Wednesday, October 5, 2016

Γιασάρ Κεμάλ: Συγγραφέας στρατευμένος πάντοτε στο πλευρό των αδυνάτων

Κουρδικής καταγωγής, αφού και οι δυο γονείς του ήσαν Κούρδοι, ο συγγραφέας Γιασάρ Κεμάλ (Yaşar Kemal, πραγματικό όνομα: Κεμάλ Σαντίκ Γκιοκτσελί, Kemal Sadık Gökçeli, 6 Οκτωβρίου 1923 – 28 Φεβρουαρίου2015) ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς της Τουρκίας. Συγγραφέας στρατευμένος, πάντοτε τάχθηκε στο πλευρό των αδυνάτων και γι’ αυτό δεν έπαψε να καταδιώκεται από το τουρκικό κράτος. «Είμαι ενάντια σε όσους καταπιέζουν και εκμεταλλεύονται τους ανθρώπους. Δεν έχει σημασία αν η καταπίεση προέρχεται από τη φεουδαρχία ή την αστική τάξη. Εναντιώνομαι με την τέχνη μου και με όλη μου τη ζωή σε όποιον εμποδίζει την ευτυχία του κόσμου», πρέσβευε ο Γιασάρ Κεμάλ,

Τιμήθηκε με πολλά λογοτεχνικά βραβεία και το 1973 προτάθηκε για το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Υπήρξε ιδιαίτερα αγαπητός και πολυδιαβασμένος στην Ελλάδα.  Για τις πεποιθήσεις του και την πολιτική του δράση φυλακίστηκε τρεις φορές: το 1966, το 1971 και το 1997 (με αναστολή). Το 1950 είχε επίσης κατηγορηθεί για κομμουνιστική προπαγάνδα αλλά αθωώθηκε.
ISTANBUL, TURKEY: This file photo dated January 20, 2008 shows Turkish author Yasar Kemal, who died at the age of 92 on 28th of February 2015 due to a cardiac arrhythmia and difficulty breathing, is seen at his home in Cengelkoy Neighborhood of Uskudar district in Istanbul. Yasar Kemal was taken to Istanbul University Medical Faculty Hospital on Wednesday, January 14, 2015 and had been on a respirator in the intensive care unit. The writer is a leading Turkish author whose works have been published in dozens of languages. He is the first Turkish author to be nominated for the Nobel Prize in Literature and has won numerous international awards and honors including the Cino del Duca World Prize in 1982 and the Legion d'Honneur in 1984. The author's most prominently recognized novel, "Ince Memed" (Memed, My Hawk), has been published in 40 languages. Over 140 editions of his work have been published outside of Turkey. (Photo by Erhan Sevenler/Anadolu Agency/Getty Images)
ISTANBUL, TURKEY: This file photo dated January 20, 2008 shows Turkish author Yasar Kemal, who died at the age of 92 on 28th of February 2015 due to a cardiac arrhythmia and difficulty breathing, is seen at his home in Cengelkoy Neighborhood of Uskudar district in Istanbul. Yasar Kemal was taken to Istanbul University Medical Faculty Hospital on Wednesday, January 14, 2015 and had been on a respirator in the intensive care unit. The writer is a leading Turkish author whose works have been published in dozens of languages. He is the first Turkish author to be nominated for the Nobel Prize in Literature and has won numerous international awards and honors including the Cino del Duca World Prize in 1982 and the Legion d’Honneur in 1984. The author’s most prominently recognized novel, «Ince Memed» (Memed, My Hawk), has been published in 40 languages. Over 140 editions of his work have been published outside of Turkey. (Photo by Erhan Sevenler/Anadolu Agency/Getty Images)
[Πληροφορίες από την Βικιπαίδεια:] Ο Γιασάρ Κεμάλ γεννήθηκε στις 6 Οκτωβρίου του 1923, από Κούρδους γονείς, σε ένα μικρό χωριό της Κιλικίας, στην νότια Τουρκία, το Hemite (σημερινή ονομασία Gökçedam). Από παιδί έφτιαχνε ιστορίες και τραγούδια που τα έλεγε στα άλλα παιδιά του χωριού. Όμως η παιδική του ηλικία ήταν πολύ δύσκολη καθώς έχασε σε ένα ατύχημα το δεξί του μάτι και στην ηλικία των πέντε χρόνων υπήρξε μάρτυρας της δολοφονίας του πατέρα του, από τον θετό του γιό Yusuf, κατά τη διάρκεια της προσευχής σε ένα τζαμί.
kemal
Ο Γιασάρ Κεμάλ δεν τελείωσε το σχολείο αφού σταμάτησε μετά τη δεύτερη τάξη του Γυμνασίου. Κατά την εφηβεία του έκανε διάφορες δουλειές: μεταξύ άλλων δούλεψε σε πλούσιους γαιοκτήμονες και σε εργοστάσια, ενώ για ένα διάστημα εργάστηκε και στη βιβλιοθήκη των Αδάνων. Αργότερα ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και τελικά έγινε συγγραφέας.
kemal
Έγινε διεθνώς γνωστός το 1955 όταν δημοσιεύτηκε το μυθιστόρημά του Ιντζέ Μεμέτ (İnce Memed). Στο μυθιστόρημα αυτό ο κεντρικός ήρωας είναι ένας νέος, που μην αντέχοντας την καταπίεση του Αγά βγαίνει στα βουνά, μπαίνει σε μια συμμορία κλεφτών και παίρνει εκδίκηση. Με το έργο του αυτό ο Κεμάλ, περιγράφοντας τη ζωή των απλών ανθρώπων στην Ανατολία και την καταπίεση που υφίσταντο, άσκησε έντονη κριτική στην τότε τουρκική κοινωνία. Την ίδια χρονιά εκδόθηκε και το μυθιστόρημά του Teneke.
1425153291015-cached
Από το 1960 μέχρι το 1978 ο Γιασάρ Κεμάλ εξέδωσε δεκαπέντε μυθιστορήματα μεταξύ των οποίων τα εξής πέντε, που έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά: Ο θρύλος των χιλίων ταύρων (Binboğalar Efsanesi, 1971), Ο τσακιτζής (Çakırcalı Efe, 1972), Οι αγάδες του Ακτσαάζ (Akçasazın Ağaları/Demirciler Çarşısı Cinayeti, 1974), Φύγανε και τα πουλιά (Kuşlar da Gitti, 1978) και Η θυμωμένη θάλασσα (Deniz Küstü, 1978).
yasar-kemal
Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ο Κεμάλ έζησε για δύο χρόνια στη Σουηδία. Εκεί μεταφέρθηκε στο θέατρο το μυθιστόρημα του Teneke. Πολλά χρόνια αργότερα, το 2007, το ίδιο έργο παρουσιάστηκε σε μορφή όπερας στη Σκάλα του Μιλάνου από τον Ιταλό συνθέτη Fabio Vacchi.
Το 1980 εκδόθηκε το μυθιστόρημά του Σαλμάν ο μοναχικός (Yağmurcuk Kuşu/Kimsecik). Και στο μυθιστόρημα του αυτό ο Γιασάρ Κεμάλ εμπνεύστηκε από τις προσωπικές του εμπειρίες: βάση του μυθιστορήματος αυτού είναι η δολοφονία του πατέρα του από το θετό του γιό, όταν ο συγγραφέας ήταν πέντε χρονών.
s-dbb467d5c6717cf991f0349866cd61fa60a993a7
Στο μεταξύ, ένα χρόνο πριν, είχε απονεμηθεί στο Γιασάρ Κεμάλ το Prix du Meilleur Livre Etranger.
Το 1997 εκδόθηκε το μυθιστόρημά του Η ιστορία ενός νησιού (Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana), που διαδραματίζεται λίγο μετά το τέλος του Ελληνοτουρκικού πολέμου, το 1922. Με κεντρικούς ήρωες έναν Τούρκο, που συνεχίζουν να τον καταδιώκουν τα φαντάσματα του πολέμου και των εκλημάτων που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκειά του, και έναν Έλληνα, που τον πνίγει η αδικία για τον αναγκαστικό ξεριζωμό, ο Γιασάρ Κεμάλ μιλά για όλους τους ανθρώπους που έχουν υποφέρει από τους πολέμους.
Την ίδια χρονιά απονεμήθηκε στον Κεμάλ το Βραβείο Ειρήνης των Γερμανών Βιβλιοπωλών (Peace Prize of the German Book Trade). Έντεκα χρόνια αργότερα έλαβε το Μεγαλό Βραβείο Πολιτισμού και Τεχνών της Προεδρίας της Δημοκρατίας της Τουρκίας (Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük ödülü).
Είχε παντρευτεί δύο φορές: το 1952 και το 2002.

Πέθανε στις 28 Φεβρουαρίου 2015, σε ηλικία 92 ετών, σε νοσοκομείο της Κωνσταντινούπολης, όπου νοσηλευόταν, και κηδεύτηκε στο Νεκροταφείο Ζιντιρλικουγιού (Zincirlikuyu Cemetery).
ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ
b994
(1999) Η ιστορία ενός νησιού, μετάφραση Παναγιώτης Αμπατζής, Θεμέλιο. Ο σύγχρονος ανθρωπιστής συγγραφέας, με το πετσί του αργασμένο από τα δεινά του πολέμου, έρχεται να βάλει το παράπονό του για την καταστροφή στα χείλια ενός Τούρκου κι ενός Έλληνα που συναντιούνται στη διατεταγμένη ερημιά, με τα φαντάσματα του πολέμου, των γενοκτονιών να κατατρύχουνε τον πρώτο, και την αδικία του αναίτιου ξεριζωμού να φουσκώνει το στήθος του άλλου.
b1182
(1998) Οι αγάδες του Ακτσάσαζ, μετάφραση Παναγιώτης Αμπατζής, Θεμέλιο. Ο συγγραφέας ξετυλίγει το κουβάρι της πλοκής, από την τρυφερή νοσταλγία για τους καλούς εκείνους ανθρώπους που καβάλησαν εκείνα τα ωραία άλογα και φύγανε μέχρι την καταματωμένη ιστορία του Ντερβίς Μπέη και του Μουσταφά Μπέη, αγάδων του Ακτσάσαζ, που δεν ζουν παρά για την εκδίκηση, γνήσιοι εκπρόσωποι ενός φεουδαρχισμού που καταρρέει για να δώσει τη θέση του σε μια νέα τάξη γεμάτη, και αυτή, αντιφάσεις και ραδιουργίες. Κάτω από το αμερόληπτο φως της απαράμιλλης τέχνης και της άκρας ευαισθησίας του συγγραφέα, βιώνουμε κυριολεκτικά, τα δρώμενα σε μια γειτονική χώρα- τοιχογραφία εξαίσια μιας εποχής όχι και τόσο μακρινής, με προοπτική της ένα καλύτερο αύριο.
b22206
(1995) Η θυμωμένη θάλασσα, μετάφραση Παναγιώτης Αμπατζής, Θεμέλιο. «Η θυμωμένη θάλασσα» είναι ένας ύμνος στην Πόλη-μυστήριο, τον τόπο του αρχέγονου χάους απ’ όπου όλα ξεκινούν και όπου όλα συμπλέκονται. Γοητευμένος από τους βιβλικούς θρύλους και τις αλληγορίες που αποτελούν μια από τις πηγές της τουρκικής λαϊκής θρησκείας, ο Γιασάρ Κεμάλ κατορθώνει να τοποθετήσει τα οράματα της συντέλειας του κόσμου στην πόλη αυτή που τόσο τα είχε ονειρευτεί. Συγχρόνως, η Αποκάλυψη είναι καθημερινότητα για έναν ολόκληρο κόσμο ξεριζωμένων, στο εσωτερικό μιας κοινωνίας που μεταμορφώνεται. […] (από το επίμετρο του Altan Gokalp)
b22205
(1995) Φύγανε και τα πουλιά, μετάφραση Παναγιώτης Αμπατζής, Θεμέλιο. Στη νουβέλα του «Φύγανε και τα πουλιά», ο Γιασάρ Κεμάλ, με το γνωστό, ποιητικό του ύφος, διηγείται την αποξένωση των ανθρώπων των μεγαλουπόλεων από τη φιλία, την αγάπη, την καλοσύνη. Διαβάζοντας κανείς αυτό το βιβλίο νιώθει την αγωνία του συγγραφέα για την πόλη που χάνεται, την πόλη που επιδρομές τόσων αιώνων δεν μπόρεσαν να καταστρέψουν.
b21584
(1994) Ο τσακιτζής, μετάφραση Θωμάς Κοροβίνης, Άγρα. Ο Τσακιτζής (Τσακίρτζαλη Μεχμέτ Εφέ) είναι ο πιο φημισμένος λησταντάρτης της Ανατολής των αρχών του αιώνα μας. Η ανταρσία του εναντίον της οθωμανικής εξουσίας, η ζωηρή δράση του εναντίον της πλουτοκρατίας και η ευεργετική στάση του απέναντι στα λαϊκά στρώματα τον ανέδειξαν σε θρυλικό λαϊκό ήρωα. Τον αποκάλεσαν » ιππότη της ανατολής » και η φήμη του διαδόθηκε σ’ Ανατολή και Δύση. Η ζωή του, οι περιπέτειες και οι έρωτές του πήραν διαστάσεις μύθου και τροφοδότησαν τη λαϊκή μυθολογία, το θέατρο σκιών, το θέατρο και τον κινηματογράφο, τόσο της νεότερης Τουρκίας όσο και της Ελλάδας. Ο Γιασάρ Κεμάλ, επιχειρεί με το πόνημά του αυτό να ανασυστήσει όχι το μύθο αλλά την αλήθεια γύρω από την ιστορία του Τσακιτζή, χτίζοντας το μυθιστόρημά του με βάση τις γνήσιες γραπτές πηγές και τις προφορικές αφηγήσεις σχετικά με τον σπουδαιότερο αρχιζεϊμπέκο της αιγιακής Ανατολής.
b22179
(1994) Χρώματα της ζωής και της γραφής, Συζήτηση με τον Alain Bosquet. Μετάφραση Μαρία Κουρούκλη, Θεμέλιο. Το βιβλίο αυτό αποτελεί την προσωπική μαρτυρία ενός συγγραφέα με διεθνή αναγνώριση -τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε είκοσι έξι γλώσσες- που δεν αποφεύγει τις κακοτοπιές, που ζει τον τόπο του και την εποχή του με θάρρος και αγωνιστικότητα και παλεύει για την αναγνώριση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη. Η προσωπική πορεία του συγγραφέα που αποτελεί τον άξονα βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την κοινωνία που ζει και περιγράφει. Ο λόγος του Γιασάρ Κεμάλ είναι σαν ένα παράθυρο που ανοίγει σε μια χώρα ταμπού, μυστηριώδη, κοντινή μαζί και συγχρόνως μακρινή, οικεία και ξένη.
 12101
(1981) Ο μεσόστυλος, μετάφραση Αλίκη Τάσσιου, Κέδρος. Μεσόστυλος είναι η Μεργιέμτζε, η γριά ανατολίτισσα χωρική. Όπως κι οι άλλοι συγχωριανοί της, σπρωγμένη από την πείνα άφησε το χωριό της για να πάει στα Άδανα, όπου στην πλούσια κοιλάδα τους καλλιεργείται το βαμβάκι, ελπίζοντας να βρει δουλειά και ψωμί. Το πραγματικό αυτό περιστατικό ενέπνευσε στο Γιασάρ Κεμάλ, το συγγραφέα του αξέχαστου Ιντζέ Μεμέτ, μια ανυπέρβλητη εποποιία.

No comments: