Sunday, October 9, 2016

Σπύρος Πλασκοβίτης: Δεκαέξι χρόνια απουσίας!

hpoli3-1021x576


Ο συγγραφέας Σπύρος Πλασκοβίτης τοποθετείται στους μεταπολεμικούς έλληνες πεζογράφους. Το έργο του κινείται στα πλαίσια του ποιητικού ρεαλισμού, με συχνή χρήση της τεχνικής της αναγωγής αντικειμένων, καταστάσεων ή προσώπων σε συμβολικό επίπεδο και της συνακόλουθης τοποθέτησής τους στο επίκεντρο της δράσης και της εξέλιξης της πλοκής. Γενικότερα ο Πλασκοβίτης αναπλάθει τη δική του αντίληψη της πραγματικότητας, φιλτράροντάς την μέσω της επαγρυπνούσας συνείδησης και σκέψης του και προβάλλοντας με έμμεσο αλλά σαφή τρόπο την αγωνία και τον προβληματισμό του για το μέλλον του κόσμου και της θέσης του σύγχρονου ανθρώπου στα πλαίσιά του.

images
Ο Σπύρος Πλασκοβίτης [πραγματικό όνομα: Πλασκασοβίτης, Κέρκυρα 1917 – 7 Οκτωβρίου 2000], τα μαθητικά και πρώτα γυμνασιακά του χρόνια ως το 1931, οπότε μετακόμισε με την οικογένειά του στην Αθήνα, τα πέρασε στην Κέρκυρα. Στην Αθήνα τέλειωσε το Γυμνάσιο. Σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο Αθηνών (αποφοίτησε το 1939) και φιλοσοφία του Δικαίου στο πανεπιστήμιο του Παρισιού (1963). Εργάστηκε υπάλληλος στο Υπουργείο Συγκοινωνιών, όπου παρέμεινε ως το 1951, με διακοπή κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, οπότε εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. Από το 1946 ως το 1948 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στην Ανωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση Αθηνών και το Α΄ Σώμα Στρατού. Το 1951 διορίστηκε στο Συμβούλιο Επικρατείας με το βαθμό του εισηγητή και το 1959 έγινε πάρεδρος, θέση την οποία διατήρησε ως το 1968, οπότε απομακρύνθηκε από το δικτατορικό καθεστώς του Παπαδόπουλου, εξορίστηκε στην Κάσο και καταδικάστηκε από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών σε πενταετή φυλάκιση, λόγω της συμμετοχής του στην αντιστασιακή οργάνωση Δημοκρατική Άμυνα. Βασανίστηκε στην Ασφάλεια και τις φυλακές Αβέρωφ, Αίγινας και Κορυδαλλού και αποφυλακίστηκε κατά την αμνηστία του 1973. Μετά τη μεταπολίτευση επέστρεψε στο Συμβούλιο Επικρατείας όπου παρέμεινε στη ως το 1977, οπότε παραιτήθηκε λόγω της αθώωσης των υπαιτίων στρατηγών για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Από το 1977 ξεκίνησε η πολιτική του σταδιοδρομία. Εκλέχτηκε βουλευτής επικρατείας με το ΠΑΣΟΚ (1977), ευρωβουλευτής (1981), κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος (1981), εκλεγμένος αντιπρόεδρος του προεδρείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Προεδρείου της Σοσιαλιστικής Ομάδας (1984-1986). Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε από τις στήλες του περιοδικού Διάπλασις των παίδων (1929-1933) με το ψευδώνυμο Λευκάτας. Το 1948 δημοσίευσε το διήγημα Τα στερνά στη Νέα Εστία. Ακολούθησαν δημοσιεύσεις αφηγηματικών και δοκιμιακών έργων του σε περιοδικά όπως τα Φιλολογική Πρωτοχρονιά, Νέα Πορεία, Το περιοδικό μας, Ευθύνη, Η συνέχεια, Η λέξη, Εποχές, ενώ κατά τη διάρκεια της δικτατορίας πήρε μέρος επίσης στις αντιστασιακές εκδόσεις Δεκαοχτώ Κείμενα και Νέα Κείμενα. Τιμήθηκε με το Β΄ κρατικό βραβείο διηγήματος (1956) , το βραβείο της Ομάδας των 12 (1961) και το Α΄ κρατικό βραβείο μυθιστορήματος (1980). Έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες.
ΕΡΓΑ
(2013) Το φράγμα, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη
(2011) Η πόλη, Ελευθεροτυπία. Ένα πραγματικό ερωτικό επεισόδιο γίνεται η αφορμή για να περιγραφούν η πολιτική ζωή και οι κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν σε μια πολιτεία του Ιονίου στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Ένας μικρόκοσμος καταπιεσμένος από ένοχα αισθήματα και ανταγωνιστικά συμφέροντα, που στη μακροσκοπική τους απεικόνιση προμηνύουν την έκρηξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.
b71968
(2002) Διηγήματα, Κέδρος. Ανθολόγηση: Κώστας Στεργιόπουλος.  Επιλογή από τα καλύτερα και περισσότερο αντιπροσωπευτικά – κατά την κρίση του επιμελητή – διηγήματα του Σπύρου Πλασκοβίτη, όπως τα δυο κορυφαία του Παροξυσμός και Το ραντάρ, αλλά και Το πηλήκιο, Συντροφιά με τον Αντρέα Φόρτη, Τ’ άλογο και τ’ αεροπλάνο, Η τελευταία επίσκεψη, Τα χρυσόψαρα, «Αποφυλάκιση», Ο φίκος, Το τρελό επεισόδιο και άλλα από τα πιο ολοκληρωμένα στο είδος τους. Με πρώτο κριτήριο την ποιότητα και το ουσιαστικό τους αντίκρισμα, ανθολογήθηκαν δεκατέσσερα από τα πενήντα ένα συνολικά των έξι τυπωμένων διηγημάτων συλλογών, έτσι ώστε ν’ αντιπροσωπεύονται, κατά το δυνατόν, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και οι σταθμοί της πορείας του. Όλα, εξ’ άλλου, δημοσιεύονται εδώ στην οριστική τους μορφή, δεδομένου ότι συχνά στις μετέπειτα εκδόσεις έχει κάνει προσθήκες και τροποποιήσεις.
b14567
(2000) Το φράγμα, Κέδρος. Ο Σπύρος Πλασκοβίτης με το «Φράγμα» (1960) υπογράφει ένα μυθιστόρημα πλούσιο σε συμβολισμούς, το οποίο χαιρετίστηκε ήδη από τον Αιμίλιο Χουρμούζιο το 1961 ως έργο-σταθμός στη νεοελληνική πεζογραφία και τιμήθηκε με το Βραβείο των «Δώδεκα». Το πρώτο αυτό μυθιστόρημα του Πλασκοβίτη, που έχει καφκική ατμόσφαιρα και ήρωες ντοστογιεφσκικής ποιότητας, υπερβαίνει το στενό ελληνικό πλαίσιο και ανάγεται σε έργο που αφορά τον άνθρωπο όπου γης, υπογραμμίζοντας ότι «κάθε βυθός έχει το δικό του νόμο»· παντού η μάζα, ανώριμη, επιζητά σωτήρες να την καθοδηγήσουν και φθονεί τους ηγέτες εκείνους που την «εγκαταλείπουν» στη «μισητή ελευθερία». Το βιβλίο εντέλει είναι «μια γενική δοκιμή καταστροφής που δεν ήρθε», αν και η απειλή -το «φράγμα»- εξακολουθεί, μαγευτική και επικίνδυνη, να στέκει στη θέση της… Το 1982 το μυθιστόρημα μεταφέρθηκε στον ελληνικό κινηματογράφο από τον Δημήτρη Μακρή, με πρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο (τελευταία ταινία στην οποία έπαιξε).
(1999) Το μοντέλο, Κέδρος
(1998) Γραφές και συναντήσεις, Εκδόσεις Καστανιώτη
(1996) Η πόλη, Κέδρος
(1995) The Facade Lady of Corfu, Κέδρος
(1995) Η άλλη καρδιά, Κέδρος
(1993) Το πουκάμισο του καθηγητή κι άλλα διηγήματα, Κέδρος.  «… Δεν μπορείς να τα έχει όλα. Αλλά, και γιατί να μην τα έχεις όλα, όταν ξέρεις να φοράς ένα κομψό κι όμορφο πουκάμισο και, προπάντων, να το αλλάζεις κατά την «αισθητική» της εποχής; Από υφηγητής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο, πριν και μετά το ’65, πριν και μετά τον Απρίλη του ’67, ένας αξιόλογος μεσήλικας δε θα πάψει κοινωνικά να κερδίζει χάρη στην επενδυτική του κομψότητα. Πίσω του ένας άλλος κόσμος ακολουθεί, έως τις ημέρες μας. Ένας κόσμος όπου τα πράγματα, τ’ αντικείμενα που τον τριγυρίζουν γίνονται γι’ αυτόν μάρτυρες της αιχμαλωσίας του. Ένας κόσμος που γυρεύει απάντηση -σκοτεινός και σαρκαστικός…»
(1993) Το συρματόπλεγμα, Κέδρος
(1985) Το τρελό επεισόδιο, Κέδρος
(1984) Οι γονατισμένοι, Κέδρος
(1984) Το γυμνό δέντρο, Κέδρος
(1978) Η θύελλα και το φανάρι, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑ
(2013) Εισαγωγή στην ποίηση του Σεφέρη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
(1999) Workshop for Balkan Authors and Translators, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
(1994) Δεκαοχτώ κείμενα, Κέδρος
Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Σπύρου Πλασκοβίτη βλ. Γιαλουράκης Μανώλης, «Πλασκοβίτης Σπύρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Ζήρας Αλεξ., «Πλασκοβίτης Σπύρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Στεργιόπουλος Κώστας, «Σπύρος Πλασκοβίτης», Η μεταπολεμική λογοτεχνία · Από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ’67Στ΄, σ.258-291. Αθήνα, Σοκόλης, 1988 και «Συνομιλία με τον συγγραφέα» (συνέντευξη του Σπύρου Πλασκοβίτη), Ελί-τροχος3, Φθινόπωρο 1994, σ.92-104.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Αθανασόπουλος Βαγγέλης, «Σπύρος Πλασκοβίτης: Η άλλη καρδιά», Η λέξη137, 7-8/1996, σ.557-559.
• Βαρίκας Βάσος, «Η ωριμότητα ενός πεζογράφου. Σπύρου Πλασκοβίτη: Οι γονατισμένοι» Συγγραφείς και κείμεναΑ΄ · 1961-1965, σ.262-265. Αθήνα, Ερμής, 1975 (πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Το Βήμα, 14/3/1965).
• Βρεττάκος Νικηφόρος, Κριτική για Το γυμνό δέντρο, Ελληνικά Χρονικά46, 8/2/1953, σ.16.
• Γιαλουράκης Μανώλης, «Πλασκοβίτης Σπύρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας11. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Δούκαρης Δημήτρης, «Συνομιλία με τον Σπύρο Πλασκοβίτη», Τομές37, 6/1978, σ.3 (το ίδιο στον τόμο του Δούκαρη Ανθρώπινη εκδοχή, σ.189. Αθήνα, έκδοση του περ. Τομές, 1978).
• Ζήρας Αλεξ., «Πλασκοβίτης Σπύρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.
• Θεοτοκάς Γιώργος, «Ένα βιβλίο του καιρού μας · Το μεγάλο φράγμα με το άγνωστο ελάττωμα», Το Βήμα, 1η/1/1961.
• Καραντώνης Ανδρέας, 24 σύγχρονοι πεζογράφοι, σ.166. Αθήνα, Νικόδημος, 1978.
• Κοτζιάς Αλέξανδρος, Μεταπολεμικοί πεζογράφοι, σ.113. Αθήνα, Κέδρος, 1982.
• Κούρτοβικ Δημοσθένης, «Σπύρος Πλασκοβίτης», Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς· Ένας κριτικός οδηγός, σ.186-188. Αθήνα, Πατάκης, 1995.
• Μαλάνος Τίμος, Δειγματολόγιο, σ.193. Αθήνα, Φέξης, 1962.
• Μενδράκος Τάκης, Κριτική για την Κυρία της βιτρίνας, Πόρφυρας59 (Κέρκυρας), 10-12/1991, σ.85-86.
• Παγανός Γ.Δ., «Σκηνοθεσία και σαρκασμός στη νουβέλα του Σπ. Πλασκοβίτη Το πουκάμισο του καθηγητή», Ελί-τροχος3, Φθινόπωρο 1994, σ.105-110.
• Παπαγεωργίου Χρίστος, «Έκσταση τελειότητας και αναπάντεχο αφετηρίας», Διαβάζω123, 17/7/1985, σ.59-61.
• Σαχίνης Απόστολος, Είκοσι χρόνια νεοελληνικής πεζογραφίας· 1945-1965, σ.141. Αθήνα, Εστία, 1965.
• Σαχίνης Απόστολος, Μεσοπολεμικοί και μεταπολεμικοί πεζογράφοι, σ.156. Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινίδης, 1979.
• «Σε β΄ πρόσωπο: μια συνομιλία του Σπύρου Πλασκοβίτη με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη32, 2/1984, σ.150-155.
• Σοφιανός Στέφανος, «Ο κοινωνικός παράγοντας στην Πόλη του Σ.Πλασκοβίτη», Πόρφυρας9 (Κέρκυρα), 12/1981, σ.13-16.
• Σουέρεφ Κώστας, Κριτική για το Τρελλό επεισόδιο, Πόρφυρας29-30 (Κέρκυρα), 8/1985, σ.317-318.
• Σταυροπούλου Έρη, «Μια ιστορία μήνυμα – μια ιστορία σύμβολο · Η κυρία της βιτρίνας του Σπύρου Πλασκοβίτη», Ελί-τροχος3, Φθινόπωρο 1994, σ.111-123.
• Στεργιόπουλος Κώστας, «Ένας συγγραφέας με υπόστρωμα», Η λέξη32, 2/1984, σ.102-103.
• Στεργιόπουλος Κώστας, «Σπύρος Πλασκοβίτης», Η μεταπολεμική λογοτεχνία · Από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ’67Στ΄, σ.258-291. Αθήνα, Σοκόλης, 1988.
• «Συνομιλία με τον συγγραφέα» (συνέντευξη του Σπύρου Πλασκοβίτη), Ελί-τροχος3, Φθινόπωρο 1994, σ.92-104.
• Τρουπάκη Μαρία, «Σπύρος Πλασκοβίτης: Το γράψιμο είναι ο μόνος λόγος κι η ουσία της ζωής μου», Διαβάζω112, 13/2/1985, σ.64-70 (συνέντευξη).
• Τσακνιάς Σπύρος, Δακτυλικά αποτυπώματα, σ.115. Αθήνα, Καστανιώτης, 1983.
• Τσακνιάς Σπύρος, «Σπύρος Πλασκοβίτης, Το τρελό επεισόδιο», Η λέξη44, 5/1985 (τώρα και στον τόμο Επί τα ίχνη, σ.153-156. Αθήνα, Σοκόλης, 1990).
• Τσακνιάς Σπύρος, «Σπύρος Πλασκοβίτης: Η κυρία της βιτρίνας», Η λέξη105, 9-10/1991, σ.693-695.
• Φουριώτης Άγγελος, Κριτική για Το γυμνό δέντρο, Ελληνική δημιουργία11, 15/3/1953, αρ.123, σ.378.
• Φουριώτης Άγγελος, Κριτική για Το φράγμα και τους Γονατισμένους, Απογευματινή, 14/12/1960 και 19/4/1965.
• Φραγκόπουλος Θ.Δ., Κριτική της κριτικής, σ.142. Αθήνα, Διογένης, 1978.
• Φραγκόπουλος Θ.Δ., «Ανάπλαση ενός κόσμου στα χρόνια του μεσοπολέμου», Διαβάζω31, 5/1980, σ.70-72.
• Φραγκόπουλος Θ.Δ., «Σπύρου Πλασκοβίτη: Η κυρία της βιτρίνας», Νέα Εστία129, ετ.ΞΕ΄, 15/3/1991, αρ.1529, σ.421-423.
• Χάρης Πέτρος, Σαράντα χρόνια κριτικής ελληνικού πεζού λόγουΒ΄ α΄, σ.266 και 370. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1984.
• Χάρης Πέτρος, Κριτική για Το φράγμα και τους Γονατισμένους, Ελευθερία, 12/3/1961 και 29/8/1965.
• Χατζίνης Γιάννης, Κριτική για τα Γυμνό δέντρο, Η θύελλα και το φανάρι, Το Φράγμα και Οι γονατισμένοι, Νέα ΕστίαΝΓ΄, 15/1/1953, αρ.613, σ.135, ΝΘ΄, 15/1 και 1/2/1956, αρ.685-686, σ.196, ΞΘ΄, 15/2/1961, αρ.807, σ.276 και ΟΖ΄, 1/5/1965, αρ.908, σ.620.
Αφιερώματα περιοδικών
• Πόρφυρας51 (Κέρκυρα), 10-12/1989 (βλ. και Πόρφυρας52, 1-3/1990, σ.161-164).
• Ελί-τροχος3, Φθινόπωρο 1994, σ.87-123.

No comments: