Friday, January 16, 2009

Γαλλική φλέβα από τον Καναδά

Του Νικου Βατοπουλου, Η Καθημερινή, 17/01/2009

Γκαμπριέλ Ρουά «Ιστορίες από την οδό Ντεσαμπώ». Μετ. Φοίβος Πιομπίνος, εκδ. Μαΐστρος, σελ. 223

Η γαλλόφωνη λογοτεχνία του Καναδά, μια terra incognita ίσως, φθάνει στη γλώσσα μας μέσα από μία από τις σημαντικές εκπροσώπους της, την Γκαμπριέλ Ρουά (Gabrielle Roy, 1909-1983). Αρχισα να διαβάζω τις «Ιστορίες από την οδό Ντεσαμπώ» (Rue Deschambault, 1955), αρχικά από περιέργεια, αλλά γρήγορα ο κόσμος της Γκαμπριέλ Ρουά με απορρόφησε και με κέρδισε. Δύο αισθήσεις κονταροχτυπιούνταν και αλληλοσυμπληρώνονταν: οι αχανείς εκτάσεις του Καναδά και ο μεγάλος θόλος του ουρανού του και ο μικρόκοσμος της οικογενειακής εστίας στις ξύλινες αγροικίες της Μανιτόμπα ή του Κεμπέκ.

Αλλά είναι η βαθύτατη καλλιέργεια της Γκαμπριέλ Ρουά, η συγκίνηση με την οποία στέκεται απέναντι στη Φύση και στον Ανθρωπο, στους μικρούς τριγμούς της καθημερινότητας και στα μεγάλα αναπάντητα ερωτήματα, που καθιστά τη γραφή της σπουδαία και τους κόσμους που χτίζει παραπάνω από αξιοπρόσεκτους. Στις «Ιστορίες της οδού Ντεσαμπώ», η Ρουά αφηγείται σπονδυλωτά κεφάλαια οικογενειακής ζωής, με τρόπο ιμπρεσιονιστικό και λιτό. Μέσα, όμως, από την απλότητα της ζωής που αναπαριστά, ανοίγει όλα τα μεγάλα θέματα της ενηλικίωσης, γιατί κατά μία έννοια, οι «Ιστορίες» της μιλούν με έναν πλάγιο τρόπο για τη ματιά ενός νέου κοριτσιού στον κόσμο.

Ομως, δεν είναι ένα περίκλειστο εφηβικό ή νεανικό σύμπαν. Οι ιστορίες με τη θεία Τερεζίνα Βεγιέ, που ονειρευόταν τη ζεστή Καλιφόρνια μέσα στα χιόνια του Καναδά ή το ζευγάρι των Ιταλών μεταναστών στη μέση του πουθενά, μιλούν για τους κύκλους της ζωής, τη στιγμιαία ευτυχία και την υπερίσχυση συχνά του ονείρου πάνω στην πραγματικότητα. Κατά ένα τρόπο, το ύφος της Γκαμπριέλ Ρουά θυμίζει το ύφος της προγενέστερής της, Αμερικανίδας Willa Cather, που στο «My Antonia» (1918) μιλούσε για μια άλλη ενηλικίωση στις ανοιχτές εκτάσεις της Νεμπράσκας.

Η γλώσσα της Γκαμπριέλ Ρουά έχει μια εντιμότητα και ένα βάρος που σπάνια συναντά κανείς σε σύγχρονη πεζογραφία. Εχει στοχασμό, απόσταση, γήινη βάση και φιλοσοφική ποιότητα. Αλλά, θα ήταν άδικο αν στη συγκεκριμένη ελληνική έκδοση δεν εξήραμε τον ρόλο της μετάφρασης. Ο μεταφραστής Φοίβος Πιομπίνος έκανε μια σπουδαία δουλειά δίνοντας ένα κείμενο με υπέροχα ελληνικά, όπως άλλωστε σε όλες τις μεταφράσεις του (π. χ. στον Γκυ ντε Μωπασάν). Αξίζει, λοιπόν, να διαβάσει κανείς την Γκαμπριέλ Ρουά όχι μόνο για να εισέλθει στον γαλλο-καναδικό κόσμο της, αλλά και για να απολαύσει καλά ελληνικά (που τόσο λείπουν) μέσα από τη μετάφραση του Φοίβου Πιομπίνου.

Και δυο λόγια για τις εκδόσεις «Μαΐστρος», που με πολύ αθόρυβο τρόπο συγκροτούν σταδιακά μια σημαντική συλλογή τίτλων ξένης λογοτεχνίας του 19ου και του 20ού αιώνα με καλές μεταφράσεις. Η έκδοση αυτού του βιβλίου της Γκαμπριέλ Ρουά είναι μια προσφορά στις ελληνικές μεταφράσεις ξένων έργων, καθώς συμπληρώνει ένα από τα πολλά κενά της αμετάφραστης, έως πρόσφατα, παλιάς ξένης λογοτεχνίας. Πριν από την «παγκοσμιοποίηση» του χρηματιστηρίου των μεταφράσεων, δεν έβγαιναν τόσοι πολλοί ξένοι συγγραφείς στα ελληνικά. Μας το θυμίζει η περίπτωση της Γκαμπριέλ Ρουά.

No comments: