«Νανά»

• Η ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Το να βαφτίσεις τη «Νανά» πόρνη (όπως τον «Φιλαράκο» του Μοπασάν δημοσιογράφο), από μια πλευρά είναι σαν να τα λες όλα για τον χαρακτήρα της. Και ίσως αυτός να ήταν και ο στόχος των δύο συγγραφέων, να δώσουν από ένα ισχυρό πορτρέτο δύο συμπαθών τάξεων, που σφραγίζουν άμεσα και άγρια την κοινωνία στην οποία ζουν. 

Κάπως έτσι τόσο ο «Φιλαράκος» (με τον οποίο ασχοληθήκαμε την προηγούμενη εβδομάδα) όσο και η «Νανά» του Εμίλ Ζολά αντιμετωπίζονται και τα δύο σχεδόν σαν παιδικά μυθιστορήματα ή μάλλον αναγνώσματα της εφηβείας, όταν ο μέσος έφηβος θέλει να κοιτάξει λίγο πιο ρεαλιστικά τον κόσμο γύρω του, πάνω σε θέματα που δεν αλλάζουν, όποια εξέλιξη και αν προκύψει... Αυτό συνέβαινε μέχρι πριν από κάποια χρόνια. Σήμερα, οι νεανικές ανησυχίες είναι πιο απαιτητικές και μπαίνουν από την πρώτη στιγμή σε λογοτεχνικά χωράφια, που πλασάρονται ως πιο σύνθετα, σύγχρονα και ώριμα. Ετσι η «Νανά» έχει μείνει σ' αυτούς που γουστάρουν την ανάγνωση, κατ' αρχήν ως απόλαυση. Σαν ένα πιάτο στιφάδο που ποτέ καμία άπω ανατολίτικη κουζίνα δεν θα μπορέσει να το αναπληρώσει. Πρέπει να έχουμε εναλλακτικές λύσεις στη δικτατορία των γκουρμέ, σε οποιονδήποτε χώρο...

Σαν στιφάδο λοιπόν, η «Νανά» παραμένει ένα διαχρονικό, ολοζώντανο έδεσμα, αλλά υπάρχει και κάτι ακόμα που την καθιστά μοναδική. Η σύγκριση ανάμεσα σε παλιές και σε σύγχρονες εταίρες μάς οδηγεί σε μια ενδιαφέρουσα διαπίστωση, μας δείχνει πως οι σημερινές λειτουργούν σαν δημόσιοι υπάλληλοι. Η υπαλληλία δεν είναι κλάδος, είναι τρόπος επιδίωξης μιας, έστω και λίγο καταθλιπτικής, εξασφάλισης. Στόχος των περισσότερων σημερινών «Νανάδων» είναι πάντα ο γάμος. Προτιμούν να εκπορνευτούν μια και καλή, ενώ η ηρωίδα του Ζολά κάνει ό,τι κάνει για το γλέντι και για την περιπέτεια. Πετάει κυριολεκτικά, αφήνοντας πίσω της το ένα αρσενικό ερείπιο μετά το άλλο...

Η τιμωρία της (ο Ζολά δεν θα μπορούσε για διάφορους λόγους να την αποφύγει) έρχεται στις τελευταίες σελίδες μ' έναν τρόπο που τον έχουν αντιγράψει, ως δραματουργικό στήσιμο, δεκάδες μυθιστορήματα και κινηματογραφικές ταινίες από τότε: η παράλληλη δράση ανάμεσα στο προσωπικό δράμα και τη συλλογική χαρά.

Την ώρα που η Νανά πεθαίνει από μια φρικτή αρρώστια, έξω στους δρόμους ο λαός φωνάζει γεμάτος ενθουσιασμό, μετά την κήρυξη ενός ακόμη πολέμου με τους Γερμανούς, «στο Βερολίνο, στο Βερολίνο»! Μέσα από τέτοιους είδους μυθιστορήματα βγήκε ένα ολόκληρο Χόλιγουντ και χάρη σ' αυτά θριάμβευσε και συνεχίζει.  

• Βιβλιοθήκη, Σάββατο 30 Οκτωβρίου 2010