Μια αποδοτική αλλά «παράξενη» εργασία

• Του Μακη Πανωριου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 14/07/2009
  

• Δημήτρης Σωτάκης: Το θαύμα της αναπνοής, μυθιστόρημα, «Κέδρος», Αθήνα 2009, σελ. 213.

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ. Μπορεί η ρεαλιστική πραγματικότητα να δίνει την ψευδαίσθηση ενός καθ’ όλα «φυσιολογικού» φαινόμενου, όπου όλα κινούνται σε «λογικούς» ρυθμούς και ότι, εν πάση περιπτώσει, όλα έχουν «ποιηθεί» σωστά και ότι όλα είναι ενταγμένα, είτε θεολογικά είτε ρασιοναλιστικά, σε ένα υπερσχέδιο, που ανεξαρτήτως του ότι ο κοινός, αλλά και ο διανοούμενος άνθρωπος αδυνατεί να συλλάβει την υπαρξιακή σημασία του, όμως, το γεγονός ότι βιώνει μια εκλογικευμένη καθημερινότητα, αρκεί για να του εξασφαλίσει τον επίπλαστο εφησυχασμό του: Ολα βαίνουν καλώς και όλα μετεξελίσσονται ομαλά. Αμέσως μετά, όμως, η σκέψη και μόνο του παράλογου της ζωής και του θανάτου υπονομεύουν τον προαναφερθέντα εφησυχασμό και δημιουργούν ένα κλίμα ανασφάλειας, αν όχι και ανησυχίας: Οχι, δεν βαίνουν όλα καλώς. Αντίθετα μάλιστα, το σύμπαν –και η καθημερινότητα– με ψύχραιμη και απαλλαγμένη από μεταφυσικές ανεδαφικότητες οπτική – προσυπογράφουν το παράλογο της ύπαρξης και αυτού καθ’ εαυτού του εξουθενωτικά επαναλαμβανόμενου εικοσιτετραώρου εντός του οποίου ο άνθρωπος απλώς κάποια στιγμή και, πέρα από τη διαπιστωμένη ψευδαίσθηση του «φυσιολογικού» βιώνει το παράλογο της ύπαρξής του: Πρέπει να την εξαντλήσει χωρίς περιθώρια επιλογής.

Πώς, λοιπόν, συλλαμβάνει κανείς και, κυρίως, ο συγγραφέας, το παράλογο ή την παράνοια της βιωμένης πραγματικότητας; Μα μόνο, υποθέτω, καθώς μας έχει ήδη διδάξει η λογοτεχνία με παράλογο μύθο, τον μόνο που μπορεί να αποκρυπτογραφήσει, υπό μορφή κρυπτογραφικού αινίγματος μέσω μιας νόμιμης λογοτεχνικά «φυσικής διαστρέβλωσης» και να αποκαλύψει το απροσδιόριστο, αλλά διαπιστωμένο άγχος του υπαρξιακού ανθρώπου. Παράλληλα, μέσω αυτού του «εργαλείου», του δίνεται επίσης η δυνατότητα να ρίξει και ένα σκοτεινό βλέμμα σε αυτό που (ίσως) είναι ο άνθρωπος, ο απεκδυμένος όμως από πομπώδεις και φανταχτερές ψευδαισθήσεις επιφανειακού «πολιτισμού».

Αυτήν ακριβώς την αίσθηση, συλλαμβάνει ο Δημήτρης Σωτάκης με έναν προκλητικό, επιθετικά «παράλογο» μύθο του οποίου η προέκταση υπερβαίνει την επιφανειακά ρεαλιστική διεκπεραίωσή του. Ο αντι-ήρωάς του, ένας καθ’ όλα φυσιολογικός, καθημερινός άνθρωπος, μέσω της προσωπικής του οδύσσειας το επιβεβαιώνει. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το οικονομικό του πρόβλημα δέχεται μια «παράξενη» εργασία. Διαθέτει το σπίτι του έναντι υψηλού μισθού ως αποθήκη επίπλων. Η εν λόγω «εργασία» του εξασφαλίζει σύντομα μια μικρή περιουσία. Συν τω χρόνω, όμως, θάβεται, στην κυριολεξία, ως σώμα μέσα στην ανυπαρξία πλέον του άλλοτε ελεύθερου χώρου του οίκου του. Δεν του απομένει παρά μια υποτυπώδη οπή από την οποία μπορεί τουλάχιστον να βιώνει μόνο το θαύμα της... αναπνοής του. Με μια σίγουρη γραφή ο συγγραφέας, η οποία κλιμακώνει σταδιακά την ένταση της ιστορίας του, εικονογραφεί το παράλογο του κόσμου, σαρκάζοντας στο βάθος το όνειρο της ευτυχίας και το όραμα της ουτοπίας, όμως, που μόνο στη φαντασίωση των εκτός πραγματικότητας ιδεαλιστών υπάρχει.