Γιόζεφ Ροτ και Ιταλο Σβέβο

• Δεν είναι πολύς καιρός που κυκλοφόρησε στα ελληνικά (από τις εκδόσεις Ροές - Printa) ένα από τα πιο εμβληματικά μυθιστορήματα της Mitteleuropa, της Μεσευρώπης που θρηνούσε ή απλώς αποδεχόταν το τέλος των αυτοκρατοριών. Το «Εμβατήριο Ραντέτσκι» του Γιόζεφ Ροτ, το αριστούργημα για τις τελευταίες ημέρες της διπλής μοναρχίας Αυστρίας - Ουγγαρίας, βρίσκεται εις διπλούν στα ελληνικά βιβλιοπωλεία. Στα γερμανικά κυκλοφόρησε το 1935, αλλά η ελληνική του έκδοση το 2009 έγινε σχεδόν ταυτόχρονα από δύο εκδοτικούς οίκους, τις «Ροές» (μετ. Δημήτρης Δημοκίδης) και την «Αγρα» (μετ. Μαρία Αγγελίδου). Ποια μετάφραση να διαλέξει ο αναγνώστης; Να, ένα αναπάντεχο ερώτημα που προέκυψε από μία αναπάντεχη εκδοτική - μεταφραστική συγκυρία.

• Η περίπτωση μου θύμισε μία ανάλογη που είχε συμβεί το 2007 και αφορούσε και πάλι ένα μεγάλο συγγραφέα του Μεσοπολέμου, τον εκ Τεργέστης (δηλαδή κληρονόμο της αυστρο-ουγγρικής αυτοκρατορίας) Ιταλο Σβέβο. Πρόκειται για το θαυμάσιο μυθιστόρημα «Σύντομο αισθηματικό ταξίδι» (που κυκλοφόρησε στα ιταλικά τη δεκαετία του 1920). Αυτό το βιβλίο του Σβέβο κυκλοφόρησε σχεδόν ταυτόχρονα στα ελληνικά το 2007 (έπειτα από δεκαετίες δηλαδή από την πρώτη έκδοση) από δύο ελληνικούς εκδοτικούς οίκους, τον «Σοκόλη» (στην ωραία κλασική σειρά του, σε μετάφραση Ηβης Καζαντζή) και από την «Κασταλία», σε μετάφραση Μαρίας Σπυριδοπούλου.

• Συμπτώσεις για δύο κορυφαίους συγγραφείς της Ευρώπης του Μεσοπολέμου, τον Γιόζεφ Ροτ και τον Ιταλο Σβέβο, πραγματικές κορυφές της λογοτεχνίας, που στα ελληνικά ευτύχησαν εις διπλούν και με καλές μεταφράσεις δεκαετίες μετά την πρώτη έκδοση των συγκεκριμένων βιβλίων τους. Δεν ξέρω ποια είναι τα συναισθήματα των εκδοτών, που βλέπουν συναδέλφους τους με αντίστοιχες ιδέες την ίδια χρονική συγκυρία. Και τι να σκεφτεί κανείς για τους μεταφραστές, που ιδίως στην περίπτωση του ογκώδους και πυκνού «Εμβατηρίου Ραντέτσκι», επένδυσαν μήνες και μήνες σκληρής πνευματικής εργασίας. Κερδισμένος, πάντως, είναι ο Ελληνας αναγνώστης που έχει να επιλέξει ανάμεσα σε καλές μεταφράσεις σπουδαίων έργων της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Είναι κέρδος να έχουμε στη γλώσσα μας αυτά τα έργα. Ακόμη και εις διπλούν.

• Tου Νικου Βατοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Πέμπτη, 6 Aυγούστου 2009