Τα πιο διάσημα έργα του είναι Το νησί των θησαυρών, το Δόκτωρ Τζέκιλ και κύριος Χάιντ και Η Απαγωγή. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον ήταν μία λογοτεχνική διασημότητα ενώ σήμερα συγκαταλέγεται στους 26 πιο μεταφρασμένους συγγραφείς στον κόσμο.
Ο Ρόμπερτ Λούις Μπάλφουρ Στίβενσον [Robert Louis Balfour Stevenson, 13 Νοεμβρίου 1850 – 3 Δεκεμβρίου 1894] ήταν κωτσέζος μυθιστοριογράφος, ποιητής και δοκιμιογράφος. Άλλα έργα του είναι Ο Άρχοντας του Μπαλαντρέ και Το Μαύρο Βέλος: Μια ιστορία των Δύο Ρόδων. Τα έργα του έχουν γίνει αντικείμενα θαυμασμού από πολλούς άλλους συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένων των Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Μαρσέλ Προυστ, Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, Χένρι Τζέιμς, Τσέζαρε Παβέζε, Έρνεστ Χέμινγουεϊ, Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, Τζακ Λόντον, Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ και Τζέιμς Μάθιου Μπάρι.
Στις ρωμαλέες και νευρώδεις ιστορίες που έγραψε ο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον δεν υπάρχει τίποτε που θα επέτρεπε στον αναγνώστη να υποθέσει ότι οι ατρόμητοι εκείνοι ήρωες είναι δημιουργήματα ενός ανθρώπου που η ζωή του κρεμόταν πάντα από μία λεπτή κλωστή. Ο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον υπήρξε πάντα ασθενικός στο σώμα, σε αντίθεση με την πνευματική και ηθική του κατάσταση. Από παιδί ακόμα, ο Στίβενσον ήταν διαρκώς άρρωστος και δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει μαθήματα στο σχολείο. Τον περισσότερο καιρό ήταν στο κρεβάτι, ενώ η αγαπημένη του μητέρα τού διάβαζε ιστορίες και ποιήματα, προσπαθώντας να αποσπάσει το νου του παιδιού της από τα βάσανα της αρρώστιας. Άλλοτε πάλι η αφοσιωμένη νοσοκόμος Άλισον Κάνιγχαμ (στην οποία οφείλει το όνομά της η Άλισον Γκρέιμ στο μυθιστόρημα «Ο Άρχοντας του Μπαλαντρέ«), του τραγουδούσε παλιά σκωτσέζικα τραγούδια ή του διάβαζε αποσπάσματα από την Αγία Γραφή.
Τέτοιο περιβάλλον ήταν φυσικό να εμπνέει την ευαίσθητη ψυχή του Στίβενσον. Αργότερα, ως ώριμος πλέον συγγραφέας και ποιητής, έγραψε μία ολόκληρη συλλογή από παιδικά ποιήματα με τον τίτλο «Παιδική Ανθολογία».
Η αλμύρα της θάλασσας, η ομίχλη πάνω από τα έλη, ο αέρας που φυσά από το πέλαγος -όλα αυτά που όμορφα περιγράφει ο συγγραφέας- φαίνονται τόσο αληθινά στον αναγνώστη γιατί είναι ένα κομμάτι από τη ζωή του Στίβενσον. Ο πατέρας του συγγραφέα ήταν ένας Σκωτσέζος μηχανικός και ένα από τα καθήκοντά του ήταν να επιθεωρεί τους φάρους και τα λιμάνια κατά μήκος των άγριων ακτών της Σκωτίας. Συχνά έπαιρνε μαζί και το γιο του. Έτσι, πολλά γεγονότα από τη ζωή του πατέρα του έγιναν αργότερα οι περιπέτειες των αμέτρητων ηρώων που ζουν μέσα στις ιστορίες του.
«Πιστεύω ότι κανείς δεν κουράστηκε ποτέ τόσο πολύ όσο εγώ για να μάθει μία τέχνη. Η φύση δε μου έδωσε πολλά χαρίσματα, κι αν κατάφερα κάτι, αυτό οφείλεται μόνο στις τρομερές προσπάθειες που κατέβαλα.»
Το γράψιμο του Στίβενσον είναι ανάλαφρο και μερικές φορές χαρούμενο καθώς κυλά χωρίς καμιά προσπάθεια ή επιτήδευση. Ο ίδιος ομολογεί ότι το κατάφερε αυτό μόνο μετά από επίμονες προσπάθειες πολλών ετών.
Ο Στίβενσον σπούδασε μηχανικός στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, στη Σκωτία, αλλά πολύ σύντομα εγκατέλειψε την επιστήμη του αφού η υγεία του δεν του επέτρεψε να γίνει μηχανικός σαν τον πατέρα του. Έτσι αφοσιώθηκε στη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία. Ταξίδεψε σε διάφορα μέρη προσπαθώντας να βρει έναν τόπο με κλίμα ευνοϊκό για την υγεία του και πολλά από τα έργα του είναι καρπός των ταξιδιών αυτών.
Η Φάνι Όσμπορν, περ. 1876
Το 1876 ο Στίβενσον γνώρισε τη Φάνι Όσμπορν και πολύ σύντομα ήταν ερωτευμένος μαζί της. Αλλά η νεαρή και όμορφη αυτή κυρία, που ήταν χήρα, έφευγε σε λίγο για την Αμερική. Ο Στίβενσον δεν έπαψε ποτέ να την αγαπά και όταν μία μέρα πληροφορήθηκε ότι η Φάνι ήταν άρρωστη στο σπίτι της, στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας, δεν δίστασε να διασχίσει τον ωκεανό και ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο για να πάει να τη δει. Η δοκιμασία ενός τέτοιου ταξιδιού ήταν η χαριστική βολή για την κλονισμένη υγεία του. Σε λίγο ο Στίβενσον προσβλήθηκε από φυματίωση και θα πέθαινε αν δεν τον φρόντιζε η κα Όσμπορν.
Το 1880 ο Στίβενσον και η Όσμπορν παντρεύτηκαν και μαζί με τα παιδιά που είχε από τον πρώτο της γάμο η Φάνι, γύρισαν στη Σκωτία. Αλλά εκεί το κλίμα ήταν ολέθριο για την υγεία του και ο συγγραφέας ξανάρχισε πάλι τα ταξίδια του, αυτή τη φορά μαζί με την οικογένειά του. Το 1890, ο Στίβενσον ανακάλυψε έναν επίγειο παράδεισο, στα νησιά Σαμόα του Νότιου Ειρηνικού, που ήταν ό,τι χρειαζόταν για την υγεία του.
Εκεί έζησε και έγραψε επί τέσσερα χρόνια. Στις 3 Δεκεμβρίου του 1894, σε ηλικία 44 ετών, ο Στίβενσον πέθανε ξαφνικά. Είχε αγαπήσει με όλη του την καρδιά το όμορφο νησί και οι ιθαγενείς τον λάτρευαν. Όταν πέθανε, πομπή ιθαγενών συνόδευσε τη σορό του μέχρι την κορυφή ενός λόφου όπου και τάφηκε, σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία.
Ο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον υπήρξε πολυγραφότατος. Οι ιστορίες και οι χαρακτήρες που έπλασε, όπως ο πειρατής με το ξύλινο πόδι και τον παπαγάλο, τον έκαναν ιδιαίτερα αγαπητό στους πολυπληθείς αναγνώστες του σε όλο τον κόσμο.
Ένα μπρούτζινο ανάγλυφο μνημείο του Στίβενσον, που σχεδίασε ο Αμερικανός γλύπτης Αύγουστος Σεν-Γκωντέν (Augustus Saint-Gaudens) το 1904, έχει τοποθετηθεί στον καθεδρικό του St Giles στο Εδιμβούργο. Μία μικρογραφία αυτού του μνημείου, που απεικονίζει τον Στίβενσον με ένα τσιγάρο ανά χείρας αντί της συγγραφικής του πένας, αποκτήθηκε από τον Ρόουζ Στέντις Νίκολς, αρχιτέκτονα τοπίου, ειρηνιστή και υπέρμαχο των δικαιωμάτων των γυναικών, από τη Βοστώνη. Εκτίθεται από το Μουσείο του Οίκου Νίκολς στο Μπίκον Χιλ.
Άγαλμα του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον ως παιδιού με τον σκύλο του. Εκκλησία του Κόλιντον, Σκωτία.
Άλλο ένα μνημείο στο Εδιμβούργο βρίσκεται στους Κήπους της Princes Street κάτω από το Κάστρο του Εδιμβούργου. Πρόκειται για μία απλή όρθια πέτρα, όπου ο γλύπτης Ίεν Χάμιλτον Φίνλεϋ (Iain Hamilton Finlay) το 1987, χάραξε το εξής: «ΡΛΣ – Άνθρωπος των Γραμμάτων 1850 – 1894». Το 2013 πραγματοποιήθηκαν τα αποκαλυπτήρια ενός αγάλματος του Στίβενσον, που απεικονιζόταν ως παιδί με το σκύλο του, έξω από την εκκλησία της ενορίας του Κόλιντον, από τον συγγραφέα Ίαν Ράνκιν. Το άγαλμα φιλοτέχνησε ο γλύπτης Άλαν Έριοτ, ενώ τα χρήματα που απαιτήθηκαν για την ανεγέρσή του, συγκεντρώθηκαν από το Ταμείο Διαφύλαξης της Κοινότητας του Κόλιντον.
Το 1994, για να τιμηθεί η 100η επέτειος από το θάνατο του Στίβενσον, η Βασιλική Τράπεζα της Σκωτίας, εξέδωσε σειρά αναμνηστικών χαρτονομισμάτων της μίας λίρας, που απεικόνιζαν μία πένα με φτερό και την υπογραφή του Στίβενσον από την μπροστινή πλευρά και το πρόσωπό του από την οπίσθια. Δίπλα από το πορτραίτο του Στίβενσον απεικονίζονται σκηνές από ορισμένα από τα βιβλία του, όπως και το σπίτι του στη Δυτική Σαμόα. Εκδόθηκαν δύο εκατομμύρια χαρτονομίσματα, το κάθε ένα με σειραϊκό αριθμό που ξεκινούσε με τα γράμματα «RLS». Το πρώτο χαρτονόμισμα εστάλη στη Σαμόα, για την επέτειο της εκατονταετηρίδας, στις 3 Δεκεμβρίου 1994.
Η Επιχείρηση του Μπορνμάουθ το 1957 σχεδίασε έναν κήπο στη μνήμη του Στίβενσον, στο μέρος που βρισκόταν το σπίτι «Σκέριβορ», όπου διέμενε στο Γουέστμπορν από το 1885 ως το 1887. Ένα άγαλμα του φάρου του Σκέριβορ βρίσκεται σήμερα σε αυτή τη θέση.
Τουλάχιστον δύο σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στις ΗΠΑ φέρουν το όνομα του, στο Φράιντλεϋ της Μινεσότας και στο Μπέρμπανκ της Καλιφόρνιας. Το Σχολείο Στίβενσον στην Πεμπλ Μπιτς της Καλιφόρνια, ιδρύθηκε το 1952 και λειτουργεί ακόμη ως προπαρασκευαστικό σχολείο για το κολλέγιο. Στο πολιτειακό πάρκο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, κοντά στην Καλιστόγκα της Καλιφόρνια, βρίσκεται η τοποθεσία όπου ο συγγραφέας και η Φάννυ πέρασαν το μήνα του μέλιτος το 1880.
Φωτογραφία του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον (1870 από τον Λόϋντ Όσμπορν)
Ο Στίβενσον ήταν διασημότητα στην εποχή του, αλλά με την άνοδο της σύγχρονης λογοτεχνίας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, για μεγάλο μέρος του 20ου αιώνα θεωρούνταν συγγραφέας δευτέρας διαλογής, σχετιζόμενος μόνο με παιδική λογοτεχνία και λογοτεχνία τρόμου. Μεγάλες μορφές της λογοτεχνίας, όπως η Βιρτζίνια Γουλφ (κόρη του μέντορά του Λέσλι Στέφεν) όπως και ο σύζυγός της Λέοναρντ, τον καταδίκασαν στη λήθη, εξαιρώντας τον από τον κανόνα της διδακτέας σε σχολεία λογοτεχνίας. Ο αποκλεισμός του έφτασε στα άκρα όταν στα 1973, η 2.000 σελίδων Ανθολογία Αγγλικής Λογοτεχνίας της Οξφόρδης ούτε καν τον ανέφερε. Επιπλέον απουσίαζε οποιαδήποτε αναφορά στον Στίβενσον από την Ανθολογία Αγγλικής Λογοτεχνίας του Νόρτον από το 1968 ως το 2000 (1η-7η έκδοση), αναφέροντάς τον για πρώτη φορά στην 8η έκδοση (2006).[12] Το τέλος του 20ου αιώνα έγινε το εφαλτήριο για μία επανεκτίμηση του Στίβενσον ως λογοτέχνη μεγάλου βεληνεκούς και ανάλογης οξυδέρκειας, ενός θεωρητικού της λογοτεχνίας, δοκιμιογράφου και κοινωνικού κριτικού, μάρτυρα της αποικιακής ιστορίας της Πολυνησίας και ανθρωπιστή. Ήδη από το 1965 η πλάστιγγα είχε γείρει: ο Ρότζερ Λάνσλυν Γκριν, ένας από την ομάδα Φίλων Λογοτεχνίας της Οξφόρδης και συγγραφέας της «Εποχής των Αφηγητών» μαζί με τον Χένρυ Ράιντερ Χάγκαρντ, τον επαινούσε ως συγγραφέα σταθερά υψηλού επιπέδου «λογοτεχνικών δεξιοτήτων και τρομερού μυθοπλαστικού δυναμικού«. Πλέον έχει επανεκτιμηθεί ως ισάξιος συγγραφέων όπως ο Τζόζεφ Κόνραντ (τον οποίο επηρέασε με τα μυθιστορήματά του στις θάλασσες του Νότου) και ο Χένρι Τζέιμς, ενώ επιπλέον, ακαδημαϊκές μελέτες και οργανισμοί έχουν τον Στίβενσον ως κεντρικό αντικείμενο. Όποια και αν είναι η αποδοχή της ακαδημαϊκής κοινότητας, ο Στίβενσον παραμένει δημοφιλής παγκοσμίως. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων της UNESCO «Μεταφραστικό Ευρετήριο«, κατατάσσεται στον 26ο πιο μεταφρασμένο συγγραφέα του κόσμου, μπροστά από άλλους συγγραφείς του 19ου αιώνα.
Τα μισά από τα πρωτότυπα χειρόγραφα του Στίβενσον έχουν χαθεί, συμπεριλαμβανομένων αυτών του Νησιού των Θησαυρών, του Μαύρου Βέλουςκαι του Άρχοντα του Μπαλαντρέ. Οι κληρονόμοι του Στίβενσον, πούλησαν τα έγγραφά του κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου· πολλά από τα χειρόγραφα του Στίβενσον δημοπρατήθηκαν το 1918.
Πέρα από το παίξιμο του πιάνου και του πλαγίαυλου, ο Στίβενσον έγγραψε 123 πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις, συμπεριλαμβανομένων σόλο, ντουέτων, τρίων και κουαρτέτων, για διάφορους συνδυασμούς πλαγίαυλου, φλάουτου, κλαρινέτου, βιολιού, κιθάρας, μαντολίνου και πιάνου. Τα έργα του συμπεριλαμβάνουν δέκα τραγούδια βασισμένα στα ποιήματά του με πρωτότυπες ή ενορχηστρωμένες μελωδίες. Το 1968 ο Ρόμπερτ Χιου (Robert Hughes), διασκεύασε μία σειρά έργων του Στίβενσον, για ορχήστρα δωματίου, που περιόδευσε στη Βορειοδυτική Αμερική.
Πορτρέτο του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον από τον Τζιρόλαμο Νέρλι
Ελληνικές μεταφράσεις
- Treasure Island(Το νησί των θησαυρών, 1883) : Καίσαρ Εμμανουήλ («Ατλαντίς»)
- The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde(Δόκτωρ Τζέκιλ και Κύριος Χάιντ, 1886) :
- Λιλ.Τσουκαλά («Άγκυρα»)
- Β.Καλλιπολίτης («Γκοβόστης»)
- Θ. Καλοπίσης («Αίολος»), το βιβλίο περιέχει και τη μικρή ιστορία «Thrawn Janet»
- Kidnapped(Η Απαγωγή, ελλην. τίτλος Το κλεμμένο παιδί, 1886) : Μπάμπης Λυκούδης («Οδυσσέας»)
- The Black Arrow: A Tale of the Two Roses(Το Μαύρο Βέλος: Μια ιστορία του Δύο Ρόδων, 1888) : Δ.Κορίνης («Αστήρ»)
- The Master of Ballantrae(Ο Άρχοντας του Μπαλαντρέ, 1889) :Β.Καλλιπολίτης (Γκοβόστης»)
- Catriona [David Balfour](Κατριόνα [Ντέιβιντ Μπάλφουρ] – συνέχεια του Kidnapped, 1893) : Μπάμπης Λυκούδης («Οδυσσέας»)
- The Ebb-Tide(Η άμπωτη, 1894) : Γ.Λάμψας (PRINTA»)
- New Arabian Nights : The Suicide Club(Νέες Αραβικές Νύχτες : Η Λέσχη της Αυτοκτονίας, 1882, διηγήματα) : Τ.Δενέγρης («Άγρα»)
- New Arabian Nights : The diamond of Rahja(Νέες Αραβικές Νύχτες : Το διαμάντι του μαχαραγιά, 1882, διηγήματα) : Λιλ.Τσουκαλά («Άγκυρα»)
- More New Arabian Nights: The Dynamiter(Κι άλλες Νέες Αραβικές Νύχτες : Ο δυναμιτιστής, 1885, διηγήματα) : Π.Ισμυρίδου («Άγρα»)
- The Bottle Imp,Markheim, The Body Snatcher (Το πνεύμα του μπουκαλιού – Μάρκχάιμ – Ο τυμβωρύχος, 1893) : Ελ.Πορπορή (Γράμματα»)
No comments:
Post a Comment