Τρία βιβλία, ταξίδι στην Ελλάδα

• Από την Εύβοια, τη Μαγνησία και την Πάτρα τρεις μελέτες - έργο ζωής για τους δημιουργούς τους

• Του Ν.Δ. Τριανταφυλλοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 14/07/2009
  

• Κωνσταντίνος Δημητούλης, «Ποθητός Καμάρας (1861-1935)», Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας - Περιφερειακό τμήμα Ν. Ευβοίας, Χαλκίδα 2009, σελ. 136.

• «Το Δημοτικό τραγούδι στη Μαγνησία», Β΄ τόμος, Συλλογή - Εκλογή - Σχόλια Κώστα Λιάπη, Εκδοση Εταιρείας Κοινωνικής Παρέμβασης και Πολιτισμού (ΕΚΠΟΛ) της Ν. Α. Μαγνησίας, Βόλος 2009, σελ. 593 μεγάλου σχήματος.

• «Εμένα μου πρέπει το τραγούδι...». Η μελοποιημένη ποίηση του Κωστή Παλαμά, Ερευνα, κείμενα, επιμέλεια Μαρία Κοσσυφίδου, έκδοση Δήμου Πατρέων, Πάτρα 2009, σελ. 176.

ΜΕΛΕΤΕΣ. Οι αρκετά παλαιότεροι επισκέπτες της Χαλκίδας, προπάντων όσοι πρόλαβαν να ταξιδέψουν με τον «Κύκνο», στους «Ευβοϊκούς του ονείρου» (Ελύτης), δεν γίνεται να μη θυμούνται το ξενοδοχείο «Παλίρροια», που επόπτευε κομψό τη στρογγυλή πέτρινη αποβάθρα επιβίβασης και αποβίβασης. Και όσοι αξιώθηκαν να φθάσουν στα Λουτρά Αιδηψού, ασφαλώς εντυπωσιάσθηκαν από το εκεί ξενοδοχείο «Θέρμαι Σύλλα». Ωστόσο και των σημερινών επισκεπτών, που περιδιαβάζουν στην παραλιακή λεωφόρο, το μάτι διακρίνει τη γραμμή ενός άλλου καιρού στο Μέγαρο Κότσικα, δηλαδή το δημαρχείο της πόλης.

Αυτά και άλλα, στη Χαλκίδα και αλλού, είναι έργα του Ποθητού Καμάρα, αρχιτέκτονα και μηχανικού και κατασκευαστή, που το όνομά του ανέσυρε από βυθούς λήθης ο Χαλκιδαίος ομότεχνός του Κώστας Δημητούλης.

Ερευνώντας με επιμονή αρχεία, φύλλα της «Εφημερίδας της Κυβερνήσεως», αθηναϊκό και τοπικό Τύπο και πλήθος δημοσιευμάτων, ξανάφερε ανάμεσά μας έναν άνθρωπο, που δεν έπρεπε να είχαμε λησμονήσει όσοι ζούμε σε αυτήν την πόλη.

Λαμπρά τεκμηριωμένη μελέτη, με πλήθος φωτογραφιών και σχεδίων, με χαριτωμένες ενίοτε λεπτομέρειες (όπως η αγωγή του Καμάρα κατά του ιδιοκτήτη του Κόκκινου Σπιτιού για το αυθαίρετο θαλασσινό «Μπανιεράκι», εμβληματικό κτίσμα για το παιδομάνι που κολυμπούσε και ψάρευε στη Σουβάλα), αποτελεί ουσιαστική συμβολή, όπως τόνισαν αρμόδια χείλη, στην ιστορία της νεότερης ελληνικής αρχιτεκτονικής, ιδιαίτερα όμως, έναν περίβλεπτο τάφο για τον αρχιτέκτονα Ποθητό Καμάρα.

Δημοτικά της Μαγνησίας

Ο Κώστας Λιάπης, κάτοικος Κάτω Γατζέας Βόλου, δάσκαλος και δεινός υποβρύχιος ψαράς, χρόνια τώρα και με ποικίλους τρόπους μάχεται να καταστήσει απτό και ορατό τον λαϊκό πολιτισμό της Μαγνησίας. Περιορίζομαι να μνημονεύσεω το βιβλίο του «Το γλωσσικό ιδίωμα του Πηλίου», για τα άλλα δεν με παίρνει ο χώρος.

Ο Κώστας Λιάπης λοιπόν, το 2006 παρουσίασε τον Α΄ τόμο των Δημοτικών Τραγουδιών της Μαγνησίας, εξίσου ογκώδη με τον Β΄. Εκείνος περιείχε τα Ακριτικά, τις Παραλογές, τα Ιστορικά, τα Κλέφτικα, τα Ερωτικά και του Γάμου, ενώ ο νέος το Θρησκευτικό, το Λατρευτικό, τα Ευχετικά και όλες τις άλλες κατηγορίες.

Και στον τόμο αυτό –με μότο κάποια λόγια εκείνου που έχει τη φροντίδα αυτής της σελίδας– τα τραγούδια υπομνηματίζονται υποσελιδίως, παρέχεται πλούσια τυπογραφική τεκμηρίωση, καλό γλωσσάριο και «Πίνακες Ευρετηρίου», όπου παρατηρώ ότι η παρουσία του Παπαδιαμάντη είναι αισθητή (μνείες 20) και του Γ. Α. Ρήγα υπεραισθητή (134), πράγμα που σημαίνει ότι η Μαγνησία και η Εύβοια διεκδικούν ακόμη των μικρών Σκίαθον, μάλλον ερήμην της ίδιας.

Ο Α΄ και Β΄ τόμος αριθμούν 1.200 σελίδες μεγάλου σχήματος – κάποτε ο όγκος δεν είναι δηλωτικός μόνον του μόχθου.

Παλαμάς από τον Δήμο Πατρέων

Μολονότι μου είναι αδύνατο να παρακολουθώ τα παλαμικά, έχω την εντύπωση πως η έκδοση του Δήμου Πατρεών «Εμένα μου πρέπει το τραγούδι...«, αποτελεί ευπρόσδεκτη συμβολή στην παλαμική – αλλά και στη μουσική - βιβλιογραφία. Η κ. Μαρία Κοσουφίδου, στην οποία οφείλεται η συγκρότηση του βιβλίου, είναι φανερό ότι εργάστηκε με πολύ ζήλο για να μας παραδώσει το corpus, το σώμα του τραγουδισμένου Παλαμά. Στο πρώτο μέρος καταγράφονται τα δισκογραφημένα τραγούδια και παρατίθεται το κείμενό τους, έχουμε δηλαδή μια μικρή παλαμική ανθολογία. Στο δεύτερο καταγράφοται τα ανέκδοτα και το τρίτο περιλαμβάνει τρεις εξαιρετικά ενδιαφέροντες πίνακες: «Αλφαβητικό πίνακα συνθετών που έχουν μελοποιήσει ποιήματα του Κωστή Παλαμά», «Χρονολογική σειρά μελοποίησης ποιημάτων του Κ.Π.» και «Αλφαβητική σειρά μελοποιημένων ποιημάτων του Κ.Π.».

Οι πίνακες αυτοί, καθώς και το «Ευρετήριο συνθετών», μαρτυρούν τον βαθμό της μουσικής πρόσληψης του Παλαμά από πασίγνωστους ή λιγότερο ακουστούς, παλαιότερους και νεότερους, μουσουργούς. Δίπλα, ας πούμε, στον παλαμολάτρη Μ. Καλομοίρη, τον Αντίοχο Ευαγγελάτο ή τον Δ. Μητρόπουλο, ο Μ. Θεοδωράκης, ο Στ. Ξαρχάκος, ο Ν. Ξυδάκης, ο Ορφ. Περίδης, ο Γιάννης Σπανός – και πλήθος άλλοι.

Ευσυνείδητη δουλειά και νόστιμη έκδοση.

Ο Σκαρίμπας έναν καιρό είχε σηκώσει μπαϊράκι εναντίον της Αθήνας που αδικούσε, κατά τη γνώμη του, τους λόγιους της επαρχίας. Αλλάξαν από τότε τα πράγματα. Η επαρχία διαφεντεύει –και ανακαλύπτει τον εαυτό της– δίχως ντουφεκίδι.