Μια παραλία μόνο για τους προνομιούχους, κάπου στις ιταλικές ακτές, δέχεται μια απρόσμενη εισβολή. Ενα υπερωκεάνιο πλησιάζει επικίνδυνα την αμμουδιά και ξεβράζει από τα έγκατά του ένα πλήθος ρακένδυτων και πεινασμένων Αλβανών.
Κι ενώ οι βάρβαροι της νέας εποχής κοιτούν εκστατικοί τον καπιταλιστικό κόσμο και ζητάνε από τους έκπληκτους λουόμενους εισιτήρια για την Αμερική, επεμβαίνει η αστυνομία που τους φορτώνει στα καμιόνια για τους χώρους συγκέντρωσης προσφύγων.
«Να οι λιποτάκτες του σοσιαλιστικού παραδείσου» σχολιάζει χλευαστικά η Τζένη, βλέποντας την εικόνα στην τηλεόραση. Δίπλα της την ακούει συνοφρυωμένος ο σύζυγός της, ο Καρλ Μαρξ αυτοπροσώπως, που μόλις έχει επιστρέψει από τη βιβλιοθήκη του Βρετανικού Μουσείου. Βλέπετε, στο σουρεαλιστικό σύμπαν που στήνει ο Χουάν Γκοϊτισόλο στο μυθιστόρημά του «Οικογένεια Μαρξ» (εκδόσεις «Κέδρος», μετάφραση Κατερίνα Ρούφου) όλα είναι δυνατά: Ο λυσσαλέος πολέμιος του καπιταλισμού και θεμελιωτής του κομμουνισμού παρακολουθεί σιωπηλός και άπραγος την κατάρρευση όλων των συστημάτων που υποτίθεται ότι είχαν θεμελιωθεί πάνω στη φιλοσοφία του. Και το χειρότερο: οι θερμοί κήρυκες της λαμπρής νίκης του προλεταριάτου έχουν μεταμορφωθεί μέσα σε μια νύχτα σε φανατικούς υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς...
«Ο προπάππος μου έκανε τεράστια περιουσία με τη ζάχαρη από την Κούβα» διηγείται ο ογδοντάχρονος συγγραφέας από τη Βαρκελώνη. «Αυτός όμως με αφύπνισε πολιτικά, όταν στην εφηβεία μου ανακάλυψα τις επιστολές του από την Κούβα, όπου περιέγραφε την κατάσταση των σκλάβων ενώ παράλληλα πρωτοδιάβαζα Μαρξ».
Ο Γκοϊτισόλο στηρίζει το μυθιστόρημά του σ' ένα τέχνασμα: ένας άπληστος εκδότης αναθέτει σε έναν συγγραφέα να γράψει τις περιπλανήσεις της οικογένειας Μαρξ. Ομως απαιτεί να ρίξει και φως σε όλα τα σκάνδαλα που συνόδευσαν τον γερμανό φιλόσοφο, από το νόθο παιδί του με μια υπηρέτρια, μέχρι τη σκληρή καθημερινότητα της πολυμελούς οικογένειας. Ετσι, ο συγγραφέας ανακατεύει τα γεγονότα της κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού με συμβάντα της ζωής του εξόριστου στο Λονδίνο φιλοσόφου.
Στην «Οικογένεια Μαρξ» η πραγματικότητα μεταλλάσσεται διαρκώς. Οι πιονέροι της ΕΣΣΔ εισβάλλουν στην Α' Διεθνή και κατηγορούν τον ένθερμο ομιλητή, ότι οι επίγονοί τους τους μετέτρεψαν ξανά σε δουλοπάροικους. Ο Μπακούνιν, ο αναρχικός ρώσος πρίγκιπας και πολιτικός αντίπαλος του Μαρξ, του αντιτείνει το ένστικτο των μαζών. Τηλεοπτικές κάμερες τον ακολουθούν, πότε στο βήμα και πότε σε εκπομπές λόγου όπου προσπαθεί να εξηγήσει τη θεωρία του. Αστέρες της οθόνης πλέκουν το εγκώμιο του ανθρώπου που συγκεντρώνει τη σοφία όλων των ρηξικέλευθων φιλοσόφων από τον Ρουσό και τον Βολτέρο ώς τον Χέγκελ. Ενώ παράλληλα δείχνουν εικόνες από το γκρέμισμα των αγαλμάτων του και αμερικανίδες φεμινίστριες τον εγκαλούν για την καταπίεση της συζύγου του!
Εχοντας δει τη μητέρα του να σκοτώνεται από τις βόμβες των φασιστών, στον πρώτο βομβαρδισμό της Βαρκελώνης το 1937, κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου, ο Γκοϊτισόλο, γόνος αριστοκρατών, έγινε κομμουνιστής. Οταν ο Φράνκο επικράτησε και ο ίδιος αντιλήφθηκε ότι το όνομά του ήταν «περισσότερο γνωστό στα αστυνομικά τμήματα παρά στα βιβλιοπωλεία και όχι επειδή η αστυνομία θαύμαζε τα γραπτά του», αυτοεξορίστηκε πρώτα στο Παρίσι, όπου έγινε φίλος των Σαρτρ και Ντεμπόρ, και μετά στο Μαρακές. Υπήρξε ένθερμος κομμουνιστής, αλλά αντισταλινικός και από τους πρώτους αριστερούς που κατήγγειλαν τον Φιντέλ Κάστρο για δικτάτορα. Παραμένει δε σταθερά «ενάντια σε κάθε είδους ολοκληρωτισμό». Γι' αυτό και το μυθιστόρημά του, γραμμένο το 1993, κάνει χρονικά άλματα από το χάος της Ευρώπης, μετά την κατάρρευση του Σιδηρού Παραπετάσματος, στην εποχή μετά την καταστολή της Κομμούνας του Παρισιού. Οι εικόνες των εξαθλιωμένων ανατολικοευρωπαίων μεταναστών στα πάρκα των δυτικών μητροπόλεων ανακατεύονται με επιστολές του Μπακούνιν, αναφορές των κατασκόπων της μυστικής αστυνομίας στον Τσάρο και τις ταραγμένες συνεδριάσεις όσων επιθυμούν να αλλάξουν τον κόσμο.
«Πολλά χρόνια τώρα νιώθω ότι πάλευα για μια ουτοπία» λέει στις συνεντεύξεις του ο Γκοϊτισόλο. «Δυστυχώς ο καταναλωτισμός κυρίευσε τα πάντα, είναι πια αδύνατον να αντισταθείς». Γι' αυτό και το δικό του μυθιστόρημα δεν είναι μια βιογραφία του Μαρξ, αλλά ένα γοητευτικό συνονθύλευμα από συμβάντα της ζωής του, διάσημα γραπτά και εικόνες του 20ού αιώνα. Μια ελεγεία για τον μαρξισμό και παράλληλα μια υπενθύμιση ότι η θεωρία του διαστρεβλώθηκε στα γκουλάγκ της Σιβηρίας. «Είμαι πια πεσιμιστής» παραδέχεται ο συγγραφέας, μιλώντας για τους πολέμους στη Μέση Ανατολή. «Δεν είμαστε τίποτε παραπάνω από μορφωμένα ζώα. Οπως στο "Μπολερό" του Ραβέλ, διαπράττουμε τις ίδιες φρικαλεότητες με μικρές παραλλαγές». *
No comments:
Post a Comment