ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΕΒΡΟ. Βελτίωσαν τις βιβλιοθήκες, δεκαπλασίασαν τους αναγνώστες

• Του Μανώλη Πιμπλή

• ΤΑ ΝΕΑ: Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου 2010

• Δεκαετές πρόγραμμα για τον εκσυγχρονισμό των βιβλιοθηκών οδήγησε σε δεκαπλασιασμό των αναγνωστών. Σε διαγωνισμό δε βραβεύτηκε έκθεση για μια πλημμύρα που έφερε κοντά χριστιανούς και μουσουλμάνους

Το 1996, οι μισές από τις βιβλιοθήκες του Νομού Έβρου ήταν μόνο κατ΄ όνομα βιβλιοθήκες. Επρόκειτο για δωμάτια 2Χ3 ή για υπόγεια χωρίς τηλέφωνο, με στοιβαγμένα τα βιβλία, βιβλία που μάλιστα δεν είχαν καν επιλεγεί, αλλά είχαν τυχαία βρεθεί εκεί, χωρίς εξοπλισμό, χωρίς ωράριο λειτουργίας, με απλήρωτους και ανασφάλιστους βιβλιοθηκάριους και με την επιλογή των βιβλίων να γίνεται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τα εγγεγραμμένα μέλη των βιβλιοθηκών εκείνη την εποχή ήταν 2.781, δηλαδή το 1,93% του πληθυσμού. Σήμερα, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Οι βιβλιοθήκες στον Έβρο έχουν περίπου 33.000 μέλη, που αντιστοιχούν στο 23,18% του πληθυσμού του νομού. Το 2009, τις επισκέφθηκαν 123.000 άνθρωποι που δανείστηκαν 119.000 βιβλία. Τι οδήγησε σε αυτή τη θεαματική αλλαγή;

Όλα άρχισαν με μία επίσκεψη της πεζογράφου Μάρως Δούκα στον Έβρο, το 1996. Στην επιστροφή της, η Χανιώτισσα συγγραφέας έριξε την ιδέα, στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, ενός προγράμματος για την ενίσχυση των βιβλιοθηκών και της ανάγνωσης στον ακριτικό νομό. Το ΕΚΕΒΙ το έβαλε μπροστά, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή του υπουργείου Πολιτισμού και τη θετική στάση τής Νομαρχίας Έβρου. «Στόχοι του προγράμματος», λέει η συντονίστριά του Αθανασία Χρυσανίδου, «ήταν: σύγχρονες, ελκυστικές βιβλιοθήκες, επαγγελματικά επαρκείς βιβλιοθηκάριοι, συνεχής ανανέωση και εμπλουτισμός των συλλογών και τέλος βιβλιοθήκες με αναγνώστες», κάτι που σημαίνει «δραστηριότητες με στόχο την προώθηση της ανάγνωσης και τη γνωριμία της βιβλιοθήκης με το κοινό».

Σήμερα, στον Νομό Έβρου λειτουργούν δώδεκα δημοτικές βιβλιοθήκες με την αναγκαία υποδομή, ενώ παράλληλα υπάρχουν πολλές ακόμη που προέκυψαν από τη λειτουργία λεσχών ανάγνωσης. Η κύρια χρηματοδότηση του προγράμματος έγινε από το υπουργείο Πολιτισμού με 58.694 ευρώ ανά έτος, από τη Νομαρχία Έβρου με 29.347 ευρώ ανά έτος και από το ΕΚΕΒΙ με 146.000 ευρώ για τα δύο πρώτα χρόνια.

Δύο βιβλιοαυτοκίνητα δανείζουν βιβλία στον Στρατό και σε απομακρυσμένα σχολεία και δύο κινητές βιβλιοθήκες στα Νοσοκομεία Αλεξανδρούπολης και Διδυμοτείχου

Η πλημμύρα που ένωσε τις θρησκείες

Σε διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος με θέμα «Ζω στον Νομό Έβρου, γράφω τη δική μου ιστορία», το πρώτο βραβείο πήρε το κείμενο της μαθήτριας της Γ΄ Γυμνασίου Γεωργίας Τοκαμάνη «Τη νύχτα που πλημμύρισε το ποτάμι». Γράφει, μεταξύ άλλων:

«Κατοικώ δίπλα στο ποτάμι, μα η γειτονιά μου δεν μου άρεσε καθόλου. Είχα, βλέπετε, την ατυχία να γειτονεύω με τους "άλλους". Ανθρώπους με διαφορετική καταγωγή, διαφορετική γλώσσα, θρησκεία, πολιτισμό.

Πόσο θύμωνα όταν τους άκουγα να μιλάνε και δεν καταλάβαινα τι έλεγαν. Τι σχέση είχα εγώ μ΄ αυτούς; Δεν ήθελα να παίζω με τα παιδιά τους. Τους γύριζα την πλάτη (...)

Ώσπου μια μέρα, άνοιξαν οι καταρράκτες του ουρανού. Οι δρόμοι έγιναν ρυάκια που γρήγορα βρήκαν τον δρόμο για το ποτάμι. Η στάθμη του ανέβαινε.

Θ΄ αντέξουν τα φράγματα; Πιο πέρα ο Έβρος, μοναχικός και φαρμακωμένος, ξεχείλιζε την οργή του και στις δυο πλευρές που του γύριζαν την πλάτη χρόνια τώρα. (...)

Στις οκτώ το βράδυ, δυνατά χτυπήματα ακούστηκαν στην πόρτα μας. Ένας αστυνομικός έβαλε τέλος στις ελπίδες μας.

- Εκκενώστε αμέσως το σπίτι. Το ανάχωμα υποχώρησε. Φύγετε, φύγετε, φύγετε χωρίς καθυστέρηση. Σε πέντε λεπτά εγκαταλείπαμε το σπίτι. Αλλόφρων και η μελαχρινή γειτόνισσα, με τη φαρδιά βράκα, φώναζε στη γλώσσα της τα πέντε παιδιά της.

Όλοι μαζί κατευθυνθήκαμε σ΄ ένα κοντινό υπερυψωμένο σημείο, όπου δεν κινδυνεύαμε.

Δεν το σήκωνε η καρδιά μας να απομακρυνθούμε πολύ από τα σπίτια μας που σιγά σιγά άρχιζαν να πλημμυρίζουν. Εφιάλτης. Και τότε, μέσα στο σκοτάδι της βροχερής νύχτας, εγένετο φως... Και είδα. Είδα την ίδια απόγνωση στα μάτια των δύο μανάδων. Τον ίδιο τρόμο μπροστά στο κακό.

Και τότε κατάλαβα. Δεν ήταν "άλλοι". Ίδιοι ήμασταν. Άνθρωποι. Τι σημασία είχε με ποιο όνομα επικαλούνταν τον Θεό τους; Τι σημασία είχε που η γλώσσα τους ήταν διαφορετική; Η γλώσσα της καρδιάς είναι ίδια.

Η σταγόνα που κύλησε στο μάγουλό μου δεν ήταν απ΄ τη βροχή. Ήταν ένα λυτρωτικό δάκρυ αγάπης για τους ανθρώπους που μοιράζονταν μαζί μας την κακιά στιγμή. Το συνομήλικό μου μουσουλμανάκι ξεχώρισε το λαμπερό δάκρυ. Άπλωσε το κοκαλιάρικο, μελαψό χεράκι του και μ΄ άγγιξε απαλά.

- Μην κλαις, μου είπε.

Κι εγώ δεν τραβήχτηκα (...)».

Κι αυτοί υπογράφουν... κατά της απόλυσης από την "Αγρα" του Ντίνου Παλαιστίδη

"Μία απόλυση στο χώρο του βιβλίου δεν μπορεί παρά να αφορά όλους όσοι εργάζονται στο χώρο, είτε ως μισθωτοί είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Η απόλυση του Ντίνου Παλαιστίδη από τις εκδόσεις Άγρα, μας βρίσκει αλληλέγγυους στον αγώνα του για ανάκληση της απόφασης του εκδότη Στ. Πετσόπουλου. Η επί ένα χρόνο προσπάθεια του συναδέλφου να έρθει σε συνεννόηση με τον εργοδότη, προκειμένου να ικανοποιηθεί το αίτημά του για αλλαγή της σύμβασης εργασίας του, αν μη τι άλλο θα έπρεπε να προκαλέσει το ενδιαφέρον τού κ. Πετσόπουλου και όχι την απόλυση του εργαζόμενου. Η θετική γνωμοδότηση της Επιθεώρησης Εργασίας υπέρ του Ντίνου Παλαιστίδη είναι μία επιπλέον ένδειξη της δίκαιης απαίτησής του. Οι εργαζόμενοι στο χώρο των εκδόσεων, στο πλαίσιο της δράσης μας για την προάσπιση των δικαιωμάτων όλων των εργαζομένων και για την προώθηση και προστασία εργασιακών συνθηκών σεβασμού και αξιοπρέπειας, εκφράζουμε τη συμπαράστασή μας στον απολυμένο και τασσόμαστε υπέρ της επαναπρόσληψής του με σύμβαση αντίστοιχη των καθηκόντων του."

• Υπογράφουν:

Νατάσα Παπαδοπούλου, μεταφράστρια-επιμελήτρια κειμένων, Βενετία Καίσαρη, διορθώτρια – επιμελήτρια εκδόσεων, Φίλια Μπουγιούκου, επιμελήτρια εκδόσεων, Αντωνέτα Κώτση, επιμελήτρια κειμένων, Βίκυ Ιακώβου, Αλέκα Πλακονούρη, επιμελήτρια εκδόσεων, Όλγα Πατρουνόβα, μεταφράστρια, Δημοσθένης Κερασίδης, επιμελητής εκδόσεων, Ζωή-Αύρα Πανταζή, κειμενογραφία-επιμέλεια, Αλίκη Πιστεύου, μεταφράστρια, Γιώτα Σαλτάρη, Μιχάλης Μάτσας, Νίκος Κούρκουλος, μεταφραστής, Σπύρος Μαρκέτος, Μιχάλης Λαλιώτης, Γιώργος Κασαπίδης, Επαμεινώνδας Σκαρπέλης, Παντελής Παπαδόπουλος, μεταφραστής-διερμηνέας, Χριστίνα Ντεμίρη, φιλόλογος, Πρόδρομος Αβακουμίδης, Γιώργος Καράμπελας, μεταφραστής, Πάνος Αγγελόπουλος, μεταφραστής, Έφη Γιαννοπούλου, μεταφράστρια-επιμελήτρια εκδόσεων, Τούλα Σιετή, μεταφράστρια, Βασίλης Μπαμπούρης, εκπαιδευτής μεταφραστών – μεταφραστής, Ελευθερία Παπουτσάκη, φιλόλογος-επιμελήτρια εκδόσεων, Κων/να Τριανταφυλλοπούλου, μεταφράστρια, Χρυσούλα Μητσοπούλου, εκπαιδευτικός-μεταφράστρια, Δήμητρα Σταφυλιά, μεταφράστρια, Στρατής Μπουρνάζος, διορθωτής, Βάσω Γιαννακοπούλου, εκπαιδευτικός-μεταφράστρια, Σπύρος Τσούγκος, εκπαιδευτικός-μεταφραστής.

Μια ποιήτρια εξομολογείται. Η Κική Δημουλά...

Η Κική Δημουλά μιλάει για τον έρωτα, τον θάνατο και την ποίηση σ' ένα ντοκιμαντέρ της Κατερίνας Πατρώνη

• Της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ, Επτά, Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2010

«Δεν μου ήταν ποτέ εύκολο να συνεννοηθώ με άνθρωπο. Ούτε μπορούσα να καταλάβω γιατί οι άνθρωποι ήταν τόσο διαφορετικοί από εμένα. Αυτό βέβαια ήταν πολύ αφελές από τη μεριά μου, αλλά και πολύ χρήσιμο. Γιατί με είχε σε μια μόνιμη ταραχή, σε μια διαρκή διαμαρτυρία και σ' ένα πολύ γόνιμο παράπονο... Από την άλλη, είχα μια ευγένεια η οποία με κατέστρεψε απολύτως! Εμπόδισε δηλαδή τη ζωή μου να πάρει το δρόμο της. Υπέμεινα πράγματα τα οποία δεν έπρεπε να υπομείνω, με το αιτιολογικό μιας ευγένειας ότι θα πίκραινα, ότι θα πείραζα, ότι θ' αναστάτωνα των άλλων τη ζωή. Αυτό ήταν μία ήττα. Καθαρή ήττα...».

«Μ' άρεσε τότε που ζούσε ο Αθως και πηγαίναμε διάφορες εκδρομές με το αυτοκίνητο. Ηταν από τις ιδανικές στιγμές. Το ότι υπάρχει ένας άλλος δίπλα σου, ότι ερήμην του σκέφτεσαι και δημιουργείς είναι πάρα πολύ σπουδαίο» εξομολογείται η Κική Δημουλά στην κάμερα της Κατερίνας Πατρώνη.

Τα λόγια ανήκουν στην Κική Δημουλά. Την πιο καταξιωμένη και την πιο δημοφιλή ελληνίδα ποιήτρια της εποχής μας, από το «παράπονο» και την «ήττα» της οποίας αναβλύζουν στίχοι με τη δύναμη που έχουν οι χρησμοί. Την ακαδημαϊκό που, σε λίγες μέρες, θα παραλάβει στο Στρασβούργο το φετινό Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας, εν αναμονή και μιας ανθολογίας του «Γκαλιμάρ», όπου θα συνυπάρχει με την Σαπφώ, την Μπράουνινγκ, την Ντίκινσον, την Αχμάτοβα, την Τσβετάγιεβα, την Σίλβια Πλαθ... Τι παραπάνω, άραγε, θα είχε να εξομολογηθεί για την τέχνη της, τον έρωτα, τον φόβο του θανάτου, απ' όσα διοχετεύει στο έργο της εξήντα χρόνια κοντά;

Η απάντηση κρύβεται στις «Συναντήσεις με την Κική Δημουλά» της Κατερίνας Πατρώνη. Μια συμπαραγωγή του «Περίπλου», του ΕΚΚ, της ΕΡΤ και του «Ικάρου» που -ελλείψει κινηματογραφικού νομοσχεδίου- απέχει από το επικείμενο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Ενα ωριαίο ντοκιμαντέρ χωρίς στολίδια, χωρίς μαρτυρίες τρίτων και μ' ελάχιστα εξωτερικά πλάνα, με την κάμερα προσηλωμένη στο πρόσωπο της ποιήτριας που, μ' ένα τσιγάρο μονίμως στο χέρι, μιλάει, στοχάζεται, ονειροπολεί.

«Πολύ γρήγορα», λέει η Πατρώνη, «ένιωσα μαζί της οικειότητα που μ' άλλους ανθρώπους μπορεί να διανύσεις μια ζωή και να μην την βρεις... Ηξερα ότι ήθελα να κάνω μια ταινία με τη Δημουλά, όχι για τη Δημουλά. Ηταν ένα πρόσωπο που πάντα με προκαλούσε να το ψάξω. Οι συναντήσεις μας ήταν σποραδικές σ' όλη τη διάρκεια του 2009, και οι κουβέντες μας, αμοιβαίες εξομολογήσεις για θέματα που ενδιαφέρουν και τις δυό μας». Γύρω στα Χριστούγεννα, η ταινία θα κυκλοφορήσει σε DVD από τον «Ικαρο». Κι ώσπου να προβληθεί στην Αθήνα, τον Απρίλιο, ιδού μιά γεύση από το περιεχόμενό της... ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Αντώνης Ζέρβας: Σέβομαι εκείνους που θέτουν ερωτήματα

• Μαυροειδής Σ.

Η ΑΥΓΗ: 21/02/2010

Λένε πως αν κάποιος συγγραφέας σε συγκινεί με το έργο του, καλό είναι να μην επιδιώξεις να τον γνωρίσεις από κοντά, καθώς τότε, είναι πολύ πιθανό ότι θα απογοητευτείς από τον χαρακτήρα του. Και αυτό διότι ο χαρακτήρας, όπως εύστοχα επισημαίνει κι ο Αντώνης Ζέρβας στην παρακάτω συζήτηση. «είναι αυτό που δεν εξαρτάται από σένα, που σε φέρει όπως η Παράδοση...

Η αλήθεια -για τον υπογράφοντα τουλάχιστον- είναι πως ο συγκεκριμένος χαρακτήρας είναι ο λόγος που έλκει τη συμπάθεια προς το πρόσωπό του Ζέρβα και λιγότερο το εκτεταμένο δοκιμιακό και ποιητικό του έργο. Για το έργο, άλλωστε, έχουν μιλήσει άλλοι, αρμοδιότεροι, προσδίδοντάς του δεσπόζουσα σημασία στα σύγχρονα ελληνικά γράμματα. Ας δούμε λοιπόν τον Αντώνη Ζέρβα μέσα από προσωπικά θραύσματα, από τα πάθη και τις εμμονές του. Όλα αυτά που μπορεί να φαίνονται αλλά δεν είναι καθόλου ασήμαντα, ούτε αλλότρια με το πνευματικό του εκτόπισμα.

Ο Μια συνομιλία με τον Αντώνη Ζέρβα με αφορμή (και) την έκδοση του συγκεντρωτικού τόμου "Οι Συλλογές: 1983-2006 - Ίνδικτος 2008

Η πολύπλοκη τεχνική πρόοδος απλοποιεί μέσω της αποτελεσματικότητας, και εδραιώνει νέες γνωστικές και αναγνωστικές συνήθειες που δεν είναι πάντα συμβατές με τη χρονοβόρο γραμματική καλλιέργεια. Έτσι, σε σύγκριση με άλλες εποχές, οι πνευματικές απαιτήσεις μειώνονται.

* Από το 1984 εργάζεσθε στη μεταφραστική υπηρεσία της ΕΟΚΕ, στις Βρυξέλλες. Πώς δεν φροντίσατε να μεταφρασθεί το έργο σας;

Καταρχάς υπάρχει διαφορά αντικειμένου. Τα έγγραφα των ευρωπαϊκών οργάνων είναι νομοθετικού και διοικητικού χαρακτήρα. Καθώς όμως αρκετοί συνάδελφοι επιδίδονται στη λογοτεχνική μετάφραση από την οποία και προέρχονται, δεν θα ήταν δύσκολο να βρω έναν καλό μεταφραστή. Αυτό όμως είναι δουλειά του εκδότη και της πολιτικής του. Όπως και να το κάνουμε, η ποίηση δεν είναι εμπορικώς μεταφράσιμο προϊόν, εκτός κι αν πρόκειται για ένα σπουδαίο έργο. Το σπουδαίο έργο πρέπει να φανεί πρώτα στη γλώσσα του, για να προσελκύσει το ενδιαφέρον του ξένου. Το να επιδιώκεις λοιπόν τη μετάφραση έργων σου μέσα στο εκδοτικό χάος των καιρών μας, μου φαίνεται γελοίο και πιο γελοίο ακόμη να υποβάλεις τον εαυτό σου στα συνακόλουθα μαρτύρια των δημόσιων σχέσεων. Όσοι επιμένουν στην ποίηση, πρέπει να συμφιλιωθούν με το περιθώριο.

* Δεν σας ενδιαφέρει, αυτά που γράφετε να γίνουν ευρωπαϊκό κτήμα και μάλιστα μέσα από μια έγκυρη, προσωπική μετάφραση;

Δεν σας κρύβω ότι το ερώτημα με βασάνισε, επειδή ζω πολλά χρόνια έξω. Γύρω στα 1987, σκέφθηκα να υιοθετήσω τα γαλλικά. Κατέληξα ότι δεν άξιζε τον κόπο. Ίσως γιατί είχα τη δυνατότητα να δημοσιεύω άνετα στον τόπο μου, πράγμα που δεν θα ήταν προφανές σε άλλη γλώσσα. Εκτός αυτού, η ηδονή μου ήταν και είναι το σώμα της ελληνικής γλώσσας με όλες τις δίπλες της: αρχαίες, ελληνιστικές, μεσαιωνικές, δημοτικές, λόγιες. Ανήκω σε μια γενιά που η σχέση της με τον χρόνο βρίσκεται στους αντίποδες των διαδικτυακών συνηθειών ανάγνωσης. Στην Ευρώπη σήμερα, η ποίηση δεν είναι μόνο δουλειά περιθωριακή, συγχέεται με το τραγούδι. Ποιος μπορεί να συναγωνισθεί τους αστέρες της ροκ, της ποπ κ.λπ.;

Ανέκαθεν άλλωστε, αισθανόμουν αμήχανος όταν με ρωτούσαν τι γράφω. Απαντούσα: αφηγήσεις και δοκίμια, για να αποφύγω τα μειδιάματα που προκαλεί η λέξη ποίηση. Θαυμάζω τους δικούς μας που αισθάνονται υπερήφανοι σαν τους αποκαλούν ποιητές. Το δικό μου πρόβλημα είναι ο ετεροχρονισμός ! Ζω στον εγκέφαλο της Ευρώπης, με το μυαλό στην Ελλάδα. Δηλαδή, ζω εκεί που προετοιμάζεται το μέλλον και φθάνει σ' εμάς με καθυστέρηση τουλάχιστον μιας δεκαετίας. Συλλαμβάνεις κάτι το οποίο δεν γίνεται αντιληπτό, διότι δεν υφίστανται οι προσλαμβάνουσες παραστάσεις.

Κι όταν εξασφαλισθούν, έχει πνιγεί από το δεδομένο. Αλλά και πνιγμένα, τα ερωτήματα εξακολουθούν να φωνάζουν: Τι είναι ο σύγχρονος Έλληνας εν σχέσει προς την Ευρώπη; Τι σημαίνει εκσυγχρονισμός του τόπου; Τι είδους ηθικό πρόβλημα προκύπτει από την ελευθερία του σεξ στις σχέσεις ενός ζεύγους; Γιατί πρέπει να σώσουμε τον πλανήτη; Αν αυτά δεν είναι ερωτήματα της ποίησης, τιί είναι η Ποίηση τότε;.

* Στην Ελλάδα, οι ομότεχνοί σας χωρίς να το ομολογούν δημόσια, σας χρεώνουν με μια υψηλή δόση αλαζονείας. Προκύπτει από το απείθαρχο του χαρακτήρα ή ο λόγος σας δεν είναι ίσως τόσο σημαντικός, όσο νομίζετε;

Ακούστε, η συγγραφή είναι μία συνεχής εναλλαγή κάθετων επάρσεων και πτώσεων. Δεν νομίζω να υπάρχουν πολλοί ταπεινοί στον χώρο των γραμμάτων. Το ζητούμενο είναι μια ορισμένη πνευματική εντιμότητα. Η έξωθεν μαρτυρία έχει μεγάλη σημασία, ιδίως όταν είναι έγκυρη, γιατί ησυχάζεις μέσα σου και δεν τρελαίνεσαι, αλλά δεν είναι απόλυτη προϋπόθεση. Τώρα, αν μπορείς να υποδεχθείς, έστω και μέχρις ενός βαθμού, την αξία του άλλου ή να παραδεχθείς τα λάθη σου, δεν είσαι αλαζών. Ο δήθεν ταπεινός όμως που αποβλέπει στα μεγαλεία αβρόχοις ποσί, μου φαίνεται σιχαμερός.

Η αλαζονεία μου έγκειται στο ότι δεν με κόφτει και πολύ, αν θα γίνω αρεστός, όχι μόνο γιατί πιστεύω σ' αυτό που κάνω, ίσως αυτή να 'ναι η τύφλα μου, αλλά και γιατί δεν περιμένω, ούτε επιδιώκω τίποτε περισσότερο από αυτό που κάνω, όταν με πνίγει η αμφιβολία. Ο άνθρωπος θα ζητά πάντα την αναγνώριση. Είναι αστείο όμως να θέλεις να αναγνωρισθείς ως τενίστας, επειδή παίζεις τένις. Έχω έναν διάσημο φίλο, ο οποίος σχολιάζει τα γραπτά όλων ανεξαιρέτως, εκτός από τα δικά μου. Μου λέει λοιπόν: « αυτό πρέπει να το εκτιμήσεις». Ε, λοιπόν, το εκτιμώ !

* Έχει αξία σήμερα η ποίηση;

Δεν έχει προφανώς τη χρηστική αξία που είχε, διότι έπαψε να είναι η ζυγαριά του βάρους των λέξεων και των εννοιών που διέπλαθαν τη συνείδηση. Παραμένει βέβαια μία αριστοκρατική ενασχόληση, όπως και τα γράμματα γενικότερα. Γι' αυτό άλλωστε διδάσκονται στα πανεπιστήμια των επίλεκτων. Το παράδοξο είναι ότι από τα ίδια πανεπιστήμια βγαίνουν τα golden boys και όσοι διαμορφώνουν τη σύγχρονη κοινή γνώμη. Έτσι γινόταν πάντα. Διάβαζες Ρεμπώ και γινόσουν επαναστάτης ή διπλωμάτης. Σήμερα, μπορεί να είσαι τραπεζίτης. Από πνευματική άποψη, όλα είναι ζήτημα ιεράρχησης. Και από ό, τι φαίνεται το Πνεύμα δεν ταυτίζεται πλέον με τα γράμματα. Εάν η τεχνολογία είναι γνήσια ενσάρκωση του Πνεύματος, τότε όλα, όσα πιστεύαμε, είναι απλώς αταβισμοί. Αλλά κανείς δεν ξέρει πού οδηγεί το Πνεύμα. Στα έργα επιστημονικής φαντασίας π.χ., ο άνθρωπος δεν έχει καμιά ανάγκη από ποίηση κ.λπ. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας τα απομνημονεύματα του Καζανόβα

ΑΠΕ

Ο Καζανόβα ξεκίνησε να γράφει τα απομνημονεύματά του το 1789

Τα απομνημονεύματα του θρυλικού Τζιάκομο Καζανόβα, που εθεωρείτο ότι είχαν χαθεί μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αγόρασε η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.

Την αγορά, ύψους επτά εκατ. ευρώ, χρηματοδότησε ιδιώτης δωρητής και η Βιβλιοθήκη ευελπιστεί να εκθέσει τα χειρόγραφα το φθινόπωρο του 2011.

Η Ιστορία της Ζωής μου -3.700 κιτρινισμένες από το χρόνο σελίδες- ανακαλύφθηκε μέσα σε δεκάδες κούτες, οι οποίες είχαν τοποθετηθεί σε χρηματοκιβώτιο λίγες μόλις μέρες πριν το βομβαρδισμό της Γερμανίας από τους Συμμάχους το 1945.

«Στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου βομβαρδίστηκε η Λειψία, αλλά οι κούτες ανακαλύφθηκαν στο υπόγειο της τράπεζας όπου φυλάσσονταν. Ήταν σε καλή κατάσταση» δήλωσε στο Reuters η έφορος της Βιβλιοθήκης, Μαρί-Λορ Πρεβόστ.

«Εκείνη την εποχή όλοι συγκινήθηκαν όταν βρέθηκαν τα χειρόγραφα. Ακόμη και ο Τσόρτσιλ ρώτησε αν διασώθηκαν μετά από το βομβαρδισμό» πρόσθεσε η ίδια.

Ο Καζανόβα ξεκίνησε να γράφει τα απομνημονεύματά του, ενώ εργαζόταν ως βιβλιοθηκάριος, το 1789. «Τα χειρόγραφα του Καζανόβα είναι η πιο σημαντική αγορά που έχει ποτέ κάνει η Βιβλιοθήκη. Και φυσικά είναι μία μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά» δήλωσε ο διευθυντής της Βιβλιοθήκης, Μπρουνό Ρασίν.

Ο Καζανόβα περιγράφει τις ερωτικές του περιπέτειες στα χειρόγραφά του τα οποία τροποποιούσε διαρκώς μέχρι το θάνατό του το 1798.

«Είναι ένα από τα πιο πολυδημοσιευμένα έργα στον κόσμο με εκατοντάδες εκατοντάδων δημοσιεύσεις και... πάντα διορθωνόταν, απλοποιείτο, παραποιείτο (το έργο). Επομένως αυτό που είναι σημαντικό για εμάς είναι να βρούμε την αυθεντική αλήθεια» πρόσθεσε ο Ρασίν.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ/Reuters

Αν Απλμπαουμ «Ο τρόμος των γκουλάγκ, αυτονόητο μέρος του συστήματος»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΟΥ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2010

Περίπου δεκαοκτώ εκατομμύρια άνδρες, γυναίκες και παιδιά πέρασαν από τα σοβιετικά γκουλάγκ, το τεράστιο δίκτυο από στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας που εκτεινόταν σε ολόκληρη την ΕΣΣΔ. Τεσσεράμισι εκατομμύρια άνθρωποι δεν βγήκαν ζωντανοί από εκείνο το βάναυσο σύστημα που τα θύματά του το αποκαλούσαν «κρεατομηχανή». Η πρώτη ολοκληρωμένη ιστορία των γκουλάγκ διαβάζεται και σαν απόπειρα να συνεχιστεί μια συζήτηση που έκλεισε πρόωρα.

Η αλήθεια είναι ότι αυτή η πρώτη, έγκυρη μελέτη των γκουλάγκ άργησε λίγο να μεταφραστεί στη γλώσσα μας -κι αυτό ενώ έρχεται με τις καλύτερες συστάσεις. Το 2004 το «Γκουλάγκ: Η αληθινή ιστορία» τιμήθηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ για μη λογοτεχνικό βιβλίο, γρήγορα μεταφράστηκε σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες και έγινε διεθνές μπεστ σέλερ. Ή περίπου διεθνές, όπως διευκρινίζει η συγγραφέας του, η διάσημη Αμερικανίδα δημοσιογράφος Αν Απλμπαουμ, αρθρογράφος σήμερα της Washington Post. «Εχει ενδιαφέρον αυτό. Η υποδοχή που είχε το βιβλίο σε κάθε διαφορετική χώρα, είχε περισσότερο να κάνει με τη δημόσια συζήτηση που τύχαινε να διεξάγεται κάθε φορά. Για παράδειγμα, στην Πορτογαλία το βιβλίο κυκλοφόρησε μία εβδομάδα πριν από το θάνατο ενός διάσημου κομμουνιστή πολιτικού, ο οποίος ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Στάλιν, οπότε η έκδοση πυροδότησε μια μεγάλη συζήτηση γύρω από την ιστορία του κομμουνισμού στη χώρα. Αντιστοίχως, στη Σουηδία έτυχε να συμπέσει η έκδοση με τη δημόσια συζήτηση γύρω από την επιρροή του ρωσικού κομμουνισμού στο σουηδικό σοσιαλισμό» λέει η δημοσιογράφος, η οποία κάλυψε την κατάρρευση του κομμουνισμού ως ανταποκρίτρια του βρετανικού περιοδικού Economist στη Βαρσοβία -όπου και ζει σήμερα, αφού είναι σύζυγος του Πολωνού υπουργού Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι.

Στις κοντά 800 σελίδες του βιβλίου, η Απλμπαουμ παρουσιάζει και αναλύει τα ευρήματα της εξαντλητικής έρευνας που έκανε γύρω από το σοβιετικό σύστημα καταναγκαστικής εργασίας, ανατρέχει σε αρχεία και απομνημονεύματα θυμάτων, ενώ συμπεριλαμβάνει και συνεντεύξεις που έκανε η ίδια με επιζήσαντες.

Ενώ είναι κοινός τόπος ότι τα γκουλάγκ αποτέλεσαν θέατρο απίστευτης βαρβαρότητας και μία από τις πιο οδυνηρές πτυχές της Ιστορίας του εικοστού αιώνα και παρ' όλο που το «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» του Σολζενίτσιν είναι έργο κλασικό και πολυδιαβασμένο, στην πραγματικότητα ελάχιστοι έχουν μια καθαρή εικόνα γύρω από το πώς ήταν η ζωή στα γκουλάγκ. Το βιβλίο της Απλμπαουμ επιχειρεί να καλύψει αυτό το κρίσιμο κενό στη γνώση μας για το πρόσφατο ευρωπαϊκό παρελθόν... ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Γιώργος Σκαμπαρδώνης: Υπάρχουν άνθρωποι που εκτίουν τα ισόβια του μυαλού τους

• Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ

• Ελευθεροτυπία, Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2010

Οι ήρωες, όμως, του θεατρικού έργου του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Με τα παιδιά της πιάτσας», που παίζεται στο ΚΘΒΕ, δεν πληρώνουν τις δογματικές τους ψευδαισθήσεις. Είναι πραγματικοί φυλακισμένοι, μάγκες και μικροαπατεώνες που δραπέτευσαν από τις σελίδες του Τσιφόρου. Γιατί άραγε ο δημοφιλής συγγραφέας έλκεται τόσο από τους ανθρώπους του περιθωρίου;

Διπλό «παρών», θεατρικό και πεζογραφικό, δίνει αυτό τον καιρό ο συγγραφέας Γιώργος Σκαμπαρδώνης.

* Από χτες στη Θεσσαλονίκη, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος παρουσιάζει το έργο του «Με τα παιδιά της πιάτσας» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη στη σκηνή Σωκράτης Καραντινός στη Μονή Λαζαριστών (έργο βασισμένο στο βιβλίο του Νίκου Τσιφόρου «Τα παιδιά της πιάτσας»).

* Πριν λίγους μήνες κυκλοφόρησε η καινούργια συλλογή διηγημάτων του «Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος» (εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα»), που παραμένει σταθερά στη λίστα των ευπώλητων λογοτεχνικών βιβλίων. Είκοσι επτά μικρές ιστορίες με ήρωες καθημερινούς ανθρώπους, το υγρό στοιχείο, αλλά και διάφορα ζώα όπου εκπλήξεις και ανατροπές καραδοκούν, προσφέροντας στον αναγνώστη μια ιδιαίτερη συγκίνηση και μια λοξή χιουμοριστική ματιά.

• Γιατί ασχοληθήκατε με τον Τσιφόρο;

«Μου το ζήτησε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ Σωτήρης Χατζάκης, αλλά και γιατί έχω φτιάξει σχετικούς ήρωες - φτωχοδιάβολους σε κάνα-δυο βιβλία μου οπότε, υπήρχε ένας κάποιος κοινός τόπος. Ο Τσιφόρος είναι μια μοναδική περίπτωση, κάπως παρεξηγημένη, γιατί ποτέ δεν εντάχθηκε στο σώμα των κανονικών συγγραφέων· θεωρήθηκε ότι συνομιλούσε με την παραλογοτεχνία, κάτι με το οποίο δεν συμφωνώ - εξάλλου οι κατατάξεις έχουν λίγη σημασία».

• Τι σας γοητεύει σ' αυτόν;

«Το ότι δημιούργησε δικό του σύμπαν, με ξεχωριστό γλωσσικό ιδίωμα, που θα ζήλευαν αρκετοί συγγραφείς, τουλάχιστον στο θέμα της εσωτερικής ενότητας. Ο Τσιφόρος είναι πιο πολύ γλώσσα παρά αφήγηση. Δεν κρίνει τους συνήθεις μικροαπατεώνες ήρωές του, δεν ηθικολογεί, δεν κανοναρχεί, παρά δείχνει συγκατάβαση και διακριτική αγάπη γι' αυτούς. Σχεδόν τους μυθοποιεί, απενοχοποιώντας τους διά της λογοτεχνικής χάριτος. Είναι εξαιρετικά ευρηματικός και δεν αντιγράφει μόνο την αργκό της μορτιάς του 1950-60, αλλά την επεκτείνει. Πλάθει επιπλέον το δικό του τσιφορικό ιδίωμα απεικονίζοντας, έμμεσα, τις ευρύτερες στρεβλώσεις της μεταπολεμικής συγκυρίας, μέσα από τον κόσμο του περιθωρίου, της απάτης, της μαγκιάς και της ψευδο-μαγκιάς».

• Κάνατε κάποια διασκευή στο βιβλίο; Η ιστορία του έργου με λίγα λόγια ποια είναι;

«Δεν διασκεύασα τα "Παιδιά της πιάτσας", παρά έγραψα ένα καινούργιο έργο, εντός του οποίου εντάσσονται δυναμικά κάποιοι επιλεγμένοι ήρωες και οι περιπέτειές τους απ' το συγκεκριμένο βιβλίο του Τσιφόρου. Ενας σύγχρονος αρχηγός συμμορίας, μαζί με τον σωματοφύλακά του, συναντάει σε μια φυλακή κάποια απ' τα "Παιδιά της πιάτσας" που έχουν παραμείνει στη στενή ως μισο-πραγματικοί, μισο-λογοτεχνικοί ήρωες. Οι πρώτοι δυο θέλουν να αποδράσουν με ελικόπτερο, κατά το πρότυπο Παλαιοκώστα, κι εκεί αρχίζει το γαϊτανάκι, η συνομιλία, εντός της φυλακής, δύο διαφορετικών γενεών απάτης, η αλληλεγγύη, οι αντιθέσεις μεταξύ τους και προς τη διεύθυνση της φυλακής. Εκρήγνυνται οι μνήμες των βετεράνων, ξαναζωντανεύουν οι παλιές ιστορίες και στοιχειώνουν εντός της δράσης και της απόπειρας απόδρασης. Τα δύο διαφορετικά γλωσσικά ιδιώματα διαπλέκονται, όπως και το τώρα με το τότε, το μέσα με το έξω, η πραγματικότητα και η Τέχνη, μέσα σε μια φυλακή - ποιητικό επέκεινα».

• Πόσο η φυλακή σωφρονίζει; Υπάρχουν κι άλλου είδους φυλακές στον έξω κόσμο;

«Τα 'χει πει ο Φουκό, διά μακρών, αλλά και αρκετοί άλλοι. Οσο για την ευρύτερη έννοια της κάθειρξης, εκτός της πραγματικής, υπάρχουν και πολλές άλλες, με προεξάρχουσα εκείνη της ιδεολογίας, της εμμονής. Οτιδήποτε εξυπακούει εγκλεισμό, πνευματικό, ψυχικό, ιδεολογικό. Υπάρχουν άνθρωποι που εκτίουν τα ισόβια του μυαλού τους. Εγκλωβισμένοι διά βίου σε ένα δόγμα. Τραβηγμένα χειρόφρενα. Το έχουμε ζήσει όλοι μας. Συχνά η ιδεολογική αυτοφυλάκιση έχει και τα καλά της: αίσθημα ψευδο-ασφάλειας, βεβαιότητες παντογνωσίας, κατοχή της απόλυτης αλήθειας, μαξιμαλισμούς ευτυχίας, κι όλες εκείνες τις απολυτότητες που κατασκευάζουμε για να καλύψουμε την προφανή σχετικότητα των πάντων, όπως μας διδάσκει η Ιστορία, με ειρωνικά αιματηρό τρόπο».

• Στην εποχή μας, τα «Παιδιά της πιάτσας» έχουν κάτι να πουν ή είναι κάπως παρωχημένα;

«Ενα λογοτεχνικό κείμενο με αρετές ποτέ δεν είναι παρωχημένο -αλλιώς δεν θα παίζαμε στο θέατρο παρά μόνο σύγχρονα έργα. Αλλά, τι θα πει "σύγχρονο"; Τίποτα, αφού ο χρόνος είναι διαφορετικός για κάθε χώρα και κάθε άτομο, όπως και η αντίληψή του- αλλιώς ένιωθαν τα πράγματα, στο ίδιο νησί, τον ίδιο χρόνο, ο Κάλβος κι ο Σολωμός. Ενα έργο που έχει εσωτερικές αρετές είναι πάντα επίκαιρο, αλλιώς δεν θα διαβάζαμε καν τον Ομηρο. Το παρωχημένο ή όχι προσμετράται πιο πολύ απ' το ύφος και τα μέσα όταν είναι εκτός εποχής. Δηλαδή το να γράφει, για παράδειγμα, κανείς σήμερα με το στιλ του Παλαμά ή του Ζαχαρία Παπαντωνίου».

• Εχετε μια αδυναμία, μια εμμονή με τους ανθρώπους του περιθωρίου (από τους μάγκες, τους κουτσαβάκηδες έως τους κορυφαίους λαϊκούς συνθέτες Τσιτσάνη, Βαμβακάρη που έγραψαν και σχετικά τραγούδια και τους κάνατε βιβλία). Γιατί;

«Δεν είναι αδυναμία ούτε εμμονή, αλλά ένας τρόπος να δω διαθλασμένο, σε ορισμένα βιβλία μου, τον κόσμο, μέσα απ' αυτούς. Θα μπορούσα να κάνω το ίδιο από άλλη οπτική - ύστερα, εγώ δεν χρησιμοποιώ ακριβώς μάγκες ή κουτσαβάκηδες, αλλά λαϊκούς, κυρίως, τύπους. Περιθωριακοί και παρακρατικοί, αλλά όχι μόνον, υπάρχουν πιο πολύ στο "Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου". Οι ήρωές μου είναι καθημερινοί άνθρωποι, κι όχι περιθωριακοί. Είναι λαϊκοί, μικροαστοί, αστοί, κι αυτή η παράξενη ταξιανθία των τελευταίων ετών, οι βιαίως μεσοαστοί - ο καθείς με το μεγαλείο και τις στρεβλώσεις του. Ο Τσιτσάνης και ο Βαμβακάρης δεν ήταν περιθωριακοί, ήταν διάσημοι και αποδεκτοί απ' όλο σχεδόν τον κόσμο. Εγραψα βιβλία γι' αυτούς, γιατί ήθελα να τους κάνω, αναδρομικά, παρέα. Μαζί τους πάσχισα, με πλάγιο, ελλειπτικό τρόπο, να ξαναδώ δυο άλλες εποχές, να καταλάβω. Και μ' αρέσουν τα τραγούδια τους, ακόμα, καθώς σε όλους μας, κι όπως μ' αρέσουν κι άλλες μουσικές, εντελώς σύγχρονες ή παλιές, απροκατάληπτα».

• Εχετε γνωρίσει και συναναστραφεί από κοντά τέτοια άτομα; Πόσο μπεσαλίδικα κι επικίνδυνα είναι;

«Λίγο-πολύ όλοι έχουμε γνωρίσει τις εκάστοτε παραλλαγές της παλικαροσύνης, είτε αυτή είναι λαϊκή είτε είναι ψευδο-αστική. Πάντως το παλιό στιλ έχει εκλείψει και υπάρχουν μόνο κακέκτυπα, οι λεγόμενοι αποφάγια-μάγκες. Αλλά η επιδεικτική λεβεντιά και το στιλ της μαγκιάς ενυπάρχει στον Ελληνα ακόμα, ως πόζα και ως μύθος, με νέες βέβαια προσαρμογές κι αξεσουάρ. Είναι η μανία της επικράτησης, της ισχύος, της επίδειξης - αν και παλιότερα το παίγνιο περιείχε και κάποιους κώδικες τιμής, συμπεριφοράς, ντυσίματος, τάξης και γλώσσας. Είχε κάποια ενότητα ύφους. Τώρα βλέπουμε διάσπαρτα και μεταλλαγμένα κάποια χαρακτηριστικά του, στην εποχή της μεταλλαγμένης σόγιας. Εξάλλου πραγματικά επικίνδυνοι σήμερα είναι πιο πολύ οι χαρτογιακάδες που διαχειρίζονται τις τύχες μας με την αμεριμνησία των βιολιστών του Τιτανικού, παρά ένας μισο-αφελής συνοικιακός μαγκίτης».

• Η μαγκιά είναι κατ' εξοχήν... αντρική υπόθεση;

«Καθόλου. Υπάρχουν γυναίκες που βάζουν τους άντρες στη σειρά, όπως οι μεγάλες μάμες στην Κάτω Ιταλία. Η αυτάρκεια, η αυτονομία, η γενναιοφροσύνη, η αξιοπρέπεια που δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί, είναι η πραγματική μαγκιά - αν και η λέξη δεν είναι πια ακριβής. Αλλά, όπως και να το διατυπώσουμε, το ζήτημα δεν είναι θέμα φύλου, αλλά ψυχής, σθένους, ευαισθησίας, συγκρότησης, συμπεριφοράς».

• Τι σας ελκύει στην ιδιαίτερη γλώσσα των «Παιδιών της πιάτσας;»

«Κάθε αργκό είναι ενδιαφέρουσα, μερικές δε φορές εξαιρετικά εκφραστική, ευθύβολη, καίρια, μ' έναν ξεχωριστό τρόπο. Η γλώσσα των κομπιουτεράδων, των φαντάρων, τα καλιαρντά, τα επαγγελματικά ιδιώματα, οι ντοπιολαλιές, ο κώδικας κάθε κλειστού χώρου κομίζει μοναδικά γλωσσικά στοιχεία κι επινοήσεις που διαρκώς ανανεώνονται - όπως και οι καινούργιες εκφράσεις των εκάστοτε νέων. Κάθε γλώσσα, σε μεγάλο βαθμό είναι μια σύνθεση από επιμέρους αργκό που αενάως την ενυδατώνουν, την εμπλουτίζουν». *

info: Σκηνικά-κοστούμια Ελένη Μανωλοπούλου, μουσική Αλέξης Πρίφτης, κινησιολογία Τατιάνα Μύρκου, βίντεο Αντα Λιάκου, φωτισμοί Αλέκος Αναστασίου. Παίζουν οι Εκτωρ Καλούδης, Παντελής Καλπάκογλου, Δημήτρης Κολοβός, Δημήτρης Κοντός, Γιώργος Κώτσος, Χρήστος Παπαστεργίου, Βασίλης Σεϊμένης, Δημήτρης Σιακάρας, Βασίλης Σπυρόπουλος, Αλέξανδρος Τσακίρης, Μαρίζα Τσάρη, Γιάννης Τσάτσαρης, Κώστας Χαλκιάς και οι Καλλιόπη Ευαγγελίδου, Ελένη Θυμιοπούλου, Μαρίζα Τσάρη. Συμμετέχει ζωντανά ο μουσικός Παύλος Παφρανίδης.

Η μόνη πραγματική κρίση είναι ότι πέθανε ο Χατζιδάκις

Σ' αρκετά διηγήματα από την πρόσφατη συλλογή σας «Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος» αναφέρεστε σε λαϊκούς ανθρώπους ενίοτε τσακισμένους αλλά και θυμόσοφους (ηλικιωμένους, μεροκαματιάρηδες, από φορτηγατζή έως τσοπάνο, ψαρά, συνταξιούχο). Εχουν κάτι το ιδιαίτερο, το αυθεντικό, που σας έκανε ν' ασχοληθείτε μαζί τους;

«Δεν είναι θυμόσοφοι ούτε γραφικοί, απλώς καθημερινοί. Ξεχωριστούς τους κάνει μόνο ο τρόπος που τους βλέπει κανείς, σε συγκεκριμένες, ιδιαίτερες συνθήκες. Δεν είναι μοναδικοί, ούτε αυθεντικοί -δεν πιστεύω στην αυθεντικότητα. Στην εποχή της τηλεόρασης όλοι είμαστε νοθευμένοι, σύνθετοι, θολοί, πολλαπλοί. Οι αφηγηματικές συγκυρίες είναι ξεχωριστές, ώστε έμμεσα να φωταγωγούνται κάποιες κρίσιμες πλευρές τους ή πλευρές μας».

• Στη γραφή σας έχει παίξει ρόλο η καταγωγή σας;

«Η καταγωγή μου είναι μικροαστική, με τη λαϊκότητα που εξυπακούει. Ομως εμείς, τότε, δεν θέλαμε να είμαστε λαϊκοί, αλλά μορφωμένοι - υποτίθεται. Επιλέγω ή δημιουργώ κάποιους συνηθισμένους ήρωες, θέλοντας να τους κάνω εμβληματικούς, όχι μέσα από μεγάλα γεγονότα ή σούπερ ηρωισμούς, αλλά υπερδιαστέλλοντας το οικείο, με τη μέθοδο του θάμβους. Η υπέρβαση είναι πάντα θέμα μέτρου που εσύ θέτεις. Είναι ζήτημα οπτικής κι όχι αντικειμενικά μεγαλειωδών αφηγηματικών συνθηκών. Ολα αποκτούν διαφορετική αξία, αν τα καταυγάσεις με ιδιαίτερο φως. Κι εκεί βρίσκεται, υποθέτω, όλο το παιχνίδι».

• Με τους διανοούμενους πώς τα πάτε; Ιδιαίτερα μ' εκείνους που έχουν ξεπεράσει έννοιες όπως παράδοση, πατρίδα, γλώσσα και τρώγονται ν' αποδείξουν τον εθνικισμό, σοβινισμό και ρατσισμό που κουβαλάμε καθημερινά;

«Η εθνική αυτομεμψία είναι παλαιό σπορ και περιέχει ιδεολογικές ιδιοτέλειες. Με τους διανοούμενους, στους οποίους κάποιοι κατατάσσουν κι εμάς (αν και, άλλο συγγραφέας κι άλλο διανοούμενος, παρότι υπάρχουν κοινά στοιχεία) τα πάω όπως με όλο τον κόσμο. Και δεν πιστεύω πως είμαστε περισσότερο ή λιγότερο φυγόξενοι ή ρατσιστές (βαριά λέξη) σε σχέση, ας πούμε με τους Γάλλους, ή τους Εγγλέζους. Ισως είμαστε λιγότερο. Εξάλλου το κυρίως πρόβλημα δεν είναι οι αλλοδαποί, παρά ο οποιοσδήποτε άλλος δίπλα μας -η Κόλαση είναι οι άλλοι, κατά το κλισέ του Σαρτρ. Κι εμείς είμαστε η Κόλαση των άλλων, Ελλήνων και ξένων. Αν και η αγάπη και η μεγαλοφροσύνη υπάρχουν πάντα. Δύσκολη, βέβαια, η συνύπαρξη και η ισορροπία. Ισως γι' αυτό δεν υποτιμώ και τον συνδυασμό με τη μοναχικότητα, συν το ότι έχω καλούς και πιστούς φίλους».

• Το υγρό στοιχείο είναι έντονο σε κάποιες ιστορίες σας (θάλασσα, λίμνη, ποτάμι). Σας αφορά και στην προσωπική σας ζωή;

«Εχω μανία με την κολύμβηση μεγάλων αποστάσεων. Μ' αρέσει η θάλασσα, είναι ο ψυχαναλυτής μου. Μ' αρέσει το υγρό στοιχείο, το νερό, χωρίς να περιφρονώ καθόλου το αλκοόλ».

• Για το ευρωπαϊκό πρέσινγκ λόγω της οικονομικής κρίσης και τον πιθανό εγκλεισμό της Ελλάδας στην εντατική αισθάνεστε σκεπτικιστής, αισιόδοξος;

«Η κυρίως κρίση δεν είναι οικονομική, γιατί η οικονομία θα φτιάξει έτσι κι αλλιώς σε κάνα - δυο χρόνια. Η μόνη πραγματική και διαρκής κρίση είναι ότι πέθανε ο Μάνος Χατζιδάκις».

Με το τιμόνι πάντα αριστερά. Μια άγνωστη κουβέντα με τον ποιητή Νίκο Καββαδία

• Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΙΩΝΗ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2010

Θα μπορούσε το 2010 να έχει κηρυχτεί «Ετος Νίκου Καββαδία», αφού στις 11 Ιανουαρίου συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη γέννησή του και στις 10 Φεβρουαρίου 35 χρόνια από τότε που έφυγε από τη ζωή, στα 65 του -τρεις μήνες αφότου ξεμπάρκαρε.

Δεν κηρύχτηκε, απ' ό,τι γνωρίζω. Δεν είναι το μόνο ατόπημα. Ο Νίκος Καββαδίας, ο Μαραμπού των νεανικών μας χρόνων, ο Κόλλιας για τους φίλους του, μολονότι ολιγογράφος, παραμένει ωστόσο ένας από τους μείζονες και πολυδιαβασμένους (συν πολυτραγουδισμένους) νεοέλληνες ποιητές.

Λαμπρό ξεκίνημα

Ενας ποιητής που ξεχώρισε από την πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα το 1933, στα 23 του, με τη συλλογή «Μαραμπού». Ολόκληρη επιφυλλίδα τού αφιέρωσε ο απαιτητικός Φώτος Πολίτης στην εφημερίδα «Πρωία» στις 15 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου, υπογραμμίζοντας τη «λαχτάρα του για γνώση και για ευρύτερη ζωή. Τέτοιοι νέοι είναι τα πρώτα θεμέλια ενός πολιτισμού μελλοντικού, που θ' ανανεώσει τις ηθικές ανθρώπινες αξίες».

Το 1947 κυκλοφόρησε η δεύτερη ποιητική του συλλογή, το «Πούσι» και το 1954 το μοναδικό του μυθιστόρημα, η «Βάρδια». Μετά το θάνατό του, το 1975, βγήκε η τρίτη ποιητική του συλλογή «Τραβέρσο» και αργότερα τα μικρά πεζά «Λι», «Του πολέμου» και «Στο άλογό μου», καθώς και «Το ημερολόγιο ενός τιμονιέρη» -αθησαύριστα πεζογραφήματα και ποιήματα (όλα απ' τις εκδόσεις «Αγρα»).

Η συνάδελφος δημοσιογράφος Μιράντα Ποτηριάδου είχε το προνόμιο, λίγο πριν ο Καββαδίας φύγει από τη ζωή, να έχει μια κουβέντα μαζί του, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Τετράδιο» τον Οκτώβριο του 1974 (Ζαχαριάδη το επίθετό της τότε). Μεταφέρω μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα της άγνωστης εν πολλοίς αυτής κουβέντας (χαρακτηρίζεται κουβέντα επειδή ο Καββαδίας δεν έδινε συνεντεύξεις -πού να βρεθεί άλλωστε, αφού τον μεγαλύτερο χρόνο της ζωής του ήταν στις θάλασσες):

* «Αν δεν ήμουνα θαλασσινός και δεν είχα γράψει ποιήματα, θα 'μουνα ένας ολότελα συνηθισμένος άνθρωπος. Κι έπειτα εγώ δεν ανήκω στον κόσμο της τέχνης, γι' αυτό σώζομαι. Πες το παραξενιά, πες το μοίρα, μου 'λαχε να ζήσω τα όσα έζησα και να τα κάνω ποίηση».

* «Δεν ξέρω αν υπάρχουν πολλοί σαν κι εμένα που θα 'θελαν να πεθάνουν στη θάλασσα».

Η ελευθερία του

* «Τα καράβια που προτιμώ είναι τα φορτηγά. Γιατί έχουν ησυχία, μπορείς να σκέφτεσαι, οι άνθρωποι, παλαιότερα τουλάχιστον, ήσαν λίγοι. Τώρα τα καράβια έχουν ευκολίες, είναι πολυτελή, θυμίζουν ξενοδοχεία. Οταν μπάρκαρα εγώ έπαιρνες μαζί σου στρώμα, μαξιλάρι, σεντόνι, το κουτάλι σου και το μαχαίρι σου, κι αν ταξίδευες στα τροπικά, δεν είχες νερό να πλυθείς. Κι έπειτα, όσο πιο πολύ υπόφερα σ' ένα καράβι, τόσο πιο πολύ το θυμόμουνα αργότερα με αγάπη... Το αγαπημένο μου καράβι όμως ήταν το "Κυρήνεια". Πάνω σ' αυτό έγραψα και τη "Βάρδια"».

*«Αν δεν ήμουν Κεφαλονίτης θα 'θελα να 'μουν Κινέζος (σ.σ. όπως είναι γνωστό είχε γεννηθεί σε μια μικρή πόλη της Μαντζουρίας, κοντά στο Χοακίν, από γονείς Κεφαλονίτες). Μέσα στη βρωμιά και στην αθλιότητα της προπολεμικής Κίνας, βρήκα τις φιγούρες και τα χρώματα που με συγκλόνισαν πιο πολύ από κάθε τι στη ζωή μου. Υστερα, ενώ οι άνθρωποι σ' όλα τα πλάτη και τα μήκη μοιάζουν λίγο - πολύ, οι Ανατολίτες είναι διαφορετικοί. Εχουν μια εγκαρτέρηση απέναντι στο θάνατο, που οι Δυτικοί δεν μπορούν να συλλάβουν»... ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Οι «Κεραίες» της TV

Προ-βολες

Tης Ολγας Σελλα

Τυχαία έπεσα πάνω στην εκπομπή «Οι κεραίες της εποχής μας» προχθές το βράδυ. Κι όχι γιατί αποφεύγω να τη δω, αλλά γιατί προβάλλεται σε μια ώρα που εύκολα μπορείς να ξεχαστείς. Είναι η μόνη, αυτή τη στιγμή, εκπομπή για βιβλίο στην τηλεόραση, και έχει φιλοξενήσει μέχρι σήμερα τα μεγαλύτερα ονόματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Προχθές φιλοξενούμενος ήταν ο Ουρουγουανός συγγραφέας Ντανιέλ Τσαβαρία, που επέλεξε να ζει τα τελευταία 40 χρόνια στην Κούβα.

Η συνομιλία του συγγραφέα με τους δύο δημοσιογράφους-παρουσιαστές (Μικέλα Χαρτουλάρη, Ανταίος Χρυσοστομίδης) δεν περιορίστηκε μόνο στα θέματα που άπτονται των βιβλίων του. Στράφηκε στην πολιτική, την οικονομία, την ιστορία, την ποιότητα ζωής στην Κούβα φυσικά. Κι έτσι είναι κάθε εκπομπή. Κι όταν ο συγγραφέας είναι και χαρισματικός συνομιλητής, όπως συνέβη με τον Ντανιέλ Τσαβαρία, τότε τα οφέλη του θεατή είναι πολλαπλάσια. Οσο για το οπτικό υλικό που συνόδευε τη συνέντευξη ταξίδεψε τους τηλεθεατές στο χθες και στο σήμερα μύθων, ειδώλων, μιας ιστορίας εντέλει.

Απορία πρώτη: εντάξει, οι φίλοι του βιβλίου μπορεί να ξενυχτούν διαβάζοντας, αλλά γιατί δεν γίνεται τα βιβλία ν’ αποκτήσουν κι άλλους φίλους με την προβολή της εκπομπής σε μια κανονική ώρα;

Απορία δεύτερη: οι περισσότεροι από τους συγγραφείς που έχουν περάσει από την εκπομπή «Οι κεραίες της εποχής μας» (ανάμεσά τους οι περισσότεροι από τους νομπελίστες που είναι εν ζωή, και άλλοι τόσοι υποψήφιοι) ομολογούν ότι λίγες κρατικές τηλεοράσεις έχουν τέτοιο υλικό, τέτοια περιουσία στα χέρια τους. Η κρατική τηλεόραση θα μπορούσε να επωφεληθεί από το υλικό κι όχι να το καταχωνιάζει στις 12 τη νύχτα.

Απορία τρίτη: κι αν δεν είναι εφικτό να λειτουργήσει ανταγωνιστικά, γιατί δεν εκμεταλλεύεται το υλικό για την εγχώρια αγορά. Η αναπαραγωγή της εκπομπής σε dvd και η διάθεσή τους θα έβρισκαν πολλούς αποδέκτες, αφού είναι σίγουρο ότι έχουμε χάσει πολλά επεισόδια.

Τελικά, με ποιους τρόπους προωθείται η ανάγνωση;

Φιλοσοφικό συνέδριο από την Ακαδημία Αθηνών

Θα διεξαχθεί στις 4-6 Μαρτίου στην Πατριαρχική Βιβλιοθήκη Αλεξάνδρειας.

Υπό την αιγίδα του πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεοδώρου Β΄ και της Ακαδημίας Αθηνών, θα πραγματοποιηθεί από τις 4 έως τις 6 Μαρτίου το δεύτερο Διεθνές Συνέδριο Φιλοσοφίας, στο χώρο της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης, με θέμα: «Η έννοια του πολίτη στην ελληνική φιλοσοφία».

Το συνέδριο οργανώνεται από το Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών, με τη στήριξη της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας και της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου.

Στόχος του συνεδρίου είναι να ιχνηλατήσει και να αξιολογήσει τη θέση του πολίτη στα φιλοσοφικά συστήματα της αρχαιότητας, ξεκινώντας από το Σωκράτη και τους σοφιστές και φθάνοντας ως τον Φίλωνα τον Αλεξανδρέα και τις φιλοσοφικές επιδράσεις που μπορούν να ανιχνευτούν στο χριστιανισμό. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στους δύο κορυφαίους φιλοσόφους, που προβληματίστηκαν έντονα αναφορικά με το ιδεατό πολιτειακό σύστημα και τους τρόπους εφαρμογής του, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη.

Προς αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλλουν με τις εισηγήσεις τους καθηγητές προερχόμενοι από διάφορα πανεπιστήμια του κόσμου, μεταξύ των οποίων της Αθήνας, της Σορβόνης, των Βρυξελλών, της Ρώμης, του Καΐρου κ.ά.

Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης Αλεξανδρείας Απόστολος Τριφύλλης, «η επιλογή του Πατριαρχείου Αλεξάνδρειας ως χώρου πραγματοποίησης του συνεδρίου δεν υπήρξε διόλου τυχαία, καθώς η Αλεξάνδρεια υπήρξε κατά τους ελληνορωμαϊκούς χρόνους πεδίο ιδιαιτέρως πρόσφορο, αφενός μεν, ανάπτυξης φιλοσοφικών συστημάτων, με κορυφαίο το Νεοπλατωνισμό, αφετέρου δε, αποκρυστάλλωσης της χριστιανικής θεολογίας με όρους φιλοσοφικούς. Επιπλέον, η Πατριαρχική Βιβλιοθήκη έχει διαχρονικά αποθησαυρίσει ικανό αριθμό χειρογράφων φιλοσοφικού περιεχομένου».

Κατά την εναρκτήρια τελετή, θα χαιρετίσουν ο Αλεξανδρινός Προκαθήμενος κ. Θεόδωρος, ο πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, ο τέως πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, ακαδημαϊκός Πάνος Λιγομενίδης, η διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας (ΚΕΕΦ) Μαρία Πρωτόπαπα Μαρνέλη, ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου και πρόεδρος της Εφορευτικής Επιτροπής του ΚΕΕΦ, ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, ο συμπρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής και Επόπτης του ΚΕΕΦ, ακαδημαϊκός Ευάγγελος Μουτσόπουλος και ο προϊστάμενος Ιστορικού και Παλαιογραφικού Αρχείου του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης καθηγητής Αγαμέμνων Τσελίκας.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ

Όχι στον διασυρμό της "Άγρας"

Οι εκδόσεις Άγρα αναμφισβήτητα έχουν διανύσει και εξακολουθούν να διανύουν σημαντική πορεία στο χώρο του βιβλίου με αξιοπρόσεκτο ρόλο στην εγχώρια πνευματική ζωή. Το τελευταίο διάστημα, μετά την απόλυση του εργαζόμενου και συνδικαλιστή Ντίνου Παλαιστίδη, ο εκδοτικός οίκος βρίσκεται στη δίνη μιας απόφασης άδικης για τον εργαζόμενο ακόμα περισσότερο άδικης για τον ίδιο και την ιστορία του. Ο Σταύρος Πετσόπουλος έχει να καμαρώνει για πολλές επιλογές του στη μέχρι τώρα διαδρομή της Άγρας. Σίγουρα δεν μπορεί να καμαρώνει για την απόλυση του Ντίνου Παλαιστίδη. Ωστόσο, το λάθος αυτό του εκδότη δεν μπορεί ούτε να αναιρέσει ούτε να ισοπεδώσει τη διαδρομή τόσων χρόνων και τέτοιας ποιότητας του εκδοτικού του οίκου. Όσο λυπηρό, άστοχο, άδικο είναι να απολύεται ένας εργαζόμενος και μάλιστα σε μια περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη οικονομικά, άλλο τόσο ενοχλητικό, αντιπνευματικό και αντιαισθητικό είναι να τσαλακώνεται έτσι χωρίς περίσκεψη, με αφίσες και προτροπές σε συγγραφείς να αποσύρουν τα βιβλία τους από την Άγρα, μια ιδιαίτερη παρουσία στα εκδοτικά αλλά και πνευματικά πεπραγμένα αυτού του τόπου. Κρημνιώτη Π., Η ΑΥΓΗ: 19/02/2010

Τριάντα γνωστοί λογοτέχνες, καλλιτέχνες, πανεπιστημιακοί, οι οποίοι συνεργάζονται με τον εκδοτικό οίκο, συνυπογράφουν κείμενο προκειμένου να προστατεύσουν, όπως επισημαίνουν, τις εκδόσεις Άγρα "από τη συκοφάντηση και τον διασυρμό". Συγκεκριμένα στο κείμενό τους αναφέρουν: "Εμείς που υπογράφουμε αυτό το κείμενο έχουμε επί χρόνια συνεργασία με τον Σταύρο Πετσόπουλο και τις Εκδόσεις Άγρα και γνωρίζουμε όχι μόνο τη σπουδαία συμμετοχή τους στα γράμματα αλλά και τις εργασιακές συνθήκες απόλυτου σεβασμού του προσώπου των εργαζομένων και των εργασιακών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων τους που από την ίδρυση του εκδοτικού οίκου επικρατούν σ’ αυτόν.

Τις τελευταίες μέρες με οργή και θλίψη διαπιστώνουμε ότι με αφορμή την απόλυση εργαζομένου από τον εκδοτικό οίκο, υπό συνθήκες που ασφαλώς θα κριθούν από τα δικαστήρια, ο εκδοτικός οίκος επιχειρείται να εμφανιστεί ως διώκτης των συνδικαλιστικών ελευθεριών που εκφοβίζει και απολύει εργαζόμενους.

Τίποτα δεν είναι αναληθέστερο από τους παραπάνω ισχυρισμούς και γι’ αυτό αισθανόμαστε την ανάγκη να προβούμε σε δημόσια δήλωση για να προστατέψουμε τις Εκδόσεις Άγρα από τη συκοφάντηση και τον διασυρμό".

Δ.Ν. Μαρωνίτης, συγγραφέας, ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, συγγραφέας, καθηγ. Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαρίνα Καραγάτση συγγραφέας, Έλγκα Καββαδία, Λεωνίδας Α. Εμπειρίκος ιστορικός, Παντελής Μπουκάλας, συγγραφέας, δημοσιογράφος, επιμελ. κειμένων, Διονύσης Καψάλης, συγγραφέας, διευθυντής ΜΙΕΤ, Θεόδωρος Τερζόπουλος σκηνοθέτης, Γιώργος Βέλτσος, συγγραφέας, καθηγητής Παντείου, Γιώργος Χατζημιχάλης ζωγράφος, Κύριλλος Σαρρής γιατρός, ζωγράφος, Αλέκος Βλ. Λεβίδης ζωγράφος, Αλέξης Κυριτσόπουλος ζωγράφος, Ανδρέας Αποστολίδης συγγραφέας, μεταφραστής, σκηνοθέτης, Γιάννης Ζέρβας ψυχίατρος, συγγραφέας, μεταφραστής, Στέλιος Δελιαλης γραφίστας, ιδρυτής Μουσείου Design, Μαριάννα Κορομηλά, συγγραφέας, ιστορικός, Παναγιώτης Αγαπητός συγγραφέας, βυζαντινολόγος, καθηγ. Πανεπιστημίου Κύπρου, Ανταίος Χρυσοστομίδης μεταφραστής, επιμελητής εκδόσεων, δημοσιογράφος, Γεράσιμος Βώκος καθηγητής ΑΠΘ, Κώστας Καλφόπουλος συγγραφέας, δημοσιογράφος, Δημήτρης Κυρτάτας συγγραφέας, καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Νίκος Ξυδάκης, συνθέτης, Χαράλαμπος Μπακιρτζής βυζαντινολόγος, Δήμητρα Μπακιρτζή βυζαντινολόγος, Πάρις Πετρίδης φωτογράφος, Τάκης Σπετσιώτης συγγραφέας, σκηνοθέτης, Μιχάλης Χρυσανθόπουλος συγγραφέας, καθηγητής ΑΠΘ, Δημήτρης Καλοκύρης συγγραφέας, Γιώργος Κοροπούλης ποιητής.

Από την πλευρά του ο εκδοτικός οίκος με ανακοίνωσή του αντικρούει όσα του αποδίδονται, ότι δηλαδή "ενήργησε με εκδικητικότητα κατά του εργαζόμενου και ότι "διώκει" τον συνδικαλισμό" επικαλούμενος την 30χρονη πρακτική του στα εργασιακά ζητήματα. Επισημαίνει ότι όλο αυτό το διάστημα δεν είχε ποτέ εργασιακές διαμάχες, σεβάστηκε και σέβεται τα συνδικαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων, έκλεινε πάντοτε και παντελώς στις απεργίες, δεν αρνήθηκε ποτέ την πρόσληψη συνδικαλιστών, υπήρξε άψογος στην έγκαιρη μισθοδοσία και στις όποιες οικονομικές υποχρεώσεις του, προσελάμβανε πάντα τους υπαλλήλους του με σύμβαση αορίστου και όχι με δοκιμαστικές συμβάσεις ορισμένου χρόνου, οι αμοιβές του είναι υψηλότερες απ' αυτές της βιβλιαγορά, διατηρούσε και διατηρεί πάντα φιλικό κλίμα και αγαθές εργασιακές σχέσεις. Τέλος επισημαίνει ότι "οι ισοπεδωτικές δυσφημιστικές επιθέσεις, που φτάνουν μέχρι την εκτόξευση απειλών κατά του εκδοτικού οίκου, δεν προωθούν ούτε τα εργασιακά δικαιώματα ούτε τον πολιτικό ή οποιονδήποτε διάλογο".

ΔΕΙΤΕ ΚΙ ΑΥΤΑ:

Ντίνος Παλαιστίδης: Εκδικητική, παραδειγματική απόλυση

Συνέντευξη στο Στράτο Βουραζέρη

Συνεχίστηκαν την εβδομάδα που πέρασε οι κινητοποιήσεις προκειμένου να ανακληθεί η απόλυση του βιβλιοϋπάλληλου Ντ. Παλαιστίδη. Το Πριν συζήτησε με τον Ντ. Παλαιστίδη, με αφορμή την απόλυση του, για την ανάγκη και τη δυνατότητα οι εργαζόμενοι να απαντήσουν αγωνιστικά και συλλογικά στην εφ’ όλης της ύλης επίθεση της κυβέρνησης και των εργοδοτών... ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Εκδόσεις Άγρα: Διεκδικείς τα δικαιώματά σου; Απολύεσαι!

07.02.10

Eντονη διαμαρτυρία έχει ξεσπάσει για την απόλυση του εργαζόμενου Ντίνου Παλαιστίδη από τις εκδόσεις «Άγρα». Ο Ντίνος Παλαιστίδης προσέφυγε στην Επιθεώρηση Εργασίας για μια εργασιακή διαφορά που είχε με την εργοδοσία. Η Επιθεώρηση Εργασίας γνωμοδότησε θετικά για το αίτημά του. Τρεις μέρες μετά, του ανακοινώθηκε απόλυση για «αντισυμβατική συμπεριφορά». Σύμφωνα με ανακοίνωση συναδέλφων του, στο Σύλλογο Υπαλλήλων Βιβλίου - Χάρτου Αττικής, «είναι γνωστή η πολύχρονη παρουσία του συναδέλφου Ντίνου στο χώρο του βιβλίου ως εργαζόμενου, αλλά και ως συνδικαλιστή. Μια παρουσία που χαρακτηρίζεται από ήθος, συνέπεια, συναδελφικότητα, αγωνιστικότητα στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας ως εργαζόμενοι. Είναι πάρα πολλοί οι συνάδελφοι από το χώρο του βιβλίου που τον έχουν γνωρίσει και ξέρουν τη στάση ζωής του. Δεν δεχόμαστε, ο κύριος Πετσόπουλος (εργοδότης των εκδόσεων Άγρα) να λέει, πως του έκανε χάρη να τον προσλάβει, μιας και δε θα τον έπαιρνε κανείς γιατί είναι συνδικαλιστής. Αν οι εργοδότες έχουν «μαύρες λίστες» συνδικαλιστών, είναι αίσχος και σαν κλάδος θα αγωνιστούμε για να «σκιστούν» αυτές οι λίστες. Δεν δεχόμαστε, ο κύριος Πετσόπουλος να λέει, πως ο συνάδελφος δεν του κάνει γιατί είναι με το γράμμα του νόμου και των συλλογικών συμβάσεων. Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας υπάρχουν για να εφαρμόζονται και όχι για να παραβιάζονται. Δεν δεχόμαστε ο κάθε κύριος Πετσόπουλος να απαιτεί, «εδώ όλοι κάνουν τα πάντα». Απαιτούμε να γίνονται σεβαστά τα εργατικά δικαιώματα. Το αποφασίζομεν, διατάσσομεν, απολύομεν των εργοδοτών δε θα περάσει. Η εκδικητική απόλυση του συναδέλφου Ντίνου είναι πρόκληση στον καθένα από εμάς, είναι επίθεση στο Σύλλογό μας, είναι αιτία πολέμου για όλο τον κλάδο. Ο αγώνας κόντρα στην εργοδοτική αυθαιρεσία και αδιαλλαξία συνεχίζεται, μέχρι να γυρίσει στη δουλειά ο απολυμένος συνάδελφος.»

Δικαστική διαμάχη: «Αβάσιμες» κατά την Τζ.Κ.Ρόουλινγκ οι κατηγορίες για λογοκλοπή

«Δεν γνώριζα ούτε τον συγγραφέα, ούτε το βιβλίο μέχρι τη στιγμή που διατυπώθηκαν οι κατηγορίες» υποστηρίζει η Ρόουλινγκ

«Αβάσιμες» και «εξωφρενικές» χαρακτήρισε η Τζ.Κ.Ρόουλινγκ τις κατηγορίες για λογοκλοπή, που περιγράφονται σε μήνυση που ασκήθηκε σε βάρος της με αφορμή το βιβλίο «Ο Χάρι Πότερ και το Κύπελλο της Φωτιάς».

Σύμφωνα με το BBC, η διάσημη και πολυεκατομμυριούχος συγγραφέας θα υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο με την οποία θα ζητά να αποσυρθεί η μήνυση, καθώς -όπως λέει- οι κατηγορίες δεν στοιχειοθετούνται.

«Οι κατηγορίες που διατυπώνονται όχι μόνο είναι αβάσιμες, αλλά είναι και εξωφρενικές. Είμαι, δε, απογοητευμένη από το γεγονός ότι τόσο εγώ όσο και ο εκδοτικός οίκος Bloomsbury, βρισκόμαστε στη δυσάρεστη θέση να πρέπει να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας» δήλωσε.

Η μήνυση εναντίον της Ρόουλινγκ και του εκδοτικού οίκου Bloomsbury ασκήθηκε από τον κληρονόμο του Βρετανού συγγραφέα Αντριαν Τζέικομπς (που πέθανε το 1997), Πολ Αλεν.

Ο Αλεν υποστηρίζει ότι το βιβλίο της Ρόουλινγκ περιέχει κομμάτια του βιβλίου The Adventures of Willy The Wizard - No1 Livid Land, που εξέδωσε ο Τζέικομπς το 1987.

«Η αλήθεια είναι ότι δεν γνώριζα ούτε τον συγγραφέα, ούτε το βιβλίο μέχρι τη στιγμή που διατυπώθηκαν οι κατηγορίες. Το σίγουρο είναι πως δεν έχω διαβάσει το βιβλίο» υποστήριξε η Ρόουλινγκ.

Υπογραφές υποστήριξης στην «Αγρα»

ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ. Η συνήθης συζήτηση για τους εκδοτικούς οίκους αφορά τις εκδοτικές επιλογές τους, ή τους συγγραφείς που μας δίνουν την ευκαιρία να γνωρίσουμε. Αυτή τη φορά, 30 άνθρωποι των Γραμμάτων κινητοποιήθηκαν και υπογράφουν ένα κείμενο υποστήριξης των ιστορικών εκδόσεων «Αγρα», με σκοπό να προστατέψουν τις εκδόσεις «Αγρα από «τη συκοφάντηση και τον διασυρμό», μετά την εξέλιξη που έχει πάρει η απόλυση ενός εργαζομένου. «Εμείς που υπογράφουμε αυτό το κείμενο έχουμε επί χρόνια συνεργασία με τον Σταύρο Πετσόπουλο και τις εκδόσεις “Αγρα” και γνωρίζουμε όχι μόνο τη σπουδαία συμμετοχή τους στα Γράμματα αλλά και τις εργασιακές συνθήκες απόλυτου σεβασμού του προσώπου των εργαζομένων και των εργασιακών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων τους που από την ίδρυση του εκδοτικού οίκου επικρατούν σ’ αυτόν. Τις τελευταίες ημέρες, με οργή και θλίψη διαπιστώνουμε ότι με αφορμή την απόλυση ενός εργαζομένου από τον εκδοτικό οίκο, υπό συνθήκες που ασφαλώς θα κριθούν από τα δικαστήρια, ο εκδοτικός οίκος επιχειρείται να εμφανιστεί ως διώκτης των συνδικαλιστικών ελευθεριών που εκφοβίζει και απολύει εργαζόμενους. Τίποτα δεν είναι αναληθέστερο από τους παραπάνω ισχυρισμούς», συμπληρώνουν. Υπογράφουν οι: Δ. Ν. Μαρωνίτης, Γ. Γιατρομανωλάκης, Μαρ. Καραγάτση, Ελγκα Καββαδία, Λ. Εμπειρίκος, Π. Μπουκάλας, Δ. Καψάλης, Θ. Τερζόπουλος, Γ. Βέλτσος, Γ. Χατζημιχάλης, Κυρ. Σαρρής, Αλ. Λεβίδης, Αλ. Κυριτσόπουλος, Αν. Αποστολίδης, Γ. Ζέρβας, Στ. Δελιάλης, Μ. Κορομηλά, Π. Αγαπητός, Αν. Χρυσοστομίδης, Γερ. Βώκος, Κ. Καλφόπουλος, Δημ. Κυρτάτας, Ν. Ξυδάκης (συνθέτης), Χ. Μπακιρτζής, Δ. Μπακιρτζή, Π. Πετρίδης, Τ. Σπετσιώτης, Μιχ. Χρυσανθόπουλος, Δημ. Καλοκύρης, Γ. Κοροπούλης.

ΣΧΟΛΙΟ: Ο κύριος Πετσόπουλος απέλυσε τον εργαζόμενο ή όχι; Εάν ΔΕΝ τον απέλυσε, τότε να υπογράψω κι εγώ. Και σε τελευταία ανάλυση, όλοι αυτοί οι πνευματικοί άνθρωποι δεν βλέπουν τίποτε άλλο σ' αυτή τη δύστυχη χώρα για να υπογράψουν και να εξεγερθούν; Η απόλυση οποιουδήποτε εργαζόμενου είναι πολύ σοβαρή υπόθεση. Όλα τα δίκια του κόσμου να έχει ο κύριος Πετσόπουλος, θα πρέπει όλοι τους να καταλάβουν ότι ΔΕΝ χρειάζονταν υπογραφές! Δηλαδή, τι θέλουν τώρα όλοι αυτοί; Να πιάσουμε όλοι εμείς, τον απολυθέντα και να τον τιμωρήσουμε στην πλατεία Συντάγματος;

Με τον ποιητικό τρόπο του Δημήτρη Ποταμίτη - Εφτά χρόνια μετά

• Από τον Σπύρο Αραβανή

«Πώς μεταλλάχτηκε έτσι η χώρα μου/ Πώς γαλούχησε στο στήθος της τόσα ανθρωποειδή/ Δεξιόστροφα αριστερόστροφα/ Ποτέ φυγόκεντρα/ Να εμμένουν σε εικονικά παράθυρα/ Την ηδονή της πλάνης εξαντλώντας».

Και αλλού: «Ο αιώνας μου πάσχει από έλλειψη κυριολεξίας/ Το ίδιο και η ποίηση». Ο φωτογράφος τής εποχής άνοιξε τον φακό του και στόχευσε. Πυρ. Στο παρόν. Στην ποίηση. Στη ζωή. 26η του Φεβρουαρίου. Τα μεγάλα βαθουλωτά μάτια του θεατράνθρωπου και ποιητή Δημήτρη Ποταμίτη έχουν σιωπήσει, ακριβώς εφτά χρόνια. Το δικό του όμως «Θέατρο Ερευνας» συνεχίζει να λειτουργεί. Μέσα και από τα ποιήματά του. Εκεί που «λογάριαζε την επιμονή στο ανύπαρκτο του θανάτου». Οι γραμματολόγοι τον χαρακτηρίζουν έναν από τους αντιπροσωπευτικότερους ποιητές της γενιάς τού '70. Ο ίδιος όμως εκλιπαρούσε από τον σταυρό της έμπνευσης: «Γλώσσα μου γλωσσούλα μου/ Λαμά σαβαχθανί/ Ινα τι/ Ινα τι με εγκαταλείπεις;» Να εννοούσε χωρίς βραβεία, επαίνους και έπαθλα; Οχι βέβαια. Ο αυριανός βραβευμένος ποιητής θα είναι ξανά ο ανώνυμος της παράδοσης. Εκατοντάδες βιβλία, εκατοντάδες ποιητές, εκατοντάδες περιοδικά. Λίγος ο χρόνος. Λιγότερη η κριτική. Ελάχιστοι οι ουσιαστικοί αναγνώστες. Η ταυτότητα θα ξανακερδηθεί όταν στην ερώτηση της ψυχής: «Γιατί δεν γράφεις ποιήματα όπως μιλάς/ Να σε καταλαβαίνω» ο ποιητής θα απαντήσει: «Γιατί ο τρόπος που μιλώ είναι απάτη». Θα αποκτήσει και πάλι πρόσωπο όταν θα πει δημοσίως: «Νομίζουν πως ο ποιητής/ Είναι ο φανατικός του ρήματος/ Ο μονομανής του επιρρήματος/ Ο εραστής των επιθέτων/ Και των ουσιαστικών». Ομως «η λέξη είναι μεσάζων ανάμεσα/ Στο πράγμα και στη γνώση του/ Οχι το ίδιο το πράγμα/ Το ίδιο το πράγμα το ψηλαφείς/ Μόνο σε τόνους σιωπής χωμένος». Σιωπή; Η γνωστή λιθοβολημένη σιωπή των διανοουμένων; Οχι. Τότε ποια; «Οι λέξεις οφείλουν να αποσύρονται», «ώς να εξαγνιστούν οι στάχτες». Γιατί «στους χαλεπούς καιρούς» «το δέος αντίπαλον/ Είναι η στάχτη μόνο/ Η γελοιότητα της νεκρής πόζας των ασώτων». Στους χαλεπούς καιρούς. Δηλαδή σήμερα που «ο ντελάλης εξαφανίζει τον εκφωνητή/ Τον καλλιτέχνη ο τεχνοκράτης εξοντώνει» και «ένα θαυμαστικό δίπλα στο μεγάλο μηδενικό αστράφτει». Σήμερα που «μ' ένα μπουκάλι κόκα κόλα στο δεξί κι ένα ευρώ στο αριστερό το χέρι ως θεία κοινωνία», «ο πολιτισμός των πολιτισμών» θριαμβεύει. Σήμερα που «πρέπει να ξεπεράσουμε τον καπιταλισμό μας», γιατί έντρομοι διαπιστώνουμε πως «ο παράδεισος περνά από λιτότερους δρόμους». Σήμερα που «η αγάπη» σαν «ψίχουλο περιστεριών στην άσφαλτο σαπίζει» και που δεν είμαστε πια «οι Ευτυχείς Ευρωπαίοι». «Πώς μεταλλάχτηκε έτσι η χώρα μου./ Πώς γαλούχησε στο στήθος της τόσα ανθρωποειδή...».

ΥΓ.: Οι στίχοι που παρατίθενται είναι από τις ποιητικές συλλογές «Τα Πυρηνικά Ποιήματα», «Η αεροσυνοδός με τα βαμμένα νύχια», «Απεργεί ο οδοκαθαριστής», «Αυτοψίες», που εμπεριέχονται στο βιβλίο: Δημήτρης Ποταμίτης, «Ποιήματα, 1964-2003»,εκδόσεις Καστανιώτη.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΥΚΕΛΑΤΟΣ Ο ιχνευτής της σκέψης, του πολέμου και του ήθους

• Από τον Αλέξανδρο Ασωνίτη

«...Την εξελικτική ανυπακοή στα επιβεβλημένα ιδεολογικά και αισθητικά πρότυπα. Δηλαδή την προβολή των ιδεών εκείνων που δεν έχουν ως σκοπό τους την αναπαραγωγή ή την ανατροπή των καθοδηγητικών ιδεολογικών και ασθητικών προτύπων, αλλά την προαγωγή εκείνης της πνευματικής συμπεριφοράς που απλά δεν επιθυμεί να καθοδηγείται από τα πνευματικά πρότυπα, αλλά αντιθέτως επιθυμεί να εξελίσσεται διαρκώς. Τα καθοδηγητικά πρότυπα είναι αντιεξελικτικά... Ομως και η, ας πούμε, «συγκρουσιακή ανυπακοή» στα ιδεολογικά και αισθητικά πρότυπα οδηγεί στο τέλμα της παραγωγής ιδεών. Η συγκρουσιακή ανυπακοή είναι εγκλωβισμένη σε μια στείρα και κατά μέτωπο πολεμική αντιπαράθεση με τα καθοδηγητικά πνευματικά πρότυπα. Ετεροκαθορίζονται δηλαδή τα χαρακτηριστικά της από τα καθοδηγητικά πρότυπα... Η εξελικτική ανυπακοή επιθυμεί απλώς να εξελίσσεται η σκέψη. Να παρακολουθεί την υπογείως, διαρκώς και απροβλέπτως εξελισσόμενη πραγματικότητα».

Αν υπάρχει ένας ορισμός, ένας δρόμος για το πώς αναπτύσσεται και εξελίσσεται ένας πολιτισμός, μια κοινωνία και τα πρόσωπα που την αποτελούν και τη δημιουργούν, τότε ο δρόμος αυτός είναι μόνον η εξελικτική ανυπακοή ως έκφραση της πιο ανυπόκριτης ανάγκης μας, μια συγκλονιστική θεωρία που συνέλαβε και ανέπτυξε ο Κώστας Βουκελάτος, εκδότης και διευθυντής του σπουδαίου και πολυδιάστατου περιοδικού Ιχνευτής. Μια μικρή πολιτιστική-ιστορική αναδρομή θα μας πείσει για την ορθότητα της θεωρίας, τη μεγαλύτερη προσφορά και παρακαταθήκη, κατά τη γνώμη μου, στην ελληνική σκέψη, κοινωνία και πολιτισμό που μας προσφέρει ο στοχαστής και διανοητής Κώστας Βουκελάτος. Αλλά τα σχόλια αυτά δεν γράφονται προς έπαινο, γράφονται, δυστυχώς, ως επικήδειος και νεκρολογία για τον πιο ένδοξο άνθρωπο της πιο ένδοξης επινόησης του ανθρώπου και του ανθρώπινου πολιτισμού, του βιβλίου. Κι αυτό γιατί, από το 1985, που ο Κώστας Βουκελάτος ίδρυσε, μαζί με την αγαπημένη του φίλη Τζέλλα Ρήγου, η οποία έφυγε από τη ζωή το 1989, βυθίζοντας στο πένθος τον Κώστα, το περιοδικό: Ιχνευτής. Βιβλία και Στατιστικές, ήταν ο μόνος άνθρωπος που έπιασε στα χέρια του και ξεφύλλισε σχεδόν όλα τα βιβλία της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής, τα οποία μέχρι το 2002 ανέρχονταν σε 75.000 βιβλία, δεν ξέρω πόσα μέχρι σήμερα, ο Κώστας που ξέρει, δεν υπάρχει πια. Τόσες χιλιάδες βιβλία παρουσίασε ο Ιχνευτής, τόσες χιλιάδες βιβλία έπιασε με τα χέρια του και ξεφύλλισε ο Βουκελάτος. Ασύλληπτο. Κανείς δεν αγάπησε περισσότερο απ' αυτόν ΟΛΑ τα βιβλία, όχι ως προϊόν, αλλά ως αποτύπωμα του ανθρώπινου πολιτισμού, ως κατάθεση ιδεών και συμπύκνωση της ιερής ανθρώπινης αγωνίας που δίνει ένα μικρό προβάδισμα στον άνθρωπο σε σχέση με τα άλλα, ισότιμά του, ζώα και οργανισμούς του πλανήτη, κανείς δεν αγάπησε τους συγγραφείς, τους εκδότες, τους ανθρώπους που δουλεύουν στους εκδοτικούς οίκους, στα βιβλιοπωλεία, στις επιχειρήσεις που έχουν σχέση με την παραγωγή και τη διακίνηση του βιβλίου. Κανείς. Αμφιβάλλω κι αν υπήρξε ποτέ άλλος σ' όλοκληρο τον κόσμο.

Ούτε οι ίδιοι οι εκδότες ήξεραν τόσα πράγματα για τα βιβλία που εξέδιδαν, όσα ο Κώστας. Ακούγεται υπερβολικό, αλλά είναι αλήθεια. «Ρώτα τον Κώστα», έλεγαν και λέγαμε για οτιδήποτε είχε σχέση με το βιβλίο. Σχεδόν τίποτα δεν διελάνθανε της ερευνητικής προσοχής του, ακόμα και βιβλία από εκδοτικούς οίκους ιδρυθέντες εφάπαξ, για να κυκλοφορήσουν ένα και μόνο βιβλίο, του συγγραφέα και εκδότη του δηλαδή, ακόμα κι αυτό καταγραφόταν, αρκεί να κυκλοφορούσε στην αγορά, που για τον Βουκελάτο δεν ήταν άθροισμα και χώρος εμπορικών πράξεων και συναλλαγών, ήταν η αγορά με την κυριολεκτική της έννοια και σημασία, αγορά ως τόπος όπου συναντιούνται, συζητούν, διαφωνούν οι πολίτες, που εμπεδώνουν και αναπτύσσουν τη δημοκρατία, όπως στην αρχαιότητα. Κι αν στην ελληνιστική αρχαιότητα ήταν διάσημος ο Αλεξανδρινός Δίδυμος ο Βιβλιολάθας, γιατί είχε γράψει περί τα 3.500-4.000 βιβλία και ξεχνούσε τους τίτλους τους, ο Κώστας αναδείχτηκε σε Βιβλίο-αλάθα: Δεν ξεχνούσε τίποτα, κανένα βιβλίο, κανέναν συγγραφέα, κανέναν εκδοτικό οίκο, ούτε βέβαια τα δικά του άρθρα και θεωρίες, τις οποίες δημοσίευε στον Ιχνευτή και δυστυχώς δεν πρόλαβε ή δεν θέλησε να κυκλοφορήσει σε βιβλίο. Δηλαδή αυτός που ήξερε όλα τα βιβλία από το 1985 μέχρι τέλη του 2009, δεν είδε ποτέ το όνομά του σε βιβλίο, παρά μία και μόνο φορά, στον συλλογικό τόμο: «Οι παπαγάλοι δεν διαβάζουν βιβλία».

Ο τόσο ιδιαίτερος, προικισμένος και ταλαντούχος αυτός άνθρωπος γεννήθηκε στη Λευκάδα και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε στην ΑΣΟΕΕ, εργάστηκε για μικρό διάστημα σε κάποια τράπεζα, απ' την οποία γρήγορα παραιτήθηκε, με σκοπό να ιδρύσει ένα έντυπο-στέγη για την «εξελικτική ανυπακοή». Αρχικώς ίδρυσε, με την Τζέλλα Ρήγου, το «Κέντρο παροχής πληροφοριών για το βιβλίο», πρωτοβουλία που δεν καρποφόρησε, και στις 21 Μαρτίου 1985 κυκλοφόρησε τον πρώτο Ιχνευτή (σε μικρό σχήμα, με μαύρο εξώφυλλο), περιοδικό που άφησε ανεξίτηλα ίχνη στην ιστορία του ελληνικού βιβλίου και της σκέψης. Περίπου τότε γνώρισα τον Κώστα Βουκελάτο και την Τζέλλα Ρήγου, ένα μεσημέρι, στο παλιό βιβλιοπωλείο του «Ελεύθερου Τύπου», στη Ζωοδόχου Πηγής. Φτάσαμε συζητώντας μέχρι τη γωνία Χ. Τρικούπη και Φειδίου. Τον ξανασυνάντησα, χωρίς καμία ενδιάμεση επικοινωνία κι έχοντας ξεχάσει ο ένας τον άλλον, στα γραφεία του Ιχνευτή τον Αύγουστο του 1995, αφού είχα βγάλει το πρώτο μου μυθιστόρημα. Με ευεργέτησε 15 χρόνια με τη στενή φιλία του. Τον είδα τελευταία φορά όταν άνοιξαν το φέρετρό του στο νεκροταφείο Παπάγου. Ηταν πάντα «ωραίος ως Ελλην» και ανώλεθρος ως βιβλίο. Ηταν ο πνευματικός μου πατέρας.

«Χωρίς τον Ιχνευτή θα ήμασταν στα σκοτάδια» είχε γράψει εγκαίρως ο αέιμνηστος Κώστας Σταματίου, και δεν ήταν φιλοφρόνηση. Μέχρι την εμφάνιση του Ιχνευτή, δεν υπήρχαν στατιστικές έρευνες και μελέτες για το βιβλίο, αλλά η σημασία του Ιχνευτή δεν είναι η αυτονόητη των στατιστικών μελετών, καθώς ο Κώστας επινόησε δεκάδες νέα πεδία. Ακούμε τον ίδιο: «Ο Ιχνευτής ενημερώνει 700 πεδία πληροφόρησης, πράγμα αδιανόητο για οποιαδήποτε άλλη έντυπη ή ηλεκτρονική βάση δεδομένων, που φτάνουν το πολύ στα 50 πεδία. Εχω σχεδιάσει και διευθύνει 18 ερευνητικά προγράμματα, διά των οποίων έχουν σχηματιστεί λεπτομερείς χρονολογικές σειρές ποσοτικών δεδομένων για τη συνολική ετήσια βιβλιοπαραγωγή των εκδοτικών επιχειρήσεων και των επιμέρους κλάδων τους. Εχω δημοσιεύσει περί τις 50 ειδικές μελέτες για το βιβλίο σε ειδικές εκδόσεις του Ιχνευτή, μεταξύ των οποίων και 18 μελέτες κλαδικού ενδιαφέροντος (για τις εκδοτικές επιχειρήσεις), πλαισιωμένες από 350 στατιστικούς πίνακες και 75.000 βιβλία (δεν εμπεριέχονται οι ανατυπώσεις) ...στοιχεία τού Ιχνευτή χρησιμοποιούν τα υπουργεία Πολιτισμού και Εμπορίου, ερευνητικά ιδρύματα και οικονομικές υπηρεσίες τραπεζών, το υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας, η UNESCO, η Eurostat, η Διεθνής έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης, η Διεθνής Ενωση Εκδοτών, ο ΟΣΔΕΛ για τη διανομή των μερισμάτων των εκδοτών και πολλοί άλλοι...». Μικρά περαιτέρω δείγματα του κύρους και της υπόληψης του περιοδικού και του ίδιου είναι ότι προτάθηκε από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ως ειδικός πραγματογνώμονας στο υπουργείο Παιδείας για την επιλογή των βιβλίων που προορίζονταν για τις σχολικές βιβλιοθήκες, οι διακρίσεις του από διεθνείς οργανισμούς και θεσμούς, οι πρεσβείες που σε αυτόν κατέφευγαν για στοιχεία, οι ολοσέλιδες αναφορές στον Ιχνευτή σε ξένες εφημερίδες, μεταξύ των οποίων οι Financial Times κ.ά.

Είχε δίκιο λοιπόν ο Κώστας που έγραφε: «Είναι πάντως η αλήθεια ότι στα βάθη της ψυχής μου ήλπιζα ότι η πατρίδα μου θα έβρισκε κάποιον τρόπο να με τιμήσει για όσα έχω προσφέρει στον χώρο του βιβλίου, όπως με έχουν τιμήσει όλοι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί για το βιβλίο, με το να εμπιστεύονται κάθε χρόνο τις μετρήσεις του Ιχνευτή. Αντ' αυτού με οδηγεί σήμερα στα δικαστήρια για να τιμωρηθώ, επειδή αγάπησα πολύ την ανεξαρτησία των ιδεών και την υπηρέτησα με πάθος, με αυτοθυσία και αυταπάρνηση επί μία εικοσετία...».

Ο απολύτως αυτοχρηματοδοτούμενος Ιχνευτής και ο Βουκελάτος βρέθηκαν από τις σελίδες του ξένου Τύπου στα δικαστήρια, λόγω της αδιανόητης ενέργειας του ΕΚΕΒΙ, το 2002, να του υποβάλει αγωγή για συκοφαντική δυσφήμηση, ζητώντας του το εξωφρενικά παράλογο ποσόν των 415.000 ευρώ, επειδή άσκησε έλεγχο στα πεπραγμένα του. Το ΕΚΕΒΙ, δηλαδή το κράτος, που αποφάσισε ή ενετάλη να ασκεί ηγεμονική επιστασία στον χώρο του βιβλίου, στράφηκε εναντίον ενός πολίτη, παραβλέποντας ότι η αγωγή είναι όπλο των πολιτών για να αντισταθούν στις αυθαιρεσίες των κρατούντων και όχι μέσο του κράτους και της πάσης φύσεως εξουσίας για να εξοντώσουν όποιον διαφωνεί μαζί τους. Αρκούσε μια συνέντευξη Τύπου για να καταρρίψουν τους ισχυρισμούς του Βουκελάτου, εφόσον βέβαια διέθεταν τα αναγκαία αντεπιχειρήματα.

Η ουσία της επίθεσης κατά Βουκελάτου ήταν με λίγα λόγια η εξής: Παρουσιάζοντας το ΕΚΕΒΙ εσφαλμένα, διογκωμένα στοιχεία για την αγορά του βιβλίου στην Ελλάδα, δημιουργούσε ασφυκτικές συνθήκες στον χώρο των ιδεών και της σκέψης, αφού ιδέες και βιβλίο ταυτίζονται. Το ποτήρι ξεχείλισε όταν το ΕΚΕΒΙ, που θεωρούσε ότι «το ελληνικό κοινό βρίσκεται σε σχέση ομηρίας με τον "Ιχνευτή"», παρουσίασε την αγορά του βιβλίου μεγαλύτερη απ' την αγορά των τυχερών παιχνιδιών και του τζόγου, πράγμα γελοίο και καταφανώς ανυπόστατο, που σήμαινε όμως ότι αλλάζει η φορολογική κλίμακα για τους εκδοτικούς οίκους κι έτσι οι μικρότεροι θα οδηγούνταν σε μαρασμό και διακοπή της λειτουργίας τους. Αυτό σήμαινε χειραγώγηση της σκέψης και των ιδεών, ή τουλάχιστον έλεγχό τους, και σε αυτό ακριβώς αντέδρασε (μόνος, αρκετοί το αποδέχτηκαν σιωπηρά) με όλο του το πάθος και την ασίγαστη μαχητικότητα του ο Βουκελάτος, αλλά η συνειδησιακή, ψυχολογική και νοητική υπακοή είχε ήδη βρει εύφορο χώμα. Συνοπολογίστε την «αλλοτρίωση στοιχείων του "Ιχνευτή" από το ΕΚΕΒΙ», δηλαδή τη χρήση στοιχείων του Ιχνευτή για να εξαγάγει το ΕΚΕΒΙ άλλα, δικά του συμπεράσματα, κι έχετε πληρέστερη εικόνα.

Ηταν, δυστυχώς, η αρχή του τέλους για τον Κώστα και τον Ιχνευτή. Ηταν εξ αντικειμένου αδύνατο ένας άνθρωπος που είχε τις δεκάδες ανάγκες για την ολοκλήρωση των ερευνητικών προγραμμάτων τού Ιχνευτή, για την ανάπτυξη και την παρουσίαση πρωτότυπων ιδεών και διεθνών ρευμάτων σκέψεων και κινημάτων, να αντεπεξέλθει και στην αποπνικτική πίεση που άσκουσε η εξοντωτική αυτή αγωγή. Του έκλεψαν χρόνο και ηρεμία, τον υποχρέωσαν να αλλάξει προσανατολισμό, τον τραυμάτισαν βαρύτατα. Ο, και εικαστικώς πρωτοπόρος, Ιχνευτής καθυστερούσε την έκδοσή του, οι ετήσιοι ογκώδεις τόμοι με τη βιβλιοπαραγωγή κάθε έτους αναβάλλονταν. Ο Κώστας έπαθε δύο εγκεφαλικά, άντεξε όμως. Μάταια τον ρωτούσα να μου πει, καθώς έβλεπα ότι κάτι έχει συμβεί. Στην πρώτη δίκη, που αναβλήθηκε, ήμασταν κοντά του ο πολυσχιδής Δ. Νόλλας κι εγώ. Από σπάνια σωρεία συμπτώσεων, μία ημέρα πριν διεξαχθεί η αναβληθείσα δίκη, το 2004, έμαθα ότι δεν θα γινόταν. Ανένδοτος ο Κώστας, μου απάντησε: «Αύριο θα είμαι εκεί να τους κονιορτοποιήσω». Το ειδοποιητήριο, απ' τη νέα διοίκηση του ΕΚΕΒΙ, ότι ανακαλούσε την αγωγή, ήρθε το πρωί, ούτε καν μία μέρα πριν, να τον απαλλάξει νωρίτερα απ' την αγωνία, αλλά ο Κώστας είχε ήδη πάει στην Ευελπίδων μαζί με τον Γιώργο Χατζόπουλο, των εκδόσεων Κάλβος. Οταν τους συνάντησα λίγο αργότερα, μου είπε κρατώντας δύο μεγάλα μπλε ντοσιέ: «Κρίμα που το 'σκασαν, τα είχα έτοιμα όλα».

Η υπόθεση με το ΕΚΕΒΙ διαίρεσε βαθύτατα τον κόσμο του βιβλίου. Δεν έτειναν όλοι οι ενδιαφερόμενοι ευήκοον ους στις αντιρρήσεις και στον αγώνα του, πράγμα φυσιολογικό, «τα εκδοτικά και οι συγγραφείς έχουν τα σεβαστά συμφέροντά τους, μην το ξεχνάμε». Επιπλέον ποτέ ένας πόλεμος δεν αφορά μόνο δύο ούτε περνάει χωρίς συνέπειες για τους τρίτους. Αλλωστε η πραγματικότητα αποδεικνύει ότι ο χώρος μας είχε κι έχει αποδεχθεί την προστατευτική και επιβληθείσα παρουσία του ΕΚΕΒΙ, παραχωρώντας, κατά τη γνώμη μου, τμήμα των δικαιωμάτων του. Ωστόσο: «Ολες οι ιδέες είναι πλασμένες με αίμα. Σήμερα με τη μεσογειακή αναιμία που θερίζει μνήμες και συνειδήσεις συγγραφέων και κοινωνιών, για ποιο αίμα και για ποιες ιδέες να μιλάμε;», αναρωτιόταν, πάντα με εξαιρετικές μεταφορές, ισοδύναμες των καλύτερων συγγραφέων, ο Κώστας, που αντιμαχόταν την προϊούσα χειραγώγηση, με διάφορα δέλεαρ, των συγγραφέων και των ιδεών που οφείλουν να έχουν και να διατυπώνουν ελεύθεροι, μόνοι και ανεμπόδιστοι.

Ακριβώς όπως ήταν με κόπους και θυσίες ο ίδιος. Αεικίνητος, ακατάβλητος, ανεξάρτητος, αξιοπρεπής, δεν δέχτηκε ποτέ καμία επιχορήγηση, καμία απ' τις πολλές «προσφορές» που του έγιναν ούτε έκανε παραχώρηση ή συμβιβασμό. Ηξερε καλύτερα απ' όλους μας την οικονομική, πολιτική, ιστορική σημασία του βιβλίου, κάθε βιβλίου, μας θύμιζε ότι αντίστοιχες στατιστικές μελέτες χρηματοδοτούσε σε FYROM, Αλβανία κ.ά. το Ιδρυμα Σόρος. Η απώλειά του είναι μεγάλη. Ποιος άλλος είναι δυνατόν να ζει, να κοιμάται, να ξυπνάει με το μυαλό του στα βιβλία, παρά μόνον ένας πρωτοφανής και μοναδικός άνθρωπος; «Ο Κώστας είναι ή τρελός ή άγιος, ποιος άλλος θα έκανε τέτοια δουλειά», έλεγε ένας φίλος, ποιος άλλος θα σκεφτόταν και θα πραγματοποιούσε έναν τέτοιο τιτάνιο άθλο, να ζει για να προσφέρει, να κοιμάται συχνά στο γραφείο, για να μη χρονοτριβεί στις μετακινήσεις, να γυρίζει νυχθημερόν στους εκδοτικούς οίκους, στα βιβλιοπωλεία, στα περίπτερα και να ψάχνει για βιβλία, μέγας περιπατητής των δρόμων και των ιδεών; Η απάντηση για το πώς τα κάταφερε ήταν χαρακτηριστικώς ιδιάζουσα: «Πώς θα έβγαζα τον Ιχνευτή, αν δεν βάραγα παλαμάκια στην Αλιφραγκή, στο Σου-Μου, στο Αιγάλεω;». Διασφαλίζοντας και χωροταξικά την ανεξαρτησία του, ο θρύλος αυτός των βιβλίων, που διάβαζε κυριολεκτικά τα πάντα, είχε το γραφείο του μακριά απ' την επικράτεια του βιβλίου, Σόλωνος-Εξάρχεια· προτιμούσε την πληβεία Ομόνοια. Αξονας της σκέψης και της συμπεριφοράς του ήταν: «Στη ζωή σου μην έχεις αποσκευές, να μπορείς να φεύγεις» και αργότερα υιοθέτησε με ενθουσιασμό, και συμπληρωματικώς, μία φράση απ' την ταινία «Ενταση»: «Μη δένεσαι με τίποτα που δεν μπορείς να ξεφορτωθείς σε τριάντα δευτερόλεπτα». Αυτός είναι ο Κώστας. Υπερμανιώδης καπνιστής, συχνά και αιτιωδώς αυτοεπαινετικός προς τον Ιχνευτή, επίμονος, πολεμιστής, «πελταστής», γενναιόδωρος, σκληρός, ενθουσιώδης, λιτοδίαιτος, ολιγαρκής, ακατέδεχτος, ακέραιος, σεμνός, ευγενικός, πρωτοφανώς ανιδιοτελέστατος, ανοιχτόκαρδος και εσωστρεφής ταυτόχρονα, αδάμαστος, γενναίος, δίκαιος, πολυμαθέστατος, με νόον, με κατανόηση, οξύνους, ιδιοφυέστατος- όλα τα δυνατά επίθετα να παραθέσω, δεν αποδίδουν την προσωπικότητά του. Δεν φιλοτεχνώ φωτοστέφανο, την αλήθεια που ζήσαμε ΟΛΟΙ γράφω. Οσο για τις λογοτεχνικές προτιμήσεις του, του άρεσαν τα μυθιστορήματα που έθεταν σύγχρονα ή αιώνια θέματα, αντιπροσώπευαν την αγωνία της κοινωνίας και επιτάχυναν την εξέλιξη, συνεπώς δεν ενδιαφερόταν για όσα μυθιστορήματα κείνται εκτός εξέλιξης, αναφέρομενα σε παρελθούσες εποχές, σε άλλο χρόνο, ούτε για τα μυθιστορήματα «των οιστρογόνων και της Ευρωπαϊκής Ενωσης», όπως έγραφε στις σπουδαίες αναλύσεις του, τα μυθιστορήματα ιδιωτείας, με καρικατούρες ηρώων, μυθιστορήματα της διαρκώς διογκούμενης ευθυγράμμισης και ακινησίας. Η δίψα του για ζωντανά, σύγχρονα και ανυπάκουα μυθιστορήματα, ο ενθουσιασμός του για οποιαδήποτε αντικαθεστωτική ιδέα, δεν τον προστάτευσαν ωστόσο απ' τη, συναισθηματικών λόγων, στήριξη σε γνωστές συγγραφικές περιπτώσεις, που έθεταν μεν κάποια θέματα, δεν είχαν όμως παρά ελάχιστο, αν όχι μηδαμινό, λογοτεχνικό πάθος και σπίθα, πράγμα που παρέκαμπτε.

Η αδικία όμως, όπως έγραψα πριν και για τον πόλεμο, δημιουργεί ομόκεντρους κύκλους και παρασύρει περισσότερους των εμπλεκομένων. Ετσι, όταν, αμυνόμενος, έκανα αγωγή σ' έναν γνωστό συκοφάντη, ο Κώστας, αν κι ήταν εκείνος που μου πρότεινε να ζητήσω ένα ευρώ, για να αποδείξω εξαρχής ότι επιδιώκω αποκλειστικώς την ηθική μου αποκατάσταση, στενοχωρήθηκε από το ότι χρησιμοποιούσα ένα μέσο που είχαν χρησιμοποιήσει οι άλλοι για να τον φιμώσουν και να τον εξαγοράσουν. Συζητήσαμε και του τα εξήγησα πολλές φορές, δεν ξερίζωσα όμως την πίκρα του, την οποία ποτέ δεν μου εξέφρασε, αλλά ένιωθα. Απομακρύνθηκαμε κάπως ψυχικώς, λιγόστεψε η επικοινωνία μας. Αυτό δεν θα το συγχωρέσω ποτέ στους συκοφάντες μου, ούτε και τα υπόλοιπα, βέβαια. Μιλάγαμε, του πήγαινα κόκκινα σταφύλια απ' την κληματαριά μου που του άρεσαν, αλλά υπήρχε απόσταση. Τελευταία φορά τον είδα στον δρόμο πέρσι τον Φεβρουάριο, πήγαμε για καφέ, μου είπε ότι κάποιες ενέργειες μου τον στενοχωρούν. Παλαιότερα μου έλεγε: «Διά των αποχωρισμών η εξέλιξη», και ότι τον στενοχωρώ πολύ, γιατί είμαι συναισθηματικός. Ασε μας να θρηνήσουμε τον φίλο μας με την ησυχία μας, ρε Κώστα. Χωρίσαμε στη γωνία Σόλωνος και Ζωωδόχου Πηγής, εκεί σχεδόν που είχαμε πρωτοσυναντηθεί. Πέθανε χαράματα Πρωτοχρονιάς, όταν εγώ γεννιόμουνα πριν από 51 χρόνια. «Κουράγιο, Αλέξανδρε. Κοιτάμε μπροστά, συνεχίζουμε», μου είπε, με χτύπησε στην πλάτη κι έφυγε. Δεν ξαναμιλήσαμε. Θορυβημένος απ' τον θάνατο του φίλου μου Κώστα Κωτσάκη, στελέχους της αντιδικτατορικής αντίστασης, του τηλεφώνησα δύο φορές τον Οκτώβριο, δεν απάντησε. Θα τον δω σε κάνα μήνα που θα βγάλω βιβλίο. Δεν τον ξανάδα παρά στο φέρετρο. Ηταν ο πνευματικός μου πατέρας.

Κι ήταν αυτός που είχε ανάγκη για κουράγιο, αλλά τέτοιο είχε μπόλικο, είχε αποθέματα, χάριζε πλουσιοπάροχα στους άλλους, δεν τους φόρτωνε ποτέ με τα δικά του. Ξαφνικά ο Κώστας είχε χαθεί, όπως είχε κάνει κι άλλες φορές, αλλά αυτή τη φορά, «Μέσα σε κάποια μάντρα που έγραφε "Πωλείται", πέθανε κάποιος μάγκας και να τον συγχωρείτε. Κάποτε ήταν νέος και ζούσε ευτυχισμένος, μα κατάντησε στη μάντρα και πέθανε σαν ξένος. Τον βρήκαν τα παιδάκια στο πρωινό το κρύο, καθώς σφιχτά κρατούσε ένα παλιό βιβλίο. Σαν ζούσε ο μακαρίτης μες στης ζωής τον βίο, ό,τι έβλεπε στον κόσμο τα 'γραφε στο βιβλίο. Μάταια ήταν όλα, χωρίς καμιά αχτίδα, έτσι την ετελείωνε την κάθε του σελίδα», λέει ένα βαρύ δεξιθάνατο ζεϊμπέκικο που ακούω τώρα καθώς γράφω. Λοιπόν, τη φορά αυτή που χάθηκε ήταν η οριστική. Εκανε μια τελευταία, θερινή, επίσκεψη στο στρατηγείο του Ιχνευτή, και δεν ξαναεμφανίστηκε. Είναι εγκληματική η αδράνεια της κοινωνίας του βιβλίου, της πολλαπλώς ευεργετηθείσης απ' τον Κώστα, που δεν προσπάθησε να μάθει τι συνέβαινε. Εκτός αν κάποιοι ανακουφίστηκαν. Ομως: «ΜΗ ΖΗΤΑΣ ΑΠ' ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΝΑ ΣΟΥ ΔΩΣΟΥΝ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ». Κανείς μας βέβαια δεν ήξερε πολλά για τον Κώστα, «Διαφεύγει της αντιλήψεως μου ο λόγος για τον οποίο θα πρέπει να είναι κάποιος περίεργος για τα ιδιωτικά», έγραφε, κανείς δεν ήξερε το σπίτι του, το τηλέφωνό του. «Στη ζωή σου μην έχεις αποσκευές». Χάθηκε. Οσοι ενδιαφέρθηκαν δεν έπαιρναν απάντηση στα αγωνιώδη σημειώματά τους, όπως δεν πήρα κι εγώ, αφ' ότου έμαθα από τη θυρωρό ότι απουσιάζει μήνες, όταν πήγα να του δώσω το βιβλίο μου. Περίμενα κάποια απάντηση, περίμενα, τίποτα. Τηλεφώνησα στον Γιώργο Χατζόπουλο, μου έδωσε ένα παλιό τηλέφωνο που δεν απαντούσε ποτέ, τηλεφώνησα, απάντησαν. Ηταν της οικογένειας του Κώστα, τον έβλεπαν, θα του έλεγαν ότι τηλεφώνησε ένας φίλος του, ο Ασωνίτης. Μίλησα με τη Μαίρη Παπαγιαννίδου, την οποία αγαπούσε και εκτιμούσε πολύ. Τον έψαχνε ανήσυχη. Πού ήταν ο Κώστας; Πέθαινε, αλλά δεν το ξέραμε. Ηταν Παρασκευή βράδυ, 11-12-09. Θα βρω τη διεύθυνση τη Δευτέρα, της είπα, θα τη βρω πάση θυσία. (Η διεύθυνση υπήρχε στους τελευταίους Ιχνευτές. Η ανυποληψία του προς τις ιχνηλατικές μας ικανότητες θα ήταν εντελώς αιτιολογημένη.) Τη βρήκα. Πήγαμε το ίδιο απόγευμα απροειδοποίητα. Μας άνοιξε ο γαμπρός του. Μας δέχτηκε ευγενέστατα. Είστε φίλοι του, είστε και δικοί μας. Ο Κώστας ήταν στο νοσοκομείο. Το πάλευε. Θρόμβωση αρτηριών. Μπαινόβγαινε. Θα μας ειδοποιούσαν. Μιλήσαμε τηλεφωνικώς με την ευγενέστατη αδελφή του. Αγωνιούσαμε. Ξανατηλεφωνήσαμε. Κανονίσαμε να συναντηθούμε την Κυριακή 3-1. Στις 20.06' και το βράδυ της Πρωτοχρονιάς χτύπησε το τηλέφωνο, νόμισα ότι ήταν ο ανιψιός μου από τη Γερμανία που μιλάγαμε πριν. Ηταν η Κάιτη Βουκελάτου. «Χρόνια πολλά, καλή χρονιά. Πρέπει να αναβάλουμε τη συνάντηση της Κυριακής, Αλέξανδρε. -Γιατί, Καίτη, το περιμένουμε πώς και πώς. -Δεν υπάρχει λόγος. Ο Κώστας έφυγε. Ησυχα». Αυτό ήταν. Στην κηδεία του ήμασταν, εκτός της οικογενείας, τα τρία προαναφερθέντα πρόσωπα. Κατά παρέκκλιση: Δεν ήθελε κανέναν. «Μην έχεις αποσκευές». Ούτε θεατές στον θάνατό σου. «...Το διαλυθέν αναισθητεί, το δ' αναισθητούν ουδέν προς ημάς». «Αντε σαν πεθάνω στο καράβι ρίχτε με μες στο γυαλό, να με φάν' τα μαύρα ψάρια και το αρμυρό νερό». Ο Κώστας Βουκελάτος πέθανε. Ο Ιχνευτής δεν θα ξανακυκλοφορήσει. Οσοι ουτιδανοί, σπιλώστε τον μετά θάνατον, αφού εν ζωή τραπήκατε σε φυγή. Χαρείτε. Στιγμιαίως. Γιατί το έγκλημά σας είναι διαρκές. Απαράγραπτο.

Είναι σπάνια και μοναδική εμπειρία, οι δεσμοί πνευματικής συνάφειας και συγγένειας, εφάμιλλοι και ίσως ισχυρότεροι με τους δεσμούς αίματος. Η συναναστροφή μου με έναν τόσο αξεπέραστο άνθρωπο ήταν ευτυχία, ευδαιμονία. Το να είσαι γενναίος στα 20 είναι εύκολο, το να είσαι γενναίος στα 60 είναι το δύσκολο. «Στην πραγματικότητα της δημόσιας ζωής είναι που δοκιμάζονται οι ιδιότητες της ανθρώπινης φύσης». Ο ορισμός της Δημοκρατίας απ' τον στοχαστή Κώστα Βουκελάτο, που εξηγεί κιόλας γιατί δεν αναπτύχθηκε η Ψυχολογία ως επιστήμη στην αρχαιότητα. Ολα στο φως, τίποτα στο σκοτάδι. Βρίσκομαι στη φριχτά ανυπόφορη, φυσιολογική, ως νεότερος, θέση να νεκρολογώ τον άνθρωπο που με γαλούχησε με αρετή και ήθος, με πάθος και αξιοπρέπεια, μετατρέποντας τη ζωή του σε κείμενο, έτσι είναι όμως η ανθρώπινη μοίρα: Ολα να γίνουν κείμενα. «Διά των αποχωρισμών η εξέλιξη». Νιώθω πιο ώριμος, νιώθω απολύτως συντετριμμένος. Σε κατευοδώνω για τον Αδη με τραγούδια της Μπέλλου, που λάτρευες. Σε αποχαιρετώ, κλαίγοντας, με αιώνια τιμή και ευγνωμοσύνη, αήττητε και ασύγκριτε, Κώστα Βουκελάτε. Συνεχίζουμε, κοιτάμε μπροστά.

• Βιβλιοθήκη, Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2010