορία καταθέτει τη μαρτυρία της μέσω ενός μύθου από τον οποίο απουσιάζει η ευθεία αναφορά στον τόπο και στον χρόνο. […]»

Αναλυτική βιβλιογραφία του ποιητή, των ετών 1940-2005, δημοσιεύτηκε από τον Γιάννη Ξούρια στο περιοδικό «Μικροφιλολογικά» της Κύπρου, τχ. 5, 2005 (και σε συνοπτική μορφή στο ίδιο τεύχος του περιοδικού «Οροπέδιο»).

ΕΠΙΣΗΣ:

• Αργυρίου Αλεξ., «Γιώργης Παυλόπουλος», Η ελληνική ποίηση· Η πρώτη μεταπολεμική γενιά, σσ. 158-159. Αθήνα, Σοκόλης, 1982.
• Δόξας Τάκης, «Παυλόπουλος Γιωργής», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σελ. 11. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Παπαγεωργίου Κώστας Γ., «Πίκρα και φόβος με κοινωνικές διαστάσεις», περ. Διαβάζω, τχ. 46, σσ. 94-96, 1981.
• Τσακνιάς Σπύρος, Κριτική για το Σακί, Η Καθημερινή, 01/10/1981.

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ

• (2008)Γράμματα από την Αμερική, Γαβριηλίδης
• (2008)Να μη τους ξεχάσω, Κέδρος
• (2004)Πού είναι τα πουλιά;, Κέδρος
• (2001)Ποιήματα, Νεφέλη
• (1997)Λίγος άμμος, Νεφέλη
• (1996)Της γύφτισσας, Ιδιωτική Έκδοση
• (1990)Τριαντατρία χαϊκού, Στιγμή
• (1971)Το κατώγι, Ερμής

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα

• (2012)Ανθολογία της ελληνικής ποίησης (20ός αιώνας), Κότινος
• (2010)Η νεοελληνική ερωτική ποίηση, Ελευθεροτυπία
• (2006)Η ποίηση στον Κέδρο 2004-2006, Κέδρος

**********************************************************************************************

Ο Μεγάλος Ερωτικός από τον Πύργο

• Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ

Εφυγε στα 84 του χρόνια ο ποιητής Γιώργης Παυλόπουλος, στενός φίλος του Σεφέρη και του Σινόπουλου. Η άμεση, λιτή, επικοινωνιακή γλώσσα του κατέκτησε περίοπτη θέση στα ελληνικά γράμματα, χωρίς ποτέ να απομακρυνθεί από την αγαπημένη του πόλη.

Η ποίηση του Γιώργη Παυλόπουλου βγαίνει κατευθείαν από τον ζόφο του μεταπολέμου. Εγραψε ποιήματα, τα οποία συντονίζονται κυρίως με αλγεινά βιώματα από τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο της Αντίστασης και τον Εμφύλιο του αδελφοκτόνου αίματος. Τα θέματά του είναι μικρά πένθη για τους νεκρούς αντάρτες και μεγάλες ελεγείες για το αδικαίωτο όραμα της Αριστεράς. Μας είχε πει ο ίδιος: «Περιμέναμε μια δικαίωση των αγώνων της Αντίστασης στο γενικό σκοτάδι που ερχόταν και το βλέπαμε εκείνα τα χρόνια. Πάντα απειλεί ένα σκοτάδι τον κόσμο. Σήμερα δεν βλέπω από πουθενά φως».

Είχε την ευτυχία με την πρώτη ποιητική του συλλογή, «Το κατώγι» (1971), να στρέψει πάνω του το ενδιαφέρον του Γιώργου Σεφέρη και του Βρετανού ελληνιστή Πίτερ Λίβι, ο οποίος μετέφρασε ποιήματά του. Ο νομπελίστας ποιητής, ο οποίος είχε χτίσει φιλική σχέση με τον νεότερό του δημιουργό, είχε αποφανθεί για τη δουλειά του: «Μ’ ενδιαφέρει η ποίηση του Γ. Π. γιατί είναι αποτελεσματική χωρίς ψιμύθια. Λέγοντας «ψιμύθια», εννοώ χωρίς γλωσσικούς κορδακισμούς, που συνήθως είναι επιφανειακά σχήματα χωρίς ν’ αγγίζουν τίποτε στο βάθος -και η ποίηση είναι, αν μπορώ να πω, έκφραση βάθους».

Αυτή η συνεπής με τα ιδεολογικά πιστεύω της ποιητική φωνή, που προτίμησε τον κλειστό και απομονωμένο χώρο του «επαρχιακού» Πύργου από την πρόκληση της μεγάλης πόλης, δεν θα γράψει ξανά. Πέθανε σε ηλικία 84 ετών. Η κηδεία του Γιώργη Παυλόπουλου γίνεται σήμερα στις 3 μ.μ. από τη Μητρόπολη του Πύργου Ηλείας. Το τελευταίο ποιητικό του βιβλίο, «Να μην τους ξεχάσω», θα κυκλοφορήσει τη Δευτέρα από τις εκδόσεις «Κέδρος».

Ο Γιώργης Παυλόπουλος γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου 1924 στον Πύργο Ηλείας, όπου τελείωσε το Δημοτικό και το Γυμνάσιο. Οταν ήρθε η ώρα να συνεχίσει τις σπουδές του σε ανώτατο επίπεδο, στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, βρέθηκε σ’ ένα δίλημμα: έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα στον εξ ιδιοσυγκρασίας ποιητή και στον αυριανό νομικό. Ο κλήρος έπεσε υπέρ της ποίησης: «Η ποίηση είναι πράξη ερωτική; Ή μήπως πράξη απόγνωσης; Ή μήπως και τα δύο;», είχε αναρωτηθεί. «Πράξη ερωτική και συνάμα πράξη απόγνωσης», είχε απαντήσει.

Ετσι, διαμόρφωσε χαμηλόφωνα το ποιητικό του σύμπαν. Τίποτα το «ποιητικό» δεν είχε και το επάγγελμά του. Εργάστηκε ως λογιστής και ως γραμματέας στο ΚΤΕΛ Ηλείας, «θάβοντας» τον ποιητή στην καθημερινότητα της επιβίωσής του.

Η πρώτη εμφάνισή του στα γράμματα έγινε το 1943, στο περιοδικό «Οδυσσέας» του Πύργου. Ακολούθησε η συνεισφορά του στον συλλογικό τόμο «Για τον Σεφέρη», με τον τίτλο «Από μια πρώτη συγκίνηση» (1962).

Μετά το πρώτο ποιητικό του βιβλίο, «Το κατώγι», ακολούθησαν έξι ποιητικές συλλογές («Το σακί», «Τα αντικλείδια», «Τριάντα τρία χαϊκού», «Της γύφτισσας» σε τετράγλωσση έκδοση, «Λίγος άμμος», «Πού είναι τα πουλιά»;), η συγκεντρωτική έκδοση «Ποιήματα. 1943-1997» και η αλληλογραφία του «Γράμματα από την Αμερική», με πρόλογο και επιμέλεια του Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλου.

Συνδέθηκε με φιλία αμοιβαίας πίστης και εμπιστοσύνης με τον συντοπίτη του ποιητή Τάκη Σινόπουλο. Αποτέλεσμα αυτού του δεσμού ήταν η από κοινού συγγραφή πειραματικών ποιημάτων. Μία άλλη πτυχή της δημιουργικής προσωπικότητάς του ήταν η ζωγραφική: τα έργα του παρουσιάστηκαν στην ΙΘ’ Πανελλήνια Εκθεση Ζωγραφικής. Ποιήματά του κυκλοφόρησαν σε μετάφραση σε Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Πολωνία, Ρωσία, ΗΠΑ και Καναδά. Τα βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Ερμής», «Νεφέλη», «Κέδρος», «Στιγμή» και «Γαβριηλίδης». *

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 27/11/2008