ΛΟΓΟΚΛΟΠΗ, σύνηθες φαινόμενο!

AFP/Getty Images

The Nobel literature laureate, Spain's Camilo Jose Cela, in 1989 at the ceremony in Stockholm

Γράφοντας για τους "δρόμους έμπνευσης" των δημιουργών πήγε η σκέψη σε διάφορες λογοκλοπές που κατά καιρούς αποκαλύπτονται κι όταν τις διαβάζουμε, απλώς κουνάμε το κεφάλι. Έχουν συμβεί ουκ ολίγες φορές και εν Ελλάδι και στην αλλοδαπή. Είναι "φρούτο" διεθνές η λογοκλοπή. Βεβαίως, στην εποχή μας, όλα έχουν ανακαλυφθεί και κανείς δεν περιμένει έναν δημιουργό είτε συγραφέα είτε ζωγράφο είτε μουσικό είτε οτιδήποτε άλλο να ανακλύψει νέους τρόπους γραψίματος ή νέες φόρμες ή νέους ρυθμούς, ήχους κ.λπ. Ο καθένας βάζει μια δική του πινελιά και πλασάρει το έργο του με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Εν πάση περιπτώσει είχαμε μάθει για τον μεγάλο - αφού έγινε και νομπελίστας (1989) - Ισπανό συγγραφέα Camilo José Cela [11 Μαϊου 1916 - 17 Ιανουαρίου 2002], για τον οποίο γράφτηκε ότι είχε "κλέψει" έναν λιγότερο γνωστό δημιουργό...

Στις 9 Ιουνίου 1999 διάβασα σε ξένες εφημερίδες ότι μια δασκάλα, ονόματι Carmen Formoso, στον ελεύθερο χρόνο της αποφάσισε να γράψει ένα μυθιστόρημα, το οποίο και έστειλε σ' ένα λογοτεχνικό διαγωνισμό [Planeta prize]. Φυσικά δεν είχε καμιά τύχη και το χειρόγραφο, της επεστράφη μερικούς μήνες αργότερα. Όταν όμως έμαθε ότι ο συγγραφέας Jose Camilo Cela πήρε το Βραβείο Planeta για το βιβλίο του La Cruz de San Andrés (Ο Σταυρός του Αγίου Ανδρέα), διαπίστωσε ότι αυτό το βιβλίο είχε τεράστιες ομοιότητες με το δικό της! Προχώρησε τότε σε υποβολή μηνύσεων κατά του τότε ηλικιωμένου για τη λογοκλοπή και κατά του εκδοτικού οίκου Planeta για την παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων. Δεν ζήτησε χρήματα, αλλά "ηθική αποζημίωση και επιστροφή αυτού που της έκλεψαν"! H Formoso υποστήριξε τότε ότι το μυθιστόρημα La Cruz de San Andres του Cela περιέχει πολυάριθμες ομοιότητες με το δικό της στο θέμα, την πλοκή, τους χαρακτήρες, τις ιστορικές στιγμές, τα ονόματα, τις τοποθεσίες και το κείμενο που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπάρχει κάτι αρκετά πέρα από τη σύμπτωση.

Ο Cela φυσικά αρνήθηκε κάτι τέτοιο και χαρακτήρισε υπερβολές τις αιτιάσεις τής Formoso και την αξίωσή της ως... αηδίες! Η Formoso είχε πει ότι αγόρασε το βιβλίο του Cela "σκεπτόμενη ότι θα μπορούσε να μάθει πολλά από αυτό". Και πρόσθεσε τότε: "Σχεδόν κόντεψα να πεθάνω από τον κλονισμό. Πώς θα έπειθα κάποιον ότι όντως με έκλεψε ο Cela"; Έγινε δικαστήριο, ο δικαστής κάλεσε ένα καθηγητή της Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης να αποφανθεί, αφού εξετάσει τα σημεία που "μοιάζουν" σύμφωνα με την μηνύτρια. Τελικά ο Cela αποδόθηκε "λευκός", αφού όλα όσα ισχυριζόταν η Formoso δεν ήσαν παρά... συμπτώσεις!

Να όμως που μετά από μερικά χρόνια το θέμα ξανάρχεται στην επικαιρότητα αφού ένας δικαστής ανακίνησε την υπόθεση και είναι χαρακτηριστικό αυτό που είπε ο γιος τής Formoso: "Οι ομοιότητες δεν μπορούν να είναι σύμπτωση, επειδή η μητέρα μου περιγράφει τη ζωή της σε εκείνο το μυθιστόρημα"! Όταν το 2002 ο Θέλα πέθανε, η δίκη δεν συνεχίστηκε αφού πλέον δεν υπήρχε για να υποστηρίξει τον εαυτό του. Ωστόσο, η φήμη του είχε υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά... Στο μεταξύ βγήκε κι ένας νεότερος ιστορικός [ο Pere Ysàs], ο οποίος μετά από σχετικές έρευνες διαπίστωσε ότι ο Θέλα υπήρξε φρανκικός και μάλιστα είχε δουλέψει ως μυστικός πράκτορας του δικτάτορα Φράνκο.