ΚΛΟΝΤ ΛΕΒΙ-ΣΤΡΟΣ Η Γαλλία τιμά τον κορυφαίο ανθρωπολόγο που γιορτάζει τα 100ά γενέθλιά του
Στις 28 Νοεμβρίου, η Γαλλία, και ειδικότερα το Κολλέγιο της Γαλλίας, θα τιμήσει, με αφορμή τα 100ά γενέθλιά του, τον μεγάλο ανθρωπολόγο Κλοντ Λεβί-Στρος, το τελευταίο «ιερό τέρας» του στρουκτουραλισμού. Από την πρώτη του έκδοση, το 1926, έως την πιο πρόσφατη, το 2008, το έργο του διέσχισε τον 20ό αιώνα σημαδεύοντάς τον βαθιά.
Ολόκληρο τώρα, εκδίδεται στην περίφημη «Βιβλιοθήκη των Πλειάδων», των εκδόσεων Γκαλιμάρ, σημειώνοντας μεγάλη ζήτηση. Με αυτή την έκδοση διαπιστώνεται εκ νέου χάρη στην απόσταση και στην αντιπαράθεση αυτών των στο εξής κλασικών κειμένων, το ότι ο Λεβί-Στρος επιστημονικά ήταν πολυδιάστατος.
Παίζει σαν τον ζογκλέρ -όπως λέει ο Πιέρ Ασουλίν σε κείμενό του- με την ανθρωπολογία, την ψυχανάλυση, τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, το ταξιδιωτικό διήγημα: «Το έργο μου ορίζει μια εποχή που είναι ακόμη δεμένη στον 19ο αιώνα», λέει εκείνος, ο οποίος αναγνώριζε ως «τρεις ερωμένες του» τη γεωλογία, τον μαρξισμό και την ψυχανάλυση.
Ο Λεβί-Στρος είναι σίγουρα ένας από τους μεγάλους στοχαστές του αιώνα που πέρασε. Γεννήθηκε το 1908 στις Βρυξέλλες από Γάλλους γονείς και ύστερα από σπουδές στη νομική και τη φιλοσοφία, στράφηκε στην εθνολογία.
Το 1935 πηγαίνει στη Βραζιλία ως καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο: «Η καριέρα μου αποφασίστηκε μια φθινοπωρινή Κυριακή του 1934, στις 9 το πρωί, ύστερα από ένα τηλεφώνημα», έχει διηγηθεί ο ίδιος στο παρελθόν. Ηταν ο διευθυντής της Ecole Normale που τον ρωτούσε αν ήθελε να διδάξει στο βραζιλιάνικο πανεπιστήμιο.
Ο Λεβί-Στρος δέχεται και εγκαθίσταται το 1935 στη Βραζιλία. Από την εκεί εμπειρία του και τη μελέτη των ινδιάνικων φυλών της Αμαζονίας θα γράψει αργότερα -το 1955- το βιβλίο που τον έκανε ευρέως γνωστό, τους «Θλιβερούς Τροπικούς» (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Χατζηνικολή), ένα ταξίδι στο εσωτερικό των λεγόμενων «πρωτόγονων» κοινωνιών.
Εξόριστος στη Νέα Υόρκη στη διάρκεια του πολέμου, μεταξύ 1941 και 1945, αναπτύσσει μια θεωρητική σκέψη πάνω στο θέμα της συγγένειας και τα γαμήλια συστήματα που αποτελούν το αντικείμενο της διατριβής του και η οποία δημοσιεύεται το 1949 με τίτλο: «Στοιχειώδης δομή της συγγένειας». Με αυτή την εργασία και τους τέσσερις τόμους του έργου του «Μυθολογικά», αποκτά μια σημαντική επιρροή, τόσο στους φιλοσόφους όσο και στους κοινωνιολόγους και στους ιστορικούς, τους οποίους ωστόσο δυσκολεύτηκε να πείσει και ήρθε πολλές φορές σε σύγκρουση μαζί τους.
Ο Στρος συχνά επαναλάμβανε πως τα πάντα είναι Ιστορία και πως καλύτερα είναι να υπάρχει λίγη παρά καθόλου. Μια μέρα είχε πει -το παράδοξο κατά πολλούς- πως θα μάθαινε περισσότερα για τον ελληνικό πολιτισμό περνώντας μια ώρα με έναν σύγχρονο του Πλάτωνα, παρά διαβάζοντας όλες τις εργασίες των ειδικών πάνω στην ελληνική ιστορία, φράση που είχε προκαλέσει τη ζωηρή αντίδραση του Φρανσουά Μπροντέλ.
Το έργο του Λεβί-Στρος ανέτρεψε την εθνοκεντρική άποψη σύμφωνα με την οποία οι «πρωτόγονοι» είναι πολιτιστικά υπανάπτυκτοι, άποψη η οποία ακόμη και σήμερα υποστηρίζεται με την έννοια πως οι πρωτόγονοι είναι πιο κοντά στη φύση από ό,τι οι εκπολιτισμένοι.
Το να αντιλαμβανόμαστε την έλλειψη πολιτισμού ως ελάττωμα, όπως προβάλλει η ιδεολογία της προόδου, ή ως αρετή, όπως διατείνεται η ιδεολογία του μοντερνισμού, δεν αλλάζει την ουσία και ο Λεβί-Στρος, αντίθετος σε τέτοιου είδους θεωρίες, διευκρινίζει: «Αυτές οι κοινωνίες δεν αντιπροσωπεύουν ένα παιδικό ή κατώτερο στάδιο της ανθρωπότητας, αλλά σύνθετους οργανισμούς που δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν από τις δικές μας σε επίπεδο ανάπτυξης σκέψης και κουλτούρας».
«Ο κόσμος άρχισε χωρίς τον άνθρωπο και θα τελειώσει χωρίς αυτόν. Οι θεσμοί, τα ήθη και οι πολιτισμοί, που σε όλη μου τη ζωή προσπαθούσα να καταγράψω και να καταλάβω, είναι μια περιστασιακή ανθοφορία μιας δημιουργίας με την οποία δεν έχουν καμία σχέση, παρά μόνον ίσως για να επιτρέπουν στην ανθρωπότητα να παίξει τον ρόλο της», γράφει στους «Θλιβερούς Τροπικούς».
Ολόκληρο τώρα, εκδίδεται στην περίφημη «Βιβλιοθήκη των Πλειάδων», των εκδόσεων Γκαλιμάρ, σημειώνοντας μεγάλη ζήτηση. Με αυτή την έκδοση διαπιστώνεται εκ νέου χάρη στην απόσταση και στην αντιπαράθεση αυτών των στο εξής κλασικών κειμένων, το ότι ο Λεβί-Στρος επιστημονικά ήταν πολυδιάστατος.
Παίζει σαν τον ζογκλέρ -όπως λέει ο Πιέρ Ασουλίν σε κείμενό του- με την ανθρωπολογία, την ψυχανάλυση, τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, το ταξιδιωτικό διήγημα: «Το έργο μου ορίζει μια εποχή που είναι ακόμη δεμένη στον 19ο αιώνα», λέει εκείνος, ο οποίος αναγνώριζε ως «τρεις ερωμένες του» τη γεωλογία, τον μαρξισμό και την ψυχανάλυση.
 |
Το 1935 πηγαίνει στη Βραζιλία ως καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο: «Η καριέρα μου αποφασίστηκε μια φθινοπωρινή Κυριακή του 1934, στις 9 το πρωί, ύστερα από ένα τηλεφώνημα», έχει διηγηθεί ο ίδιος στο παρελθόν. Ηταν ο διευθυντής της Ecole Normale που τον ρωτούσε αν ήθελε να διδάξει στο βραζιλιάνικο πανεπιστήμιο.
Ο Λεβί-Στρος δέχεται και εγκαθίσταται το 1935 στη Βραζιλία. Από την εκεί εμπειρία του και τη μελέτη των ινδιάνικων φυλών της Αμαζονίας θα γράψει αργότερα -το 1955- το βιβλίο που τον έκανε ευρέως γνωστό, τους «Θλιβερούς Τροπικούς» (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Χατζηνικολή), ένα ταξίδι στο εσωτερικό των λεγόμενων «πρωτόγονων» κοινωνιών.
Εξόριστος στη Νέα Υόρκη στη διάρκεια του πολέμου, μεταξύ 1941 και 1945, αναπτύσσει μια θεωρητική σκέψη πάνω στο θέμα της συγγένειας και τα γαμήλια συστήματα που αποτελούν το αντικείμενο της διατριβής του και η οποία δημοσιεύεται το 1949 με τίτλο: «Στοιχειώδης δομή της συγγένειας». Με αυτή την εργασία και τους τέσσερις τόμους του έργου του «Μυθολογικά», αποκτά μια σημαντική επιρροή, τόσο στους φιλοσόφους όσο και στους κοινωνιολόγους και στους ιστορικούς, τους οποίους ωστόσο δυσκολεύτηκε να πείσει και ήρθε πολλές φορές σε σύγκρουση μαζί τους.
Ο Στρος συχνά επαναλάμβανε πως τα πάντα είναι Ιστορία και πως καλύτερα είναι να υπάρχει λίγη παρά καθόλου. Μια μέρα είχε πει -το παράδοξο κατά πολλούς- πως θα μάθαινε περισσότερα για τον ελληνικό πολιτισμό περνώντας μια ώρα με έναν σύγχρονο του Πλάτωνα, παρά διαβάζοντας όλες τις εργασίες των ειδικών πάνω στην ελληνική ιστορία, φράση που είχε προκαλέσει τη ζωηρή αντίδραση του Φρανσουά Μπροντέλ.
Το έργο του Λεβί-Στρος ανέτρεψε την εθνοκεντρική άποψη σύμφωνα με την οποία οι «πρωτόγονοι» είναι πολιτιστικά υπανάπτυκτοι, άποψη η οποία ακόμη και σήμερα υποστηρίζεται με την έννοια πως οι πρωτόγονοι είναι πιο κοντά στη φύση από ό,τι οι εκπολιτισμένοι.
Το να αντιλαμβανόμαστε την έλλειψη πολιτισμού ως ελάττωμα, όπως προβάλλει η ιδεολογία της προόδου, ή ως αρετή, όπως διατείνεται η ιδεολογία του μοντερνισμού, δεν αλλάζει την ουσία και ο Λεβί-Στρος, αντίθετος σε τέτοιου είδους θεωρίες, διευκρινίζει: «Αυτές οι κοινωνίες δεν αντιπροσωπεύουν ένα παιδικό ή κατώτερο στάδιο της ανθρωπότητας, αλλά σύνθετους οργανισμούς που δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν από τις δικές μας σε επίπεδο ανάπτυξης σκέψης και κουλτούρας».
«Ο κόσμος άρχισε χωρίς τον άνθρωπο και θα τελειώσει χωρίς αυτόν. Οι θεσμοί, τα ήθη και οι πολιτισμοί, που σε όλη μου τη ζωή προσπαθούσα να καταγράψω και να καταλάβω, είναι μια περιστασιακή ανθοφορία μιας δημιουργίας με την οποία δεν έχουν καμία σχέση, παρά μόνον ίσως για να επιτρέπουν στην ανθρωπότητα να παίξει τον ρόλο της», γράφει στους «Θλιβερούς Τροπικούς».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/11/2008
 | |
| Full name | Claude Lévi-Strauss |
|---|---|
| Birth | 28 November 1908 Brussels, Belgium |
| School/tradition | Structuralism |
| Main interests | Anthropology Society Kinship Linguistics |
| Notable ideas | Structuralism Mythography Culinary triangle Bricolage |
No comments:
Post a Comment