Παπαδιαμαντικές σπουδές, τρεις σημαντικοί σταθμοί

• Του Ν. Δ. Τριανταφυλλοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2/6/2009
  

ΜΕΛΕΤΗ. Ηταν καλή χρονιά για τις παπαδιαμαντικές σπουδές το 2008 και ένα μέρος του αμητού έχει καταγραφεί στα τεύχη Ιουνίου και Δεκεμβρίου 2008 του «Δελτίου της Εταιρείας Παπαδιαμαντικών Σπουδών». Εδώ, θα μνημονευθούν με συντομία οι τρεις, κατά τη γνώμη του γράφοντος, σημαντικότεροι σταθμοί του περασμένου χρόνου.

Τα πρωτεία ανήκουν αναμφισβήτητα στο διήγημα «Το γιαλόξυλο», άγνωστο ώς τώρα σε όλους, που ανακάλυψε ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου κ. Βασ. Φρ. Τωμαδάκης. «Το γιαλόξυλο», που δημοσιεύθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1905 στην εφημερίδα «Πατρίς», αναδημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από τον κ. Τωμαδάκη, συνοδευόμενο από εισαγωγικό μελέτημα και γλωσσάριο του ίδιου, στο ΜΘ΄ τόμο του «Παρνασσού» (Ιανουάριος - Δεκέμβριος 2007), ο οποίος κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 2008.

Ευρύτερα γνωστό έγινε με τη δεύτερη αναδημοσίευση, συνοδευομένη από ένα Επίμετρο, στη «Νέα Εστία» του φετινού Ιανουαρίου.

Για να κατανοηθεί η σημασία του ευρήματος του κ. Τωμαδάκη, επισημαίνεται ότι από τότε που εκδόθηκε το «Συμπλήρωμα Βιβλιογραφίας του Αλ. Παπαδιαμάντη» (1938) του Γ. Κ. Κατσίμπαλη, σε διάστημα δηλαδή εβδομήντα ετών, κανείς δεν πρόσθεσε στον κατσιμπαλικό κατάλογο έστω και ένα διήγημα δημοσιευμένο ενόσω ακόμη ζούσε ο Παπαδιαμάντης. Η πρώτη προσθήκη είναι το «Το γιαλόξυλο», νόστιμο θαλασσινό ειδύλλιο – και άκρως επιεικές για τον «αλαφρέμπορο» Νάσο Κοψίδα.

• «The Boundless Garden»

Το 2007 επίσης τυπώθηκε, αλλά το 2008 φανερώθηκε ένα εξαιρετικά ωραίο βιβλίο. Πρόκειται για την «απαρχή» μιας σειράς, που θα περιλάβει ακόμη δύο ή τρεις τόμους με μεταφράσεις, παπαδιαμαντικών διηγημάτων στα αγγλικά.

Ο τόμος τιτλοφορείται «The Boundless Garden» (από το «Αχανές Περιβόλι» της «Μαυρομαντηλούς»· στο νεοφανές «Γιαλόξυλο»: «Ο Αχανής Κήπος») και περιλαμβάνει δεκαέξι διηγήματα, βιογραφικό σημείωμα για τον Παπαδιαμάντη, εισαγωγή του Λάμπρου Καμπερίδη, που είναι ο επιμελητής του τόμου, εκδοτικό σημείωμα, ερμηνευτικές σημειώσεις, γλωσσάριο, πίνακα με τα ονόματα των μεταφραστών και σύντομες πληροφορίες γι’ αυτούς, και ακόμη έναν δισέλιδο χάρτη της Σκιάθου. Αριθμεί XXVIII + 338 σελίδες. Εχει εκδοθεί από τις εκδόσεις της Denise Harven, που εδρεύουν στα Κατούνια της Λίμνης Ευβοίας, ευφήμως γνωστές στους αγγλόφωνους του εξωτερικού που αγαπούν τον τόπο μας και νοιάζονται για τα γράμματα της Ελλάδας.

Την επιλογή των παπαδιαμαντικών διηγημάτων είχε κάμει ο Φίλιππος Σέραντ, που έλαβε υπόψη του και τις υποδείξεις του Ζήσιμου Λορεντζάτου. Δεν πρόλαβε να δει ούτε τον πρώτο –και τόσο φιλόκαλο– τόμο, αυτός που είχε μεταφράσει τη «Φιλοκαλία», ωστόσο οι συνεχιστές φάνηκαν αντάξιοι εκείνου που σχεδίασε το έργο και λυπάμαι πολύ γιατί ο χώρος δεν επιτρέπει να αναφέρω τα ονόματα των μεταφραστών, μεταξύ των οποίων και ο Εβραίος Avi Sharon, μεταφραστής και του Καβάφη. Μακάρι να είχαμε ώς το 2011, εκατό χρόνια από την εκδημία του Παπαδιαμάντη, τον δεύτερο τόμο της σειράς.

Στην «Καθημερινή» της 22.7.2008 είχα χαιρετίσει την έκδοση του Α΄ τόμου της «Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως» του G. Finlay, που είχε μεταφράσει στις αρχές του περασμένου αιώνα ο Παπαδιαμάντης, αλλά που εκδόθηκε μόλις πέρυσι χάρη στο Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, με φιλολογικό επιμελητή τον Αγγελο Γ. Μαντά.

• Εκδοτικός άθλος

Είναι αληθινός άθλος ότι ο Β΄ τόμος, πλουτισμένος με γλωσσάριο (σελ. 20) και γενικό πίνακα ονομάτων (σελ. 33), ήταν έτοιμος στα τέλη Δεκεμβρίου! Κάρφος στα μάτια των επιμελητών του Γόρδωνος, που όμως του μέλλονται πια καλύτερες μέρες, αφού «τσουρμαρίστηκε» ως συνεπιμελητής ο φροντιστής της λαμπρής δίτομης έκδοσης του Φίνλεϊ. Καλοί οι οιωνοί για το παπαδιαμαντικό έτος 2011.