Ποίηση υποβολής, με εικόνες, διαφορετικές τεχνικές, πάντα εύρυθμη, το έργο του Ορέστη Αλεξάκη.
Ενας σημαντικός ποιητής της Β΄
μεταπολεμικής γενιάς, ο Ορέστης Αλεξάκης (γεννήθηκε στην Κέρκυρα το
1931), απεβίωσε το Σάββατο 16 Μαΐου. Ασχολήθηκε, εκτός από την ποίηση,
με το δοκίμιο και την κριτική, έγραφε, για μία περίοδο, κριτικά
σημειώματα στο περιοδικό «Ευθύνη», ενώ επιμελήθηκε τον τόμο με τα σονέτα
του Κωνσταντίνου Θεοτόκη και ανθολόγησε ποιητικές φωνές μαζί με τον
ποιητή και φίλο του Τάσο Κόρφη.
Το 2011 κυκλοφόρησε ο συγκεντρωτικός τόμος του έργου του υπό τον τίτλο «Ποίηση», ο οποίος περιλαμβάνει ποιήματα που γράφτηκαν από το 1960 έως το 2009 και δείχνουν τη μακρά και δημιουργική περίοδό του έως και «Το άλμπουμ των αποκομμάτων», το 2009, με σταθμό την ποιητική συλλογή «Η Περσεφόνη των γυρισμών», που δημοσιεύτηκε το 1974.
Ο Ορέστης Αλεξάκης πειραματίστηκε και υιοθέτησε διάφορες τεχνικές, πότε τον ελεύθερο στίχο πότε τον παραδοσιακό, τον πειθαρχημένο, αυτόν με τους κανόνες, ενώ πολύ συχνά δεν χρησιμοποιούσε τα σημεία στίξης, προτείνοντας, με την επιλογή αυτή, την ένωση των στίχων του, ενός ή πολλών κύκλων λέξεων και ιδεών, αλλά και την πρόταση ότι το ποίημα συνεχίζεται αενάως, πιθανόν με τη συμμετοχή του αναγνώστη, ότι ο υποτιθέμενος κύκλος διαρκώς ανανεούται, ότι το ποίημα συνεχίζεται στο διηνεκές εντός της ολότητας και της νομοτέλειας.
Αλλα χαρακτηριστικά του έργου του, ακόμη και των πεζοποιημάτων του, είναι η δραματικότητα καθώς και η αφηγηματικότητα, τη στιγμή μάλιστα που προβάλλονται διάφορα προσωπεία, ενώ το ποιητικό «εγώ» συνομιλεί με τον έτερο, με ένα ακαθόριστο «εσύ», το οποίο, ωστόσο, μεταμορφώνεται διαρκώς και υιοθετεί διαφορετικά πρόσωπα ή προσωπεία κάθε φορά, ως να υπάρχει ένα συλλογικό «εγώ» εντός του οποίου εμφανίζονται πολλά άλλα μικρότερα, όσα συνιστούν τη συλλογική μοίρα.
Η μουσικότητα των στίχων, πάντως, είναι κύριο στοιχείο ακόμη και των πιο λιτών και λακωνικών στίχων, μια τεχνική που ενώνει το υποκείμενο με τους τόπους, τα άτομα και τις ιδέες και δημιουργεί, παράλληλα, ισορροπία και αρμονία ακόμα και στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η θεματική των ποιημάτων τις αναιρούν και τις υπονομεύουν. Αυτή η αντιπαλότητα, ωστόσο, και η αντιπαράθεση των ομοίων ή των διαφορετικών γίνεται η αιτία να προκύψει το παράδοξο, το οποίο περιλαμβάνει το στέρεο και το ρευστό ταυτοχρόνως, το διαρκές και το εφήμερο, τη μνήμη αλλά και τη λήθη. Οι εικόνες των ποιημάτων του έχουν την υφή του ονείρου, γίνονται τόποι και τοπία όπου συναντώνται οι ζώντες και οι τεθνεώτες, ενώ οι εσωτερικές συνομιλίες δίνουν τον τόνο της σπαρακτικής φωνής που συνδέει το παρόν με το παρελθόν και που τονίζει τις αντιφάσεις και τις αμφιθυμίες ενός θρυμματισμένου «εγώ».
Η ποίηση του Ορέστη Αλεξάκη είναι ποίηση υποβολής, πότε ερμητική και πότε εύληπτη, είτε με έμμετρη μορφή είτε με ελεύθερο στίχο, πάντα, πάντως, εύρυθμη· και περιγράφει με αυτά τα μέσα τις αντιφάσεις της πραγματικότητας, μια και αυτή είναι το φόντο της, ενώ οι εικόνες της σταδιακά εξελίσσονται και μεταλλάσσονται σε εικόνες υπερβατικές και παράδοξες, οι οποίες εισχωρούν σε χώρους μεταφυσικούς και άκρως ρευστούς.
Και όπως έγραψε ο ποιητής: «Η Μαρία μου φέρνει μαργαρίτες/ μου φέρνει περιστέρια κι ένα γράμμα/ Δεν έμαθε η Μαρία πως ταξιδεύω/ πως πια δεν κατοικώ σ’ αυτό το σώμα» («Η επίσκεψη», από τη συλλογή «Η Λάμψη», 1983).
Έντυπη
Το 2011 κυκλοφόρησε ο συγκεντρωτικός τόμος του έργου του υπό τον τίτλο «Ποίηση», ο οποίος περιλαμβάνει ποιήματα που γράφτηκαν από το 1960 έως το 2009 και δείχνουν τη μακρά και δημιουργική περίοδό του έως και «Το άλμπουμ των αποκομμάτων», το 2009, με σταθμό την ποιητική συλλογή «Η Περσεφόνη των γυρισμών», που δημοσιεύτηκε το 1974.
Ο Ορέστης Αλεξάκης πειραματίστηκε και υιοθέτησε διάφορες τεχνικές, πότε τον ελεύθερο στίχο πότε τον παραδοσιακό, τον πειθαρχημένο, αυτόν με τους κανόνες, ενώ πολύ συχνά δεν χρησιμοποιούσε τα σημεία στίξης, προτείνοντας, με την επιλογή αυτή, την ένωση των στίχων του, ενός ή πολλών κύκλων λέξεων και ιδεών, αλλά και την πρόταση ότι το ποίημα συνεχίζεται αενάως, πιθανόν με τη συμμετοχή του αναγνώστη, ότι ο υποτιθέμενος κύκλος διαρκώς ανανεούται, ότι το ποίημα συνεχίζεται στο διηνεκές εντός της ολότητας και της νομοτέλειας.
Αλλα χαρακτηριστικά του έργου του, ακόμη και των πεζοποιημάτων του, είναι η δραματικότητα καθώς και η αφηγηματικότητα, τη στιγμή μάλιστα που προβάλλονται διάφορα προσωπεία, ενώ το ποιητικό «εγώ» συνομιλεί με τον έτερο, με ένα ακαθόριστο «εσύ», το οποίο, ωστόσο, μεταμορφώνεται διαρκώς και υιοθετεί διαφορετικά πρόσωπα ή προσωπεία κάθε φορά, ως να υπάρχει ένα συλλογικό «εγώ» εντός του οποίου εμφανίζονται πολλά άλλα μικρότερα, όσα συνιστούν τη συλλογική μοίρα.
Η μουσικότητα των στίχων, πάντως, είναι κύριο στοιχείο ακόμη και των πιο λιτών και λακωνικών στίχων, μια τεχνική που ενώνει το υποκείμενο με τους τόπους, τα άτομα και τις ιδέες και δημιουργεί, παράλληλα, ισορροπία και αρμονία ακόμα και στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η θεματική των ποιημάτων τις αναιρούν και τις υπονομεύουν. Αυτή η αντιπαλότητα, ωστόσο, και η αντιπαράθεση των ομοίων ή των διαφορετικών γίνεται η αιτία να προκύψει το παράδοξο, το οποίο περιλαμβάνει το στέρεο και το ρευστό ταυτοχρόνως, το διαρκές και το εφήμερο, τη μνήμη αλλά και τη λήθη. Οι εικόνες των ποιημάτων του έχουν την υφή του ονείρου, γίνονται τόποι και τοπία όπου συναντώνται οι ζώντες και οι τεθνεώτες, ενώ οι εσωτερικές συνομιλίες δίνουν τον τόνο της σπαρακτικής φωνής που συνδέει το παρόν με το παρελθόν και που τονίζει τις αντιφάσεις και τις αμφιθυμίες ενός θρυμματισμένου «εγώ».
Η ποίηση του Ορέστη Αλεξάκη είναι ποίηση υποβολής, πότε ερμητική και πότε εύληπτη, είτε με έμμετρη μορφή είτε με ελεύθερο στίχο, πάντα, πάντως, εύρυθμη· και περιγράφει με αυτά τα μέσα τις αντιφάσεις της πραγματικότητας, μια και αυτή είναι το φόντο της, ενώ οι εικόνες της σταδιακά εξελίσσονται και μεταλλάσσονται σε εικόνες υπερβατικές και παράδοξες, οι οποίες εισχωρούν σε χώρους μεταφυσικούς και άκρως ρευστούς.
Και όπως έγραψε ο ποιητής: «Η Μαρία μου φέρνει μαργαρίτες/ μου φέρνει περιστέρια κι ένα γράμμα/ Δεν έμαθε η Μαρία πως ταξιδεύω/ πως πια δεν κατοικώ σ’ αυτό το σώμα» («Η επίσκεψη», από τη συλλογή «Η Λάμψη», 1983).
No comments:
Post a Comment