Δημήτρης Βαρβαρήγος: «Όταν έναν λαό τον πετάς σε μια αρένα, αναγκαστικά γίνεται μονομάχος…»

https://www.timesnews.gr

Εξομολογητικός και ο συγγραφέας Δημήτρης Βαρβαρήγος, κρίνει, επιλέγει, αποφαίνεται, αποκαλύπτει τις μύχιες σκέψεις του  για απλά, καθημερινά ζητήματα. Έχει πολλά βιβλία στο ενεργητικό του, κι έχει δώσει λαμπρά δείγματα γραφής. Κι εδώ, με τις απαντήσεις του παρουσιάζει ένα απόθεμα συναισθηματικής θερμοκρασίας που το εναποθέτει στην καρδιά του αναγνώστη. Ιδού η συνέντευξη:

• Τι νοσταλγείτε περισσότερο;

Τις ξένοιαστες μέρες, εκείνες τις άδολες παιδικές μέρες που χτίζονται οι αληθινές φιλίες. Που έχεις τους γονείς σου να σε μαθαίνουν και να σε προστατεύουν με την αληθινή και ουσιαστική αγάπη τους.

• Ποιο είναι το αγαπημένο σας ταξίδι;

Ο μαγικός χρόνος που διαρκεί η δημιουργία. Όταν χάνομαι στη φαντασία και γεμίζω από αυτήν τις λευκές σελίδες.

• Ποια θεωρείτε ως την πιο υπερτιμημένη αρετή;

Την πίστη.  Στις θρησκείες και στον όρκο των εραστών.

• Ποια, κατά τη γνώμη σας, είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας;

Ότι παρ’ όλη την κοροϊδία που δέχονται από τους ηγέτες τους συνεχίζουν να τους ψηφίζουν.

• Σας ενδιαφέρει η πολιτική;

Δεν θέλω να γίνω ψεύτης. Ο Πλάτωνας είχε πει: Κάνε το παιδί να πιστέψει σε έναν θεό για να γίνει άπιστο. Μάθε στο παιδί την πολιτική για να γίνει ψεύτης. Μάθε το παιδί να αγαπάει για να πονέσει.

• Τι γνώμη έχετε για τους πολιτικούς;

Γελάω αρκετά συχνά όταν βλέπω ελληνικές ταινίες.

• Αγαπάτε το θέατρο;

Και όχι μόνο, το υπηρετώ με τα θεατρικά μου έργα. Το θέατρο είναι η τέχνη που έχει την μεγαλύτερη επικοινωνία μεταξύ θεατών και ηθοποιών. Περνά μηνύματα ζωντανά. Δημιουργεί ερωτήματα. Το θέατρο είναι η μαγεία της εκφρασμένης τέχνης.

• Ποια είναι η θέση της τέχνης (θέατρο, μουσική, ζωγραφική, κ.λπ.) στην εποχή μας; 

Η Τέχνη είναι το σωσίβιο της εκάστοτε εποχής. Η ψυχική ελευθερία του Ανθρώπου. Και σε εποχές κρίσης όπως αυτές που βιώνουμε, η παρουσία της καθίσταται ακόμη πιο αναγκαία.

• Μήπως η τέχνη κινδυνεύει να απομονωθεί εξαιτίας της τηλεόρασης και συνεπώς μήπως πρέπει να αναζητήσει καινούργιες μορφές και να επανεξετάσει την κοινωνική λειτουργία της;

Η Τέχνη πάντα θα υπάρχει. Είναι εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου η δημιουργία.

• Σε μια εποχή αποξένωσης, πολεμικών συγκρούσεων, κοινωνικών αναταραχών, φτώχειας, ανισοτήτων, φόβου για την επόμενη ημέρα κ.λπ., τι μπορεί να κάνει η τέχνη;

Η Τέχνη έχει μόνο τη δύναμη να προβάλει τα γεγονότα μέσα από τα δικά της δημιουργικά μάτια. Να ξεπεταχτούν νέες ιδέες και δυναμικές… Ποτέ όμως δυστυχώς, δεν κατάφερε να σταματήσει τα κακώς κείμενα πριν εξελιχθούν.

«Το φθηνότερο είδος, είναι ο άνθρωπος…»

• Είναι ο κόσμος μας παράλογος;

Πάντα ήταν. Ανατρέξτε στην Ιστορία, επαναστάσεις, πόλεμοι, αδικίες, καταπιεστικά καθεστώτα αίμα, πόνος, συμφορές κλπ, αποδεικνύουν ότι το φθηνότερο είδος, είναι ο άνθρωπος.

• Τι είναι εκείνο που δίνει νόημα στον άνθρωπο;

Η αξιοπρέπεια, ο σεβασμός, η ευγνωμοσύνη και βέβαια η μέτρια φρόνηση. Αρετές που οι αρχαίοι προπάτορες μας τις είχαν νομοθετημένες στη συνείδηση τους

• Έχει πνευματικότητα η κεντρική εξουσία (η κυβέρνηση, τα κόμματα);

Η κεντρική εξουσία ανήκει σε ένα σύστημα αμείλικτο. Είναι μια χοάνη που συνθλίβει την όποια ύπαρξη πνευματικού περιεχομένου. Εδώ μετρούν άλλες συνιστώσες. Η Αλόγιστη λογική.

• Η νεοελληνική κοινωνία, γενικότερα, έχει πνευματικότητα;

Το Πνεύμα ως η ζωογόνος πνοή του σώματος χρειάζεται την πρώιμη παιδία για να εξελίσσεται θετικά στην πορεία. Υπάρχει σήμερα ένα κομμάτι της κοινωνίας που φροντίζει την εξωτερική εικόνα του κι όχι την εσωτερικότητα του.

• Τι σημαίνει για σας η λέξη «ήθος»;

Η ευψυχία του ατομικού χαρακτήρα.

• Πoια είναι η ωραιότερη λέξη της ελληνικής γλώσσας; 

Ελευθερία. Από την ελευθερία της ατομικότητας και ισότητας του ατόμου προέρχεται η ελευθερία του λόγου και των ιδεών.

• Ποιος φταίει για το περιορισμένο λεξιλόγιο των νεοελλήνων: οι γονείς, το σχολείο, τα μέσα ενημέρωσης, η παγκοσμιοποίηση;

Όλα όσα αναφέρατε παίζουν το δικό τους ρόλο. Η πρώτη παιδεία μέσα στο σπίτι, πιστεύω πως είναι αυτή που μπορεί να εμφυσήσει την αγάπη του παιδιού προς τη γνώση. Πολλοί θέλουν τα παιδιά τους να γίνουν μορφωμένοι άνθρωποι, αλλά τα παιδιά τους δεν τους έχουν δει ποτέ να διαβάζουν ένα βιβλίο.

• Υπάρχει περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση στους πολίτες ή όλοι γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια την προστασία του περιβάλλοντος; 

Η γενικότερη αδιαφορία που διέπει συχνά τον Έλληνα, αγγίζει σε μεγάλο βαθμό και την ευαισθητοποίηση του για το περιβάλλον.

• Κινδυνεύουμε στ’ αλήθεια από τη μόλυνση του περιβάλλοντος ή απλώς πρόκειται για υπερβολές των οικολόγων;

Η αλόγιστη απομύζηση ύλης από τον πλανήτη, η δίχως όρια υπερκατανάλωση από την κοινωνία, σίγουρα θα επιφέρει κάποιο αντίκτυπο.

• Είναι υποφερτή η πόλη σας;

Η Αθήνα θα μπορούσε να έχει εξελιχθεί σε μητροπολιτική πόλη του κόσμου. Με τόση πλούσια ιστορία, με τόση αρχαία τέχνη να πηγαίνουν χαμένα από την έλλειψη σοβαρής αισθητικής όσων την διοικούν και – διαχειρίζονται. Κι αντί να εξευρωπαΐζεται όλο και πιο πολύ εξανατολίζεται. Τελικά όπως λέει και ο Πλάτωνας: Αυτή η πόλη είναι αυτό που είναι γιατί οι πολίτες της είναι αυτό που είναι. Κρίμα.

• Μήπως κινδυνεύουμε από τους πρόσφυγες/μετανάστες;

Καθόλου. Άνθρωποι είναι σαν εμάς με τις ίδιες ευαισθησίες, ανάγκες και συναισθήματα. Μην ξεχνάμε τους δικούς μας ξεριζωμούς. Πολλοί Έλληνες φιλοξενήθηκαν στη Συρία με τον ξεριζωμό από την Πόλη. Αλλά κι από την αρχαιότητα η Ελλάδα ήταν γεμάτη από δούλους. Ούτε και τα 400 χρόνια σκλαβιάς δεν κατάφεραν να σβήσουν αυτό το πνεύμα που κυοφορείται στο κύτταρο του Έλληνα. Όταν με την επανάσταση απελευθερωθήκαμε, οι Τούρκοι έφυγαν και μιλούσαν ελληνικά..

• Υπάρχει φόβος να χάσουμε την εθνική μας ταυτότητα;

Όχι. Θα φτάσει η στιγμή που το ελληνικό πνεύμα θα βρει πάλι τη θέση που του αρμόζει από την ιστορία του και μόνο.

• Δικαιούμαστε να υποστηρίζουμε ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων;

Μα τι λέτε; Και βέβαια!  Άλλοι λαοί έχουν το Μίκυ Μάους για βιτρίνα της ιστορίας τους. Σημαία μας πρέπει να είναι «η σοφία και η γνώση» που άφησαν παρακαταθήκη στην ανθρωπότητα, οι εμπνευσμένοι αρχαίοι μας. Δείτε τους Εγγλέζους, με τα αρχαία γλυπτά μας προβάλλονται. Εμείς γιατί να απαξιώνουμε την πλούσια ιστορία μας;

• Έχoυν σημασία oι απoλoγισμoί στη ζωή μας;

Πάντα, γιατί από τις εμπειρίες που αποκομίζουμε μαθαίνουμε να γινόμαστε πιο ώριμοι και καλύτεροι και μπορούμε να κάνουμε το επόμενο βήμα πιο σίγουροι και πιο ειλικρινείς.

• Πόσες ώρες εργάζεστε;

Ατελείωτες. Δεν μου φτάνει η μέρα, δεν μου φτουράει η νύχτα. Δεν μου φτάνει το μυαλό να το γεμίσω με τη γνώση που υπάρχει.

«Δεν γίνεται να σηκωθούμε και να πατήσουμε γερά στα πόδια μας αν δεν πέσουμε…»

• Τι είναι για σας η μοναξιά;

Αν κάθε φορά που σκοντάφτουμε στις δυσκολίες, στα προβλήματα, στις ερωτικές απογοητεύσεις και τα θεωρούμε ότι πρόκειται για αποτυχία ή απώλεια χρόνου, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι όλα όσα μας συμβαίνουν είναι εμπειρίες. Άρα η μοναξιά που θα προκύψει για κάποιο χρονικό διάστημα, είναι απαραίτητη για να διαλογιστούμε με τον εαυτό μας, να δουλέψουμε μαζί του και να τον δυναμώσουμε. Δεν γίνεται να σηκωθούμε και να πατήσουμε γερά στα πόδια μας αν δεν πέσουμε.

• Είστε ρομαντικός;

Συγκινούμαι εύκολα. Χαζεύω τα σύννεφα. Νιώθω την βαθιά αφή που χαρίζει η αγάπη.

• Σας αρέσουν τα ταξίδια;

Υπάρχουν και τα ταξίδια του νου, που τα λατρεύω και τα αφήνω να με ταξιδέψουν όπου θέλουν.

• Πoιo μέρoς αγαπάτε ιδιαίτερα;

Τόπος για μένα δεν είναι η γη, αλλά το σώμα. Με αυτή τη λογική αγαπώ τις ψυχές των παιδιών μου. Είναι ο πιο εύφορος τόπος για τη δική μου ψυχή.

• Τι αγαπάτε περισσότερα στον κόσμο; 

Εκείνο τον ανθρωπάκο, που μαζί μπορούμε να κάνουμε σπουδαία την κάθε μικρή στιγμή.

• Τι θεωρείτε ως τον έσχατο βαθμό δυστυχίας;

Να μην υπάρχει ισότητα στους ανθρώπους. Κανείς δεν γεννήθηκε δούλος του άλλου. Ο Πλάτωνας στον Μενέξενο λέει: Εμείς και οι δικοί μας γεννηθήκαμε αδέρφια, όλοι από μια μητέρα και κρίνουμε ανάξιο να είναι ο ένας τύραννος ή δούλος του άλλου. Αφού λοιπόν η γέννηση μας είναι ισότιμη, οδηγούμαστε σε μια πολιτική σύμφωνα με τις αρχές της ισότητας που δεν παραδέχεται στην κοινωνία μας άρχοντες με άλλα προσόντα εκτός από αυτά που τους καθιστούν συνετούς και ισότιμους.

• Σας απασχολεί ο χρόνος;

Ωραία τα νιάτα, έχεις την άνεση να μην υπολογίζεις το χρόνο. Όλοι αισθανόμαστε την οδυνηρή καταδίωξη του αδιάφορου χρόνου. Ωστόσο, μας επιτρέπει να νιώθουμε τη ζωή σαν κάτι που έχει πραγματικό νόημα και να μην αφήνουμε την κάθε στιγμή της να φεύγει ανέξοδα, αλλά να ρουφάμε το μεδούλι της. Μόνο έτσι γλυκαίνει ο χρόνος μας.

• Πιστεύετε στην φιλανθρωπία ή στην αλληλεγγύη;

Όχι! Προσωπικά με προσβάλλει. Είναι τραγικό σε μια ευνομούμενη χώρα να έχει αφημένες στην τύχη τους κάποιες κατηγορίες ανθρώπων στη φιλανθρωπία των υπολοίπων. Είναι αισχρό και παράνομο γι’ αυτούς που διοικούν τη χώρα.

• Για σας, τι σημαίνει παγκοσμιοποίηση;

Θεός το χρήμα. Το απόλυτο Τίποτα.

• Πόσο Ευρωπαίοι είμαστε οι Έλληνες;

Εμείς, οι Έλληνες είμαστε η Ευρώπη. Στην ελληνική μυθολογία η Ευρώπη ήταν η κόρη του Αγήνορα και της Τηλέφασσας Ο Δίας απήγαγε την Ευρώπη και μαζί απέκτησαν τρία τουλάχιστον παιδιά: τον βασιλιά Μίνωα, τον Ροδάμανθυ και τον Σαρπηδόνα. Αλλά οι ξένοι οικειοποιούνται, όσα δικά μας εμείς διαφοροποιούμε, αδιαφορούμε γι’ αυτά κι απαξιώνουμε.

«Όταν έναν λαό τον πετάς σε μια αρένα, αναγκαστικά γίνεται μονομάχος…»

• Ο  Έλληνας είναι εχθρός της πειθαρχίας και του κανόνα;

Όχι ο Έλληνας είναι παρατημένος στη τύχη του. Ένα σύγχρονο μέσο μεταφοράς φτιάχτηκε, το μετρό και οι Έλληνες συμπεριφέρονται με άψογη και κόσμια συμπεριφορά. Όταν έναν λαό τον πετάς σε μια αρένα, αναγκαστικά γίνεται μονομάχος.

• Τι λείπει από τον Έλληνα σήμερα;

Να ανακαλύψει τον εαυτό του. Τούτη είναι η μεγαλύτερη ανακάλυψη που προέρχεται από τους καρπούς της σκέψης. Κι αυτές για να επιβιώσουν και να υλοποιηθούν απαιτούν μεγαλύτερη καλλιέργεια. Τρέχα γύρευε, δηλαδή.

• Η «ενωμένη» Ευρώπη θα επιβιώσει;

Ποσώς με ενδιαφέρει η Ευρώπη των χρηματιστών. Μακάρι να διαλυθεί αυτή τη στιγμή. Όμως με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι… οι λαοί της Ευρώπης. Ο κόσμος που είναι όμοιος με εμάς και μέσα από τις πέντε αισθήσεις θέλει να ζήσει αληθινά ειρηνικά.

• Η γυναίκα σήμερα στην Ελλάδα είναι ίση με τον άνδρα;

Έχει αποκτήσει αρκετά προνόμια, μα κι ένα σοβαρό μειονέκτημα. Έπαψε να ανταποκρίνεται στο προτέρημα του ατελεύτητου πόθου, που έχει κοσμικές διαστάσεις. Γι’ αυτό έγιναν της μόδας οι ψυχολόγοι κι αυξήθηκε η χρήση ψυχοφαρμάκων.

• Ποιο είναι το πολυτιμότερο περιουσιακό σας στοιχείο; 

Η έκσταση της αγάπης για τα παιδιά μου.

• Η οικονομική κρίση πιστεύετε ότι θ’ αλλάξει την κοινωνία μας και προς ποια κατεύθυνση;

Μέχρι στιγμής ο λαός εξαθλιώνεται. Το τραγελαφικό είναι που οι πολιτικοί δηλώνουν δίχως αιδώ, ισχυρίζονται, πως πέτυχαν τους δημοσιονομικούς στόχους τους. Ενώ έχουν στερήσει τα κεκτημένα δικαιώματα να ζήσει και να πεθάνει κάποιος με αξιοπρέπεια. Το αναφαίρετο δικαίωμα να ανασαίνει την ελευθερία του ατόμου.  Ναι, θα αλλάξει λίγο πριν καταρρεύσει η Ελλάδα. Θα έρθει το καινούριο. Το κακό είναι πως οι μεγάλες αλλαγές γίνονται μέσα από επαναστάσεις και το αίμα αληθινών ανθρώπων.

• Πιστεύετε ότι θα έρθει κάποια στιγμή που η χώρα μας θα ζει χωρίς τις ξένες εξαρτήσεις;

Ναι, αν υπάρξει ένας αληθινός Έλληνας ηγέτης που θα αναμετρηθεί με τα ξένα οικονομικά συμφέροντα. Αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει μέχρι σήμερα. Το σύστημα τους προετοιμάζει όπως αυτό θέλει. Να το υπηρετούν ως υπόδουλοι.

«Για τους νικητές πολλοί μιλούν, για του ηττημένους κανείς κι ας γράφεται η ιστορία από το αίμα τους…»

• Απ’ ό,τι φαίνεται στα έργα σας έχετε μια ιδιαίτερη αγάπη στην ιστορία. Την ιστορία ποιοι την γράφουν: οι νικητές ή οι ηττημένοι;

Για τους νικητές πολλοί μιλούν, για του ηττημένους κανείς κι ας γράφεται η ιστορία από το αίμα τους. Ασχολούμαι και με το ιστορικό μυθιστόρημα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την ιστορία μας και νομίζω πως καταθέτω ένα μικρό στοιχείο ζωτικότητας της ιστορίας μας από το δική μου πνευματική κι αισθητική εκφορά. Λαός που ξεχνάει το παρελθόν του δεν έχει μέλλον. Μπορεί να ακούγεται εγωιστικό, αλλά θέλω και προσπαθώ τον κόσμο που θα αφήσω πίσω μου, να μεταφέρει στοιχεία της σπουδαίας ιστορίας μας.

• Τι είναι εκείνο που μπορεί να ενσαρκώσει την ελπίδα του αύριο;

Η αγάπη στον Άνθρωπο. Τίποτα άλλο δεν μπορεί να ενσαρκώσει το αύριο.  Ο δημιουργικός άνθρωπος είναι φυσικός εχθρός της εξουσίας. Όταν πάψουμε να θέλουμε να ελέγχουμε τη δημιουργικότητα των άλλων, η ελπίδα πάντα θα οδηγεί στο φως.

• Τελικά, τι είναι η ζωή;

Η αληθινή έκφραση της ύπαρξής μας.  Αν στο πέρασμα από τη ζωή ο Άνθρωπος αποκτήσει την αυτογνωσία ότι είναι τρωτός συναισθηματικά και πως βρίσκεται εδώ για να κάνει το καλό, μόνο τότε ζει αληθινά κι έχει αξία η παρουσία του στη ζωή… αλλιώς δεν έχει νόημα.

• Πείτε μας για το τελευταίο βιβλίο σας;

Είναι ιστορικού περιεχομένου. Τούτη τη φορά τα έβαλα με τον Ξενοφώντα. Παρακολουθώ την ευστροφία του και τη τακτική της επιστροφής των Ελλήνων στην πατρίδα. «Την κάθοδο των Μυρίων». Αλλά μέσα από τα μάτια μιας εταίρας που ακολουθούσε το στράτευμα σε όλη του τη διαδρομή και κατέγραφε τα πάντα.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Δημήτρης Βαρβαρήγος, γεννήθηκε στην Αθήνα, αποφοιτά από αγγλική σχολή λογοτεχνίας «awarded by the writing school» και γράφει σήριαλ για την τηλεόραση, θέατρο και λογοτεχνία
Το βιβλίο Υπατία παρουσιάστηκε στην κεντρική αίθουσα της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο το 2007.
Θεατρικά έργα:

• «Υπατία» από την θεατρική ομάδα Ανάδρασις
• «Τύψεις»
• «Ο έρωτας και ο θάνατος».

Από τη θεατρική ομάδα «ΔΙΟΔΟΣ» ανέβηκαν τα έργα:

• «Οι ανάγκες των αισθήσεων»
• «Το όνειρο μιας αγάπης»
• διασκευές από τα αντίστοιχα διηγήματα του Ζαχαρία Παπαντωνίου,
• «Η Καλαμιά τ’ Αναπλιού» και «Το ψυχικό της Γατομάτως».
• «Ένας Παππούς μα τι παππούς» από τη μουσική θεατρική σκηνή
• «Τρεις Βάλτοι» & «Το δωμάτιο του Τρελού»

Από τις εκδόσεις Άγκυρα κυκλοφορούν:

• «Υπατία» ιστορικό μυθιστόρημα, ιστορία που γυρίστηκε ταινία με τον τίτλο, agora. και θεατρικό έργο
• «Το υστερόγραφο μιας συγνώμης» μυθιστόρημα.
• «Ότι αγαπήσαμε πίσω έμεινε» μυθιστόρημα

&
Τα εικονογραφημένα παιδικά βιβλία:

• «Θεοδώρα, μια αληθινή αυτοκράτειρα»
• «Διγενής Ακρίτας, ο ήρωας που έγινε θρύλος»
• «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος – Ο τελευταίος Αυτοκράτορας» και
• « Η στάση του Νίκα – Η Μεγάλη εξέγερση»

Ακολουθούν:

• «Η γοητεία της δεύτερης φύσης».
• «Πάθος» εκδόσεις Όμβρος
• «Με το ίδιο χρώμα η νύχτα και η σιωπή».
• «Γυναίκες του Κόσμου».
• «Είναι δύσκολη η αγάπη».
• «Αδιέξοδοι έρωτες», από τις εκδόσεις του Χρήστου Ε. Δαρδανού.
• Το βιβλίο: «Ίμερος και Αστραία – Το μυστικό της σιωπηλής χώρας» από τις εκδόσεις Χατζηλάκος.
• «Σ’ έχω», εκδόσεις Ελληνική πρωτοβουλία
• «Υπατία», 9η έκδοση από τις εκδόσεις Εν τύποις
• «Η Μαγική τρέλα της Δημιουργίας» εκδόσεις Εν τύποις
• «Λιπεσάνορες», ιστορικό μυθιστόρημα εκδόσεις momentum
• «Anima mia», μυθιστόρημα υπό έκδοση.

Ποίηση:
«Πιστοποιητικό Ανυπαρξίας» Χρ. Δαρδανός.

Ο Δημήτρης Βαρβαρήγος, είναι:

• Πολιτιστικός εκπρόσωπος της Unesco λόγου, τεχνών κι επιστημών για την Πετρούπολη.
• Μέλος των «Ιστορικών συγγραφέων».
• Στη συντακτική επιτροπή του λογοτεχνικού περιοδικού «Ρωγμές»
• Συντάκτης της εφημερίδας, «Μορφωτικός της Πετρούπολης».
• Μέλος στο Διεθνές Πολιτιστικό Φόρουμ «Ανάδρασις»
• Οργανωτής Λογοτεχνικών εκδηλώσεων με τον Μορφωτικό Όμιλο Πετρούπολης
• Έχει συμμετάσχει ως εκπαιδευτής σε εργαστήρια δημιουργικής γραφής στους Δήμους Πετρούπολης, Αμοργού, Πάρου, Αταλάντης,
• Στον Μορφωτικό Όμιλο Πετρούπολης, στους εκδοτικούς οίκους Άγκυρα και Έναστρον και στη σχολή Tabula Rasa.