Επιζών του Ολοκαυτώματος, ο Απελφελντ δραπέτευσε, μικρό παιδί, από στρατόπεδο συγκέντρωσης και έζησε τρία χρόνια σαν αγρίμι στα ουκρανικά βουνά Παραδόξως η απάντηση του Ααρον Απελφελντ, που, ως ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή Ισραηλινούς λογοτέχνες, θα βρίσκεται στις 30 Απριλίου στο Megaron Plus για να μιλήσει για το έργο του, δεν αντικατοπτρίζει μόνο την κοπιώδη σχέση του με τη γραφή («οι λέξεις που δεν συνδέονται με μια οδύνη δεν είναι λέξεις, αλλά άχυρα», λέει), αλλά και την ίδια του τη ζωή. Πολλά απ' όσα μπορεί να θεωρούνται αυτονόητα στη ζωή ενός μέσου ανθρώπου, ήταν για τον Απελφελντ κεφάλαια που «σβήστηκαν» εν μια νυκτί.
Γεννήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1932 στην πόλη Τσέρνοβιτς της τότε Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, σε μια εύπορη, αστική οικογένεια Εβραίων. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του, έλαβε μια εκλεπτυσμένη, γερμανόφωνη παιδεία, συνεπή με την καταγωγή του. Κι ύστερα όλα ανατράπηκαν. Οταν ήταν 8 ετών οι ναζί μπήκαν στην πόλη του. Ανάμεσα στα θύματά τους ήταν και η μητέρα του. Εκείνος κι ο πατέρας του μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ουκρανία. Δυο μήνες μετά, ο μικρός Ααρον κατάφερε να το σκάσει. Τα επόμενα τρία χρόνια περιπλανήθηκε στα ουκρανικά δάση ζώντας σαν αγρίμι, μέχρι να τον περιμαζέψουν και να γίνει μάγειρας στον Κόκκινο Στρατό.
Το 1944, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Απελφελντ διέσχισε τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τη Γιουγκοσλαβία, έζησε για αρκετούς μήνες στην Ιταλία, σε ένα στρατόπεδο εκτοπισμένων, και κατέληξε το 1946 στην Παλαιστίνη, δύο χρόνια προτού το Ισραήλ ανακηρυχθεί ανεξάρτητο κράτος. Εκεί έμαθε τα γίντις και μολονότι δεν πήγε σχολείο, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ κι έγινε καθηγητής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Μπεν Γκουριόν (φοιτητής του υπήρξε, μάλιστα, κι ο Αμος Οζ). Τον πατέρα του τον συνάντησε ξανά το 1960 και η επανασύνδεσή τους ήταν μια τόσο συγκινητική, φορτισμένη και προσωπική στιγμή, που ο Απελφελντ δεν θέλησε ποτέ να γράψει γι' αυτήν.
Αλλωστε, αντίθετα με πολλούς επιζώντες του Ολοκαυτώματος, ο Απελφελντ, με στιλ καθαρό αλλά και πολύ μοντερνιστικό, έχει αποφύγει τον αυτοβιογραφικό λόγο και τη ρεαλιστική απεικόνιση των γεγονότων. Το πρώτο του μυθιστόρημα «Ο Καπνός» εκδόθηκε το 1962 κι ακολούθησαν περί τα 30 μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων που του χάρισαν διεθνή αναγνώριση. Στα ελληνικά κυκλοφορούν από την «Εστία» τα βιβλία του «Ιστορία μιας ζωής», «Μπάντενχαϊμ 1939» και «Απρόσμενη Αγάπη», σε μετάφραση της Μάγκυ Κοέν.
Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του επικεντρώνεται στη ζωή των Εβραίων στην Ευρώπη πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ασχολείται ιδιαίτερα με τους λόγους που οδήγησαν στο Ολοκαύτωμα αλλά και με ό,τι συνδέεται με την εβραϊκή παρουσία στην Ευρώπη, από τον αντισημιτισμό μέχρι την ιδέα της αφομοίωσης του εβραϊκού στοιχείου, τον αστικό ιουδαϊσμό και τους διανοούμενους.
Φίλος του Φίλιπ Ροθ ο Απελφελντ, ως τυπικός εκπρόσωπος της εβραϊκής διασποράς, έγινε και ο ίδιος μυθιστορηματικός ήρωας στο βιβλίο τού πρώτου «Επιχείρηση Σάιλοκ». Επιπλέον μια μακροσκελής συζήτηση μεταξύ των δυο τους με θέμα «Τι σημαίνει να είσαι σήμερα Εβραίος συγγραφέας;» αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια στις «Κουβέντες του σιναφιού» (εκδόσεις «Πόλις»), στις οποίες ο Ροθ συγκέντρωσε συνεντεύξεις και δοκίμια για τους ομοτέχνους του.
Ο Απελφελντ, «εκπατρισμένος συγγραφέας μιας εκπατρισμένης λογοτεχνίας, ο οποίος έκανε τον εκπατρισμό και τον αποπροσανατολισμό αποκλειστικά δικό του θέμα», όπως τον σύστησε τότε ο Ροθ, είχε διηγηθεί στον φίλο του και τις τρομακτικές του περιπέτειες. Είχε εξομολογηθεί όμως και πολλά άλλα, όπως π.χ. πώς η εκμάθηση της εβραϊκής γλώσσας κινητοποίησε τη λογοτεχνική του έφεση: «Εμαθα εβραϊκά ύστερα από μεγάλη προσπάθεια. Είναι δύσκολη γλώσσα, αυστηρή και ασκητική. Με δίδαξε πώς να σκέφτομαι, να μη σπαταλάω λέξεις, να μη χρησιμοποιώ πολλά επίθετα, να μην ερμηνεύω... Αυτή η γλώσσα με έφερε στις πιο μυστικές αποθήκες με όλα τα πλούτη του εβραϊσμού. Κι από τότε δεν το κούνησα ρούπι από εκεί».
Αλλά όλα αυτά θα μας τα πει και εκ του σύνεγγυς ο Απελφελντ, στην εκδήλωση του Megaron Plus, την οποία θα προλογίσει ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Ηλίας Μαγκλίνης. Η διάλεξη θα γίνει στα αγγλικά με ταυτόχρονη ελληνική μετάφραση.
- Επιμέλεια: ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 8 Απριλίου 2009
No comments:
Post a Comment