Αιμίλιος Λεγκράν: σημαντικός ελληνιστής και φιλέλληνας

https://www.timesnews.gr

Ο Γάλλος ακαδημαϊκός, φιλόλογος και συγγραφέας Αιμίλιος Λεγκράν ή Εμίλ Λεγκράν [Émile Legrand, πλήρες όνομα: Émile Louis Jean Legrand, επίσης λογοτεχν.: Αιμυλίος Λεγρανδίος ή Αιμιλίος Λεγράνδ, 30 Δεκεμβρίου 1841 – 14 Νοεμβρίου 1903] θεωρείται σημαντικός ελληνιστής και φιλέλληνας. Είναι γνωστός για τα έργα του της Ελληνικής Βιβλιογραφίας στο οποίο καταγράφει την ελληνική λογοτεχνία και λαογραφία από τον 15ο αιώνα μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα.

Ο Αιμίλος Λεγκράν αρχίζει να έχει την πρώτη επαφή με την ελληνική γλώσσα και γραμματεία από τα μαθητικά του χρόνια, όταν στο σχολείο του μένει μετεξεταστέος επειδή δεν πέρασε το μάθημα των Ελληνικών. Αυτό αντί να τον αποθαρρύνει, τον πεισμώνει και από τότε ασχολείται με ζήλο με τα ελληνικά γράμματα. Αφού παρακολούθησε μαθήματα στην ιερατική σχολή, έγινε έπειτα δημοσιογράφος και τελωνειακός υπάλληλος. Το ενδιαφέρον του επικεντρώνεται σύντομα στην βυζαντινή και νεοελληνική φιλολογία.

Γίνεται γνωστός από τα πρώτα του συγγράμματα που εξέδωσε το 1875 και διορίζεται καθηγητής της ελληνικής φιλολογίας στη Σχολή Ανατολικών Γλωσσών στο Παρίσι. Για να συλλέξει την βιβλιογραφία του, ταξίδεψε στην Ιταλία, την Ελλάδα και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ το ερευνητικό και συγγραφικό έργο του καλύπτει 25.000 σελίδες. Η συλλογή αυτή των ελληνικών κειμένων και προφορικών παραδόσεων θεωρείται πολύ σημαντική, όπως και η συλλογή των βιογραφιών των Ελλήνων λογίων της βυζαντινής και της ύστερης βυζαντινής εποχής, από την Ελλάδα και τις παροικιακές πόλεις των Βαλκανίων και της υπόλοιπης Ευρώπης. Στην προσπάθεια του συμβάλλουν λόγιοι και συγγραφείς της εποχής του και συνεργάζεται με τον Αθανάσιο Παπαδόπουλο Κεραμέα, ιστορικός ο οποίος εξέδωσε την Ιεροσολυμίτικη Βιβλιοθήκη, τον Κωνσταντίνο Σάθα, συγγραφέας που ανακάλυψε το χειρόγραφο του Διγενή Ακρίτα της Τραπεζούντας και εξέδωσε το Χρονικό του Γαλαξειδίου, αλλά και τον ιστορικό Βασίλειο Μυστακίδη, μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη. Στο πρόλογο του πρώτου τόμου της Ελληνικής Βιβλιογραφίας, αναφέρει ότι η παρότρυνση για την συγγραφή του μεγάλου έργου έγινε από τον Αντιβασιλέα Γεώργιο Μαυροκορδάτο, ο οποίος ενδιαφερόταν να εκδοθεί μια τέτοια συλλογή. Στο συγγραφικό του έργο χρησιμοποιεί ως γλώσσα την Μεσαιωνική Ελληνική και την Νεοελληνική, την οποία χρησιμοποιεί περισσότερο.

Γιάννης Ψυχάρης

Υπήρξε πρόεδρος της Έδρας Νεοελληνικών Σπουδών της ανωτάτης Σχολής Ανατολικών Γλωσσών, έπειτα από τον Emmanuel Miller και πριν από τον Γιάννη Ψυχάρη. Ο Αιμίλιος Λεγκράν υποστήριζε ότι χανόταν ο πλουραλισμός των ελληνικών διαλέκτων με την επιβεβλημένη χρήση της Καθαρεύουσας, πράγμα που πιστεύει και ο συνεχιστής του έργου στην έδρα της Νεοελληνικής Φιλολογίας Γιάννης Ψυχάρης. Στο συγγραφικό του έργο, ο Λεγκράν διαχωρίζει το ελληνική-βυζαντινή φιλολογία από την ιονική φιλολογία των Ιονίων Νήσων, ίσως λόγω της σημαντικής λογοτεχνικής παράδοσης των νήσων αλλά και της απουσίας οθωμανικής κυριαρχίας. Έχει εκδώσει επίσης συλλογές για την αλβανική φιλολογία και λογοτεχνική παράδοση, ελληνογαλλικά λεξικά, γλωσσικά βοηθήματα για τα γαλλικά και τα ελληνικά, δημοσιεύσεις για την ελληνική και γαλλική ιστορία, θρησκευτικά βιβλία και άλλα συγγράμματα και μελέτες.

 

Ο τάφος του Αιμίλιου Λεγκράν στο κοιμητήριο του Montparnasse

Συνοπτική βιβλιογραφία

• Αιμίλιος Λεγκράν, Συλλογή ιστορικών ποιημάτων σε απλώς Ελληνικά (Recueil de poëmes historiques en grec vulgaire), Παρίσι, 1877.
• Αιμίλιος Λεγκράν, Ελληνική Βιβλιογραφία: Αιτιολογημένη περιγραφή των δημοσιευμένων συγγραφικών έργων από τους Έλληνες από τον 15ο μέχρι τον 16ο αιώνα (Bibliographie Hellénique: description raisonnée des ouvrages publiés par des grecs aux XVe et XVIe), Παρίσι, Ernest Leroux, Συλλογή «Publications de l’Ecole des langues orientales vivantes», 1885, 2ος τόμος.
• Αιμίλιος Λεγκράν, Ελληνική Βιβλιογραφία: Αιτιολογημένη περιγραφή των δημοσιευμένων συγγραφικών έργων από τους Έλληνες τον 17 αιώνα (Bibliographie hellenique: ou description raisonnee des ouvrages publies par des Grecs au dix-septieme siecle), εκδ. Culture et Civilisation, Παρίσι, 1894-1903.
• Αιμίλιος Λεγκράν,Αδημοσίευτα έγγραφα σχετικά με τον Ρήγα Βελεστινλή και τους μάρτυρες συναδέλφους του, από τα αρχεία της Βιέννης(Documents inédits concernant Rhigas Vélestinlis et ses compagnons de martyre, tirés des archives de Vienne), Παρίσι, Συλλογή « tirage à part de l’annuaire de la Société Historique de Grèce », 1892, μετά μεταφράσεως ελληνικής υπό Σπυρίδωνος Π. Λάμπρου. Αθήνησιν: Εκ του Τυπογραφείου των Αδελφών Περρή, 1891.
• Αιμίλιος Λεγκράν και Hubert Pernot, Εγχειρίδιο της προφοράς της νεοελληνικής (Précis de prononciation grecque moderne),
• Αιμίλιος Λεγκράν και Hubert Pernot, Σύγχρονη ελληνική ανθολογία (Chrestomanie grecque moderne), εκδ. Garnier, 1899, εισ. 8, σσ. xxix-492.
• Αιμίλιος Λεγκράν και Hubert Pernot, Ιονική Βιβλιογραφία: Αιτιολογημένη περιγραφή των δημοσιευμένων συγγραφικών έργων που έχουν εκδοθεί από τους Έλληνες της Επτανήσου ή ότι αφορά τα νησιά, από τον 15ο αιώνα μέχρι το έτος 1900 (Bibliographie ionienne: description raisonnée des ouvrages publiés par les Grecs des Sept-îles ou concernant ces îles, du XVe siècle à l’année 1900), Παρίσι, Ernest Leroux (Ερνέστ Λερού), Συλλογή « Publications de l’Ecole des langues orientales vivantes » (Αρ. 6-7), 1910, 2 τόμοι, εισ. σ. 8, σσ. xxix-492.
• Αιμίλιος Λεγκράν και Hubert Pernot, Ελληνική Βιβλιογραφία: Αιτιολογημένη περιγραφή των δημοσιευμένων συγγραφικών έργων από τους Έλληνες τον 18 αιώνα (Bibliographie hellénique  : Description raisonnée des ouvrages publiés par des Grecs au XVIIIe siècle), 1ος Τόμος, 1917, ελληνική εισ. σ. 8, σσ. 563, ολοκληρώθηκε μεταθανάτια και δημοσιεύθηκε από τον Επίσκοπο Louis Petit και Ουμπέρ Περνό, το έργο τιμήθηκε από την Ακαδημία των Γραμμάτων και Τεχνών (L’Académie des Inscriptions et Belles-lettres), βραβείο Jacques-Charles Brunet.

Πηγές

• (Γαλλικά)Jean-Claude Polet, Patrimoine littéraire européen: anthologie en langue française, έκδοση 13η, εκδ. De Boeck Université, 2000, σ. 600, ISBN 9782804131623 (Ανακτήθηκε 17/10/2011), σ. 456
• (Αγγλικά)Bruce Merry, Encyclopedia of modern Greek literature, Greenwood, 2004, σσ. 515, ISBN 9780313308130 (ανακτήθηκε 17/10/2011).

Βιβλιογραφία

• Α. Αμάντου, Ανέκδοτα Έγγραφα Περί Ρήγα Βελεστινλή, συγγρ. Αιμίλιος Λεγράνδ, εκδ. Επιστημονική Εταιρία Μελετών Φερών-Βελεστίνου, 1998,ISBN 960-85396-4-1.
• Θωμάς Παπαδόπουλος, Ιονική βιβλιογραφία 16ος ~ 19ος αιώνας – Ανακατάταξη-Προσθήκες-Βιβλιοθήκες, Τόμος Πρώτος: 1508-1863, εκδ.Ιονικής Τράπεζας, Αθήνα, 1998, ISBN 978-960-91007-0-0.
• Θωμάς Παπαδόπουλος, Ιονική βιβλιογραφία 16ος-19ος αιώνας – Ανακατάταξη-Προσθήκες-Βιβλιοθήκες, Τόμος Δεύτερος: 1851-1880, 2000,ISBN 9609100716, ISBN 9609100732.
• Θωμάς Παπαδόπουλος, Ιονική βιβλιογραφία 16ος-19ος αιώνας – Ανακατάταξη-Προσθήκες-Βιβλιοθήκες, Τόμος Τρίτος: 1881-1900, 2002,ISBN 9609100724.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Σπύρος Γιανναράς,Πώς προετοίμασε ο Λεγκράν το μεγαλεπήβολο έργο του – Η αλληλογραφία του με όλους τους γνωστούς λογίους της εποχής, Εφημερίδα Η Καθημερινή, 29/05/2011.
• Προβολή έργων του Αιμίλιου Λεγκράν στηνΨηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών «Ανέμη».