Wednesday, February 4, 2009

Ο ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΚΟΝΟΛΙ: «Στο πανεπιστήμιο δεν ξέρουν ούτε τον Σεφέρη»

«Επί 2.000 χρόνια  η μετάφραση δεν  είχε αίγλη ούτε  καλές αμοιβές. Τα  τελευταία τριάντα  χρόνια έγινε  κατανοητό ότι η  διάδοση ιδεών γίνεται  μέσω της μετάφρασης, η  οποία πλέον  αναγνωρίστηκε ως  επιστήμη», λέει ο  Ντέιβιντ Κόνολι

«Το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να είναι κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης» λέει ο μεταφρασεολόγος-μεταφραστής Ντέιβιντ Κόνολι, που πήρε πρόσφατα το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης

«O καημός μου είναι ότι στην Ελλάδα η μετάφραση αντιμετωπίζεται λιγάκι ερασιτεχνικά» λέει ο Ντέιβιντ Κόνολι, ο γνωστότερος και εγκυρότερος μεταφραστής της ελληνικής λογοτεχνίας στα αγγλικά. «Η μετάφραση χρειάζεται σπουδές και πρακτική άσκηση. Δεν είσαι μεταφραστής επειδή ξέρεις μια ξένη γλώσσα. Στις εφημερίδες όλοι δηλώνουν μεταφραστές - ως δεύτερη ιδιότητα. Λόγου χάρη, συγγραφέας και μεταφραστής. Κι εγώ τι είμαι; Μεταφραστής και μεταφραστής;».

Θα μπορούσε να δηλώνει... καθηγητής πανεπιστημίου και μεταφραστής. Αλλά δεν το κάνει, βέβαια, αφού και στο Πανεπιστήμιο- το Αριστοτέλειο- ως μεταφρασεολόγος βρίσκεται. Τον κάλεσαν πριν από μερικά χρόνια προσφέροντάς του κατευθείαν τη θέση του αναπληρωτή καθηγητή (Θεωρίας και Μεθοδολογίας της Μετάφρασης στο Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας), έχοντας κατά νου τη δημιουργία Τμήματος Μετάφρασης. Κάτι που δεν έχει γίνει ακόμα- πέραν του Ιονίου Πανεπιστημίου-, παρά το γεγονός ότι όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια διαθέτουν Τμήματα Μετάφρασης.

Το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για τη μεταφραστική εργασία του στον Εγγονόπουλο (από τα ελληνικά στα αγγλικά) το χάρηκε ιδιαίτερα. «Έχω μπει δέκα φορές στη short list των βραβείων αλλά το παίρνω πρώτη φορά. Είμαι περήφανος για αρκετές μεταφραστικές εργασίες: για την ανθολογία φανταστικής λογοτεχνίας (που βραβεύτηκε στην Αγγλία), για την ανθολογία σύγχρονου ελληνικού διηγήματος, για το ΄΄Καλούμενον ερωτικόν΄΄ του Γιώργη Γιατρομανωλάκηδύσκολο λόγω κρητικού ιδιώματος-, για τον Ελύτη, τη Δημουλά. Τον Εγγονόπουλο, πάντως, τον μετέφραζα επί δέκα χρόνια ως πράξη αγάπης, χωρίς να μου το παραγγείλει κανείς».

Στα σχεδόν 30 χρόνια που βρίσκεται στην Ελλάδα έχει μεταφράσει περίπου 35 βιβλία- είναι μεταξύ άλλων μεταφραστής και του Πέτρου Μάρκαρη, ο οποίος είναι «ο μόνος σύγχρονος Έλληνας συγγραφέας που πραγματικά κυκλοφορεί στο εξωτερικό». Αλλά δεν είναι ευχαριστημένος από τη συμβολή του ελληνικού κράτους στον χώρο του.
«Θεωρώ επίτευγμά μου ότι υπέταξα το προσωπικό μου ύφος στο ύφος των συγγραφέων που μετέφρασα, κάτι που φαίνεται ιδιαίτερα στις ανθολογίες»
«Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν διακοπεί από το υπουργείο Πολιτισμού οι επιχορηγήσεις των μεταφράσεων και κάποιοι μικρότεροι βρετανικοί εκδοτικοί οίκοι που θέλουν να μεταφράσουν ελληνική λογοτεχνία δεν μπορούν και ψάχνουν απεγνωσμένα ενισχύσεις. Στο πανεπιστήμιο προωθούμε και το θεωρητικό σκέλος των σπουδών- για να βγάλουμε μεταφρασεολόγους- και το πρακτικό- για να βγάλουμε μεταφραστές. Η θεωρία της μετάφρασης, άλλωστε, προκύπτει από την πρακτική και όχι το αντίστροφο. Το ενδιαφέρον μάλιστα είναι τρομερό. Το μάθημα της Μεθοδολογίας της Μετάφρασης το παρακολουθούν 160 φοιτητές. Αλλά δεν έχουμε διδακτικό προσωπικό. Ενώ υπάρχουν μεταφρασεολόγοι με διδακτορικά από το εξωτερικό, έρχονται στην Ελλάδα και κάνουν άσχετες δουλειές με 700 ευρώ. Προσωπικά ενδιαφέρομαι περισσότερο πλέον να μεταδώσω όσα έχω μάθει παρά να συνεχίσω τις μεταφράσεις».

Για τα μαθήματα στο ελληνικό πανεπιστήμιο, ο Ντέιβιντ Κόνολι παρατηρεί: «Μιλάω στους φοιτητές για νεοελληνική λογοτεχνία και δεν ξέρουν. Εκατόν πενήντα παιδιά δεν έχουν ακούσει ποτέ για τον Μένη Κουμανταρέα ή τον Σωτήρη Δημητρίου. Είναι απελπιστική η κατάσταση. Ζήτησα τις προάλλες να μου πουν έναν στίχο του Σεφέρη. Δεν ήξεραν ούτε καν έναν στίχο από τους μελοποιημένους του Θεοδωράκη. Τι κάνουν στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση;».
ΙΝFΟ: Η βραβευμένη ανθολογία του Νίκου Εγγονόπουλου «Ωραίος σαν Έλληνας/ Τhe beauty of a Greek» από τις Εκδόσεις Ύψιλον. Σύντομα και το βιβλίο του «Ο μεταφραστής και ο ποιητής, μια εκλεκτική συγγένεια».
«Οι ταραχές θα συνεχιστούν»

«Πολύ φοβάμαι ότι οι ταραχές θα συνεχιστούν και θα περάσουν και σε άλλες χώρες», λέει ο Ντέιβιντ Κόνολι αναφερόμενος στα πρόσφατα γεγονότα.

«Είμαστε στο αμήν, ιδεολογικά δεν υπάρχει τίποτα. Το θέμα βέβαια είναι να προσδιοριστούν τα αιτήματα. Θέλουν αλλαγή; Κι εγώ μαζί τους. Αλλά ποιο είναι το αίτημα; Όχι γενικώς αλλαγή χωρίς συγκεκριμένες προτάσεις. Το πρόβλημα νομίζω είναι πιο βαθύ. Οι δύο πρώτες γενιές μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο επωφελήθηκαν από μία ξέφρενη ανάπτυξη. Αλλά αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο. Πρέπει λοιπόν να μάθουμε να ζούμε με λιγότερα. Ζούμε σε πολύ υλιστική εποχή, το βλέπεις ακόμη και στη λογοτεχνία με τα λάιφ στάιλ μυθιστορήματα. Αλλά η νέα γενιά βλέπει τι είχαμε εμείς και καταλαβαίνει ότι δεν θα το έχει».

Εφτά επιλογές

●«Το ημερολόγιο του αθέατου Απριλίου», «Τα ελεγεία της οξώπετρας» του Οδυσσέα Ελύτη ●«Η εφηβεία της λήθης» της Κικής Δημουλά ●«Άμυνα ζώνης», «Ο Τσε αυτοκτόνησε» του Πέτρου Μάρκαρη ●Ανθολογία σύγχρονου ελληνικού διηγήματος «Αngelic & Βlack» ●«Ωραίος σαν Έλληνας» του Νίκου Εγγονόπουλου
  • Του Μανώλη Πιμπλή, ΤΑ ΝΕΑ: Τρίτη 3 Φεβρουαρίου 2009

No comments: