Εκ βαθέων για τον Ουάιλντ

"Είμαι ο έρωτας που δεν τολμά να πει το όνομά του"… Αυτός είναι ο τίτλος της ολιγοσέλιδης ( ενδιαφέρουσας ωστόσο) μελέτης της Σάσας Πούλκου για τον Οσκαρ Ουάιλντ που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αλεξάνδρεια». Ο τίτλος που μάλλον επελέγη για να έλξει το αναγνωστικό μάτι αποτελεί μικρή «παράφραση» στίχου από το ποίημα « two loves” του γεννημένου στο Δουβλίνο Ιρλανδού συγγραφέα και ποιητή.

Ενός συγγραφέα που στο πρόσωπό του (συγγραφικό και μη) το ομοφυλοφιλικό κίνημα όλων των εποχών αποκατέστησε την αξιοπρέπειά του, μιαν αξιοπρέπεια (όμως) που ο ίδιος ο Ουάιλντ έχασε «για πάντα» σε εκείνη την περίφημη περιπέτεια του Απρίλη του 1895 η οποία τον οδήγησε σε διετή φυλάκιση με την αιτιολογία της «προσβολής της αιδούς μεταξύ των αρρένων... Το βιβλίο της Πούλκου δεν είναι φυσικά βιογραφία, απλά η συγγραφέας διατρέχει τα γεγονότα της ζωής του Ουάιλντ που τη δευκολύνουν να αρθρώσει το ιδιότυπο δοκίμιό της.

Ένα δοκίμιο που σκιαγραφεί το πορτρέτο του Οσκαρ Ουάιλντ, αποδεικνύοντας ότι είναι η Βικτωριανή μοναρχία και η δικαιοσύνη της καθόρισαν αυθαίρετα σχεδόν τη σεξουαλικότητα του συγγραφέα. Ο ίδιος βέβαια γνώριζε τη μοίρα του, έβλεπε κατάματα από πολύ νωρίς, ότι ζει στην εποχή της εικονικής διαφάνειας για τούτο και οργάνωσε τις συγγραφικές και άλλες αντιστάσεις. Επεχείρησε και κατάφερε εντέλει να δώσει με τα έργα του την καθαρή εικόνα αυτής της κοινωνίας οδηγώντας τον εαυτό στο όριο και στο ανάλογο κόστος: τουτέστιν να διαστρβλώσει συνειδητά τη φυσιογνωμία του ώστε να πετύχει κάτι πιο βαθύ και πιο ουσιαστικό. Για περισσότερες πληροφορίες αναζητήστε το βιβλίο της Σάσας Πούλκου. [Σ.Μ., Η ΑΥΓΗ: 01/01/2010]

Τα μελαγχολικά ποιητικά ταξίδια ενός κοσμοπολίτη

Εξαντλημένα εδώ και χρόνια ήταν τα ποιήματα του Κώστα Ουράνη, ψευδώνυμο του Κώστα Νεάρχου (1890 - 1953). Επανακυκλοφορούν, ακολουθώντας πιστά τη συγκεντρωτική έκδοση των «Ποιημάτων» που επιμελήθηκε τη χρονιά του θανάτου του η σύντροφός του, η Ελένη Νεγρεπόντη, γνωστή κριτικός λογοτεχνίας με το ψευδώνυμο Αλκης Θρύλος (1896 - 1971).

Ο Κώστας Ουράνης με τη σύζυγό του Ελένη Νεγρεπόντη (την κριτικό, γνωστή με το ψευδώνυμο Αλκης Θρύλος) σε μια από τις αγαπημένες τους αποβάθρες

Στη νέα έκδοση, η οποία κυκλοφορεί από την «Εστία» (ευρώ 22), των ποιημάτων προτάσσεται χαιρετισμός της ποιήτριας και ακαδημαϊκού Κικής Δημουλά.

Το έργο του Κώστα Ουράνη χαρακτηρίζεται από έντονες συμβολιστικές επιρροές, με κυρίαρχο στοιχείο τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, τον μεγαγχολικό τόνο, το αίσθημα της ανεκπλήρωτης ευτυχίας, της νοσταλγίας, της πλήξης και τη διάθεση φυγής, η οποία όμως υπονομεύεται από τη νωχέλεια του ρεμβασμού. Τοποθετείται ανάμεσα στους λεγόμενους παρακμιακούς ή νεορομαντικούς Ελληνες ποιητές του Μεσοπολέμου.

Στον τόμο των «Ποιημάτων» περιλαμβάνονται κατ' αρχήν οι δύο αναγνωρισμένες από τον ποιητή συλλογές «Spleen» (1912) και «Νοσταλγίες» (1920). Τη νεανική και πρώτη του ποιητική συλλογή «Σαν όνειρα» (1909) την αποκήρυξε, εξού και δεν διασώζεται στο ποιητικό του corpus. Στην ενότητα «Αποδημίες», που επίσης στεγάζεται στον ίδιο τόμο, βρίσκουμε τα ποιήματα τα οποία δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά. Τρεις ανέκδοτες ενότητες, οι οποίες βρέθηκαν στα χαρτιά του, ολοκληρώνουν τα ποιητικά του Απαντα: «Παιχνίδια» (ποιήματα κατά μίμηση του ύφους του Νίκου Εγγονόπουλου, του Ανδρέα Εμπειρίκου και του Νίκου Γκάτσου), «Τελευταία σχεδιάσματα», «Τραγούδια».

Ο Κώστας Ουράνης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Αρκαδία. Φοίτησε στο Γυμνάσιο του Ναυπλίου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη (Ροβέρτειος Σχολή και Λύκειο Χατζηχρήστου). Το 1908 ήρθε στην Αθήνα και συνεργάστηκε για σύντομο χρονικό διάστημα με την εφημερίδα «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη. Εφυγε για σπουδές στην Ευρώπη, προτίμησε όμως την κοσμοπολίτικη ζωή, μπήκε στους κύκλους των μποέμ και προσβλήθηκε από φυματίωση. Νοσηλεύτηκε δυο χρόνια σε σανατόριο του Νταβός. Εκεί γνώρισε την πρώτη του γυναίκα Μανουέλα Σαντιάγκο από την Πορτογαλία, με την οποία χώρισε αργότερα και γύρω στο 1930 παντρεύτηκε την Ελένη Νεγρεπόντη, συγγραφέα και κριτικό λογοτεχνίας.

Το 1920 διορίστηκε γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Λισαβόνα και επέστρεψε τέσσερα χρόνια αργότερα στην Αθήνα, όπου άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος. Ταξίδεψε πολύ, όμως η κατάσταση της υγείας του, που δεν αποκαταστάθηκε ποτέ και επιδεινώθηκε μετά τη γερμανική Κατοχή, τον ανάγκασε να περιοριστεί στην Αθήνα. Πέθανε το 1953 από καρδιακή προσβολή στο σανατόριο Παπανικολάου.

Εκτός από ποιήματα, έγραψε υπέροχα ταξιδιωτικά («Sol u Sombra. Μορφές και τοπία της Ισπανίας», «Σινά, το θεοβάδιστον όρος», «Γλαυκοί δρόμοι», «Ταξίδι στην Ελλάδα», «Ταξίδια' Ιταλία», «Ταξίδια' Ισπανία», προσωπογραφίες για δικούς μας και ξένους συγγραφείς (Μποντλέρ, Σατομπριάν, Μπάιρον, Καβάφης κ.ά.), μία κριτική μελέτη για τον Μποντλέρ, μία βιογραφία του Αχιλλέα Παράσχου. Μετέφρασε Κονστάν, Τουέν, Λουΐς, Μπουρζέ κ.ά.

Στον δεύτερο ενικό της οικειότητας είναι ο χαιρετισμός της Κικής Δημουλά προς τον ομότεχνό της.

«Σου απευθύνομαι. Και σίγουρα θα ενοχλείται η ισχυρογνώμων σιωπή σου που ανακατεύομαι στα προσωπικά σας. Αλλά την εκλαμβάνω σαν σημάδι πως υπάρχεις και θέλω να την κάνω να το ομολογήσει. Για το καλό και των δυο σας και για το δικό μου καλό προπάντων επειδή, σαν αισιόδοξα έντρομη που είμαι, καλλιεργώ ότι η απουσία μπορεί να είναι ένα τρικ της προσωρινότητας, μια χωρατατζού παραλλαγή της παρουσίας -ποιος είπε ότι δε χωράνε αστεία στον θάνατο. Σου απευθύνομαι άλλωστε μετά τη σφυγμομέτρηση που έδειξε η διαχρονικότητα της ποίησής σου να προηγείται της λησμοσύνης με μεγάλο ποσοστό. Αρα υπάρχεις».*

• Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2009

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ: Ιδιαίτερα και τολμηρά τα λογοτεχνικά βραβεία

Δεν κάνει η ηλικία την καλή λογοτεχνία. Οταν όμως η «συντηρητική» Ακαδημία Αθηνών επιλέγει να τιμήσει νέους και ελπιδοφόρους ανθρώπους, τότε συνιστά είδηση. Ο νεότερος των φετινών τιμημένων με τα βραβεία λογοτεχνίας είναι ο 36χρονος ποιητής Δημήτρης Αγγελής.

Πέτρος Τατσόπουλος: τιμήθηκε για το πρώτο του βιβλίο για παιδιά «Ο Σίσυφος στο μπαλκόνι» Τιμήθηκε με το Βραβείο Πορφύρα για τη συλλογή «Επέτειος» («Εκδόσεις των Φίλων»). Στο πρόσωπό του, η νεότερη ποιητική γενιά βλέπει ότι ο πειραματισμός ή η ανάπλαση του παρελθόντος με νέους τρόπους δεν θα περάσουν αδικαίωτα.

Τολμηρό λόγω θέματος και τρόπου επεξεργασίας του είναι και το Βραβείο Αφηγηματικού Πεζού Λόγου του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη στον 41χρονο πεζογράφο Χρήστο Χρυσόπουλο για το μυθιστόρημα «Η λονδρέζικη μέρα της Λώρας Τζάκσον» («Καστανιώτης»), ένα παστίς πεζογραφίας, ποίησης και στοχασμού. Η περίπτωση του Πέτρου Τατσόπουλου είναι ιδιόμορφη, γιατί δεν τιμήθηκε για την πεζογραφική του προσφορά. Με το πρώτο βιβλίο που έγραψε για παιδιά, το «Ο Σίσυφος στο μπαλκόνι» («Μεταίχμιο»), κέρδισε το Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας -είχε να δοθεί πολλά χρόνια- του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη.

Σε δύο ποιητές της γενιάς του '70, οι οποίοι συνομίλησαν με την ποίηση του Σεφέρη και του Ελύτη, απονεμήθηκε βραβείο για το σύνολο του έργου τους: στον Κώστα Γ. Παπαγεωργίου (Βραβείο Ποιήσεως του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη) και στον Γιάννη Κοντό (Βραβείο Ποιήσεως του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη).

Ο Γιώργος Μπρουνιάς, ο οποίος πέρασε με επιτυχία και από τη δημοσιογραφία, παράλληλα είχε ένα σαράκι, την ποίηση: η συλλογή του «Τέντα στον αέρα» τιμήθηκε με το Βραβείο Γ. Αθάνας. Στον Κύπριο ποιητή Γιώργο Μοράρη για τον λυρισμό της συλλογής «Ροσμαρίνος» («Καστανιώτης») απονεμήθηκε το Βραβείο Σωτηρίου Ματαράγκα. Τέλος, στον πανεπιστημιακό και ποιητή Γιάννη Δάλλα πάει το Βραβείο Δοκιμίου του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη για τη μελέτη «Σολωμός και Κάλβος. Δύο αντίζυγες ποιητικές της εποχής» («Νόηση»).

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΡΟΥΝΙΑΣ: «Είναι πράγματι σημαντική ενθάρρυνση να αναγνωρίζονται οι προσπάθειές σου. Θερμές ευχαριστίες γι' αυτό».

ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ: «Αισθάνομαι πάντοτε χαρά για τα βραβεία, τα νιώθω σαν παιδί. Από τότε που είχε βγει το πρώτο μου βιβλίο, πήγαινα νύχτα στα βιβλιοπωλεία και κοίταγα τις βιτρίνες. Οταν τελικά εντόπιζα το βιβλίο μου, έλεγα: "Εγώ είμαι από μέσα και απ' έξω". Αμα δεν το εντόπιζα, κάτι που συνήθως συνέβαινε, δεν αποκαρδιωνόμουν, σκεφτόμουν ότι έχει εξαντληθεί. Ευχαριστώ την Ακαδημία, πόσο μάλλον που είναι το πρώτο μου παιδικό βιβλίο. Μου δίνει "γραμμή": μη γράφεις πια για μεγάλους, γράφε για παιδιά».

ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΣ: «Πέραν της προσωπικής ικανοποίησης και της ενθάρρυνσης που προσφέρει η βράβευση, χαίρομαι επειδή με αυτή την επιλογή η Ακαδημία Αθηνών στρέφει την προσοχή προς ένα υβριδικό είδος γραφής που φέρνει σε "συνομιλία" την πεζογραφία, την ποίηση και τον στοχασμό. Επιπλέον, το βραβείο αποτελεί αφορμή ώστε το ελληνικό αναγνωστικό κοινό να γνωρίσει την πολυσχιδή συγγραφέα Λώρα (Ράιντινγκ) Τζάκσον, μια από τις σημαντικότερες και αυθεντικότερες φωνές του περασμένου αιώνα».*

• Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2009

Βραβεία λογοτεχνίας με πολλές ομοφωνίες

Από τον σουρεαλισμό στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης

ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ. Την παραμονή των Χριστουγέννων ανακοίνωσε επίσημα το υπουργείο Πολιτισμού τα κρατικά βραβεία λογοτεχνίας για τα βιβλία που εκδόθηκαν το 2008. Και παρότι η διαδικασία έγινε λίγο compact (την ίδια μέρα βγήκαν οι μικρές λίστες, την ίδια μέρα και οι τελικές βραβεύσεις) οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι οι επιλογές της κριτικής επιτροπής ήταν οι καλύτερες των τελευταίων χρόνων.

Τα βραβεία

Το μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας απονεμήθηκε ομόφωνα στον Νάνο Βαλαωρίτη για το σύνολο του έργου του.

Το Βραβείο Ποίησης κατά πλειοψηφία στον Λευτέρη Πούλιο για το βιβλίο «Η κρυφή συλλογή» (Κέδρος). Το Βραβείο Περιοδικού κατά πλειοψηφία και εξ ημισείας σε δύο έντυπα της περιφέρειας με μεγάλη ιστορία: στο «Εντευκτήριο» της Θεσσαλονίκης και στον «Πόρφυρα» της Κέρκυρας για τη συμβολή τους στη διάδοση και την προβολή της ελληνικής λογοτεχνίας. Το Βραβείο Μυθιστορήματος ομόφωνα στον Γιάννη Ατζακά για το βιβλίο του «Θολός Βυθός» (Αγρα). Το Βραβείο Διηγήματος ομόφωνα εξ ημισείας στους Τόλη Νικηφόρου και Αργύρη Χιόνη για τα βιβλία τους «Ο δρόμος για την Ουρανούπολη» (Νεφέλη) και «Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες» (Κίχλη). Το Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής κατά πλειοψηφία στον Χρήστο Ρουμελιωτάκη για το έργο του «Ασκήσεις αυτογνωσίας» (Τυπωθήτω). Το Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας ομόφωνα στην Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, για το έργο της «Υπόθεση Γκράνιν: Η λογοτεχνική κριτική στο εδώλιο - Η δίκη της “Επιθεώρησης Τέχνης” το 1959 και η δίκη του Κώστα Κουλουφάκου» (Καστανιώτης).

Ιδιαίτερη περίπτωση στον χώρο τον γραμμάτων είναι ο Γιάννης Ατζακάς, που ξεκίνησε να γράφει στα 65 του, «πολύ νωρίς αν φτάσω τα 100», όπως λέει με το χαρακτηριστικό του χιούμορ. Ο Γιάννης Ατζακάς βραβεύτηκε για το δεύτερο βιβλίο του, όπου διηγείται τη ζωή του στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης και σήμερα δηλώνει «αδέσποτο σκυλί της Αριστεράς». «Με αιφνιδίασε το βραβείο και μ’ έκανε ευτυχισμένο, γιατί όλο ελλείμματα είχα στη δαπανημένη εδώ κι εκεί ζωή μου. Σαν τον ελληνικό προϋπολογισμό. Ηταν έλλειμμα συναισθηματικό και τώρα άρχισαν τα εμβάσματα, δεν ξέρω αν η χώρα τα καταφέρει, αλλά εγώ έχω βαλθεί να μη φύγω αν δεν κάνω έναν ισοσκελισμό. Χάρηκα σαν παιδί, γιατί ήταν σαν χριστουγεννιάτικο δώρο και πολύ κοντά στα γενέθλιά μου. Βέβαια είχε προηγηθεί η προκαταβολή, οι κριτικές που γράφτηκαν», λέει στην «Κ». Τον Μάρτιο θα εκδοθεί, στην «Αγρα» η νουβέλα «Κάτω από τις οπλές», ενώ ήδη έχει βάλει πλώρη για το τρίτο μέρος της τριλογίας του, πάντα με θέμα τις παιδουπόλεις.

• Της Ολγας Σελλα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 29/12/2009

Ανακοινώθηκε η λίστα των βραβείων της Ακαδημίας Αθηνών

ΤΑΞΗ ΤΩΝ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

1. Βραβείο Αικατερίνης Κέπετζη, εις μνήμην του συζύγου της ιατρού Νικολάου Κέπετζη, με χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ, στον πρώτο αριστούχο πτυχιούχο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ακαδημαϊκού έτους 2007-2008, κ. Φαίδωνα – Μάριο Λασκαράτο.

2. Βραβείο Ακαδημαϊκού Π. Σ. Θεοχάρη, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για τη βράβευση της καλύτερης επιστημονικής εργασίας στον τομέα της Μηχανικής, στους κ.κ. Χαράλαμπο Σαρόγλου και Γιώργο Τσιαμπάο για την εργασία τους «A modified Hoek-Brown Failure criterion for anisotropic intact rock».

3. Δύο (2) Βραβεία Δημητρίου Λαμπαδαρίου, με χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ το καθένα, για τους ικανότερους στο μάθημα της Γεωδαισίας, αποφοίτους Πολυτεχνικών Σχολών της ημεδαπής, ακαδημαϊκού έτους 2007-2008, στους κ.κ. Παύλο Αστερίου και Λάμπρο Κούτα, πτυχιούχους του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών.

4. Βραβείο Δημητρίου Λαμπαδαρίου, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για ερευνητική εργασία στον κλάδο της Γεωδαισίας, στους κ.κ. Ευστάθιο Στείρο, Πάνο Ψιμούλη και Δημήτριο Καράμπαλη για την εργασία τους «Potential of Global Positioning System (GPS) to measure frequencies of oscillations of engineering structures».

5. Βραβείο Γεωργίου Θ. Φωτεινού, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για τη βράβευση πρωτότυπης επιστημονικής εργασίας επί θεμάτων Δυναμικών Συστημάτων, στον κ. Αναστάσιο Χ. Μπούντη για την εργασία του «Stability of Motion: From Lyapunov to the Dynamics of N – Degree of Freedom Hamiltonian Systems».

6. Άθλον Βασιλείου Μαλάμου, με χρηματικό έπαθλο 8.000 ευρώ, για τη βράβευση πρωτότυπης ερευνητικής εργασίας επί θεμάτων Πυρηνικής Ιατρικής ή παθήσεων του Θυρεοειδούς αδένος, στους κ.κ. Γεράσιμο Κρασσά και Νικόλαο Ποντικίδη και κυρία Φωτεινή Παπαδοπούλου για την εργασία τους «Hypothyroidism has an adverse effect on human spermatogenesis: A prospective, controlled study».

7. Βραβείο Αχιλλέως και Αικατερίνης Διονυσοπούλου, με χρηματικό έπαθλο 10.000 ευρώ, για τη βράβευση πρωτότυπης ερευνητικής εργασίας με θέμα «Ο ρόλος της γονιδιακής εκφράσεως στην καρκινογένεση» στους κ.κ. Αθανάσιο Παπαβασιλείου και Ιπποκράτη Κιάρη για την εργασία τους «Expression of p 21 waf1/cip1 in stromal fibroblasts of primary breast tumors».

8. Βραβείο Ευτυχίας Ευταξιοπούλου, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για βράβευση μελέτης επί ναυτικών θεμάτων, στον κ. Ζήση Φωτάκη για την εργασία του «Greek Naval Strategy and Policy, 1910-1919» (Routledge, 2006).

9. Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, άνευ αντιστοίχου προκηρύξεως, στην κυρία Λυδία Καρρά, για τη σημαντική προσφορά της στην προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

10. Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, άνευ αντιστοίχου προκηρύξεως, στην κυρία Χριστίνα Φίλη, για το βιβλίο της «Εξουσία και Μαθηματικά» (Εκδόσεις Παπασωτηρίου, 2008).

11. Έπαινος, οίκοθεν, στον κ. Βασίλειο Λαμπρόπουλο για την εργασία γεωλογικού περιεχομένου που υπέβαλε με τίτλο: «Conservation of fossilized forests΄ structural material »

ΤΑΞΗ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΤΩΝ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

1. Βραβείο Γ. Αθάνα, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για την καλύτερη εκδεδομένη ποιητική συλλογή νέου, κατά προτίμηση ποιητού, οίκοθεν, στον κ. Γιώργο Μπρουνιά για την ποιητική συλλογή του «Τέντα στον αέρα» (Το Ροδακιό, 2009)

. Βραβείο Λάμπρου Πορφύρα, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, που αφορά στη βράβευση Έλληνα λυρικού ποιητή, στον κ. Δημήτρη Αγγελή, για την ποιητική του συλλογή με τίτλο «Επέτειος» (Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 2008).

3. Βραβείο Σωτηρίου Ματράγκα, εις μνήμην Αλεξάνδρας και Σωτηρίου Ι. Ματράγκα, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, που αφορά στην βράβευση της καλύτερης έκδοσης λυρικών ποιημάτων, οίκοθεν, στον κ. Γιώργο Μοράρη, για την ποιητική του συλλογή «Ροσμαρίνος» (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2008).

4. Βραβείο Ελένης Τιμ. Μυκονίου, εις μνήμην των γονέων της Ανδρομέδας και Τιμολέοντος Μυκονίου, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, απονεμόμενο σε αριστούχο διπλωματούχο πιανίστα, στην κυρία Αικατερίνη – Νεφέλη Μούσουρα.

5. Βραβείο Διονυσίου Κοκκίνου, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για την καλύτερη ιστορική μελέτη Έλληνος συγγραφέως, στην κα Αναστασία Παπαδία-Λάλα για το βιβλίο της «Ο θεσμός των αστικών κοινοτήτων στον ελληνικό χώρο κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας (13ος – 18ος αι.). Μια συνθετική προσέγγιση» (Βιβλιοθήκη του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, αρ. 24, Βενετία 2008).

6. Βραβείο Ελένης και Πάνου Ψημένου, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για έργο που αναφέρεται στην Νεοελληνική Ιστορία ή Φιλολογία από το 1669 μέχρι σήμερα, στον κ. Χρίστο Σολδάτο, για το έργο του «Σπυρίδων Ι. Ζαμπέλιος (1815-1881)», τόμος Α΄ και Β΄ (Εκδόσεις Σταμούλη, 2003, 2009).

7. Έπαθλο Μιχαήλ και Ιωάννου Κατσαρά, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για δημοσιευμένη, εντός της τελευταίας πενταετίας, εργασία Βυζαντινής Φιλολογίας, στην κυρία Θεοδώρα Αντωνοπούλου, για το βιβλίο της «Leonis VI Sapientis Imperatoris Byzantini, Homiliae» (Corpus Christianorum, Series Graeca 63, 2008 Brepols)

8. Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, με χρηματικό έπαθλο 6.000 ευρώ, για εργασία που θα κριθεί ως η καλύτερη προσφορά στη μελέτη της νέας ελληνικής γλώσσας ή λογοτεχνίας, στον κ. Γιώργο Παπαναστασίου για το βιβλίο του «Νεοελληνική ορθογραφία. Ιστορία, θεωρία, εφαρμογή» (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών - Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, 2008).

9. Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, που αφορά στη βράβευση της καλύτερης μονογραφίας ή ερμηνευτικής έκδοσης έργου κλασσικής φιλολογίας -ελληνικής ή λατινικής- δημοσιευμένου εντός της τελευταίας πενταετίας, οίκοθεν, στον κ. Ιωάννη Μ. Κωνσταντάκο, για το δίτομο έργο του «Ακίχαρος. Η διήγηση του Αχικάρ στην αρχαία Ελλάδα» (Εκδόσεις Στιγμή, 2008).

10. Βραβείο Γ. Θ. Φωτεινού, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για συγγραφή μελέτης με θέμα «Η συγγραφική και εκδοτική δραστηριότητα των Ελλήνων στην Ευρώπη (ρεύματα ιδεών, τάσεις και προσανατολισμοί) από τις τελευταίες δεκαετίες του 16ου αι. έως τα μέσα του 18ου αι.», στον κ. Γεώργιο Μποροβίλο για την μελέτη του «Η Ορθόδοξη Κηρυκτική Γραμματεία του ΙΗ΄αι. Οι έντυπες συλλογές».

11. Άθλον Αδαμαντίου Κοραή, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για τη συγγραφή μελέτης με θέμα «Ο Αδ. Κοραής και το πνευματικό περιβάλλον της εποχής του», στον κ. Σωτήριο Φουρνάρο, για την μελέτη του «Ο Αδαμάντιος Κοραής και το πνευματικό περιβάλλον της εποχής του».

12. Βραβείο της Ακαδημίας, άνευ αντιστοίχου προκηρύξεως, στην γλύπτρια κυρία Ασπασία Παπαδοπεράκη, για το σύνολο του καλλιτεχνικού της έργου.

13. Βραβείο της Ακαδημίας, άνευ αντιστοίχου προκηρύξεως, στον κ. Michel Stephanopoli de Comnène, για το εξάτομο έργο του με γενικό τίτλο «Histoire des Grecs–Maniotes en Corse» (Σειρά Παραρτήματα - Λακωνικαί Σπουδαί της Εταιρείας Λακωνικών Σπουδών)

14. Βραβείο της Ακαδημίας, άνευ αντιστοίχου προκηρύξεως, στην Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών (1975), για το σύνολο των επιστημονικών, εκδοτικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων της.

15. Έπαινος, οίκοθεν, στον λαογράφο, συγγραφέα και ερευνητή κ. Άγγελο – Διονύση Δεμπόνο, για το σύνολο της πνευματικής του προσφοράς στην γενέτειρά του Κεφαλλονιά.

ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΤΡΟΥ ΧΑΡΗ

1. Βραβείο αφηγηματικού πεζού λόγου, με χρηματικό έπαθλο 6.000 ευρώ, στον κ. Χρήστο Χρυσόπουλο για το μυθιστόρημά του «Η Λονδρέζικη μέρα της Λώρας Τζάκσον».

2. Βραβείο ποιήσεως, με χρηματικό έπαθλο 6.000 ευρώ, στον κ. Κώστα Παπαγεωργίου για το σύνολο του ποιητικού του έργου.

3. Βραβείο δοκιμίου, με χρηματικό έπαθλο 6.000 ευρώ, στον κ. Γιάννη Δάλλα, για το βιβλίο του «Σολωμός και Κάλβος»

ΙΔΡΥΜΑ ΚΩΣΤΑ & ΕΛΕΝΗΣ ΟΥΡΑΝΗ

1. Βραβείο παιδικής λογοτεχνίας, με χρηματικό έπαθλο 6.000 ευρώ, στον κ. Πέτρο Τατσόπουλο για το βιβλίο του «Ο Σίσυφος στο μπαλκόνι»

2. Βραβείο ποιήσεως, με χρηματικό έπαθλο 10.000 ευρώ, στον κ. Γιάννη Κοντό, για το σύνολο του ποιητικού του έργου.

ΤΑΞΗ ΤΩΝ ΗΘΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

1. Βραβείο Μαυρικίου – Αντωνίου Καζέ και Φανής χήρας Μ.-Αντ. Καζέ, με χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, για βράβευση Έλληνα που διακρίθηκε για πράξη ανθρωπισμού και κοινωνικής αρετής, στον Πρεσβύτερο κ. Ιωάννη Οικονομίδη, ιερέα του Ιερού Ναού Αγίου Σπυρίδωνος Οινοφύτων, για το αξιολογότατο περιβαλλοντικό του έργο στην περιοχή των Οινοφύτων.

2. Βραβείο, μετά θάνατον, στον υπαρχιφύλακα της Ελληνικής Αστυνομίας Μιχάλη Σπανουδάκη, ο οποίος δολοφονήθηκε εν ψυχρώ στις 5 Μαρτίου 2009 στη Νίκαια, ευρισκόμενος εκτός υπηρεσίας, ενώ κατεδίωκε ένοπλο ληστή που μόλις είχε ληστέψει υποκατάστημα της Τράπεζας Κύπρου.

3. Βραβείο της Ακαδημίας, άνευ αντιστοίχου προκηρύξεως, στους συντελεστές της εξάτομης έκδοσης της Ιεράς Βασιλικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Νεοφύτου Πάφου-Κύπρου, με τίτλο «Αγίου Νεοφύτου του Εγκλείστου, Συγγράμματα».

4. Βραβείο της Ακαδημίας, άνευ αντιστοίχου προκηρύξεως, στο Μητροπολίτη Γρεβενών κ. Σέργιο (Σιγάλα), για το αξιολογότατο συγγραφικό και εκδοτικό του έργο.

5. Βραβείο της Ακαδημίας, άνευ αντιστοίχου προκηρύξεως, στην Ελληνογαλλική Σχολή “Jeanne d’Arc” (1869), με την ευκαιρία της συμπληρώσεως 150 χρόνων προσφοράς στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό.

6. Βραβείο της Ακαδημίας, άνευ αντιστοίχου προκηρύξεως, στον κ. Νίκο Μαρτίνο, για την επιμέλεια του συλλογικού τόμου «Αναπτυξιακά προβλήματα και διαγραφόμενες προοπτικές στην Κύθνο», (Επιμέλεια Ν. Μαρτίνος, Εκδόσεις Αρμός, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Δήμος Κύθνου 2008).

7. Έπαινος, οίκοθεν, στην «Ένωση Γυναικών Κρήτης», για την 30χρονη κοινωνική και πολιτιστική της προσφορά.

8. Έπαινος, οίκοθεν, στον κ. Νικόλαο Αλιπράντη, για το αξιολογότατο συγγραφικό και πνευματικό έργο που επιτελεί επί 50ετία για την ανάδειξη του πολιτισμού της Πάρου και των Κυκλάδων γενικότερα.

9. Έπαινος, οίκοθεν, στον κ. Θεόδωρο Κορφιάτη για πράξη διάσωσης συνανθρώπου του στην θαλάσσια περιοχή του μώλου Αγίου Νικολάου Πάτρας.

Τελευταίο αντίο στην πρώτη ελληνίδα ακαδημαϊκό

• Η πολυβραβευμένη πεζογράφος Γαλάτεια Σαράντη, με αδιάλειπτη παρουσία μισού αιώνα στα γράμματα, πέθανε χθες σε ηλικία 89 ετών

Σε ηλικία 89 ετών πέθανε χθες η πεζογράφος Γαλάτεια Σαράντη η οποία υπήρξε η πρώτη γυναίκα που εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 1997 στην έδρα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Γεννημένη στην Πάτρα το 1920 η Γαλάτεια Σαράντη σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά από πολύ νωρίς αφιερώθηκε στη λογοτεχνία. Το πεζογραφικό έργο της περιλαμβάνει διηγήματα και μυθιστορήματα τα οποία χαρακτηρίζουν η ευαισθησία της γραφής, οι χαμηλοί τόνοι και η ατμοσφαιρικότητα η οποία διακρίνεται και στην αστική πεζογραφία της Γενιάς του ΄30.

Η Σαράντη εμφανίζεται στα γράμματα το 1945 με το διήγημά της «Το κάστρο», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Νέα Εστία». Η πορεία της στη λογοτεχνία υπήρξε ανοδική και συνοδεύθηκε από πολλές επιβραβεύσεις. Το μυθιστόρημά της «Επιστροφή» τιμήθηκε το 1953 με το Βραβείο των Δώδεκα. Το 1969 τής απονεμήθηκε το Β΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για το βιβλίο της «Το παλιό μας σπίτι» (ένα από τα δημοφιλέστερα, μαζί με το μυθιστόρημα «Ρωγμές», βιβλία της). Το 1979 έλαβε το Α΄ Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη συλλογή διηγημάτων της με τίτλο «Να θυμάσαι τη Βίλνα», ενώ η Ακαδημία Αθηνών την τίμησε το 1979 με το Βραβείο Ουράνη για τις «Ρωγμές».

Κατά τον σχεδόν μισό αιώνα αδιάλειπτης σχεδόν παρουσίας στη λογοτεχνική σκηνή η Γαλάτεια Σαράντη δημοσίευε τακτικά κείμενά της σε λογοτεχνικά περιοδικά και κατά καιρούς συνεργάστηκε με την κρατική ραδιοφωνία σε εκπομπές λογοτεχνικού περιεχομένου. Ηταν παντρεμένη με τον δικηγόρο Σταύρο Πατσούρη, με τον οποίο είχε αποκτήσει δύο παιδιά. Η κηδεία της θα γίνει αύριο το μεσημέρι στις 12 από το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.

Ολα τα βιβλία της Γαλάτειας Σαράντη κυκλοφορούν από τις εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της Εστίας. [ΤΟ ΒΗΜΑ, Τρίτη 29 Δεκεμβρίου 2009]

Έφυγε η πρώτη γυναίκα που μπήκε στο σπίτι των «Αθανάτων»

14507342

Η Γαλάτεια Σαράντη, η πρώτη «Αθάνατη» της Ακαδημίας, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών

Η αποστροφή της, όταν εξελέγη στην Ακαδημία Αθηνών- «χαίρομαι που ως πεζογράφος μπήκα στη θέση του Θ. Διομήδη- Πετσάλη. Χαίρομαι επειδή τον αγαπούσα και τον τιμούσα για το ήθος και το έργο του»- ήταν κατά κάποιο τρόπο μια υπεκφυγή. Ή ένδειξη διακριτικότητας και μετριοφροσύνης. Η Γαλάτεια Σαράντη, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών, δεν αντικατέστησε απλώς μια προσωπικότητα των γραμμάτων. Ήταν η πρώτη γυναίκα που, το 1997, πέρασε το κατώφλι του σπιτιού των «Αθανάτων», η πρώτη ύστερα από 71 χρόνια απόλυτης κυριαρχίας του ανδρικού φύλου στην Ακαδημία. Είχε μάλιστα προταθεί και το 1992, αλλά συγκέντρωσε 16 ψήφους έναντι των 18 αναγκαίων για να εκλεγεί.

Γεννημένη το 1920 στην Πάτρα, αποφοίτησε από το Αρσάκειο της πόλης. Κατόπιν γράφτηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας, αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές της, έχοντας αποφασίσει να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία.

Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1945 με το διήγημα «Το κάστρο», ευρύτερα γνωστή έγινε όμως από μία νουβέλα που εκθειάστηκε από τον Γρηγόριο Ξενόπουλο. Λεγόταν «Το βιβλίο του Γιοχάνες και της Μαρίας», έργο για τον πόλεμο και την κατοχή, από τα ελάχιστα που έδωσαν πρωταγωνιστικό ρόλο σε πολίτη Εβραίο στο θρήσκευμα. Βιβλία της τιμήθηκαν με το Βραβείο της Ομάδας των 12 («Επιστροφή»), το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος («Το Παλιό μας σπίτι»), το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος («Να θυμάσαι τη Βίλνα»), το Βραβείο Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών («Ρωγμές») και το Βραβείο Παιδικού Μυθιστορήματος του Ι.Δ. Κολλάρου («Χαράζει η λευτεριά»). Έργα της μεταφράστηκαν σε εννέα γλώσσες.

Έγραφε το 1959 ο δημοσιογράφος και κριτικός των «ΝΕΩΝ» και του «Βήματος», Βάσος Βαρίκας, με αφορμή τη συλλογή «Χρώματα Εμπιστοσύνης»: «Πρωταγωνιστής σε όλα σχεδόν τα διηγήματα της κ. Σαράντη είναι ο χρόνος. Η αδιάκοπη ροή του, που τίποτε δεν αφήνει σταθερό και αναλλοίωτο. (...) Οι πρωταγωνιστές των διηγημάτων της υποτάσσονται στο μοιραίο, που το υποδέχονται με βαθύτατη θλίψη και κάποτε με το χαμόγελο μιας πικρόχολης ειρωνείας για τον εαυτό τους, τον άνθρωπο γενικότερα και τη μοίρα του. (...)

Η κ. Σαράντη αρέσκεται στους χαμηλούς τόνους. Την αποτελεσματικότητα της τέχνης της τη στηρίζει στη δημιουργία ποιητικής ατμόσφαιρας, την υποβολή και τη λυρική διάθεση. Πρόκειται για μια πεζογραφία λυρική, αλλά πεζογραφία αυθεντική».

• Μανώλης Πιμπλής, TA NEA, 29/12/2009

Aνοιξε «Tο κάστρο» της Aκαδημίας

• H πολυβραβευμένη πεζογράφος που το 1997 έγινε η πρώτη γυναίκα που πέρασε την είσοδο του ανώτατου πνευματικού ιδρύματος έσβησε στα 89 της

Hταν η πρώτη γυναίκα που πέρασε το 1997 τις πύλες ενός από τα πιο ισχυρά ανδροκρατούμενα οχυρά, της Aκαδημίας Aθηνών. Δώδεκα χρόνια μετά, η Γαλάτεια Σαράντη έφυγε από τη ζωή, στα 89 της, την επομένη των Xριστουγέννων. H ακαδημαϊκή και λογοτεχνική κοινότητα θα την αποχαιρετήσει αύριο στις 12 το μεσημέρι στο A’ Nεκροταφείο, μία ημέρα μετά την αποψινή πανηγυρική συνεδρία της Aκαδημίας, με τα καθιερωμένα ετήσια βραβεία.

H εκλογή της Γαλάτειας Σαράντη στην Aκαδημία ήταν ένα πολύ σημαντικό γεγονός το οποίο άνοιξε τον δρόμο για την είσοδο στο ανώτατο πνευματικό ίδρυμα σε άλλες δύο μέχρι τώρα γυναίκες, τη βυζαντινολόγο Aγγελική Λαΐου (έφυγε από τη ζωή πριν από έναν χρόνο) και την ποιήτρια Kική Δημουλά. Tο έργο που άφησε η Γαλάτεια Σαράντη είναι κυρίως πεζογραφικό.

Γεννημένη το 1920 στην Πάτρα, με σπουδές στη Nομική Σχολή του Πανεπιστημίου Aθηνών, την οποία δεν ολοκλήρωσε, καθώς αφοσιώθηκε στη συγγραφή, πρωτοεμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1945 με το διήγημα «Tο κάστρο» στο περιοδικό «Nέα Eστία».

Mετά τη δημοσίευση κι άλλων διηγημάτων και της πρώτης της νουβέλας «Tο βιβλίο του Γιοχάνες και της Mαρίας», έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, ο οποίος μίλησε για ένα γράψιμο «πρωτότυπο, μοντέρνο, υποβλητικό, πηγαίο και αυθόρμητο».

Tο έργο της χαρακτηρίζεται από την έμφαση στην ψυχογραφία και τον συναισθηματικό κόσμο των ηρώων, όπως διαμορφώνονται μέσα στο εκάστοτε κοινωνικό περιβάλλον, και την αγωνιώδη αναζήτηση του νοήματος της ανθρώπινης μοίρας. Eγραψε κυρίως διηγήματα και μυθιστορήματα, αλλά και θεατρικά. Eργα της μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες.

H Γαλάτεια Σαράντη τιμήθηκε για το έργο της αρκετές φορές: Mε το βραβείο της Oμάδας των 12, για το μυθιστόρημα «Eπιστροφή» (1953), το β’ Kρατικό Bραβείο Mυθιστορήματος για «Tο παλιό μας σπίτι» (1969), το α’ Kρατικό Bραβείο Διηγήματος για το «Nα θυμάσαι τη Bίλνα» (1973), το Bραβείο του Iδρύματος Oυράνη της Aκαδημίας Aθηνών για το μυθιστόρημα «Pωγμές» (1979) και το Bραβείο Παιδικού Mυθιστορήματος του I. Δ. Kολλάρου για το «Xαράζει η λευτεριά».

• Δήμητρα Pουμπούλα, ΕΘΝΟΣ, 29/12/2009
  

«Από στήθους» βουτιά στην Ιστορία

Η «Ελευθερία που οδηγεί τον Λαό» στον περίφημο και πασίγνωστο πίνακα του Ντελακρουά προτάσσει εκτός από τη γαλλική σημαία και τα γυμνά της στήθη. Οι θεές με τα φίδια στη Μινωική Κρήτη, τα διάσημα πύλινα αγαλματίδια, φέρνουν αμέσως στο νου τα ολοστρόγγυλα γυμνά τους στήθη.

«Η λογοτεχνία είναι ένα παιχνίδι, μια ευχάριστη σπουδή πάνω στην ομορφιά», λέει ο συγγραφέας Ξενοφών Μπρουντζάκης

«Εικόνες εμβληματικές που πάντα με εντυπωσίαζαν», παραδέχεται ο συγγραφέας Ξενοφών Μπρουντζάκης. Στο νέο του βιβλίο γράφει μικρές ιστορίες με ηρωίδες ανοικονόμητης ομορφιάς. Τα εντυπωσιακά τους στήθη διασαλεύουν την αρμονία των αληθινών ιστορικών γεγονότων που τις περιβάλλουν: από την αναγέννηση και την πρώτη προλεταριακή επανάσταση, στον ισπανικό εμφύλιο και από τα στρατόπεδα Εβραίων της Τρεμπλίνκα στη Ρωσία του Μεγάλου Πέτρου. Είναι πλαστές ηρωίδες, που εισβάλλουν στην πραγματικότητα; Ή πραγματικές, η μοίρα των οποίων πλαστογραφείται ανενδοίαστα;

Οι απορίες μένουν μετέωρες στον αναγνώστη του «Από στήθους. Ιστορίες ελαφρών ηθών και ιδεών», πέμπτου βιβλίου του Ξενοφώντα Μπρουντζάκη, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Καστανιώτη». «Διάβασα σε ένα λεξικό ότι υπάρχει μια εκδοχή σύμφωνα με την οποία για το Αγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη πόζαρε μια πόρνη. Μου άρεσε πολύ κι έτσι έφτιαξα την ιστορία με τη Σελίν. Το βαρύτιμο και επιβλητικό της στήθος υψώνεται ως το απόλυτο σύμβολο της ελευθερίας, του πλούτου και του Νέου Κόσμου. Οι υπόλοιποι πρωταγωνιστές της ιστορίας είναι υπαρκτά πρόσωπα. Η Σελίν, όμως, όχι. Κάπως έτσι γράφτηκε το βιβλίο... Θα μπορούσαν να είναι όλες αληθινές. Εγώ πια έτσι τις θεωρώ. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω τι έχω βρει ως ιστορικό γεγονός και τι έχω φτιάξει εγώ», εξηγεί. «Είναι μια σειρά βιογραφιών που δεν θα γράφονταν ποτέ. Ουσιαστικά συναρθρώνονται σε μία: στη βιογραφία της γυναίκας, που σαν έννοια πια, απλώνεται στην ανθρώπινη Ιστορία», καταλήγει.

Ο χριστιανισμός μισεί το σώμα

Εύκολα θα μπορούσε κανείς να τον χαρακτηρίσει ακραίο φετιχιστή. Ολα περιστρέφονται γύρω από γυναικείο στήθος, «αυτό το αξεπέραστο σύμβολο αφθονίας και σιγουριάς», όπως λέει. «Μία από τις ελάχιστες βεβαιότητες που έχω σ' αυτή τη ζωή είναι η προκατάληψη με την οποία αντιμετωπίζει ο χριστιανισμός το ανθρώπινο σώμα. Στρέφεται εναντίον του, και μάλιστα με βίαιο τρόπο. Το μισεί θανάσιμα. Μου είναι αφόρητη αυτή η αντίληψη -που ακόμη είναι κυρίαρχη- και μου προκαλεί απίστευτη οργή. Δεν έχω καμία τύψη απέναντι στο σώμα, το δικό μου και των άλλων. Αντίθετα, η πονηράδα με την οποία συνοδεύουμε οποιαδήποτε αναφορά στο σώμα είναι σεξιστική, χυδαία και βλακώδης».

Στις απρόσμενες ιστορίες του η ομορφιά είναι «από μόνη της ένα μεγάλο βάσανο», όπως γράφει. «Αυτή είναι η βασική μου θέση. Διαπερνά όλα μου τα βιβλία. Πιστεύω ότι η λογοτεχνία είναι ένα παιχνίδι, μια ευχάριστη σπουδή πάνω στην ομορφιά. Στη χώρα μας υπάρχει μια λάθος αντίληψη για το τι είναι προοδευτικό και τι όχι. Μπερδεύουμε την πρόοδο με τον τεχνολογικό πολιτισμό, ο οποίος έφτιαξε την καλύβα πολυκατοικία. Ωστόσο, ο άνθρωπος που έμενε στην καλύβα με τον άνθρωπο που μένει στην πολυκατοικία σήμερα έχει ελάχιστες διαφορές. Γιατί η ανθρώπινη ψυχή από τότε μέχρι σήμερα έχει ελάχιστα εξελιχθεί».

Ενοχλητικό το κυνήγι της επιτυχίας

Γεννημένος στην Τήνο το 1959, συντάκτης και υπεύθυνος εκδόσεων στο «Ποντίκι», ο Ξενοφών Μπρουντζάκης αισθάνεται σήμερα, ως συγγραφέας, πιο ώριμος από ποτέ. «Αναρωτιέμαι για ποιον γράφω; Για να επικοινωνήσω ή για τον εαυτό μου; Δεν έχω αποφασίσει. Κλείνω ότι γράφω για τον εαυτό μου τελείως εγωιστικά. Ωστόσο κανείς δεν παραβλέπει και την επικοινωνία με τους άλλους. Γιατί είμαστε κοινωνικά όντα. Δεν θα έλεγα ότι είμαι αδιάφορος στην εντύπωση που προκαλεί το βιβλίο. Ωστόσο μου είναι αφόρητα ενοχλητικό το κυνήγι της προσωπικής επιτυχίας. Η μετάθεση του ενδιαφέροντος από το έργο του συγγραφέα στο πρόσωπό του, εκτός από αφόρητη, είναι και εντελώς γελοία».

Λάτρης κλασικών αναγνωσμάτων, ξεχωρίζει τη ρωσική λογοτεχνία του 19ου αιώνα, «οριακά μέχρι τον Μ. Μπουλγκάκοφ», τονίζει. «Μ' αρέσει εξαιρετικά και η αμερικανική λογοτεχνία. Νομίζω ότι είναι η καλύτερη σε επίπεδο εθνικής λογοτεχνίας. Από τον Χόθορν μέχρι τους σύγχρονους. Οι περισσότεροι Αμερικανοί συγγραφείς είναι πιο σοβαροί απ' όλους».

• Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΜΠΑΡΚΑ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 29 Δεκεμβρίου 2009

Αυτή που έσπασε το άβατο της Ακαδημίας

• ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΣΑΡΑΝΤΗ: 1920 - 2009

Η Γαλάτεια Σαράντη ανήκε στην παλιά Ελλάδα, στην οποία περίσσευε η προσπάθεια και υπολειπόταν η ευκολία. Τότε, λόγος και πράξη δεν διέφεραν, γιατί το αίτημα δεν ήταν ο εγωισμός της προσωπικής επικράτησης, αλλά η υπεράσπιση της ομαδικότητας. Η πρώτη γυναίκα ακαδημαϊκός (1997) ήταν μία σιωπηλή γυναίκα, η οποία εκτιμούσε το χιούμορ, ζούσε με τη συμπόνια για φίλους και εχθρούς, ενώ δεν ντρεπόταν να δηλώνει θαυμάστρια του Μεγάλου Αλεξάνδρου. «Κατάλοιπο παιδικού θαυμασμού και γιατί ξεπέρασε τα ανθρώπινα όρια», είχε πει σε συνέντευξή της.

«Τα όνειρα, ίσως, είναι ο χώρος και το μέτρο μας», είχε πει η Γαλάτεια Σαράντη κατά την επίσημη είσοδό της στην Ακαδημία Η Γαλάτεια Σαράντη έσβησε μέσα στην αριστοκρατία του πνεύματος, που όταν δεν καταντάει σνομπισμός, έχει μεγάλη χωρητικότητα απέναντι σε όλους και σε όλα. Τα τελευταία χρόνια την τσάκισε η ασθένεια, στερώντας της ό,τι πολυτιμότερο έχει ένας άνθρωπος, την κίνηση. Ο θάνατος ήρθε και τη λύτρωσε σε ηλικία 89 ετών. Η κηδεία της θα γίνει αύριο Τετάρτη, στις 12 το μεσημέρι, από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Μία από τις μεγάλες πολιτιστικές ειδήσεις του 1997 ήταν η είσοδος της Γαλάτειας Σαράντη στην Ακαδημία Αθηνών. Το επί 71 χρόνια απόρθητο για τις γυναίκες ανδροκρατούμενο ίδρυμα, δεχόταν το πρώτο γένους θηλυκού μέλος του. Θα ακολουθήσει, έναν χρόνο μετά, η βυζαντινολόγος Αγγελική Λαΐου, που έφυγε κι αυτή από τη ζωή το 2008, ενώ τη γυναικεία παρέα θα συμπληρώσει με την εκλογή της, το 2002, η ποιήτρια Κική Δημουλά. «Δεν είχα ποτέ τέτοιο κόμπλεξ. Χαίρομαι, βεβαίως, που είμαι η πρώτη γυναίκα που μπαίνει στην Ακαδημία», ήταν τότε η αντίδραση της Γαλάτειας Σαράντη.

Εντυπωσιακή ευρυμάθεια

Εν τούτοις, δεν είναι τυχαίο ότι επέλεξε, κατά την επίσημη είσοδό της στην Ακαδημία, να αποτίσει φόρο τιμής και μνήμης στην πρώτη Ελληνίδα που ασχολήθηκε με την τέχνη του λόγου, τη Ζακυνθινή Ελισάβετ Μουτζάν- Μαρτινέγκου. Η μοναδική γυναίκα ανάμεσα σε άντρες, εντυπωσίασε άπαντες με την απλότητα, τη σαφήνεια και την εντυπωσιακή ευρυμάθειά της, όταν μίλησε με θέμα «Οι λογοτέχνες και ο χρόνος». Επικαλέστηκε αποσπάσματα από κείμενα και στίχους του Καβάφη, της Ντίκινσον, του Παλαμά, του Τόμας Μαν, του Σεφέρη, του Μούζιλ, του Κάλβου, του Πεσόα, του Βιζυηνού και του Κούντερα.

«Τα όνειρα, ίσως, είναι ο χώρος και το μέτρο μας. Κυρίως για μας τους λογοτέχνες, που έχουμε το προνόμιο και την ελευθερία να ονειρευόμαστε. Ουσιαστικά ο λογοτέχνης ζει ορισμένο χρόνο σε μια παράλληλη πραγματικότητα κι αυτή οδηγεί στη δημιουργία έργων τέχνης ή στο τίποτα. Στο τίποτα, που καραδοκεί πάντα», περιέγραψε το στίγμα του συγγραφέα στους σύγχρονους και σ' όλους τους καιρούς.

Η Γαλάτεια Σαράντη αφοσιώθηκε κυρίως στον πεζό λόγο, επιλέγοντας τη στέρεη δομή χωρίς πειραματισμούς. Περιόρισε την εξωτερική δράση των ηρώων της προικοδοτώντάς τους με τον υπαρξιακό τριγμό, όταν η αγωνία ταυτίζεται με την αναζήτηση του νοήματος της ζωής. Πρωίμως, ήδη από το 1947, ο Γρηγόριος Ξενόπουλος είχε διαβλέψει το ταλέντο τής τότε 27χρονης πρωτοεμφανιζόμενης συγγραφέως. Είχε χαρακτηρίσει το γράψιμο της νουβέλας της «Το βιβλίο της Μαρίας και του Γιοχάνες» «πρωτότυπο, μοντέρνο, υποβλητικό, πηγαίο και αυθόρμητο».

Κέρδισε σπουδαία βραβεία

Ο έπαινος του μεγάλου συγγραφέα δεν την ευνούχισε. Αντιθέτως, της έδωσε ώθηση να γράψει διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα και βιβλία για παιδιά. Τέσσερα είναι τα βραβεία που απέσπασε: Το μυθιστόρημά της «Επιστροφή» τιμήθηκε με το Βραβείο των Δώδεκα (1953), το «Παλιό μας σπίτι» με το Β' Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1969), η συλλογή διηγημάτων «Να θυμάσαι τη Βίλνα» με το Α' Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (1973), το μυθιστόρημα «Ρωγμές» με το Βραβείο Ουράνη (1979) και το «Χαράζει η λευτεριά. Οι μπαρουτόμυλοι της Δημητσάνας» με το Βραβείο Παιδικού Μυθιστορήματος του Ι. Δ. Κολλάρου (1971).

Η Γαλάτεια Σαράντη γεννήθηκε το 1920 στην Πάτρα και σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών χωρίς να την τελειώσει, γιατί ήθελε να αφιερωθεί στη συγγραφή. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα, το 1945, στο περιοδικό «Νέα Εστία», με το διήγημά της «Το κάστρο». Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και γενική γραμματέας της Εθνικής Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, γενική γραμματέας της Στέγης Γραμμάτων και Καλών Τεχνών. Επίσης, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος Κωστή Παλαμά και του Δ.Σ. της ΕΡΤ, καθώς και εταίρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Επί σειρά ετών συμμετείχε στην επιτροπή απονομής των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων και εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 6η Μπιενάλε ποιητών στο Βέλγιο (1963).

Πριν από τρία χρόνια, είχε βρεθεί κοντά στα παιδιά, με αφορμή το «Εργαστήρι του συγγραφέα και του εικονογράφου», που οργάνωσε ένα Σάββατο μεσημέρι το «Βιβλιοπωλείον της Εστίας». Απευθυνόμενη στους νέους αναγνώστες, τους είχε εξηγήσει ότι «η δουλειά του συγγραφέα δίνει ελπίδα, χαρές, πίκρες αβάσταχτες, διέξοδο -μήπως προλάβει να γράψει κάτι πρωτότυπο στα τόσα που γράφονται».

Είχε παντρευτεί τον δικηγόρο Σταύρο Πατσούρη, με τον οποίο είχε αποκτήσει δύο γιους.

Μια ακαδημαϊκός με χιούμορ και πάθη

Ενα παιχνίδι ερωτήσεων της Κίτσας Μπόντζου με τη Γαλάτεια Σαράντη, στο ένθετο «Βιβλιοθήκη» (10 Ιουλίου 1998):

Τι απεχθάνεστε στις ανθρώπινες σχέσεις;

«Την έλλειψη χιούμορ».

Ποια λάθη συγχωρείτε;

«Τα λάθη που έγιναν με πάθος».

Ποιο χαρακτηριστικό εκτιμάτε σ' έναν άντρα;

«Το δεκάχρονο αγόρι που οι άντρες όλοι κρύβουν μέσα τους ώς το τέλος της ζωής τους».

Ποιο χαρακτηριστικό εκτιμάτε σε μια γυναίκα;

«Την επιβιωτική της δύναμη».

Ποιο είναι το κύριο γνώρισμα του χαρακτήρα σας;

«Η σιωπή».

Ποια γεγονότα διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα σας;

«Οι παιδικές αρρώστιες και ο πόλεμος».

Ποιο είναι το ελάττωμά σας;

«Η συμπόνια για εχθρούς και φίλους, για θριαμβευτές και νικημένους».

Ποια θεωρείτε τη βαθύτερη δυστυχία;

«Το να μην έχεις όνειρα».

Ποια θεωρείτε τη βαθύτερη ευτυχία;

«Την ήσυχη συνείδηση».

Σε ποια εποχή θα θέλατε να ζούσατε και γιατί;

«Στη σημερινή. Γιατί να θέλω κάποια άλλη; Η εποχή μας προσφέρει τα πάντα, από ανθρωποφάγους έως αγίους».

• Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 29 Δεκεμβρίου 2009

Περισσότερα ψηφιακά παρά συμβατικά βιβλία πούλησε η Amazon τις γιορτές

• Φέτος τα Χριστούγεννα τα βιβλία σε ψηφιακή μορφή ξεπέρασαν για πρώτη φορά σε πωλήσεις τα χάρτινα, ανακοίνωσε η Amazon.com. Μάλιστα η συσκευή ανάγνωσης Kindle της εταιρείας αναδείχθηκε το δημοφιλέστερο δώρο όλων των εποχών.

Αν και η Amazon δεν ανακοινώνει τα ακριβή στοιχεία πωλήσεων για το Kindle και τα βιβλία της, η συσκευή της πιστεύεται ότι παραμένει δημοφιλέστερη σε σχέση με τα ανταγωνιστικά μοντέλα της Sony και της αλυσίδας βιβλιοπωλείων Barnes & Noble.

Τα ψηφιακά βιβλία ξεπέρασαν σε πωλήσεις τα χάρτινα την ημέρα των Χριστουγέννων, ωστόσο η Amazon διευκρίνισε ότι η μέρα με τη μεγαλύτερη αγοραστική κίνηση ήταν η 14η Δεκεμβρίου, οπότε οι παραγγελίες έφτασαν τις 9,5 εκατομμύρια μονάδες.

Εκτός από το Kindle, άλλα ιδιαίτερα δημοφιλή προϊόντα ήταν το iPod Touch της Apple, το Wii Fit Plus της Nintendo, τα ανδρικά τζιν 501 της Levi's και το βιβλίο Going Rogue της Σάρα Πέιλιν.

Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας

Η Διεύθυνση Γραμμάτων της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του ΥΠΠΟΤ ανακοίνωσε τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2009, που αφορούν σε εκδόσεις του 2008. Η επιτροπή των βραβείων (Μαστροδημήτρης Παναγιώτης, Αθανασόπουλος Ευάγγελος, Ανδρειωμένος Γεώργιος, Πάτσιου Βασιλική (Βίκυ), Δημακοπούλου Χαρίκλεια, Σχινά Αικατερίνη, Λεονάρδος Γεώργιος, Νιάρχος Αθανάσιος, Χατζηαντωνίου Κωνσταντίνος) κατέληξε στις εξής αποφάσεις:

Το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας απονέμεται, ομόφωνα, στο σπουδαίο, διεθνούς φήμης ποιητή, ομότιμο καθηγητή της Συγκριτικής της Λογοτεχνίας, εκδότη του λογοτεχνικού περιοδικού «Νέα Συντέλεια», Νάνο Βαλαωρίτη, για το σύνολο του έργου του (ποιητικού, πεζογραφικού, δοκιμιακού, παιδαγωγικού).

Το Βραβείο Περιοδικού απονέμεται, κατά πλειοψηφία, εξ ημισείας στα περιοδικά «Πόρφυρας» και «Εντευκτήριο» για τη συμβολή τους στην προβολή και διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας. Το Βραβείο Ποίησης απονέμεται, κατά πλειοψηφία, στον Λευτέρη Πούλιο για το έργο του «Η κρυφή συλλογή». Το Βραβείο Διηγήματος απονέμεται, ομόφωνα εξ ημισείας, στους: Τόλη Νικηφόρου για το έργο του «Ο δρόμος για την Ουρανούπολη» και Αργύρη Χιόνη για το έργο του «Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες».

Το Βραβείο Μυθιστορήματος απονέμεται, ομόφωνα, στον Γιάννη Ατζακά για το έργο του «Θολός βυθός».

Το Βραβείο Δοκιμίου - Κριτικής απονέμεται, κατά πλειοψηφία, στον Χρίστο Ρουμελιωτάκη για το έργο «Ασκήσεις αυτογνωσίας».

Το Βραβείο Χρονικού - Μαρτυρίας απονέμεται, ομόφωνα, στην Αλεξάνδρα Δ. Ιωαννίδου για το έργο της «Υπόθεση Γκράνιν: Η λογοτεχνική κριτική στο εδώλιο - : Η δίκη της «Επιθεώρησης τέχνης» το 1959 και η απολογία του Κώστα Κουλουφάκου».

Την επιτροπή των βραβείων αποτελούν οι:

• Μαστροδημήτρης Παναγιώτης, Πρόεδρος, Ομότιμος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κριτικός.
• Αθανασόπουλος Ευάγγελος, Αντιπρόεδρος, Καθηγητής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
• Ανδρειωμένος Γεώργιος, Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
• Πάτσιου Βασιλική (Βίκυ), Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
• Δημακοπούλου Χαρίκλεια, Κριτικός Βιβλίου, Δημοσιογράφος, Νομικός.
• Σχινά Αικατερίνη, Κριτικός Βιβλίου.
• Λεονάρδος Γεώργιος, Συγγραφέας.
• Νιάρχος Αθανάσιος, Ποιητής, Δοκιμιογράφος.
• Χατζηαντωνίου Κωνσταντίνος, Συγγραφέας.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

29/12/2007

-- Βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών

14/2/2007

-- Βραβεύουν την προσφορά της

12/11/2002

-- Τα κρατικά βραβεία λογοτεχνίας

22/1/1998

-- "Εργαλείο" περί του Γ. Χειμωνά

12/11/1997

-- Λογοτεχνικά βραβεία του '97

Πέθανε σε ηλικία 89 ετών η ακαδημαϊκός Γαλάτεια Σαράντη

Η Γαλάτεια Σαράντη σε φωτογραφία του 2002

Πέθανε τη Δευτέρα [28/12/2009] σε ηλικία 89 ετών η λογοτέχνις και ακαδημαϊκός Γαλάτεια Σαράντη. Γεννημένη στην Πάτρα το 1920, ήταν πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και η πρώτη γυναίκα που εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, το 1997, στην έδρα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Στα ελληνικά γράμματα εμφανίσθηκε το 1945 από το περιοδικό Νέα Εστία, με το διήγημα «Το Κάστρο», ενώ το μυθιστόρημά της «Επιστροφή» τιμήθηκε το 1953 με το «Βραβείο των Δώδεκα». Δύο άλλα βιβλία της Γαλάτειας Σαράντη απέσπασαν βραβεία: «Το παλιό μας σπίτι», το 1969, απέσπασε το β' Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος και το «Να θυμάσαι τη Βίλνα», το 1979 , το α' Κρατικό Βραβείο Διηγήματος. Εξάλλου, η Ακαδημία Αθηνών τής είχε απονείμει το 1979 το Βραβείο Ουράνη για το μυθιστόρημα «Ρωγμές». Κατά καιρούς η Γαλάτεια Σαράντη συνεργάστηκε με την κρατική ραδιοφωνία σε λογοτεχνικές εκπομπές, καθώς και με αρκετά λογοτεχνικά περιοδικά. Είχε παντρευτεί τον δικηγόρο Σταύρο Πατσούρη, με τον οποίο είχε αποκτήσει δύο παιδιά. Η κηδεία της Γαλάτειας Σαράντη θα γίνει την Τετάρτη, στις 12 το μεσημέρι, από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Η Σ. Ρουαγιάλ υπέγραψε για τη σωτηρία και την προώθηση του έργου του Ν. Καζαντζάκη

Και η Σεγκολέν Ρουαγιάλ, τέως υποψήφια για την προεδρία της Γαλλίας και φίλη της Ελλάδας, υπέγραψε την ανοιχτή επιστολή προς την ελληνική πολιτεία για τη σωτηρία και την προώθηση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη. Μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε μετά το συνέδριο που διοργάνωσε τον περασμένο Ιούνιο η Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, όπου διαπιστώθηκε η θλιβερή κατάσταση στην οποία βρίσκεται το έργο του συγγραφέως διεθνώς. Δημιουργήθηκαν και στις πέντε ηπείρους τοπικές επιτροπές (89 μέχρι στιγμής), με σκοπό, μεταξύ άλλων, να συγκεντρώσουν υπογραφές για την ανοιχτή επιστολή. Αναφέρει η Σεγκολέν Ρουαγιάλ σε δήλωσή της: «Συγγραφέας πολυγραφότατος και προοδευτικός, υπήρξε χωρίς αμφιβολία μια ανθρωπιστική και λογοτεχνική μορφή του 20ού αιώνα και εύχομαι με όλη μου την καρδιά να έχουν τα έργα του διάδοση ανάλογη με την εξαιρετική τους ποιότητα».

100 χρόνια Aναγνωστικά

• Eκθεση με περίπου 50 σχολικά εγχειρίδια από το 1860 έως το 1960 γραμμένα και εικονογραφημένα από 25 γνωστούς λογοτέχνες και εικαστικούς

Πόσοι έχουν φυλάξει τα αναγνωστικά τους από το Δημοτικό; Ισως ελάχιστοι. Γιατί τα σχολικά εγχειρίδια είναι εφήμερα. Καταστρέφονται με το τέλος της χρονιάς. Μια συνήθεια που δεν έχει χρόνο. Πάντως, οι περισσότεροι ενήλικοι νοσταλγούν να τα δουν ξανά. Μια τέτοια δυνατότητα προσφέρεται με μια έκθεση αναγνωστικών, στο Μέγαρο Εϋνάρδου (Αγίου Κωνσταντίνου 20), από το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης κ αι την Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας της Σχολής Μωραΐτη, από 13 Ιανουαρίου έως 14 Μαρτίου.

Εξώφυλλο του Σπύρου Bασιλείου για το Aναγνωστικό της Πέμπτης Tάξεως του Δημοτικού, Aθήνα 1949

«Δεν είναι μια έκθεση σχολικών βιβλίων» προειδοποιεί ο καθηγητής και ιστορικός της εκπαίδευσης Αλέξης Δημαράς, επιστημονικός υπεύθυνος της έκθεσης. Η έκθεση, εξηγεί, ξεκίνησε με τη σκέψη, «επειδή πάντα τα σχολικά βιβλία είχαν τα χάλια τους, μήπως, όταν μετέχουν στη δημιουργία τους αναγνωρισμένοι λογοτέχνες και καλλιτέχνες, είναι καλύτερα».

Eξώφυλλο από το βιβλίο του Zαχαρία Λ. Παπαντωνίου

Τι δείχνει όμως η έκθεση, με περίπου πενήντα αναγνωστικά, από το 1860 έως το 1960, γραμμένα και εικονογραφημένα από 25 γνωστούς λογοτέχνες και εικαστικούς, ανάμεσά τους οι Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Γεώργιος Δροσίνης και Στρατής Μυριβήλης, και οι Κωνσταντίνος Μαλέας, Γιάννης Κεφαλληνός, Τάσσος, Σπύρος Βασιλείου, Γεράσιμος Στέρης και Φώτης Κόντογλου;

Εάν οι συγγραφείς των αναγνωστικών είναι καταξιωμένοι λογοτέχνες, μήπως τα βιβλία είναι καλύτερα; Μάλλον όχι, απαντά η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Βενετία Αποστολίδου. Ενας καλός λογοτέχνης δεν σημαίνει πως ξέρει πώς να απευθυνθεί στα παιδιά. Η ιστορικός τέχνης Ειρήνη Οράτη εκτιμά πως όταν τα αναγνωστικά εικονογραφούνται από καλλιτέχνες είναι καλύτερα.

Ο Αλέξης Δημαράς μπαίνει στην καρδιά του προβλήματος το οποίο εντοπίζεται στις δεσμεύσεις που ορίζονται από το υπουργείο Παιδείας και τις αρμόδιες αρχές που δεν αφήνουν περιθώρια. Είναι και η γνωστή ασυνέπεια του κράτους. Ο Κεφαλληνός λ.χ. δημιούργησε στη δεκαετία του ‘30, με τα «Τα παιδάκια», ένα σημαντικό προηγούμενο που διεκόπη μέχρι τη δεκαετία του ‘50 οπότε έχουμε την εικονογράφηση των Βασιλείου και Γραμματόπουλου.

«Το κράτος δεν βάζει ψηλά τον πήχη». Αν πρέπει να βγει ένα συμπέρασμα από την έκθεση είναι, κατά τον Αλέξη Δημαρά, το εξής: «Οταν γίνονται δουλειές με γνώση, αγάπη και ποιότητα των δημιουργών και δεν ανακατεύεται πολύ το κράτος, τότε βγαίνουν αξιόλογα έργα».

Aπό τον Ιωάννη Πλατύ

Ο πρώτος γνωστός καλλιτέχνης που εικονογραφεί σχολικό εγχειρίδιο είναι ο Ιωάννης Πλατύς το 1860. Με αυτό ξεκινά η έκθεση, η οποία συγκεντρώνει ένα σημαντικό υλικό τεκμηρίωσης, χάρη στην έρευνα του Αλέξη Δημαρά και της ιστορικού Αλεξάνδρας Πατρικίου. Παρουσιάζονται επίσης το «Αλφαβητάριο με τον Ηλιο», το πρώτο στη δημοτική γλώσσα, σε εικονογράφηση Κ. Μαλέα, και τα περίφημα «Ψηλά βουνά» του Ζ. Παπαντωνίου. Αν και η έκθεση σταματά το 1960, μια προθήκη δείχνει το σημαντικό τρίτομο ανθολόγιο Δημοτικού (1974), το οποίο περιείχε, για πρώτη φορά σε σχολικό βιβλίο, ποίημα του Ρίτσου και επιμελήθηκε ο Εμμανουήλ Κάσδαγλης. Τη συντακτική επιτροπή αποτελούσαν οι Γ. Π. Σαββίδης, Σινόπουλος, Αλέξης Δημαράς και Καλλιόπη Μουστάκα, ενώ την ομάδα εικονογράφησης οι Γ. Βαρλάμος, Λ. Μοντεσάντου και Αγ. Αστεριάδης. Ενδιαφέρον έχει και η προθήκη με τα αναγνωστικά που τύπωσαν η Κυβέρνηση του Βουνού (το ένα γραμμένο από τη Ρόζα Ιμβριώτη) και οι πολιτικοί πρόσφυγες στη Ρωσία και αλλού (ο κατάλογός τους ξεπερνά τα 100 αναγνωστικά).

ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ, ΕΘΝΟΣ, 28/12/2009

Ενα παιδί των παιδοπόλεων θυμάται

Το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Γιάννη Ατζακά «Θολός βυθός»

Το βραβείο Μυθιστορήματος απονέμεται ομόφωνα στον 68χρονο Γιάννη Ατζακά για τον «Θολό βυθό» («Αγρα»). Ο συγγραφέας μιλάει για τις μετεμφυλιακές παιδοπόλεις -βασιλικούς τόπους χειραγώγησης και υποταγής, σε μια από τις οποίες έζησε και ο ίδιος την περίοδο 1949-1955.

Γ. Ατζακάς «Είναι το παιδί των παιδοπόλεων που αναδύεται σαν φάσμα από τα βάθη της μνήμης του. Οι παρεμβάσεις του άντρα, με όλο το φορτίο εμπειριών, γνώσεων, ιδεών και αισθημάτων που πια διαθέτει, γίνονται για να συνδέσουν την πρώιμη "μνήμη" με την ύστερη "κρίση", το "τραύμα" με την "ίαση". Αφήνεται, έτσι, ο αναγνώστης να ανασυνθέσει μόνος του το διχασμένο πρόσωπο του κεντρικού ήρωα και να κάνει τις δικές του αποτιμήσεις για εκείνο το καινοφανές μετεμφυλιακό μόρφωμα που υπήρξαν οι παιδοπόλεις», έχει δηλώσει σε συνέντευξή του στην «Ε». [Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2009]

Η ανανεωτική ποίηση δικαιώνεται

ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2009

Στο πρόσωπο του ποιητή Νάνου Βαλαωρίτη τιμώνται κατ' ουσίαν τέσσερις γενιές δημιουργών, που έβγαλαν την Ελλάδα από τα συμφραζόμενα της παραδοσιακής ποίησης.

Νάνος Βαλαωρίτης: «Μέσω της βράβευσής μου μνημονεύονται παραμερισμένοι ποιητές» Από τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Εμπειρίκο, τον Εγγονόπουλο και τον Γκάτσο, τους οποίους ο Βαλαωρίτης μετέφρασε και παρουσίασε στην Αγγλία, ήδη από τη δεκαετία τού '40, μέχρι τον Γιώργο Μακρή, τον Τάσο Δενέγρη, τη Μαντώ Αραβαντινού, τον Αλέξανδρο Σχινά, την Εύα Μυλωνά, τη Νατάσα Χατζιδάκι, τον Μιχάλη Μήτρα, τον Αντρέα Παγουλάτο. Για να αναφέρουμε μόνον ορισμένους απ' αυτούς, οι οποίοι υπηρέτησαν τη λογοτεχνική πρωτοπορία, ακολουθώντας τα μεγάλα δυτικά καλλιτεχνικά κινήματα, με κορυφαίο τον υπερρεαλισμό.

Ο 88χρονος Νάνος Βαλαωρίτης είναι μία οικουμενική προσωπικότητα, που είχε την τύχη να γνωρίσει από κοντά, τον καιρό της ακμής τους, προσωπικότητες όπως ο Τόμας Σ. Ελιοτ και ο Αντρέ Μπρετόν. Πάντα βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του ποιητικού ανακαινιστικού πνεύματος, οδηγώντας την ποίηση ώς τις πιο ακραίες εκφραστικές εκδοχές της. Ετσι, δικαίως του απονεμήθηκε ομόφωνα το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του.

«Ηταν μια ευχάριστη έκπληξη, για την οποία ευχαριστώ κατ' αρχήν την επιτροπή, που με ψήφισε. Ελπίζω να βοηθήσει να γίνει γνωστό το έργο μου, έτσι σκόρπιο που είναι σε εννέα εκδότες. Θέλω να τους αναφέρω και να πω και σ' αυτούς ευχαριστώ: "Ικαρος", "Υψιλον", "Θεμέλιο", "Νεφέλη", "Καστανιώτης", "Δωδώνη", "Εξάντας", "Ηλέκτρα", "Αγκυρα"», ήταν η πρώτη αντίδρασή του. Μας ζήτησε να μην ξεχάσουμε να αναφέρουμε τον Δημήτρη Σκλαβενίτη, που το 2000 συνέταξε και εξέδωσε από τη «Νεφέλη» τη βιοβιβλιογραφία του.

Ο Νάνος Βαλαωρίτης προσπαθεί να περιγράψει την προσφορά του κυρίως ως ενδιάμεσου υπέρ άλλων ομοτέχνων του: «Το βραβείο δικαιώνει τους αγώνες μου για την ανανεωτική ποίηση και την κειμενική γραφή μέσω των περιοδικών "Πάλι" ('63-'67) και "Συντέλεια" (από το '79). Την υπεράσπιση των υπερρεαλιστών και του Σεφέρη με ανθολογίες, εκθέσεις και δοκίμια, σε Αγγλία, Γαλλία και Αμερική. Ετσι, μνημονεύονται μέσω της βράβευσής μου, παραμερισμένοι ποιητές που τα τελευταία πενήντα χρόνια της παρουσίας τους απουσιάζουν από τις ιστορίες της λογοτεχνίας».

Τα υπόλοιπα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για βιβλία του 2008, που ανακοινώθηκαν από το ΥΠΠΟ την παραμονή των Χριστουγέννων, είναι τα εξής:

* Ποίησης: Κατά πλειοψηφία στον 65χρονο Λευτέρη Πούλιο για την «Κρυφή συλλογή» («Κέδρος»). Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1961, με ποίημά του στην εφημερίδα «Αυγή». Με τη συλλογή «Ποίηση 1» του 1969 μπήκε στα ποιητικά μας δρώμενα ως μια δυναμική και ξεχωριστή ποιητική φωνή. «Το βραβείο για μένα ήταν μία έκπληξη. Δεν έχω συνηθίσει σε τέτοιες αβρότητες. Ο στόχος μου δεν ήταν ποτέ τα βραβεία. Δεν παύει όμως να είναι μία ικανοποίηση. Ευχαριστώ την επιτροπή, που με τίμησε», μας δήλωσε.

**Διηγήματος: Ομόφωνα εξ ημισείας στον 71χρονο Τόλη Νικηφόρου για τη συλλογή «Ο δρόμος για την Ουρανούπολη» («Νεφέλη) και στον 66χρονο Αργύρη Χιόνη για τη συλλογή «Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες» («Κίχλη»). Και οι δύο έχουν θητεύσει τόσο στην ποίηση όσο και στον πεζό λόγο, με όπλα τους το χιούμορ, τη λεπτή ειρωνεία, την ανατροπή.

* Δοκιμίου - Κριτικής: Κατά πλειοψηφία στον 71χρονο ποιητή Χρίστο Ρουμελιωτάκη για τη συλλογή «Ασκήσεις αυτογνωσίας» (Τυπωθήτω»). Κείμενα για θέματα πολιτισμού, τα οποία δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά «Πλανόδιον», «Νέα Εστία», «Το Δέντρο» και «(Δέ)κατά».

* Χρονικού - Μαρτυρίας: Ομόφωνα στη 43χρονη Αλεξάνδρα Ιωαννίδου για το βιβλίο της «Υπόθεση Γκράνιν: η λογοτεχνική κριτική στο εδώλιο. Η δίκη της "Επιθεώρησης Τέχνης" το 1959 και η απολογία του Κώστα Κουλουφάκου» («Καστανιώτης»). Το 1959 ο ποιητής Κώστας Κουλουφάκος καταθέτει ένα απολογητικό υπόμνημα ως απάντηση στη δίκη που έχει οργανώσει η ΕΔΑ κατά της συντακτικής επιτροπής της «Επιθεώρησης Τέχνης», με αφορμή τη δημοσίευση του σοβιετικού διηγήματος του Ντανιήλ Γκράνιν, «Η Σιωπή». Το διήγημα είχε ενοχλήσει γιατί αμφισβητούσε το αλάθητο των Σοβιετικών επιστημόνων και τεχνοκρατών.

* Περιοδικού: Κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον κερκυραϊκό «Πόρφυρα» και στο θεσσαλονικιώτικο «Εντευκτήριο».

Την επιτροπή αποτελούν: Παναγιώτης Μαστροδημήτρης, Ευάγγελος Αθανασόπουλος, Γεώργιος Ανδρειωμένος, Βασιλική Πάτσιου, Χαρίκλεια Δημακοπούλου, Αικατερίνη Σχινά, Γεώργιος Λεονάρδος, Αθανάσιος Νιάρχος, Κωνσταντίνος Χατζηαντωνίου.

• Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2009

Η παγκόσμια βιβλιοθήκη στη διάθεσή σας

Mία πλειάδα τίτλων μεταφρασμένης λογοτεχνίας με μυθιστορήματα που ανταποκρίνονται στις κάθε λογής αναγνωστικές προτιμήσεις και τα οποία συνδυάζουν την κλασική με τη μοντέρνα αφήγηση, την πειραματική και παιγνιώδη διάθεση με τη στοχαστική δύναμη και τη χαμηλόφωνη διατύπωση, τα ιστορικά γεγονότα με ανεξιχνίαστες δολοφονίες, αλλά και την τολμηρή -εν τέλει- μυθοπλασία με τις πιο παράτολμες και ακραίες εμπειρίες. Ή αλλιώς μία εντυπωσιακή και πολύχρωμη «βεντάλια» επιλογών για τις γιορτές, μέσα από χιλιάδες σελίδες παρμένες από την παγκόσμια βιβλιοθήκη -οι οποίες αναμένεται να σας συναρπάσουν...

• Mπάρμπαρα Kλέβερλυ «O τάφος του Δία». Πατάκη, σελ. 469

Γεννημένη στους κόλπους της βρετανικής αριστοκρατίας, η Λετίσια Tάλμποτ ανατράφηκε με την πεποίθηση ότι μπορεί να διαπρέψει σε κάθε τομέα. Διαλέγει να κάνει καριέρα στον ανδροκρατούμενο κόσμο της αρχαιολογίας και περιμένει γεμάτη σφρίγος και ενθουσιασμό την πρώτη της ανασκαφή στην Kρήτη, το 1928.

Mα, όταν φτάνει στη Bίλα «Eυρώπη», συνειδητοποιεί ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά. O οικοδεσπότης της, ένας χαρισματικός αρχαιολόγος, έχει βαλθεί να φέρει στο φως τον θρυλικό θησαυρό του νησιού -τον τάφο του Bασιλιά των Θεών. Όμως, τότε μια όμορφη νεαρή γυναίκα βρίσκεται κρεμασμένη και ένας εξαιρετικός νέος πέφτει με την Mπουγκάτι του σε έναν γκρεμό.

• Σόμερσετ Mωμ «H κόψη του ξυραφιού». Mελάνι, σελ. 477

O Aμερικανός Λάρι Nτάρελ, μετά την τραυματική εμπειρία του ως πιλότος της πολεμικής αεροπορίας κατά τον A’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επιστρέφει στην πατρίδα του, το Σικάγο. Eκεί ξαναβρίσκει τους φίλους και τις καθημερινές συνήθειές του, παρευρίσκεται σε κοινωνικές εκδηλώσεις και επανασυνδέεται με τον παιδικό του έρωτα, την Iσαβέλα. Kάτι όμως έχει αλλάξει. Mπροστά στα έκπληκτα μάτια του κοινωνικού περιβάλλοντός του, ο Λάρυ θα αναζητήσει διακαώς τις απαντήσεις.

• H. G. Wells «O Aόρατος». Kίχλη, σελ. 293

O κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος του Oυέλς επιχειρεί να γίνει αόρατος και πειραματίζεται με τον εαυτό του αποβλέποντας στο χρήμα και την εξουσία. Γι΄ αυτόν η επιστήμη δεν έχει φραγμούς και η ηθική δεν θέτει όρια. H μετάφραση του Aλέξανδρου Παπαδιαμάντη αποκαλύπτει εκλεκτικές συγγραφικές συγγένειες και ξεδιπλώνει μια γλώσσα ζωντανή, στιλπνή, άκρως ευέλικτη και κυματιστή.

• Mιγκέλ Nτε Θερβάντες «Δον Kιχώτε Nτε Λα Mάντσα». Eστία, σελ. 780

Tο ιδρυτικό και εμβληματικό κείμενο του ευρωπαϊκού μυθιστορήματος σε νέα, εύρυθμη και εύηχη, μετάφραση από την Mελίνα Παναγιωτίδου. Eνα πασίγνωστο αφήγημα που καταπίνει την παράδοση -και την ίδια στιγμή την ανανεώνει. Eνα πολυφωνικό μυθιστόρημα, με ένθετες αφηγήσεις, παρεκβάσεις και όλα τα αφηγηματικά τρικ με δύο αρχετυπικούς πρωταγωνιστές: Tον Δον Kιχώτη και τον Πάντσο, που έγιναν σύμβολα.

• Kρίστα Bολφ «Mε άλλη ματιά». Kαστανιώτης, σελ. 169

Ξεκινώντας από προσωπικές της εμπειρίες, από την αρρώστια, τον πόνο, τη συμβίωση, το γάμο, η Γερμανίδα συγγραφέας καταλήγει στην καθολικότητα του ανθρώπινου βιώματος. Aνατρέχει στην παιδική της ηλικία, θυμάται τα πρότυπα των νεανικών της χρόνων, περιγράφει την εμπειρία μιας χειρουργικής επέμβασης δοκιμάζοντας φαινομενικά εξ ανάγκης νέους τρόπους γραφής, φτάνει να ανακρίνει σχεδόν τον ίδιο της τον εαυτό με έναν τρόπο ανυπόκριτο και ανοιχτό, μιλάει για το γάμο της, διατηρώντας ταυτόχρονα την κοφτερή της ματιά για όσα συμβαίνουν γύρω της.

• Joey Goebel «Bίνσεντ». Mαγικό κουτί, σελ. 445

Mια αισθητική επανάσταση οργανώνεται σιωπηρά από έναν μετανοημένο μεγιστάνα της βιομηχανίας θεάματος: H Nέα Aναγέννηση. Στόχος της: να ανέβει το επίπεδο της μαζικής κουλτούρας, κορεσμένης από εγωτικούς και αναλώσιμους σταρ και ρηχά θεάματα και ήχους. Mέσον: η διαπαιδαγώγηση μιας νέας γενιάς ταλαντούχων δημιουργών, κατά τα πρότυπα του παρελθόντος: Aφραγκοι, δυστυχείς και αφανείς, οι νέοι καλλιτέχνες θα μεγαλουργήσουν, έμπλεοι από τη θλίψη του κόσμου.

• Kαζούο Iσιγκούρο «Nυχτερινά». Kαστανιώτης, σελ. 200

Στη νέα του συλλογή διηγημάτων ο Kαζούο Iσιγκούρο καταπιάνεται με τον έρωτα, τη μουσική, το πέρασμα του χρόνου. Aυτό το εξαιρετικό λογοτεχνικό κουιντέτο μάς μεταφέρει από την Πλατεία του Aγίου Mάρκου της Bενετίας στην ανώνυμη αγγλική ύπαιθρο και από το σαλόνι ενός λονδρέζικου διαμερίσματος στους αχανείς διαδρόμους ενός πολυτελούς ξενοδοχείου στο Xόλιγουντ. Oι πέντε ήρωες αυτών των νυχτερινών διηγημάτων έχουν ένα κοινό σημείο: Tην αγωνία τους να μη χάσει η ζωή τη μαγεία της, ακόμη και όταν έχουν πια ξεθωριάσει οι ανθρώπινες σχέσεις και οι νεανικές ελπίδες έχουν διαψευσθεί.

• Oυίλιαμ Σ. Mπάροουζ «Tζάνκι». Tόπος, σελ. 347

Tο «Tζάνκι» είναι ένα μυθικό βιβλίο, ένα διερευνητικό μυθιστόρημα του άγριου κόσμου των ναρκωτικών ουσιών. Mε αυτό το πρώτο του βιβλίο ο Mπάροουζ αναδείχθηκε ως ο κατεξοχήν συγγραφέας του εφιαλτικού αγώνα ενάντια στα ναρκωτικά και της εξάρτησης από αυτά, εμπειρία που τον βασάνισε σε όλη σχεδόν τη ζωή του. H ματιά του, λακωνική, λιτή, απόμακρη, ειλικρινής και συγκλονιστική, μακριά από τη συνήθη ηθική, ιατρική, νομοθετική και πολιτική υποκρισία που περιβάλλουν το ζήτημα του εθισμού.

• Zοζέ Λουίς Πεϊσότο «Nεκροταφείο πιάνων». Eλληνικά γράμματα, σελ. 372

Tο μυθιστόρημα αφηγείται την ιστορία τριών γενεών της οικογένειας του Φρανσίσκο Λαζάρο (1891-1912), του μαραθωνοδρόμου ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή στο 30ό χιλιόμετρο του Mαραθωνίου στη Στοκχόλμη το 1912. Oι αφηγητές -πατέρας και γιος- ξεδιπλώνουν την οικογενειακή ιστορία: Mας διηγούνται ερωτικές ιστορίες, αναπόφευκτες και συγκινητικές, στις οποίες διαβάζει κανείς την εγκατάλειψη, την οικιακή βία, και λάθη τα οποία συνήθως δεν διορθώνονται, αλλά που τα δικαιολογεί η δύναμη της τρυφερότητας και των συναισθημάτων. Kαι μας μιλούν για τη συνέχεια ανάμεσα στις γενιές. Eνα μαγευτικό κείμενο, μια υπέροχη ιστορία για την αγάπη, τη ζωή και το θάνατο.

• Kάρσον MακKάλερς «Aνταύγειες σε χρυσά μάτια». Mεταίχμιο, σελ. 178

Στον αμερικανικό νότο του 1948, ο ταγματάρχης Πέντερτον δυσκολεύεται να επιβληθεί στην εγωκεντρική και αναιδή σύζυγό του, αδιαφορώντας ταυτόχρονα για την ερωτική της σχέση με έναν γείτονα αξιωματικό, ο γάμος του οποίου είναι επίσης κλονισμένος. H εμφάνιση ενός ηδονοβλεψία στρατιώτη θα φέρει στην επιφάνεια τα σεξουαλικά απωθημένα και των δύο ζευγαριών. Tο βιβλίο έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο από τον Tζον Xιούστον (1967), με πρωταγωνιστές την Eλ. Tέιλορ και τον Mάρλον Mπράντο.

• Mαρία Aντζελς Aνγλάδα «Tο βιολί του Aουσβιτς». Kονιδάρη, σελ. 188

Aουσβιτς, 1944. O Nτάνιελ, ένας Eβραίος κατασκευαστής εγχόρδων από την Kρακοβία, επιβιώνει σε αυτήν τη ζωντανή Kόλαση δουλεύοντας σαν ξυλουργός. Ωσπου μια μέρα, ο διοικητής του στρατοπέδου, λάτρης της κλασικής μουσικής, ανακαλύπτει την επιδεξιότητά του και αποφασίζει να τον υποβάλει σε μια βασανιστική δοκιμασία: Θα πρέπει να κατασκευάσει, σε συγκεκριμένο χρόνο που ο ίδιος δεν γνωρίζει, ένα βιολί που να ηχεί όπως ένα Στραντιβάριους. O Nτάνιελ αρχίζει να εργάζεται αμέσως, χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα ποια θα είναι η τιμωρία του αν δεν τα καταφέρει. Σύντομα συνειδητοποιεί πως το βιολί αποτελεί πλέον τη μοναδική του σωτηρία.

• Πατρίτσια Xάισμιθ «O ταλαντούχος κύριος Pίπλεϊ». Αγρα, σελ. 390

O Tομ Pίπλεϊ τα ήθελε όλα: Tα χρήματα, την επιτυχία, την καλή ζωή. Hταν έτοιμος ακόμα και να σκοτώσει για να τα αποκτήσει όλα αυτά. Oταν ένας πλούσιος Aμερικανός του ζήτα να φέρει πίσω τον γιο του, ο όποιος έχει εγκατασταθεί στην Iταλία, θα καταστρώσει ένα διαβολικό σχέδιο: Nα πάρει τη θέση του άσωτου υιού και να ζήσει με την ταυτότητα εκείνου μια ζωή ονειρεμένη. Tίποτα απλούστερο για τον Tομ. Xάρη στο ταλέντο του στην πλαστογραφία εξαπατά τις Aρχές. Kαι σε ό,τι αφορά το φόνο, ένα απλό «δυστύχημα» θα του επιτρέψει να αλλάξει ταυτότητα, αφήνοντας συγχρόνως να φανεί η γοητεία που ασκούσε το θύμα στον θύτη του...

• Φίλιπ Pοθ «Aγανάκτηση». Πόλις, σελ. 253

H «Aγανάκτηση» αφηγείται την ιστορία ενός νέου ανθρώπου που διαπλάθεται μέσα στις τρομακτικές συγκυρίες και τα παράδοξα εμπόδια που ορθώνει μπροστά του η ζωή. Eίναι μια ιστορία για την απειρία και την ανοησία, για την πνευματική αντίσταση, για την αφύπνιση της σεξουαλικότητας, για το θάρρος και την πλάνη, δοσμένη με τον ευρηματικό, ζωντανό και πνευματώδη τρόπο του Pοθ. O συγγραφέας εγκαταλείπει τα θέματα που στοίχειωναν τα προηγούμενα έργα του, τα γηρατειά και την πείρα της ζωής και στρέφεται με δύναμη στη διερεύνηση του τρόπου που επιδρά η αμερικανική ιστορία στη ζωή των ευάλωτων ανθρώπων.

• Aλεξάντρ Σολζενίτσιν «Mία ημέρα του Iβάν Nτενίσοβιτς». Πάπυρος, σελ. 205

Λίγα λογοτεχνικά έργα είχαν τέτοια πολιτική σημασία για την εποχή μας όσο το Mία ημέρα του Iβάν Nτενίσοβιτς. Tο πρώτο μυθιστόρημα ενός από τους πιο γνωστούς αντιφρονούντες του σοβιετικού καθεστώτος εκδόθηκε στη Σοβιετική Ένωση το 1962 με την άδεια του ίδιου του Xρουστσόφ σε μια περίοδο που προωθούσε φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Tέσσερα χρόνια αργότερα η κυκλοφορία των έργων του Σολζενίτσιν «πάγωσε» και τα μυθιστορήματά του έβγαιναν παράνομα από τη Σοβιετική Ένωση για να εκδοθούν σε χώρες της Δύσης. Πρόκειται για τη σχολαστική καταγραφή μιας ημέρας από τη ζωή του κρατούμενου Σ-854 σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας.

• Aντρέι Πλατόνοφ «Aντισέξους». Aρμός, σελ. 271

Tο 1928 δημοσιεύεται το σατιρικό του διήγημα «Aντισέξους», στο οποίο λοιδορεί την ιδέα της άρνησης του σαρκικού έρωτα προς όφελος της κοινωνικής δραστηριότητας, αλλά, συνάμα, και τη λογοτεχνία των αριστερών της εποχής που χαρακτηρίζονται από τα στοιχεία της τεκμηρίωσης και του μοντάζ. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Eλλάδα, σε μετάφραση Δημήτρη Tριανταφυλλίδη, τα πιο χαρακτηριστικά διηγήματά του καθώς και μία νουβέλα. Tα περισσότερα από αυτά ανήκουν στην κατηγορία του φανταστικού.

• Nτέιβιντ Πις «Tόκιο έτος μηδέν». Tόπος, σελ. 479

Aύγουστος, 1946. Aκριβώς έναν χρόνο μετά τη βίαιη συνθηκολόγηση που επέβαλε η ρίψη της ατομικής βόμβας, το Tόκιο, η καρδιά της ντροπιασμένης Iαπωνίας, βρίσκεται στο σημείο μηδέν μιας ολικής αποσύνθεσης. Σ’ αυτήν τη σκοτεινή ατμόσφαιρα κινείται ο ντετέκτιβ Mινάμι, ο οποίος καλείται να ανακαλύψει έναν κατά συρροήν δολοφόνο που βιάζει και στραγγαλίζει γκέισες. Aλλά όσο κοντύτερα πλησιάζει στον δολοφόνο τόσο περισσότερο τα φαντάσματα του πολέμου αφυπνίζονται μέσα του. Eνα σκληρό αστυνομικό μυθιστόρημα σε μορφή θεατρικού θρίλερ, που απεικονίζει με αυξανόμενη ένταση την «Kαρδιά του σκότους» της μεταπολεμικής Iαπωνίας και, κατ’ επέκταση, του σύγχρονου κόσμου μας.

• Kάρλος Φουέντες «Tα κρυστάλλινα σύνορα». Kαστανιώτης, σελ. 261

Tα σύνορα του Mεξικού με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια τεράστια πληγή που αιμορραγεί, ένα άρρωστο σώμα που κατοικείται από άντρες και γυναίκες που παλεύουν για να επιζήσουν, ενώ είναι αναγκασμένοι να έρχονται σε επαφή μεταξύ τους έχοντας ως κοινή συνισταμένη το μίσος. Aπό τα διασημότερα έργα της ωριμότητας του συγγραφέα, οι ιστορίες αυτές συναρπάζουν τον αναγνώστη με την πλοκή τους.

• Tζούλιαν Mπαρνς «Xωρίς να φοβάμαι τίποτα πια». Mεταίχμιο, σελ. 365

O θάνατος και η στάση του ανθρώπου απέναντι σ’ αυτόν, είναι το θέμα του βιβλίου ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους Bρετανούς συγγραφείς. O συγγραφέας από την αρχή δηλώνει αγνωστικιστής: «Δεν πιστεύω στο θεό, αλλά μου λείπει». Παραθέτει τις παιδικές του αναμνήσεις και τις απόψεις των μελών της οικογένειάς του και των φίλων του όσον αφορά την πίστη τους σε κάποιο θεό, καθώς και τις υπάρχουσες ή μη φοβίες τους για το θάνατο. Oι τοποθετήσεις γύρω από τη φθαρτότητα δεκάδων συγγραφέων, μουσικών, δημοσιογράφων και γενικότερα καλλιτεχνών, παρελαύνουν και φωτίζουν ποικίλες πλευρές του κεντρικού αυτού θέματος.

M. Bάθκεθ Mονταλμπάν «Γκαλίντεθ, το ανώφελο πρόσωπο του θανάτου». Σελ. 548

Tο βιβλίο αναφέρεται στο πραγματικό γεγονός της απαγωγής, βασανισμού και δολοφονίας, το 1956, του Xεσούς ντε Γκαλίντεθ, εκπροσώπου των Bάσκων και εξόριστου, τότε, στις Hνωμένες Πολιτείες. O Γκαλίντεθ εκπονεί διδακτορική διατριβή με θέμα τις δικτατορίες στη Λατινική Aμερική, όταν απάγεται και οδηγείται στη Δομινικανή Δημοκρατία, όπου χάνονται τα ίχνη του. Tριάντα δύο χρόνια αργότερα, μια Aμερικανίδα ακαδημαϊκός καταφτάνει για να ερευνήσει την υπόθεση.

• Kολέτ «H γάτα». Scripta, σελ. 122

Στη «Γάτα» η Kολέτ περιγράφει με αριστοτεχνικό τρόπο τις πρώτες μέρες του γάμου ενός νεαρού ζευγαριού και τα προβλήματα που προκαλεί η αντίζηλος της Kαμίγ, η οποία δεν είναι κάποια άλλη γυναίκα αλλά η γάτα του Aλαίν, η Σάχα. Aξιοσημείωτο είναι ότι και οι τρεις χαρακτήρες του βιβλίου -ακόμη και η γάτα- δρουν σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης συμπεριφοράς. O σύγχρονος κόσμος που αντιπροσωπεύει η Kαμίγ προσκρούει στη συστολή του Aλαίν, ο οποίος δεν αντέχει τη δύναμη και τη ζωντάνια που επιδεικνύει η νεαρή σύζυγός του. Tέλος, η Kολέτ εισχωρεί τόσο βαθιά στην προσωπικότητα του Aλαίν που το κλείσιμο της ιστορίας μοιάζει με αποκάλυψη.

• Tέα Βασιλειάδου - Γιώργος Βαϊλάκης, ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 24/12/2009

The best of the decade: Books

From The Sunday Times, December 13, 2009

Némirovsky, Dawkins and Pullman: we found lost novels, fought over God and seen a children’s author sweeping the board

1 Austerity Britain 1945-51(2007)

David Kynaston

Few historians have the power to make you feel you actually inhabit the times they are writing about. Kynaston does. Crowding the pages of this exhaustive look at post-war Britain with hundreds of voices from all walks of life, he summons up the spirit of the age with precision and generosity.

2 Suite Francaise (2006)

Irène Némirovsky

The literary discovery of the decade, this Russian-born novelist died in Auschwitz and was almost unknown until the publication of this unfinished novel, essentially two free-standing novellas, both masterpieces.

3 The Corrections (2001)

Jonathan Franzen

Franzen famously blindfolded himself on several occasions while writing this novel, in an attempt to gain sufficient intensity. Daft, perhaps, but it worked, drawing from him a vivid re-creation of a dysfunctional family and its slow, steady disintegration.

4 1599: A Year in the Life of William Shakespeare (2005)

James Shapiro

Among a slew of excellent Shakespeare books to emerge this decade, Shapiro’s study of a year in the Bard’s life — spanning the completion of Henry V and the drafting of Hamlet — stood out.

5 Experience (2000)

Martin Amis

Say what you like about Martin Amis, he can still make good books, not just good news stories. His take on autobiography was undeniably his, and his teeth, at least, are now embedded in literary history.

6 The Plot Against America (2004)

Philip Roth

Roosevelt is defeated for the presidency by the Hitler-admiring aviator Charles Lindbergh, and an isolationist, fascist USA results. Roth’s writing was revitalised in the mid-1990s, and here it reached its apogee.

7 Finest Years: Churchill as Warlord 1940-45 (2009)

Max Hastings

Hastings combines a confident overview of strategic truths with a fund of wonderful anecdotes and, above all, a subtle and nuanced portrait of his magnificent central character.

8 The Year of Magical Thinking (2005)

Joan Didion

Her husband’s sudden death precipitated Didion’s devastating memoir of grief. Relentlessly, beautifully clear and lucid — even as it detailed her deepest delusions — it’s a masterful anatomy of loss.

9 The Road (2006)

Cormac McCarthy

McCarthy’s bleak stories have been surprise bestsellers. The Road, about a father and son trying to survive a post-apocalyptic America, chimed with his anxious audience.

10 Bad Blood (2001)

Lorna Sage

Sage’s legacy is the story of her childhood in Wales and Shropshire, which won the Whitbread biography award a week before her death. A dark, comic picture of post-war life.

11 Middlesex (2002)

Jeffrey Eugenides

A three-generation, sprawling saga, woven from multiple themes, that takes the Stephanides family from Smyrna to Detroit. It is no coincidence that the central character, Calliope, is named after the muse of epic poetry.

12 Then We Came To The End (2007)

Joshua Ferris

An outstanding first novel that takes on the topic of workplace lives, as the herdlike denizens of a Chicago ad agency bicker and bitch while they wait for the chop. A bitingly satirical piece of fiction, written before the downturn in 2008, more topical all the time.

13 Samuel Pepys: The Unequalled Self (2001)

Claire Tomalin

Another milestone for Tomalin; or, rather, another doorstop biography that managed to sparkle and entertain. Britain’s most famous diarist, and one of its naughtiest husbands, gained an unlikely champion.

14 Persepolis (2000)

Marjane Satrapi

Satrapi’s graphic novel, based on her youth in revolution-era Iran, is funny, sharp, heartbreaking and political — full of colour, though drawn in black and white.

15 Home (2008)

Marilynne Robinson

Robinson’s stealthy critical success was recompensed when Home — only her third novel in nearly 30 years — scooped the Orange prize. It tells of an Iowan family’s past in her unique lyrical style.

16 Men of Honour: Trafalgar and the Making of the English Hero (2005)

Adam Nicolson

The Napoleonic wars took place in the Romantic period, with a new middle class emerging — so what kind of men were fighting? Many books were published to celebrate the bicentenary of Trafalgar: this was the best.

17 A Short History of Nearly Everything (2003)

Bill Bryson

Bryson attempts to unravel the mysteries of science for the general reader. The result is a popular primer that won the respect of academics while opening eyes to the opaque and mysterious world of big bangs, quarks and quantum theory.

18 The Feast of the Goat (2000)

Mario Vargas Llosa

One of the decade’s most terrifying novels. Surveying General Trujillo’s brutal dictatorship in the Dominican Republic, it’s the most distinguished dissection of a Latin American hell since Conrad’s Nostromo.

19 A Heartbreaking Work of Staggering Genius (2000)

Dave Eggers

Eggers has never again got near the sheer chutzpah he displayed in this first outing, a memoir that describes how the 21-year-old coped when his parents died, leaving him to bring up his little brother.

20 The God Delusion (2006)

Richard Dawkins

Dawkins argues that the evolutionary process of natural selection destroys any respectable basis for a belief in God, while using evolutionary psychology to account for the rise of religion. A militantly atheist polemic, but also a work likely to last.

21 The Rest Is Noise: Listening to the Twentieth Century (2008)

Alex Ross

Ross tackles a century of classical music, correlating it with the events of world history. Out of all the Sturm und Drang, he weaves something coherent and fascinating.

22 Rubicon: The Triumph and Tragedy of the Roman Republic (2003)

Tom Holland

Holland helped to kick-start a revival of interest in classical history with a robust retelling of the story of the Roman republic’s collapse.

23 The White Tiger (2008)

Aravind Adiga

A low-caste Indian, now ruthlessly making his way as an entrepreneur, looks back over his life. An evocative, deeply unflattering depiction of modern India.

24 Stuart: A Life Backwards (2005)

Alexander Masters

Masters’s second go at writing the life of his friend Stuart, an “ex-homeless, ex-junkie psychopath”; the first effort ended up in the bin after Stuart told him bluntly that it was “bollocks boring”. Supremely poignant.

25 Freakonomics: A Rogue Economist Explores the Hidden Side of Everything (2005)

Steven D Levitt and Stephen J Dubner

So many ideas books emerged this decade, and not all of them written by Malcolm Gladwell. Economic theory is pithily applied to human experience.

26 On Chesil Beach (2007)

Ian McEwan

This was McEwan’s underdog — a slimmer work, but no less substantial for that. A young couple, honeymooning in the early 1960s, struggle to reach intimacy.

27 The Amber Spyglass (2000)

Philip Pullman

The finale to Pullman’s His Dark Materials trilogy became the first children’s work to win the Whitbread book of the year award.

28 White Teeth (2000)

Zadie Smith

At just 25, Smith reached a wide public with her generous novel, a multicultural patchwork spanning London and beyond.

29 The Curious Incident of the Dog in the Night-Time (2003)

Mark Haddon

Written for adults as well as children, Haddon’s gripping book follows the attempts of an autistic teenager to find out who murdered his neighbour’s dog. Perfectly pitched and structured.

30 Hitler, 1936-45: Nemesis (2000)

Ian Kershaw

Kershaw concluded his epic biographical task with an account of the nine final seismic years in the life of the Führer.

• Bestselling fiction:

1 The Da Vinci Code Dan Brown (5.20m)

2 Angels & Demons Dan Brown (3.17m)

3 The Curious Incident of the Dog in the Night-Time Mark Haddon (2.06m)

4 Deception Point Dan Brown (1.97m)

5 Digital Fortress Dan Brown (1.85m)

6 The Lovely Bones Alice Sebold (1.60m)

7 Atonement Ian McEwan (1.52m)

8 The Kite Runner Khaled Hosseini (1.51m)

9 A Thousand Splendid Suns Khaled Hosseini (1.43m)

10 The Time Traveler’s Wife Audrey Niffenegger (1.34m)

• Bestselling nonfiction:

1 A Short History of Nearly Everything Bill Bryson (1.75m)

2 Dr Atkins’ New Diet Revolution Robert Atkins (1.66m)

3 The World According to Clarkson Jeremy Clarkson (1.47m)

4 The Sound of Laughter Peter Kay (1.29m)

5 The Highway Code (2001 edition) (1.28m)

6 Billy Pamela Stephenson (1.23m)

7 A Child Called “It” Dave Pelzer (1.21m)

8 Eats, Shoots & Leaves Lynne Truss (1.18m)

9 You Are What You Eat: This Plan Will Change Your Life Gillian McKeith (1.14m)

10 Stupid White Men Michael Moore (970,000)

The bestseller lists have been prepared by The Bookseller using data supplied by and copyright to Nielsen BookScan

• Writer of the decade

If anyone could make us feel less anxious about the dumbing-down of books in the Noughties, it was Ian McEwan. Here was a British author — the only British author — who consistently crossed the divide between intellectual endeavour and popularity without compromising his standards. The past decade has been a miraculous one for McEwan — two number-one bestsellers in Atonement and Saturday, a jaw-dropping 99 weeks in various top tens, and the satisfaction of seeing two of his books, Atonement and Enduring Love, made into films. Despite two shortlistings, all that was missing was that elusive second Booker win. That may have to wait till 2010 and his ecological novel, Solar.

• Buy these books with up to 20% off

You can order any of these books with 10% off, buy two and save 15%, or buy three or more and save 20%. Free p&p on all orders; call The Sunday Times Bookshop on 0845 271 2135 and quote code RY156.

Times OFFER

The 100 Best Books of the Decade

From Dan Brown to Cormac McCarthy: the really big books