Άλφρεντ Τέννυσον, εμπνεύστηκε από την ελληνική αρχαιότητα!!!

https://www.timesnews.gr/

Έχει κάποια ουσιαστική σχέση με μας, και την Ελλάδα [έστω την αρχαία] αν λάβουμε υπόψη ότι περίφημα είναι πολλά από τα σύντομα ποιήματά του, εμπνευσμένα από την ελληνική αρχαιότητα (Ο «Οδυσσέας» πρωτίστως και ο «Τιθωνός»). Ο Άγγλος ποιητής Άλφρεντ Τέννυσον (Alfred Tennyson, 6 Αυγούστου 1809 – 6 Οκτωβρίου 1892) παραμένει ένας από τους δημοφιλέστερους ποιητές της Αγγλίας και υπήρξε «εστεμμένος ποιητής» του Ηνωμένου Βασιλείου κατά το μεγαλύτερο διάστημα της βασιλείας της Βικτωρίας.

Γιος ιερέα, σπούδασε στο Κέιμπριτζ χωρίς να πάρει πτυχίο και πέρασε δύσκολες μέρες, αντιμετωπίζοντας οικονομικές δυσκολίες και δυσμενείς κριτικές των ποιημάτων του. Όλα αυτά μέχρι το 1850, οπότε, εκτός του ότι παντρεύτηκε την γυναίκα που αγαπούσε, δημοσίευσε το ποίημα «In Memoriam A.H.H.», ελεγείες για τον θάνατο του Άρθουρ Χάλαμ, συμφοιτητή του στο Κέιμπριτζ  και αρραβωνιαστικού της αδελφής του. Η επιτυχία ήταν μεγάλη σε κοινό και κριτικούς και η Βικτωρία του απένειμε τον τίτλο του «δαφνοστεφούς ποιητή» (poet laureate).

«Καλύτερα να έχεις ερωτευτεί και να έχεις χάσει παρά να μην έχεις ερωτευτεί ποτέ»

Πολλά επίσης ποιήματά του είναι εμπνευσμένα από σύγχρονά του γεγονότα, όπως «Η επέλαση της Ελαφράς Ταξιαρχίας» αναφερόμενη σε καταστροφική επιχείρηση στη μάχη της Μπαλακλάβας κατά τον Κριμαϊκό πόλεμο. Στη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου (όπου ηττήθηκαν οι Βρετανοί), τον Οκτώβριο του 1854, στην Μπαλακλάβα (ρωσικό έδαφος). Από μια λανθασμένη διαταγή ή μια λανθασμένη ερμηνεία της διαταγής από τον επικεφαλής λόρδο Λούκαν, 673 Βρετανοί ιππείς κάλπασαν εναντίον ενός συμπαγούς τείχους που σχημάτιζαν περίπου 5.000 ρώσοι, με ισχυρή υποστήριξη πυροβολικού και μάλιστα σε ύψωμα. Η επίθεση διήρκησε μόλις 20 λεπτά. Σχεδόν όλοι οι Βρετανοί σκοτώθηκαν. Η Ελαφρά Ταξιαρχία αφανίστηκε. Η επέλασή τους έμεινε στην ιστορία κι ο Τέννυσον έγραψε:

«Κάποιος είχε διαπράξει ένα τεράστιο σφάλμα,
εκείνοι, όμως, δεν μπορούσαν να αντιδράσουν,
δεν τους έπεφτε λόγος να ρωτήσουν,
έπρεπε μόνο να πολεμήσουν και να πεθάνουν,
Αυτοί οι 600 κάλπασαν στην Κοιλάδα του Θανάτου»

Μετά από δύο αρνήσεις δέχτηκε τελικά τον τίτλο ευγενείας που του προσφέρθηκε και το 1884 έγινε βαρόνος και μέλος της Βουλής των Λόρδων. Ήταν ο πρώτος λογοτέχνης που τιμήθηκε με τίτλο ευγένειας για τα έργα του.

Παρά την υποχώρηση της δημοτικότητάς του κατά τον 20ό αιώνα, η «επανανακάλυψη» του Οδυσσέα και η επανεκτίμηση του έργου του οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η αξία του παραμένει διαχρονική.

ΟΔΥΣΣΕΑΣ

Μετάφραση: Σ. Ανδρουλάκης

Λίγο το κέρδος, για έναν ράθυμο βασιλιά

Στην ήρεμη αυτή κόχη, μέσα στις άγονες

ξέρες, δίπλα σε γερασμένη γυναίκα.

Όλο να μοιράζω άνισους νόμους,

Σε μια άγρια ράτσα,

Που αποθηκεύει, τρώει και κοιμάται

Και καθόλου δε με νιώθει.

Δεν μπορώ να ησυχάσω από το ταξίδι:

Την ζωή θα πιω μέχρι τελευταίας σταγόνας:

Όλες τις φορές που περίσσεια απόλαυσα,

περίσσεια υπέφερα, τόσο με αυτούς που μ αγαπάνε

όσο και μόνος, στα ακρογιάλια, και όταν οι άνεμοι

τάραζαν το μαύρο πέλαγος: Απέκτησα όνομα:

Γιατί πάντα περιπλανιέμαι με πεινασμένη καρδιά.

Πολλά έχω δει και μάθει, πόλεις ανθρώπων

και ήθη, κλίματα, συμβούλια, κυβερνήσεις,

Εγώ δεν ήμουν τελευταίος, αλλά τιμημένος από όλους

Και ήπια την ευχαρίστηση της μάχης

με τους συντρόφους μου, Μακριά,

Στους κάμπους της ανεμοδαρμένης Τροίας.

Είμαι κομμάτι από όλα όσα έχω συναντήσει.

Ωστόσο η εμπειρία είναι μια αψίδα, μέσα από το άνοιγμά της

λάμπει ο αταξίδευτος κόσμος, τα σύνορα του οποίου

σβήνονται για πάντα, μόλις πλησιάζω.

Πόσο βαρετό να διακόπτεις, και να φτάνεις στο τέρμα!

Να σκουριάζεις αστίλβωτος, να μην λάμπεις από την χρήση!

Σαν να ήταν ζωή να αναπνέεις μόνο! Η ζωές συσσωρεύονται,

Η μια πάνω στην άλλη, είμαστε όλοι τόσο μικροί,

και από μένα τον ένα λίγα μένουν:

Όμως κάθε ώρα που σώζεται από την αιώνια σιωπή,

Κάτι περισσότερο είναι, κομιστής νέων πραγμάτων.

Και αχρείο θα ήταν, αν για 3 ήλιους

αποθηκεύσω και θησαυρίσω τον εαυτό μου,

αυτό το γκρίζο πνεύμα που λαχταράει

να ακολουθήσει την γνώση, όπως ένα πεφταστέρι

πέρα από το τελευταίο όριο της ανθρώπινης σκέψης.

Αυτός είναι ο γιός μου, ο δικός μου Τηλέμαχος

Στο οποίο αφήνω το νησί και το σκήπτρο,

Πολυαγαπημένος από μένα, επιφορτισμένος με το έργο αυτό,

Με σύνεση ξέρει τον λαό να ηρεμεί,

Και να του δείχνει το καλό και το χρήσιμο.

Άμεμπτος είναι, στο κέντρο της σφαίρας

των κοινών υποχρεώσεων, προορισμένος να μην αποτύχει

Όταν χρειάζεται, τρυφεράδα και την πρέπουσα λατρεία

Στους θεούς του σπιτιού θα απονείμει,

Όταν θα λείπω. Εκείνος στην δουλειά του κι εγώ στην δική μου.

Εκεί βρίσκεται το λιμάνι. Το καράβι σηκώνει πανιά

Εκεί σκοτεινιάζει η μαύρη ανοιχτή θάλασσα. Οι ναυτικοί μου,

Ψυχές δοκιμασμένες και πολύπαθες, μαζί μου έχουν σκεφτεί

Και εύθυμα καλωσόριζαν την αστραπή και την λιακάδα

Και αντιστάθηκαν με ελεύθερη καρδιά και ελεύθερο το μέτωπο

Μα εσείς κι εγώ έχουμε γεράσει

Όμως ούτε η τιμή ούτε ο κόπος λείπουν από τα γεράματα.

Ο θάνατος τα σβήνει όλα. Μα πριν το τέλος

Ευγενικό έργο ακόμη μπορεί να γίνει,

Όχι ανάρμοστα, ούτε προσπαθώντας τους θεούς να παραβγούμε

Το φώτα αρχίζουν να σπινθηρίζουν από τα βράχια,

Χλομιάζει η μακρόσυρτη μέρα, το αργό φεγγάρι σκαρφαλώνει,

Το βαθύ μουγκρίζει με πολλές φωνές. Ελάτε φίλοι μου,

Δεν είναι πολύ αργά για να ψάξετε έναν καινούργιο κόσμο.

Σπρώξτε το καράβι κι αφού τις θέσεις σας πάρετε,

Χτυπάτε τις βουερές αυλακιές του νερού,

Κι ίσα κρατάτε την πορεία για τον σκοπό μου,

Πέρα από την δύση του ήλιου κι από όπου,

Βυθίζονται τα δυτικά αστέρια, μέχρι να πεθάνω.

Υπάρχει πάντα η περίπτωση να μας ξεβράσουν

Του νερού τα βάραθρα στην ευτυχισμένη νήσο

Τον μέγα Αχιλλέα εκεί θα συναντήσουμε.

Πολλά έχουμε πράξει, πολλά ακόμη

απομένουν για να πράξουμε,

Δεν είμαστε πια οι δυνατοί που τις παλιές ημέρες

Μπορούσαμε ουρανό και γη να κινήσουμε,

όμως είμαστε ότι είμαστε:

Με ήρεμη ψυχική διάθεση, ηρωικές καρδιές

Αποδυναμωμένοι από τον χρόνο και την μοίρα,

μα με δυνατή θέληση, Για να παλέψουμε,

Να αναζητήσουμε, να βρούμε, και να μην υποχωρήσουμε.

Στο βιβλίο «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Β Γενικού Λυκείου)» υπάρχει μια διαφορετική μετάφραση του ποιήματος από το Μαρίνο Σιγούρο, ενώ κυκλοφορούν οι παρακάτω συλλογές με ποιήματα του Tennyson: «Τέννυσον: Ποιήματα», εκδόσεις Ηριδανός 2008, 96 σελ. και «12 Ποιήματα, Tennyson, Alfred» μετάφραση Παντελής Ανδρικόπουλος, εκδόσεις Διώνη, 2003, 63 σελ.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΓΩΝ

• Ulysses (Οδυσσέας, 1833)
• Break, break, break (1835)
• Tears, Idle Tears (Δάκρυα, μάταια δάκρυα, 1847)
• In Memoriam A.H.H. (Εις μνήμην του Α.Χ.Χ., 1849)
• The Charge of the Light Brigade (Η επέλαση της Ελαφράς Ταξιαρχίας, 1854)
• Tithonus (Τιθωνός, 1859)
• Idylls of the King (Ειδύλλια των βασιλέων, 1859-1885)
• Enoch Arden (1862-64)
• Crossing the Bar (Περνώντας τον ύφαλο, 1889)

Άλφρεντ Τέννυσον (Alfred, Lord Tennyson), Ulysses, ποίημα και σε μετάφραση Δημήτρη Σταύρου στην ιστοσελίδα του Γιώργου Μίχου

Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τυπωθήτω/Δαρδανός, το «Πανόραμα Αγγλικής Ποίησης», που περιέχει αντιπροσωπευτικά κείμενα Βρετανών ποιητών, αρχίζοντας με αποσπάσματα από το επικό ποίημα «Μπέογουλφ» της αγγλοσαξονικής περιόδου και φθάνοντας ως τις μέρες μας. Περιλαμβάνονται και ποιήματα του Τέννυσον.

• «Η Άνοιξη είναι η παιδική ηλικία του έτους»
• «Οι άνδρες διαφέρουν μεταξύ τους, όπως ο ουρανός από τη γη, αλλά οι γυναίκες, καλές και κακές, διαφέρουν μεταξύ τους όσο ο παράδεισος από την κόλαση»
• «Αυτός που στη ζωή του δεν έκανε φίλους, δεν έκανε ποτέ του και εχθρούς»

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο Τιθωνός κατά την ελληνική μυθολογία ήταν γιος του βασιλιά της Τροίας Λαομέδοντα και της Στρυμούς. Τον αγάπησε η Ηώς και οι θεοί του χάρισαν την αθανασία αλλά όχι και την αιώνια νεότητα. Η Ηώς απήγαγε τον Τιθωνό μαζί με τον Γανυμήδη, κατά μία εκδοχή, για να τους καταστήσει εραστές της. Ο Τιθωνός και η Ηώς απέκτησαν μαζί δύο τέκνα, τον Μέμνονα και τον Ημαθίωνα. Ωστόσο, όταν ο Δίας κράτησε τον Γανυμήδη για τον εαυτό του, η Ηώς τον παρεκάλεσε να κάνει τον Τιθωνό αθάνατο, αλλά ξέχασε να του ζητήσει να τον διατηρήσει και νέο. Ο Τιθωνός λοιπόν έφθασε σε έσχατο γήρας, κι έτσι η Ηώς, που ως θεά ήταν και αθάνατη και αιώνια στην ίδια ηλικία, δεν μπορούσε πια να τον βλέπει. Τότε οι θεοί τον λυπήθηκαν και τον μεταμόρφωσαν σε ένα ζαρωμένο έντομο που απλώς μιλά ακατάπαυστα, ανίκανο για νεανική δράση: το έντομο αυτό είναι ο τζίτζικας ή σύμφωνα με άλλες ιστορίες, η ακρίδα. Ορισμένοι μυθογράφοι υποστηρίζουν ότι ο Τιθωνός είχε στη γη και μία θνητή σύζυγο, την Κισσία.