Ιστορίες Ανατολής στην αρχαία Ελλάδα

Ο Αριστοφάνης στους Αχαρνείς φαίνεται να δανείζεται στοιχεία
από τους θρύλους του Φιρντούσι

• Του Δανιηλ Ι. Ιακωβ*Η Καθημερινή, Tρίτη, 28 Iουνίου 2011

• Ιω. Μ. Κωνσταντάκος, «Θρύλοι και παραμύθια για τη χώρα του χρυσού. Αρχαιολογία ενός παραμυθιακού μοτίβου», Αθήνα: στιγμή 2011, σ. 344 (με εκτενή αγγλική περίληψη).

ΠΑΡΑΔΟΣΗ. Σύμφωνα με τον αρχαιοελληνικό μύθο, τα αντικείμενα του θεϊκού κόσμου ήταν κατασκευασμένα από χρυσάφι. Στον Πίνδαρο, για παράδειγμα, απαντούν η χρυσή λύρα του Απόλλωνα, το χρυσό άρμα που χαρίζει ο Ποσειδώνας στον Πέλοπα και ο χρυσός γαμήλιος θάλαμος, όπου ο Απόλλωνας σμίγει με την Κυρήνη. Το συμπέρασμα είναι προφανές: το χρυσάφι είναι σπάνιο πολύτιμο μέταλλο, γι’ αυτό και η κατοχή του ανήκει στις υπερκόσμιες δυνάμεις. Για να το διατυπώσουμε με ψυχολογικούς όρους: το όνειρο των Ελλήνων για οικονομική ευμάρεια προβάλλεται στην υπερβατική σφαίρα ή, στην καλύτερη περίπτωση, σε παραδείσιες χώρες του θρύλου, όπου το χρυσάφι δεν είναι απλώς προσιτό, αλλά ρέει σε τέτοια ποσότητα, ώστε να καταλήξει αντικείμενο περιφρόνησης. Στις χώρες αυτές, εκτός από το χρυσάφι, αφθονούν το ασήμι και τα πετράδια όπως διαμάντια, σμαράγδια κτλ., υλικά από τα οποία συνίστανται όχι μόνο τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης αλλά και ολόκληρα βουνά. Ωστόσο, το χρυσάφι ενίοτε φρουρείται από επικίνδυνα όντα που απειλούν τη ζωή των χρυσοθήρων. Ο ιστορικός Κτησίας μάς πληροφορεί ότι στα χρυσοφόρα βουνά της Ινδίας ενδημούν σαρκοβόροι γρύπες που εμποδίζουν τη συλλογή του χρυσαφιού και εξαναγκάζουν τους ανθρώπους σε ριψοκίνδυνες νυχτερινές εξορμήσεις. Ο Ηρόδοτος, εξάλλου, αναφέρει μια έρημο με χρυσή άμμο που τη φυλάσσουν γιγαντιαία μυρμήγκια. Οι άνθρωποι εκμεταλλεύονται την εκδήλωση υψηλών θερμοκρασιών, οπότε τα μυρμήγκια αναζητούν δροσιά μέσα στη γη, και τότε, υπό αντίξοες συνθήκες, επιχειρούν τη συγκέντρωση της πολύτιμης άμμου. Η εκδοχή της φρούρησης δεν προκαλεί έκπληξη, αν αναλογιστούμε ανάλογες περιπτώσεις από τον αρχαιοελληνικό μύθο όπως τον ακοίμητο δράκοντα που προστάτευε το χρυσόμαλλο δέρας. Ο συνδυασμός χρυσού και μυρμηγκιών φυλάκων επανέρχεται στον ιστορικό Μεγασθένη, ο οποίος αντλεί την παράδοση, κατά πάσα πιθανότητα, από την Ινδία.

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

• ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΥ
• ΤΟ ΒΗΜΑ: 26/06/2011

Ο Κ.Μουρσελάς εμπνέεται από τον Παπαδιαμάντη στο μυθιστόρημα που τώρα τελειώνει

Μαύροι ισολογισμοί. Διαβάζω τους ισολογισμούς των εκδοτικών οίκων και των βιβλιοπωλείων για το 2010. Ανησυχώ και νομίζω ότι οι εκδότες ανησυχούν ακόμη πιο πολύ. Βλέπω στους τζίρους πτώσεις της τάξεως του-20%,-15%,-8%... Σε σύνολο 22 εκδοτών ο μέσος όρος είναι-11,5%. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα βιβλιοπωλεία. Σε σύνολο έξι μεγάλων αλυσίδων η πτώση είναι-15%. Βεβαίως οι τζίροι από μόνοι τους δεν φανερώνουν κάτι ιδιαίτερο αν δεν προσθέσεις στην όλη εικόνα τις δανειακές ανάγκες, τις επισφάλειες, τα χρέη στην Εφορία κτλ. Αλλά και σε αυτές τις κατηγορίες τα πράγματα για κάποιους δεν πάνε καλά. Για να έχετε πλήρη εικόνα προσθέστε και την έλλειψη ρευστότητας στην αγορά, που ξεκινάει από τα βιβλιοπωλεία και διαχέεται παντού, και θα καταλάβετε γιατί ο κόσμος του βιβλίου αισθάνεται σφιγμένος.

Την Σοφία Νικολαϊδου βράβευσαν τα (δε)κατα

• Καλύτερο ελληνικό μυθιστόρημα του 2010 το «Απόψε δεν έχουμε φίλους»
• Γρηγόρης Μπέκος, ΤΟ ΒΗΜΑ: 28/6/2011

Για πέμπτη συνεχή χρονιά, το βράδυ της Δευτέρας 27 Ιουνίου 2011, έγιναν οι απονομές για το βραβείο The Athens Prize for Literature 2011 από το λογοτεχνικό περιοδικό (δε) κατά στο Citylink της Στοάς Σπυρομήλιου στο κέντρο της Αθήνας.

Το περιοδικό βραβεύει κάθε χρόνο δυο μυθιστορήματα, ένα ελληνικό και ένα ξενόγλωσσο.

Το βραβείο για το καλύτερο ελληνικό μυθιστόρημα του 2010 απονεμήθηκε στη Σοφία Νικολαϊδου για το βιβλίο της «Απόψε δεν έχουμε φίλους» (Μεταίχμιο) ενώ το βραβείο του καλύτερου ξενόγλωσσου μυθιστορήματος που κυκλοφόρησε την περασμένη χρονιά στα ελληνικά, απέσπασε ο ιρανός συγγραφέας Σαχριάρ Μαντανιπούρ για το βιβλίο του «Λογοκρίνοντας μια ιρανική ερωτική ιστορία» (Πατάκης).

Αποστροφή απέναντι στις δημόσιες τιμές και την υποκρισία

Κείμενα του Τόμας Μπέρνχαρντ για τα βραβεία του

• Του Δημητρη Xρυσου Tομαρα, Η Καθημερινή, 26/6/2011

• TOMAΣ ΜΠΕΡΝΧΑΡΝΤ
  Τα βραβεία μου
  μετ.: Σπύρος Μοσκόβου
  εκδ. Εστία

Είκοσι χρόνια μετά τον θάνατο του Τόμας Μπέρνχαρντ, το έτος 2009, δημοσιεύεται στα γερμανικά ο μικρός τόμος «Τα Βραβεία μου», έργο μερικών σύντομων αυτοβιογραφικών διηγημάτων, με αντικείμενο ακριβώς τον ίδιο τον Μπέρνχαρντ και τα λογοτεχνικά βραβεία που κατά καιρούς του δόθηκαν, συνοδευόμενο επίσης από τέσσερις ομιλίες που εκφώνησε σε μία κάθε φορά τελετή. Κυνηγώντας το μυημένο μπερνχαρντικό αναγνώστη στις περιοχές εκείνης της μνήμης όπου αποκαλύπτεται με τον πιο γλαφυρό τρόπο το υποκείμενο που δημιουργεί ο Μπέρνχαρντ στο κυρίως έργο του, στις σελίδες αυτές μάς προσφέρεται ένα απολαυστικό κερασάκι στην τούρτα, ένα, τρόπος του λέγειν, μεταθανάτιο δώρο από τους Γερμανούς εκδότες του: Χαμόγελα ανομολόγητης ικανοποίησης θα εμφανιστούν στις προσωπογραμμές όσων αναγνωστών θα παρουσιαστούν έτοιμοι να εμπλακούν στο αναθεωρητικό λογοτεχνικό έργο του Μπέρνχαρντ, χαμόγελα που πολύ εύκολα μετατρέπονται σε γέλιο άγριας χαράς, καθώς σελίδα με τη σελίδα ο αφηγητής εμπλέκεται σε διαδοχικές σπαρταριστές αναμετρήσεις με τη γελοιότητα του κόσμου γύρω του. Οπου το γεγονός είναι πως ο Μπέρνχαρντ γνωρίζει άριστα τη σπάνια τέχνη της βαθιά τραγικής κωμωδίας.

Ο ταραχώδης βίος του Εντγκαρ Αλαν Πόε

Τα 21 πιο άρτια και δημοφιλή διηγήματά του 

• Της Ντορας Mακρη, Η Καθημερινή, 26/6/2011

• EDGAR ALLAN POE
• 21 Ιστορίες και «Το κοράκι»
• Ανθολόγηση - Μετάφραση - Σημειώσεις: Κατερίνα Σχινά 
• εκδ. Μεταίχμιο 

Η ζωή του Πόε ήταν μια συνεχής τραγωδία. Δεύτερο από τα τρία παιδιά ζεύγους πλανόδιων ηθοποιών, γεννήθηκε το 1809 κι ορφάνεψε πριν καλά καλά συμπληρώσει τα τρία του χρόνια. Την κηδεμονία του ανέλαβε ο ευκατάστατος έμπορος από τη Βιρτζίνια Τζον Αλαν, στον οποίο ο συγγραφέας οφείλει το μεσαίο του όνομα. Επειτα από πενταετή διαμονή στην Αγγλία με τη νέα του οικογένεια, όπου και τέλειωσε το σχολείο, επέστρεψε στην Αμερική και άρχισε να γράφει τα πρώτα του ποιήματα. Ακολούθησαν η σύντομη φοίτηση στο νεοσύστατο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, η στράτευση στον αμερικανικό στρατό και η εγγραφή του στη στρατιωτική ακαδημία West Point, όλες τους αποτυχημένες προσπάθειες ένταξης σε μια κοινωνία και έναν τρόπο ζωής που ο ιδιόρρυθμος χαρακτήρας του απέρριπτε.

Οι ομηρικοί καβγάδες με τον πατριό του, η ολοένα αυξανόμενη εξάρτησή του από το αλκοόλ και αργότερα το όπιο, καθώς και τα χρέη που δημιούργησε επηρέασαν τον Πόε, κάνοντάς τον εσωστρεφή, βίαιο και αντικοινωνικό. Στο μεταξύ, η έλξη του προς γυναίκες που ήταν μη διαθέσιμες ή με κλονισμένη υγεία κορυφώθηκε με τον γάμο του με τη δεκατριάχρονη ξαδέλφη του Βιρτζίνια, που πέθανε από φυματίωση μόλις στα 24 χρόνια της, όπως άλλωστε η μητέρα και ο αδελφός του. Μετά τον θάνατο της αγαπημένης του, ο Πόε παραδίδεται στους εσωτερικούς του δαίμονες. Δύο χρόνια αργότερα και ενώ επιστρέφει στη Νέα Υόρκη βρέθηκε αναίσθητος σε μια βρώμικη ταβέρνα της Βαλτιμόρης. Μεταφέρθηκε σε κλινική όπου πέθανε 4 μέρες αργότερα (7 Οκτ. 1849) χωρίς ποτέ να ανακτήσει τις αισθήσεις του. Πέπλο μυστηρίου σκεπάζει τον θάνατό του.

Η Αριστερά ν’ αφήσει ελεύθερη τη φαντασία

Ο Χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα μιλάει στην «Κ» για την κρίση

• Της Ολγας Σελλα, Η Καθημερινή, 26/6/2011

Πολίτης του κόσμου, ακτιβιστής αριστερός και οικολόγος, αλλά και ρεαλιστής, ένας σκεπτόμενος άνθρωπος είναι ο Χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα. Τις λίγες μέρες που έμεινε στην Ελλάδα, στη διάρκεια της τέταρτης επίσκεψής του την περασμένη εβδομάδα, τα έκανε όλα: μίλησε στο Ινστιτούτο Θερβάντες στο πλαίσιο του 3ου Φεστιβάλ Ιβηροαμερικανικού Βιβλίου, πέρασε από την πλατεία Συντάγματος να δει τους συγκεντρωμένους εκεί, υπέγραψε βιβλία στον «Ελευθερουδάκη» και βγαίνοντας απηύθυνε από την ντουντούκα μήνυμα συμπαράστασης στους συγκεντρωμένους βιβλιοϋπαλλήλους.

Ομως, δεν πρόκειται για έναν αριστερό που μένει μόνο στην εκδήλωση αλληλεγγύης. Προτείνει, καταθέτει απόψεις, δεν βολεύεται σε παλαιά, έτοιμα σχήματα, δεν έχει παρωπίδες, δεν φανατίζεται, δεν αφορίζει. Και λέει τα πράγματα με πολύ απλό τρόπο:

Αναγνωστάκης αυτοβιογραφούμενος

• Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ
• Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 22 Ιουνίου 2011

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης (1925-2005) σταμάτησε να γράφει ποίηση το 1971. Ηταν μια συνειδητή επιλογή, γιατί πίστευε ότι τα ποιήματα ανήκουν στη νεότητα. Τότε; Ο αυθορμητισμός ούτε καν σκέφτεται τις ρυτίδες του χρόνου.

 

Ο μονόλογος του Μ. Αναγνωστάκη «Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά» είναι ένα μνημείο αφιερωμένο στην ειλικρίνεια, με όρους εξομολόγησης  

Ολος, μα όλος, ο μονόλογός του «Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά» (εκδόσεις Πατάκη) είναι ένα μνημείο αφιερωμένο στην ειλικρίνεια, με όρους εξομολόγησης, χωρίς να γίνεται ούτε σε μία αράδα μελιστάλαχτη. Δεν είναι αυτοβιογραφικό κείμενο. Βρέθηκε στα κατάλοιπα του ποιητή, με την ένδειξη «Προς μελλοντικούς αναγνώστες και μελλοντικούς μελετητές». Δεν ήταν ούτε μία παραγγελία που, λόγω απρόβλεπτων συγκυριών, έμεινε στο συρτάρι.
Ο μονόλογος είναι μία συνέντευξη του Μανόλη Αναγνωστάκη στον τότε «άγνωστο δημοσιογράφο, με ανεκδήλωτες ακόμη λογοτεχνικές τάσεις» Μισέλ Φάις. Χρειάστηκαν δύο επισκέψεις στο σπίτι του ποιητή, στην Πεύκη, στις 4 και 9 Νοεμβρίου 1992. Την έκδοση, που κυκλοφόρησε μόλις χθες, την προλογίζει ο δημοσιογράφος και ποιητής Παντελής Μπουκάλας και το επίμετρο ανήκει δικαιωματικά στον Μισέλ Φάις.

Τάκης Βαρβιτσιώτης: Η λυρική εκδοχή της Θεσσαλονίκης

• Γράφει από την Θεσσαλονίκη ο Διονύσης Στεργιούλας
• Βιβλιοθήκη, Σάββατο 25 Ιουνίου 2011

Πέθανε ένα παιδί 95 χρόνων. Αυτή ήταν η πρώτη σκέψη μου, μόλις έμαθα ότι πέθανε ο Τάκης Βαρβιτσιώτης. Ευγενής στο έπακρο, πάντοτε χαμηλών τόνων, ταυτισμένος από τη νεότητά του με το έργο του, το οποίο υπήρξε η κύρια απασχόληση κατά τη διάρκεια του βίου του, αφού η δικηγορία λειτουργούσε ως δευτερεύουσα ασχολία. 

 Η οικονομική του άνεση τού επέτρεψε να ασχοληθεί απερίσπαστος με την ποίηση, τις μεταφράσεις, το δοκίμιο, τα ταξίδια και τη συλλογή έργων τέχνης.

Υπήρξαν πολλές «ευτυχείς συγκυρίες» στη ζωή του Τάκη Βαρβιτσιώτη. Ηδη από τη δεκαετία του 1930 ήρθε σε επαφή με κάποιους από εκείνους τους λογοτέχνες της Θεσσαλονίκης, που έδωσαν μια ευρωπαϊκή προοπτική στα ελληνικά γράμματα. Οι λογοτέχνες αυτοί δεν αρνήθηκαν την παράδοση ούτε την καταγωγή τους, αρνήθηκαν όμως να εντάξουν το ταλέντο και τις πνευματικές δυνάμεις τους στο σαθρό αστικό ιδεολόγημα της «ελληνικότητας». Σημείο αναφοράς τους το περιοδικό Μακεδονικές ημέρες, όπου ο Βαρβιτσιώτης εμφανίστηκε πρώτη φορά ως ποιητής το 1938. Αργότερα, στα μέσα της δεκαετίας του 1940, τον συναντάμε στη βασική ομάδα του ολιγοσέλιδου περιοδικού Κοχλίας, ίσως του πιο ενδιαφέροντος ελληνικού λογοτεχνικού περιοδικού του 20ού αιώνα. Στην παρέα του Κοχλία συμμετείχαν επίσης ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, η Ζωή Καρέλλη, ο Γιώργος Θέμελης, ο Γιώργος Κιτσόπουλος, ο Κάρολος Τσίζεκ, ο Γιάννης Σβορώνος. Ο Σβορώνος επιμελήθηκε καλλιτεχνικά τα πρώτα λογοτεχνικά βιβλία του Βαρβιτσιώτη, που τυπώθηκαν στα τυπογραφεία «Ελληνικής Ιατρικής» και «Νικολαΐδη». Είναι ίσως από τα ελάχιστα βιβλία που εκδόθηκαν στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα και μπορούν να συγκριθούν, ως αντικείμενα τέχνης, με εκείνα που είχε επιμεληθεί περίπου την ίδια περίοδο και λίγο αργότερα ο Κάρολος Τσίζεκ για τις εκδόσεις Διαγωνίου.
Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης ήταν ένας απολαυστικός συνομιλητής, απολύτως σεμνός, που ποτέ δεν έφερνε σε δύσκολη θέση ακόμη και τον άσχετο στα λογοτεχνικά πράγματα ακροατή του. Αποτελούσε από μόνος του ένα ολόκληρο κεφάλαιο της λογοτεχνικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης και μοιραζόταν εύκολα τη γνώση και τις γνώσεις του με τους φίλους και τους θαυμαστές του. Και είχε να πει και να μοιραστεί πολλά για τη λογοτεχνική ιστορία και προϊστορία του 20ού αιώνα, όπως οι περίπατοι με τον ποιητή Γιώργο Σαραντάρη στην παραλία της Θεσσαλονίκης και οι μεταξύ τους συζητήσεις κατά τη δεκαετία του 1930, όπως η φιλία του με τον Μυριβήλη, τον Καίσαρα Εμμανουήλ, τον Καζαντζάκη, τον Ελύτη, τον Πεντζίκη, όπως η επίσκεψη του Πολ Ελυάρ στη Θεσσαλονίκη το 1946, όταν ο Βαρβιτσιώτης τον προλόγισε στο κοινό της πόλης, πράξη για την οποία μπήκε για ένα μεγάλο διάστημα στο στόχαστρο των αστυνομικών αρχών. Και όπως η μελοποίηση του Επιταφίου του από τον Μάνο Χατζιδάκι, που τελικά δεν κυκλοφόρησε σε δίσκο, επειδή ο Μίκης Θεοδωράκης είχε σκεφτεί την ίδια περίοδο να μελοποιήσει έναν άλλο Επιτάφιο, το γνωστό ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου.
Μιλούσε ακόμη για την καταγωγή του από τη Λακωνία, απ' όπου ο πατέρας του ταξίδεψε στον Βορρά το 1912 ως νοσοκόμος του ελληνικού στρατού, για τα παιδικά του χρόνια στη Θεσσαλονίκη, για την επίταξη του σπιτιού του («Μέγαρο Βαρβιτσιώτη») από τους γερμανούς κατακτητές κατά τη διάρκεια της Κατοχής, για τις λογοτεχνικές συναντήσεις μιας παρέας νέων ανθρώπων στο φαρμακείο του Πεντζίκη, που βρισκόταν κοντά στο σπίτι του, για τις μεταφράσεις του, τις οποίες θεωρούσε εξίσου σημαντικές με το πρωτογενές ποιητικό έργο του. Μου αφηγήθηκε πως κάποτε αναδύθηκε από μέσα του η κατάλληλη λέξη για τη μετάφραση ενός γαλλικού ποιήματος την ώρα που κολυμπούσε. Και βγήκε τρέχοντας στη στεριά να την καταγράψει, για να μη την ξεχάσει. Αυτό συνέβη στο εξοχικό του στη Χαλκιδική, όπου τις τελευταίες δεκαετίες έγραφε τις ποιητικές του συλλογές κατά τη διάρκεια των διακοπών του, μέσα σε λίγες μέρες, ενώ τον υπόλοιπο χρόνο μελετούσε και συνέλλεγε λέξεις και εμπειρίες.

Τόνιο Κρέγκερ

• Η ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Ο Τόμας Μαν ήταν από τους συγγραφείς εκείνους που τα μυθιστορήματά τους λειτουργούσαν και ως δοκίμια (φιλοσοφικά, αισθητικά, κ.ά.), έτσι που μπόρεσαν πάνω τους να ακουμπήσουν και οι πιο σκληροπυρηνικοί διανοούμενοι του καιρού μας, για τους οποίους ο όρος «λογοτεχνία» δεν ήταν αρκετός να καλύψει όλο το φάσμα της εσωτερικότητάς τους.

Κάθε επιλογή που κάνει ένας τέτοιου τύπου διανοούμενος, την ίδια στιγμή υπονομεύεται από μια δεύτερη σκέψη, που απαιτεί έλεγχο του συναισθήματος και συνεχή επιστροφή σε μια σταθερά αναλυτική, αποστασιοποιημένη ματιά πάνω στα πράγματα. Ολη η τέχνη του 20ού αιώνα έζησε αυτόν τον διχασμό, στις καλές περιπτώσεις, όμως, με άκρως δημιουργικά αποτελέσματα.

Ο Τόμας Μαν ήταν ο οδηγός όλων αυτών και ο «Τόνιο Κρέγκερ» τοποθετεί άμεσα αυτό το θέμα (εκδόσεις Υψιλον, σε μετάφραση του Αλέξανδρου Ισαρη), παρ' ότι γράφτηκε πολύ νωρίς, το 1903. Το ότι ο συγγραφέας ήταν Γερμανός έπαιξε σημαντικό ρόλο στο δέος, με το οποίο πρόφερε κανείς το όνομά του. Ομως οι δύο Πόλεμοι που προέκυψαν, οδήγησαν τα διάφορα στρατόπεδα της διανόησης σε ακόμη πιο ακραίες επιλογές, με στόχο να δει ο καθένας ξανά τα πράγματα από το πουθενά. Ηταν πολύ δύσκολο, αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, να αναλάβει κανείς εκ νέου την ευθύνη και να υποστηρίξει κλασικές αξίες, οι οποίες, όμως, δεν εμπόδισαν την προηγούμενη καταστροφή.

Κάρμεν Γιάνιες. Η βασανισμένη ποιήτρια

• «Εφτιαξα τη ζωή που έφτιαξα, τα παιδιά μου, τα εγγόνια μου, κι αφού οι εκτελεστές δεν τα κατάφεραν μ' εμένα, είμαι εδώ, όρθια»

• Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ 
• Ελευθεροτυπία, Σάββατο 25 Ιουνίου 2011

Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε ότι κάποιο οίκημα ονομάζεται Βίλα Γκριμάλντι; Κάποια εξοχική κατοικία στη Νότια Ιταλία; Πιθανότατα. Αν, όμως, μαθαίνατε ότι ήταν το διαβόητο κέντρο βασανιστηρίων της μυστικής αστυνομίας του Χιλιανού δικτάτορα Αουγκούστο Πινοσέτ, ίσως να σας σηκωνόταν η τρίχα.

Η 59χρονη Χιλιανή ποιήτρια Κάρμεν Γιάνιες, όταν συνελήφθη από τους στρατιωτικούς, μετά τη δολοφονία του προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε, φυλακίστηκε και βασανίστηκε στη Βίλα Γκριμάλντι. Στο τέλος, βαρέθηκαν και οι βασανιστές. Και αποφάσισαν να την πετάξουν σ' ένα «λόφο», όπου έριχναν παλιά κρεβάτια, «ξεκοιλιασμένα στρώματα», σκουπίδια, γάζες με ξεραμένα αίματα, περιττώματα. Ανθρώπους; Ναι, ανθρώπους.
Την Κάρμεν Γιάνιες, όταν τη βρήκαν ανάμεσα σ' αυτά τα απορρίμματα της καθημερινής ιστορίας, που φωτίζει τη μεγάλη Ιστορία των εθνών, βρισκόταν ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Ενα ζωντανό πτώμα. «Η χώρα μου είναι ένας συγγενής γεμάτος περιφρόνηση, /δεν μου ανοίγει τις πόρτες. /Είμαι η ξένη που έρχεται με κακές συνήθειες», έχει γράψει. Στίχοι γραμμένοι με αίμα, χωρίς μεταφορές και παρομοιώσεις.

Στο καταφύγιο της λογοτεχνίας

Τι μπορεί να ενώνει τη «Συμμορία της άρπας», ένα από τα πιο ατμοσφαιρικά βιβλία του Μένη Κουμανταρέα, με το «Ν' ακούω καλά τ' όνομά σου» του Σωτήρη Δημητρίου που ενέπνευσε στον Σωτήρη Γκορίτσα την ταινία «Απ' το χιόνι» ή με το βραβευμένο «Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές» της Ερσης Σωτηροπούλου που βρέθηκε πριν από λίγα χρόνια στο επίκεντρο δικαστικών μαχών;

Πού διασταυρώνεται η «Γάτα με πέταλα» της Ευγενίας Φακίνου με το «Ρεπερτόριο της άνοιξης» του Γιώργου Μανιώτη και πού η «Πόλη» του Σπύρου Πλασκοβίτη με τους «Φίλους» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου; Κι ακόμα, τι κοινό μπορεί να έχουν τα πρώτα πεζά του Αλέξη Σταμάτη και της Λένας Κιτσοποπούλου με το «Σοκάκι», το κύκνειο άσμα του Αλέξανδρου Κοτζιά;

Αντλημένα όλα τους από τον κατάλογο του «Κέδρου», τα παραπάνω βιβλία απαρτίζουν τη νέα προσφορά της «Κ.Ε.» που ξεκινά την ερχόμενη Κυριακή, καλώντας τους αναγνώστες της να διανύσουν αυτό το δύσκολο καλοκαίρι υπό το καταφύγιο της λογοτεχνίας, συντροφιά με γνωστούς έλληνες συγγραφείς από διαφορετικές γενιές και με διαφορετικό ύφος γραφής. Αλλα απ' αυτά καθρεφτίζουν όψεις της Ελλάδας από τον Μεσοπόλεμο ώς τις μέρες μας, άλλα εμπνέονται από κρίσιμες σελίδες της νεότερης ιστορίας μας, κάποια θυμίζουν υπαρξιακά θρίλερ, κάποια στηρίζονται περισσότερο στο συναίσθημα παρά στο σασπένς. Και οι ήρωές τους, από τους πιο απρόβλεπτους ώς τους πιο συνηθισμένους, όταν δεν αναμετριώνται με τον οικογενειακό ή τον κοινωνικό τους περίγυρο, παλεύουν με το παρελθόν τους και με τον βαθύτερό τους εαυτό.

Σπάνιο βιβλίο κλεμμένο από το Αριστοτέλειο, επιστράφηκε μετά από 8 χρόνια

Ένα βιβλίο μεγάλης ιστορικής αξίας που είχε κλαπεί το 2003 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), βρέθηκε τη Δευτέρα στα σκαλιά του 7ου ορόφου του κτιρίου Διοίκησης «Κ. Καραθεοδωρή».

Από αριστερά προς δεξιά, ο καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. Α. Μέντζος, η αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού, καθηγήτρια Δ. Λιάλιου, ο υπεύθυνος βιβλιοθήκης του Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης Γ. Μηλτσακάκης και ο πρύτανης του Α.Π.Θ., καθηγητής Γ. Μυλόπουλος παρουσιάζουν το βιβλίο που είχε κλαπεί (ΕΡΑ/ΑΠΕ)  

"Πρόκειται για μια αριθμημένη έκδοση 200 αντιτύπων, του 1892. Τότε οι ειδικοί που το αποτίμησαν είπαν ότι η χρηματική του αξία κυμαίνονταν από 10.000 με 15.000 δολάρια. Είναι ένα δερματόδετο βιβλίο με ανάγλυφο εξώφυλλο και δέσιμο πολυτελείας", είπε ο καθηγητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Αριστοτέλης Μέντζος. Πρόκειται για το έργο Gerchichte und Denkmaeler des byzantinischen Emails (Ιστορία και Μνημεία των Βυζαντινών Σμάλτων) του N. Kondakow, που εκδόθηκε το 1892 στη Φρανκφούρτη. Το βιβλίο είχε κλαπεί από τη βιβλιοθήκη του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.

Δύο βιβλιοθήκες στο σπίτι μας με ένα κλικ

Στο Διαδίκτυο ψηφιακά οι Δημόσιες Βιβλιοθήκες Σερρών και Λιβαδειάς

• Λαμπρινή Κουζέλη, ΤΟ ΒΗΜΑ:  25/06/2011

Σπάνιες εκδόσεις, για ποικιλία θεμάτων, μπορούμε να ξεφυλλίσουμε στον υπολογιστή μας σε μορφή e-book στις ψηφιακές βιβλιοθήκες Σερρών και Λιβαδειάς που διατίθενται ελεύθερα στο Διαδίκτυο

 Εκατοντάδες βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά, πολλά από αυτά σπάνιες εκδόσεις του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, είναι μόλις ένα κλικ μακριά από κάθε αναγνώστη, γλιτώνοντας τους ερευνητές από ταξίδια, φωτοτυπίες και κυρίως χρόνο και προσφέροντας σε εκπαιδευτικούς, φοιτητές και μαθητές δύο σημαντικές πηγές γνώσης και πληροφοριών.

Τα βιβλία των Δημόσιων Βιβλιοθηκών Σερρών και Λιβαδειάς έχουν γίνει e-books και βρίσκονται τους διαδικτυακούς τόπους των δύο βιβλιοθηκών για να τα ξεφυλλίσουμε, σαν πραγματικά βιβλία, από το σπίτι μας με ένα πάτημα του ποντικιού.

Οι Ψηφιακές Βιβλιοθήκες αναπτύχθηκαν από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) και φιλοξενούνται στα υπολογιστικά του συστήματα, στο πλαίσιο της μακροχρόνιας συνεργασίας του με τις δύο βιβλιοθήκες.

Αξιοποιείται έτσι ένα πλούσιο ψηφιοποιημένο υλικό που είχε παραχθεί κατά το επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας» του Γ' ΚΠΣ το οποίο αφορούσε την ψηφιοποίηση υλικού δημόσιων βιβλιοθηκών. Το ΕΚΤ ανέλαβε την οργάνωση του περιεχομένου των δύο ψηφιακών βιβλιοθηκών, την προσθήκη των απαραίτητων μεταδεδομένων για τον εντοπισμό κάθε τεκμηρίου και τη διάθεσή του ελεύθερα στο ίντερνετ σε ένα περιβάλλον φιλικό στον χρήστη.

«Tο μπαρ ήταν το σύνορο»

 

«Τον Απρίλιο του 1968 είχα αρχίσει να δουλεύω στο εστιατόριο του πατέρα μου» θυμάται ο Τζορτζ Πελεκάνος, όταν αντιμετωπίζει την ερώτηση «τι σας έκανε να ασχολείστε με θέματα ρατσισμού στα βιβλία σας». «Για να φτάσω στο εστιατόριο χρειαζόταν να παίρνω καθημερινά το λεωφορείο, περνώντας από τη Λεωφόρο Τζόρτζια. Τις ημέρες που ακολούθησαν τις διαδηλώσεις για τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ, τα κτίρια στον δρόμο ήταν καμένα. Καθισμένος στο λεωφορείο παρατήρησα πως οι περισσότεροι από τους συνεπιβάτες μου, Αφροαμερικανοί της εργατικής τάξης, εκείνη την ημέρα φαίνονταν διαφορετικοί: κάθονταν με ορθό ανάστημα, φαίνονταν περήφανοι και αισιόδοξοι, φορούσαν φανταχτερά ρούχα. Ακόμη και ένα 11χρονο όπως εγώ μπορούσε να το καταλάβει. Στο εστιατόριο του πατέρα μου οι τέσσερις υπάλληλοι ήταν όλοι Αφροαμερικανοί και οι πελάτες λευκοί Αμερικανοί. Ο πάγκος του μπαρ ήταν πάντα το σύνορο. Από παιδί ήξερα σε ποια από τις δύο πλευρές του πάγκου ήταν η δική μου θέση. Τότε, δεν είχα αναλογιστεί τη μεταφορική σημασία αυτής της παρατήρησης. Ωστόσο, το ένιωθα βαθιά μέσα μου. Αργότερα, η καριέρα μου βασίστηκε πάνω σε αυτό ακριβώς το θέμα: το χάσμα των κοινωνικών τάξεων και των εθνικών ομάδων, το οποίο παρατήρησα εκείνο το καλοκαίρι».

Να πληρώσω για να δω τον αγαπημένο μου συγγραφέα; Όχι ευχαριστώ!

• Τα αμερικανικά βιβλιοπωλεία αρχίζουν να χρεώνουν την παρακολούθηση αναγνώσεων στον χώρο τους, όμως οι έλληνες βιβλιοπώλες λένε «Οχι δα!»

• Λαμπρινή Κουζέλη, TO BHMA:  23/06/2011

Οι εκδηλώσεις είναι το μόνο μέσο που διαθέτουν τα παραδοσιακά βιβλιοπωλεία για να παλέψουν το ηλεκτρονικό εμπόριο, που εντείνεται διαρκώς

«Θέλεις να δεις από κοντά τον αγαπημένο σου συγγραφέα; Πρέπει να πληρώσεις εισιτήριο» φαίνεται πως λένε όλο και περισσότερα αμερικανικά βιβλιοπωλεία, σύμφωνα με δημοσίευμα των «Νew York Times». Βιβλιοπωλεία στην Καλιφόρνια, στο Κονέκτικατ, στη Μασαχουσέτη αλλά και στη Νέα Υόρκη αρχίζουν να βάζουν τίμημα στην παρακολούθηση των εκδηλώσεων που φιλοξενούν: πληρώνεις εισιτήριο, αγοράζεις μια δωροκάρτα ή αντίτυπο του βιβλίου που παρουσιάζεται, πάντως με κάποιον τρόπο προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις εκδηλώσεις, το μόνο μέσο που διαθέτουν απέναντι στο ηλεκτρονικό εμπόριο, το οποίο με τη διαρκή άνοδό του απειλεί να τους βάλει λουκέτο.

Ο διπλωματικός ακόλουθος της ποίησης

• Ο πρεσβευτής Γιώργος Βέης αξιοποιεί τις επαγγελματικές του εμπειρίες και γράφει ταξιδιωτικά αφηγήματα

• Γρηγόρης Μπέκος, ΤΟ ΒΗΜΑ:  13/05/2011

Ένα μικρό παιδάκι απ’ την Ανατολή έχει αρπάξει έναν νεοϋορκέζικο ουρανοξύστη της δεκαετίας του ΄30 αλλά είναι διφορούμενο τί ακριβώς θέλει να κάνει: να κρυφτεί πίσω απ’ αυτόν ή να τον ταρακουνήσει; Αυτό είναι το εξώφυλλο του νέου βιβλίου του ποιητή Γιώργου Βέη με τον τίτλο «Μανχάταν-Μπανγκόκ», ένα ακόμα βιβλίο «μαρτυριών» και «μεταβάσεων» (Κέδρος, 2011). 

«Η δεύτερη υποσημείωση είναι χαρακτηριστική. Σ’ αυτό το βιβλίο η κινητικότητα είναι πιο έντονη σε σχέση με τα προηγούμενα» μας λέει ο ίδιος που εδώ και πολλά χρόνια συνδυάζει τις ταξιδιωτικές αφηγήσεις με την ποίηση και τον δοκιμιακό λόγο. Πριν ακόμα στεγνώσει το μελάνι αυτής της έκδοσης παρέλαβε, πριν λίγες ημέρες, το Κρατικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας 2010 για το έργο του «Από το Τόκιο στο Χαρτούμ: μαρτυρίες, συνδηλώσεις».

«Γιατί ο Μαρξ είχε δίκιο»

Ο άγγλος κριτικός Τέρι Ιγκλετον αντικρούει τη μία κριτική μετά την άλλη για το έργο του Καρλ Μαρξ

• Γρηγόρης Μπέκος   
• ΤΟ ΒΗΜΑ:  31/05/2011

Ο Τέρι Ίγκλετον έχει διαγράψει μια σημαντική ακαδημαϊκή πορεία μέχρι τώρα και έχει εκδώσει σημαντικά βιβλία, εκ των οποίων πολλά θεωρούνται τούτη τη στιγμή κλασικά

 
Ο Τέρι Ιγκλετον είναι ο πιο γνωστός και σίγουρα ο πιο προκλητικός κριτικός της λογοτεχνίας και της πολιτισμικής θεωρίας στη Μεγάλη Βρετανία σήμερα. Το έργο του, που ενίοτε προκαλεί ζωηρές συζητήσεις στους ακαδημαϊκούς κύκλους αλλά και στον βρετανικό τύπο, γονιμοποιείται απ’ τη σκέψη του Καρλ Μαρξ αλλά και από την καθολική του ανατροφή.

Ο Ιγκλετον έχει διαγράψει μια σημαντική ακαδημαϊκή πορεία μέχρι τώρα και έχει εκδώσει σημαντικά βιβλία, εκ των οποίων πολλά θεωρούνται τούτη τη στιγμή κλασικά, όπως η «Εισαγωγή στη θεωρία της λογοτεχνίας» (Οδυσσέας, 2008), «Η ιδεολογία του αισθητικού» (Πολύτροπον, 2006) και «Οι αυταπάτες της μετανεωτερικότητας» (Μεταίχμιο, 2007) μεταξύ άλλων.

Ο 68χρονος σήμερα Ίγκλετον, που μεγάλωσε σε μια καθολική ιρλανδική οικογένεια της εργατικής τάξης στο Σάλφορντ της Αγγλίας, είναι ένας οξυδερκής αναγνώστης με ανατρεπτικές προσεγγίσεις στα λογοτεχνικά έργα αλλά και τις παραδοχές της σύγχρονης κουλτούρας. Τα βιβλία του διαβάζονται από ένα ευρύ κοινό και ο τρόπος γραφής του, γεμάτος σαρκασμό και φλεγματικό χιούμορ, ενίοτε είναι απολαυστικός και πάντως ασυνήθιστος για καθηγητή πανεπιστημίου.

Λάκης Παπαστάθης: Τελείωσε η αριστερή ευδαιμονία

Στο 1ο του βιβλίο αποτελούμενο από αφηγηματικά κείμενα αναζητεί απαντήσεις στο τι έμεινε από τον πολιτισμό εκείνης της εποχής

Εχει σκηνοθετήσει ταινίες όπως ο «Θεόφιλος» και «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον», ενώ εξακολουθεί να σκηνοθετεί την πιο μακρόχρονη σειρά ντοκυμαντέρ που προβάλλεται από τη δημόσια ελληνική τηλεόραση, το «Παρασκήνιο». Ο Λάκης Παπαστάθης περνάει από το σινεμά στη λογοτεχνία με μικρά αφηγηματικά κείμενα, σαν ψηφίδες ντοκυμαντέρ, τα οποία συγκροτούν ένα πανόραμα της κουλτούρας της Μεταπολίτευσης. Ο ίδιος, μιλώντας στο «Βήμα», αναφέρεται στις πικρές διαψεύσεις των αξιών και των οραμάτων, στις λανθασμένες κατευθύνσεις που πήρε η γενιά του, αλλά και στο τι τον κρατάει σήμερα σε εγρήγορση και σε τι ελπίζει.

Αλκη Ζέη: «Οι πολιτικοί δεν ακούνε τους διανοουμένους»

Η συγγραφέας με την οποία μεγάλωσαν και μεγαλώνουν γενιές ελληνόπουλων μιλάει για τη διαχρονική επιτυχία των βιβλίων της, την εκπαίδευση, το Ιnternet, το κίνημα αγανάκτησης, αλλά και για την επιστολή διαμαρτυρίας των 32 διανοουμένων την οποία η ίδια... δεν υπέγραψε

 Για τη γενιά της Μεταπολίτευσης η Αλκη Ζέη είναι η συγγραφέας της παιδικής της ηλικίας. Η σύγχρονη γενιά ίσως τη φαντάζεται ως τη γλυκιά γιαγιά των ελληνικών παιδικών γραμμάτων. Αρκεί όμως να σταθείς απέναντί της και να αισθανθείς την κοφτερή γαλανή ματιά της να σε εξετάζει για να καταλάβεις ότι η 85χρονη συγγραφέας κάθε άλλο παρά παροπλισμένη ηλικιωμένη είναι. Τώρα μάλιστα που τα βιβλία της επανακυκλοφορούν όλα από νέο εκδοτικό οίκο, με εξώφυλλα που επιμελήθηκε «με πολλή αγάπη» η παλιά φίλη της Σοφία Ζαραμπούκα, νιώθει ότι «αρχίζει μια καινούργια ζωή».

Δραστήρια, αποφασιστική και πραγματίστρια, είναι μαθημένη να προσαρμόζεται στις συνθήκες από τον καιρό της Κατοχής και του Εμφυλίου, από τα χρόνια της εξορίας στην Τασκένδη και στη Μόσχα με τον σύζυγό της Γιώργο Σεβαστίκογλου και από την εποχή της δικτατορίας και της αυτοεξορίας στο Παρίσι. Τα βιβλία της εμπνέονται από τα βιώματα μιας πολιτικοποιημένης Αριστερής και αφηγούνται τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας.

«Οι Ελληνες πρέπει να διαβάσουν Μακρυγιάννη δια ροπάλου»

Ο Αρης Σφακιανάκης μιλά στο Βήμα για το νέο του μυθιστόρημα, το Facebook και την κρίση

• ΤΟ ΒΗΜΑ:  16/06/2011
• Γρηγόρης Μπέκος 

Η προσέγγιση μου με τον Αρη Σφακιανάκη έγινε σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής, μέσω Facebook. Άλλωστε το νέο μέσο της κοινωνικής δικτύωσης είναι στο επίκεντρο του νέου του βιβλίου «Ου μπλέξεις» (Κέδρος, 2011). Του έκανα ένα «αίτημα φιλίας», το αποδέχθηκε και ύστερα συμφωνήσαμε να μιλήσουμε για το κατά πόσο έχει επηρεάσει την καθημερινότητά μας. Ο ήρωάς του, κάτι παραπάνω από ένα συγγραφικό alter ego, λέει ότι «βρήκε το αντίδοτο στην καθημερινότητα».

«Ο λαϊκισμός, εχθρός της Δημοκρατίας»

Ο Χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα μίλησε από την Αθήνα για τις προκλήσεις τού σήμερα 

• Της Ολγας Σελλα, Η Καθημερινή, Παρασκευή, 17 Iουνίου 2011

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ. Μπορεί να καταπιάνεται με ό,τι συμβαίνει στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, όμως ο Χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα είναι ένας άνθρωπος που παρακολουθεί τις εξελίξεις και στην Ευρώπη. Κι όχι μόνο γιατί τα τελευταία χρόνια ζει στην Ισπανία, αλλά γιατί, απλούστατα, νοιάζεται πραγματικά για ό,τι αφορά τους πολίτες σε διάφορες γωνιές της γης. Ο Λουίς Σεπούλβεδα είναι ένας πολιτικοποιημένος συγγραφέας, διαμορφωμένος από την κουλτούρα των κινημάτων και την ιστορία της Λατινικής Αμερικής, αλλά είναι κι ένας αριστερός που δεν μένει σε όσα ήξερε. Αναζητεί λύσεις, αναζητεί νέες προτάσεις. Πάντα με γνώμονα την ισονομία των πολιτών.

1921-2011: Ολοκληρώθηκε η συγγραφή του πρώτου Ασσυριακού Λεξικού

Ενενήντα ολόκληρα χρόνια δουλειάς χρειάστηκαν για να ολοκληρωθεί το 21 τόμων λεξικό ασσυριακής σφηνοειδούς γραφής, τη συγγραφή του οποίου ξεκίνησε το 1921 ο Τζέιμς Χένρι Μπρέστιντ, ο ιδρυτής του Ινστιτούτου Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σικάγου.

Το Ασσυριακό Λεξικό του Σικάγου αναγνωρίζει και εξηγεί λέξεις χαραγμένες στην πέτρα και γραμμένες σε πλίνθους από Βαβυλώνιους και Ασσύριους στη Μεσοποταμία από το 2.500 π. Χ. ως το 100 μ. Χ., ενώ για την παράθεση 28.000 λέξεων της σημιτικής γλώσσας των Ακκαδίων που περιλαμβάνει χρειάστηκαν εκατομμύρια καρτέλες τεκμηρίωσης.

Τα διάφορα νοήματα των λέξεων παραθέτονται μαζί με το γλωσσικό περιβάλλον στο οποίο εμφανίζονται, καθώς και ο τρόπος χρήσης τους. Για παράδειγμα, το λήμμα για τη λέξη «ούμου», που σημαίνει «ημέρα», καλύπτει 17 σελίδες και αναφέρεται στο Έπος του Γκιλγκαμές.

«Πινγκ πονγκ» δύο ποιητών στο Μέγαρο

Συνομιλία Κικής Δημουλά - Τίτου Πατρίκιου

• Της Ολγας Σελλα, Η Καθημερινή, 8/6/2011

ΕΚΔΗΛΩΣΗ. Ο κήπος ήταν γεμάτος. Το αίθριο του Μεγάρου Μουσικής τη Δευτέρα το βράδυ φιλοξενούσε πολύ κόσμο. Πάνω από 1.000 άνθρωποι κάθε ηλικίας, καθισμένοι στο γρασίδι, ξεκίνησαν από τα σπίτια τους για να πάνε ν’ ακούσουν δύο από τους σημαντικότερους Ελληνες ποιητές: την Κική Δημουλά και τον Τίτο Πατρίκιο.

Στα μεγάλα τους κέφια και οι δύο ποιητές - ίσως ο εξωτερικός χώρος της εκδήλωσης να απελευθέρωνε περισσότερο την απλότητα και την αμεσότητα και των δύο. Κι ίσως η Κική Δημουλά να μην είχε γιορτάσει ποτέ πριν τα γενέθλιά της με περισσότερο κόσμο. «Ολοι εσείς συντελέσατε να μην είναι μελαγχολική αυτή η μέρα. Ακόμη και το 80άρι γελάει», είπε με τον τρόπο που της αρέσει να σαρκάζει τα πράγματα και τη ζωή η Κική Δημουλά, και να προσωποποιεί οτιδήποτε αφηρημένο. Και κάπου εκεί ο Τίτος Πατρίκιος έσπευσε να θυμίσει και τα δικά του γενέθλια, στις 21 Μαΐου, και να επισημάνει ότι «είμαστε το ίδιο ζώδιο. Δίδυμοι».

Γνωριμία με τον εθνικό ποιητή της Ουκρανίας Ταράς Σεβτσένκο

• Του Κωστα Oνισενκο, Η Καθημερινή, 8/6/2011

ΕΚΔΟΣΗ. Το γεγονός ότι ένας «εθνικός ποιητής» απευθύνεται πρωτίστως στον λαό του, πολλές φορές καθιστά «απροσπέλαστη» την ποίησή του. Στην περίπτωση του Ταράς Σεβτσένκο (1814 - 1861), ο οποίος εκτός από ποιητής των Ουκρανών είναι αρκετά γνωστός στις σλαβόφωνες χώρες, παραμένει σχεδόν άγνωστος στο κοινό της Δύσης. Οταν συμβαίνει, αυτή η «γνωριμία» συχνά ξεκινά με πρωτοβουλία της ουκρανικής διασποράς ανά τον κόσμο. Στην Ελλάδα μια προσπάθεια προσέγγισης γίνεται σήμερα, με την παρουσίαση του δίγλωσσου βιβλίου αφιερωμένου στη ζωή και το έργο του εθνικού ποιητή της Ουκρανίας. Η «Διαθήκη», όπως ονομάζεται το βιβλίο, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Αλφα Πι» με πρωτοβουλία του Συλλόγου «Ουκρανο-Ελληνική Σκέψη» και θα παρουσιαστεί στις 19.30 στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών. Εκτός από ποιητής ο Σεβτσένκο υπήρξε δραματουργός, πεζογράφος, ιστορικός, εθνολόγος, στοχαστής και ζωγράφος. Αφησε πίσω του εννέα μυθιστορήματα από τα συνολικά 20 που σχεδίαζε να εκδώσει, ένα θεατρικό έργο, ημερολόγια, επιστολές και αποσπάσματα έργων. Αναμφίβολα το έργο της ζωής του είναι η ποιητική συλλογή «Κομπζάρ», η οποία περιλαμβάνει και το ποίημα «Διαθήκη».

Διαμάχη Κέδρου - Ζέη: Μεγάλα ονόματα, επώδυνα διαζύγια

Ο Κέδρος απαντά στην πρώην συγγραφέα του οίκου, Άλκη Ζέη

• Λαμπρινή Κουζέλη
• ΤΟ ΒΗΜΑ:  08/06/2011

Σε δικαστική διαμάχη βρίσκονται η συγγραφέας Άλκη Ζέη με τις εκδόσεις Κέδρος, για τα δικαιώματα επί του πνευματικού έργου της

Μια δημοφιλής συγγραφέας πρόσφατα βραβευμένη από τη Ακαδημία Αθηνών και ένας ιστορικός εκδοτικός οίκος της μεταπολεμικής Ελλάδας βρίσκονται στα δικαστήρια. Η δικαστική διένεξη της Άλκης Ζέη με τον Κέδρο, έπειτα από σαραντάχρονη συνεργασία, είναι το γεγονός που μονοπωλεί τις συζητήσεις του λογοτεχνικού κόσμου μας τα τελευταία εικοσιτετράωρα.

Σε ανακοίνωση που απέστειλε την Τετάρτη 8 Ιουνίου στα Μέσα Ενημέρωσης η Κάτια Λεμπέση, εκδότρια του Κέδρου, γράφει:

«Μετά το δημοσίευμα του Μανώλη Πιμπλή στην εφημερίδα "Tα Νέα" στις 7/6/2011 δημιουργήθηκαν λανθασμένες εντυπώσεις, και γι' αυτό θέλουμε να ενημερώσουμε ότι: Το συμβόλαιό μας με την Άλκη Ζέη έληγε στις 31/5/2011. Μέχρι τότε βάσει του συμβολαίου αυτού είχαμε το δικαίωμα και την υποχρέωση να διαχειριζόμαστε τα βιβλία της. Η Άλκη Ζέη προσέφυγε την 1/6/2011 σε ασφαλιστικά μέτρα, τα οποία εκδικάστηκαν χωρίς να ενημερωθούμε και χωρίς να προσκομιστεί η μεταξύ μας σύμβαση. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι προσωρινά απαγορεύεται στον Κέδρο να διαθέτει ως τις 12/9/2011, που έχει οριστεί η τακτική δικάσιμος, τα εξής επτά βιβλία της Άλκης Ζέη: "Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου", "Το καπλάνι της βιτρίνας", "Κοντά στις ράγιες", "Θέατρο για παιδιά", "Η μωβ ομπρέλα", "Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της", "Τα παπούτσια του Αννίβα". Συνεχίζεται κανονικά η διακίνηση των ήδη υπαρχόντων στην κατοχή μας αντίτυπων των εξής τεσσάρων τίτλων: "Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα", "Αρβυλάκια και γόβες", "Ο θείος Πλάτων", "Μια Κυριακή του Απρίλη". Για το βιβλίο "Ο ψεύτης παππούς" υπάρχει εν ισχύ συμβόλαιο και άρα η κυκλοφορία του συνεχίζεται κανονικά».

Πέθανε ο ισπανός συγγραφέας Χορχέ Σεμπρούν

Ο ισπανός συγγραφέας Χορχέ Σεμπρούν πέθανε χθες σε ηλικία 88 ετών, όπως ανακοίνωσαν τα ισπανικά μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενα πηγές από το οικογενειακό του περιβάλλον. Ο συνδημιουργός του σεναρίου της ταινίας του Κώστα Γαβρά «Ζ», συγγραφέας περίπου 15 βιβλίων, μοίρασε τη ζωή του ανάμεσα στη συγγραφή και την πολιτική δράση. Ο Χορχέ Σεμπρούν που υπήρξε υπουργός Πολιτισμού στην Ισπανία του Φελίπε Γκονζάλες, γεννήθηκε στη Μαδρίτη το 1923 και από το 1939 έζησε στο Παρίσι. Διετέλεσε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος , έδρασε κατά του καθεστώτος του Φράνκο, πήρε μέρος στην Αντίσταση κατά των ναζί, φυλακίστηκε στο στρατόπεδο του Μπούχενβαλντ και υποστήριξε τις πολιτικές αριστερές ιδέες του.

Πατρίκιος - Δημουλά: Ποίηση και πολλές ανάσες στο Μέγαρο

• Δύο σημαντικοί ποιητές μίλησαν στον κήπο του Μεγάρου Μουσικής για το έργο τους

• Γρηγόρης Μπέκος   ΤΟ ΒΗΜΑ:  07/06/2011

Κική Δημουλά, Τίτος Πατρίκιος και Νάσος Βαγενάς, ο οποίος σχεδίασε και συντόνισε αυτή την εκδήλωση, στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής ( Πηγή: Χάρης Ακριβιάδης)

Ο Τίτος Πατρίκιος και η Κική Δημουλά, δύο από τους σημαντικότερους ποιητές μας, βρέθηκαν το βράδυ της Δευτέρας, 6 Ιουνίου, στον κήπο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και συζήτησαν υπαιθρίως για το έργο τους και την ποίηση στις μέρες μας. Προτού ακόμη δύσει ο ήλιος, πλήθος κόσμου γέμισε την καταπράσινη λοφοπλαγιά ενός φιλόξενου χώρου που άνοιξε πέρυσι για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις. «Είναι λες και είμαστε σε αρχαίο θέατρο», είπε ένας κύριος στη σύζυγό του και ύστερα βολεύτηκε στο φρεσκοκουρεμένο γρασίδι. Εκπρόσωποι όλων των ηλικιών, χωρίς υπερβολή, στρώθηκαν σε αυτή τη φυσική αμφιθεατρική εξέδρα και, μέσα σε μια δροσερή ατμόσφαιρα, περίμεναν τους ποιητές να ανοίξουν το «εργαστήρι» τους και να συνομιλήσουν για την τέχνη τους.

Τα πολλά πρόσωπα του Παπαδιαμάντη

• Αναδείχθηκαν σε συζήτηση που έγινε το βράδυ της Δευτέρας στο Μέγαρο Μουσικής

Λαμπρινή Κουζέλη. ΤΟ ΒΗΜΑ:  06/06/2011

Ο Παπαδιαμάντης της ηθογραφίας αλλά και του θεάτρου, του σχολείου και της μετάφρασης, ο πολιτικός και ο ψυχαναλυόμενος, ο φανερός και ο κρυφός, ο χιουμορίστας και ο πολιτικός, όψεις του σύνθετου και ανεξάντλητου φαινομένου Παπαδιαμάντη παρουσιάστηκαν στη συζήτηση με θέμα «Ο επίκαιρος Παπαδιαμάντης» την οποία διοργάνωσε «Το Βήμα» με αφορμή την κυκλοφορία από την εφημερίδα των Απάντων του Παπαδιαμάντη σε φιλολογική επιμέλεια του Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλου και σε συνεργασία με τις εκδόσεις Δόμος. Στη συζήτηση συμμετείχαν ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, διευθυντής του περιοδικού Νέα Εστία, η ηθοποιός Λυδία Κονιόρδου, ο συγγραφέας Μένης Κουμανταρέας, ο εκδότης και συγγραφέας Δημήτρης Μαυρόπουλος και ο επιμελητής του έργου φιλόλογος Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος, αναπληρωτής καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, Νίκος Μπακουνάκης.

«H Ελλάδα σήμερα φλέγεται για τον Παπαδιαμάντη», εκτίμησε ο Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, «είναι επισήμως έτος Γκάτσου και Ελύτη όμως λίγος λόγος έχει γίνει για εκείνους, ενώ για τον Παπαδιαμάντη οι δημοσιεύσεις και οι εκδηλώσεις είναι πολλές», εκτίμηση που βρήκε αντίθετο τον Μένη Κουμανταρέα: «Φλεγόμαστε για άλλα θέματα, ο Παπαδιαμάντης είναι υπόθεση μιας μικρής μερίδας ανθρώπων, οι άλλοι δεν δίνουν πεντάρα».

Ρέα Γαλανάκη

Νίκος Μπακουνάκης, TO BHMA: 05/06/2011

Η συγγραφέας αυτοβιογραφείται στο τελευταίο βιβλίο της Από τη ζωή στη λογοτεχνία, που µόλις κυκλοφόρησε (Καστανιώτης). Μπορεί να είναι µια αυτοβιογραφία αποσπασµατική , αλλά είναι και µια αυτοβιογραφία τολµηρή που τραβάει την κουρτίνα της πραγµατικής ζωής αλλά και του εργαστηρίου της συγγραφέως.

Το αυτοβιογραφικό ύφος φανερώνεται κιόλας στις πρώτες γραµµές αυτού του γοητευτικού βιβλίου. «Γεννήθηκα προς το τέλος του 1947 στο Ηράκλειο της Κρήτης… Ο κύρης µου, ο Εµµανουήλ Γαλανάκης, είχε τις ρίζες του στο Οροπέδιο Λασιθίου, συγκεκριµένα καταγόταν από το χωριό Ψυχρό, γι’ αυτό και πρωτάκουσα από το στόµα του την τοπική εκδοχή για τον ήρωα του πρώτου µου µυθιστορήµατος, τον ΙΣµαήλ Φερίκ Πασά (…) Η µάνα µου, η Παπαµατθαιάκη, είχε τις δικές της ρίζες στην ορεινή επίσης Ανω Βιάννο, τόπο που σκηνογράφησε εν µέρει το τέταρτο µυθιστόρηµά µου, τον Αιώνα των Λαβυρίνθων ». Η συγγραφέας µάς δείχνει ότι η βιογραφία βαραίνει στο έργο της και αποτελεί κλειδί για να κατανοήσουµε το πραγµατολογικό υπόβαθρο, τις µυστικές και υπόγειες µυθοπλαστικές διαδροµές και εν τέλει τη µαστορική των µυθιστορηµάτων της. Η γεωγραφία της καταγωγής και των περιπλανήσεων, η εφηβική εξέγερση και αποµάκρυνση από την οικογενειακή εστία, ο έρωτας αλλά κυρίως η περιπέτεια του έρωτα, η πολιτική αφύπνιση και η δραστηριοποίηση µέσα στην Αριστερά, µε ιδιαίτερη αναφορά στη δικτατορία, αποτελούν τους µεγάλους κύκλους της αυτοβιογραφικής αφήγησης.

Τα ποιήματα είναι η κηροζίνη της ψυχής

Μια συζήτηση με τον Γερμανό συγγραφέα Αλμπερτ Οστερμάιερ γύρω από την ποίηση, τον κινηματογράφο και το ποδόσφαιρο

• Του Κωστα Θ. Καλφοπουλου, Η Καθημερινή, 5/6/2011

Στα γερμανικά θεατρικά λεξικά, το επίθετο Οστερμάιερ εμφανίζεται με τρία λήμματα και στα ονόματα Αλμπερτ, Κριστίνε (Αυστριακή ηθοποιός) και Τόμας, που είναι ήδη γνωστός στο ελληνικό θεατρικό κοινό. Ο Αλμπερτ Οστερμάιερ ανήκει στη «νέα γενιά» της γερμανικής λογοτεχνίας και του θεάτρου, με έδρα το Μόναχο, ταυτόχρονα όμως κινείται με άνεση ανάμεσα στις θεατρικές σκηνές της χώρας, ενώ οι ποιητικές του συλλογές και τα μυθιστορήματά του ξεχωρίζουν από τη «γερμανική εσωστρέφεια» που χαρακτηρίζει ευρύτερα τη λογοτεχνία μετά την επανένωση. Στο έργο του είναι διάχυτα τα στοιχεία της θεατρικότητας, του κινηματογραφικού βλέμματος, και μιας ρυθμικής, ποιητικής γραφής, που συχνά υπερβαίνει τις λογοτεχνικές συμβάσεις και κορυφώνει το έντονο συναισθηματικό κοντράστ των ηρώων του. Ο Α. Οστερμάιερ έχει επηρεαστεί τόσο από την μπρεχτική και τη γαλλική παράδοση (στην ιστοσελίδα του κυριαρχούν εικόνες σαν από γαλλικό αστυνομικό έργο) όσο και από τον εκπρόσωπο της νέας γερμανικής λογοτεχνίας, τον ανατρεπτικό Ρολφ-Ντίτερ Μπρίνκμαν (1940-1975).

- Κύριε Οστερμάιερ, κατ' αρχάς μια ερώτηση από καθαρή περιέργεια: συμβαίνει συχνά να σας μπερδεύουν με τον Τόμας (τον θεατρικό σκηνοθέτη της Schaub­hne, του Βερολίνου - ΚΚ) σε καθημερινό επίπεδο, καθ' ότι αμφότεροι έχετε άμεση σχέση με το θέατρο;

- Εμφανισιακά, δεν μοιάζουμε τόσο πολύ ώστε να μας μπερδεύουν, εξάλλου τα επίθετά μας διαφέρουν κατά ένα γράμμα (το δικό μου γράφεται με ai, το δικό του με ei), βλέπετε λοιπόν πώς ένα γράμμα μπορεί να κάνει τη διαφορά. Υπάρχουν όμως αρκετές ομοιότητες, αφού ξεκινήσαμε σχεδόν ταυτόχρονα, προερχόμαστε από τη Βαυαρία, κι είμαστε κοντά στην παράδοση του Μπρεχτ και του Φασμπίντερ. Εξάλλου, υπάρχει μια αμοιβαία συμπάθεια, κι αυτό κάνει τα πράγματα ευκολότερα. Είναι κατά βάση απλό: όταν συμπέσουμε, τότε μας προσφωνούν με το μικρό μας όνομα, δεν συμβαίνει όμως συχνά με τους ηθοποιούς, με τους οποίους συνεργαζόμαστε, κι εκεί μπορεί να προκύψει κάτι κωμικό ή παράλογο, όπως ακριβώς το συγκεκριμένο θεατρικό είδος.

Εκδήλωση για το Νίκο Καζαντζάκη στο Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης

Αφιερωμένη στον κορυφαίο Έλληνα συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη, στη διαχρονικότητα και την επικαιρότητα της σκέψης και του έργου του, ήταν η εκδήλωση στο Πανεπιστήμιο «Έοτβος Λοράντ» της Βουδαπέστης, με κεντρικό ομιλητή τον πρόεδρο της «Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη», Γιώργο Στασινάκη, και ένα ακροατήριο από Ούγγρους νεοελληνιστές, φοιτητές και μέλη της ελληνικής ομογένειας στην Ουγγαρία. Στη διάλεξή του, ο κ. Στασινάκης αναφέρθηκε διεξοδικά στα στοιχεία που συνθέτουν τη βασική φιλοσοφία του Νίκου Καζαντζάκη, τα οποία, όπως τόνισε, είναι η αναζήτηση της ουσίας και της ελευθερίας, η λατρεία της φύσης, τα πρωτεία του πνεύματος και η αναγκαιότητα υπέρβασης και σύνθεσης.

«Έτος Βρεττάκου» το 2012

Εκατό χρόνια συμπληρώνονται το 2012 από την επέτειο της γέννησης του Λάκωνα ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου και το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού ανακήρυξε την επόμενη χρονιά «Έτος Βρεττάκου». Ο Νικηφόρος Βρεττάκος (1912-1991) αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο στην εξέλιξη της νεοελληνικής γραμματείας. Το έργο του εκτιμήθηκε στην εποχή του - μια μεγάλη περίοδο ζυμώσεων, πνευματικών, κοινωνικών και πολιτικών για τον ελληνισμό - ενώ εξακολουθεί να διαβάζεται και να συγκινεί τις νεότερες γενιές αναγνωστών. Έχουν κυκλοφορήσει 39 ποιητικές συλλογές του (μεταξύ άλλων: «Φιλοσοφία των λουλουδιών», «Ο Προμηθέας ή Το παιχνίδι μιας μέρας», «Το βάθος του κόσμου», «Ο Ταΰγετος και η σιωπή» κ.ά.). Τα ποιήματα του Βρεττάκου μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Υπήρξε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Το 1987 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος έφυγε από τη ζωή στις 4 Αυγούστου 1991. Το Υπουργείο Πολιτισμού ανέθεσε στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) τον επιτελικό σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος. Για την προετοιμασία του έργου το ΕΚΕΒΙ θα συνεργαστεί στενά με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης η οποία διαθέτει το πλήρες αρχείο του ποιητή (http://www.nikiforos.edu.gr/), καθώς και με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καραβά Λακωνίας.

Επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος

«Είμαι εχθρός της κάθε ανάμειξης στα πολιτικά. Δεν καταλαβαίνω γιατί αγανακτούν. Τους κόβουν τα ποσοστά τους; Εγώ είμαι ήρεμος και ήσυχος. Ζω με τη σύνταξή μου (590 ευρώ) το μήνα και μια «ενίσχυση» που μου δίνει («μου τα χρωστάει όχι από καλοσύνη») ο εκδότης μου άλλα 100 ευρώ το μήνα. Αυτά μου φτάνουν. Ζω καλά» δήλωνε λίγα λεπτά πριν την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα της σχολή απ’ όπου αποφοίτησε σχεδόν 50 χρόνια πριν - της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ - ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος.
Λίγο αργότερα η Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ., Μαρία Ιατρού που εκφώνησε τον έπαινο του τιμώμενου υπενθύμιζε μεταξύ άλλων ποιημάτων του την «Αγκίδα» («Το βράδυ που σκότωσαν τον Λαμπράκη/ γυρνούσα από ένα ραντεβού/ ... Πέρασαν τρία χρόνια./ Ξανακύλησα στην ίδια αδιαφορία για τα πολιτικά/.
'Όμως το βράδυ εκείνο με ενοχλεί/ σα μια ανεπαίσθητη αγκίδα που δε βγαίνει: άλλοι να πέφτουν χτυπημένοι για ιδανικά/ άλλοι να οργιάζουν με τα τρίκυκλα, κι εγώ ανέμελος να τρέχω σε τσαΐρια»…
Και το «Εναντίον»; (το ομότιτλο κείμενό του - του 1977 - σύμφωνα με το οποίο… «Είμαι εναντίον της κάθε τιμητικής διάκρισης, απ’ όπου και αν προέρχεται. Δεν υπάρχει πιο χυδαία φιλοδοξία, απ’ το να θέλουμε να ξεχωρίζουμε. Αυτό το απαίσιο «υπείροχον έμμεναι άλλων», που μας άφησαν οι αρχαίοι./
Είμαι εναντίον των βραβείων, γιατί μειώνουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Βραβεύω σημαίνει αναγνωρίζω την αξία κάποιου κατώτερού μου -και κάποτε θα πρέπει να απαλλαγούμε από την συγκατάβαση των μεγάλων. Παίρνω βραβείο σημαίνει παραδέχομαι πνευματικά αφεντικά -και κάποτε θα πρέπει να διώξουμε τα αφεντικά από τη ζωή μας.

Με τα Ελληνικά μπορείς να πεις τα πάντα

Ο Βρετανός συγγραφέας Μπάρι Ανσγουορθ τονίζει ότι οφείλει πολλά στην παραμονή του στη χώρα μας πριν από μισόν αιώνα

• Συνέντευξη στον Ηλια Μαγκλινη
• Η Καθημερινή, Kυριακή, 5 Iουνίου 2011

Το πρώτο του βιβλίο ο Βρετανός Μπάρι Ανσγουορθ άρχισε να το γράφει στην Ελλάδα. Ηταν στις αρχές της δεκαετίας του ’60 και ο Ανσγουορθ ζούσε στη χώρα μας διδάσκοντας αγγλικά στην Αθήνα. «Αρχικά είχα σκοπό να μείνω για λίγο», μας είπε όταν τον συναντήσαμε στο Κολλέγιο Derree της Αγίας Παρασκευής, όπου θα έδινε μια ομιλία, στο πλαίσιο του κύκλου διαλέξεων Κίμων Φράιερ. «Τελικώς έμεινα ένα χρόνο», συνέχισε. «Η διδασκαλία των αγγλικών μού έδινε το περιθώριο για περιπάτους και εκδρομές, αλλά και για γράψιμο».

Οπως ανέφερε και στην ομιλία του στο Deree, η πρώτη γραφή του πρώτου του μυθιστορήματος ολοκληρώθηκε «σε ένα νοικιασμένο σπίτι, στο Χορευτό. Το σπίτι βρισκόταν πάνω στην παραλία – η θάλασσα απείχε μόλις πενήντα μέτρα ή κάτι τέτοιο. Μπορούσες να διακρίνεις το περίγραμμα της Σκιάθου και της Σκοπέλου, κάποιες μέρες τις έβλεπες, κάποιες άλλες απλώς τις φανταζόσουν ότι ήταν εκεί. Αυτή η αλληλεπίδραση ανάμεσα στο πραγματικό και το επινοημένο, σε αυτό που γνωρίζουμε και σε αυτό που υποθέτουμε, έμελλε να αποκτήσει μεγάλη σημασία για μένα όταν στράφηκα στη συγγραφή ιστορικών μυθιστορημάτων, όταν προσπάθησα πλέον να διαχωρίσω το γεγονός από τη φαντασία μέσα από τις πολλαπλές εκδοχές του παρελθόντος. Είναι σε αυτή τη συγχώνευση, ή μάλλον στη σύγχυση, μια γόνιμη σύγχυση, που γεννιούνται οι μύθοι».

Ο αμερικανικός Νότος με την πένα του Φόκνερ

Ενας κόσμος βίαιος, χυδαίος, εσωστρεφής και αδυσώπητα σκληρός

• Της Ντορας Mακρη
• Η Καθημερινή, Kυριακή, 5 Iουνίου 2011

• ΟΥΙΛΙΑΜ ΦΟΚΝΕΡ, Ιερό, εκδ. Μεταίχμιο

Σε μια ιδιαίτερα επιμελημένη έκδοση, με σκληρό εξώφυλλο και σε μετάφραση Ιωάννας Καρατζαφέρη, επανεκδίδεται το «Ιερό», ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα και αινιγματικά μυθιστορήματα του Ουίλιαμ Φόκνερ (1897–1962) λόγω του σεξουαλικού του περιεχομένου. (Η προηγούμενη μετάφραση από τους Τάσο Δαρβέρη και Κώστα Νικολαΐδη κυκλοφόρησε με τίτλο «Αδυτο», εκδ. Μέδουσα, 1993.) Ενα αφήγημα του 1931, όπου συνυπάρχουν αιμομικτικοί υπαινιγμοί, βιασμός, λιντσάρισμα και φόνοι φαίνεται να αποκλίνει αισθητά από το φοκνερικό opus, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι έπεται των «Βουή και αντάρα» (1929) και «Καθώς ψυχορραγώ» (1930), δύο ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικών έργων του Αμερικανού συγγραφέα.

Νιώθοντας αυτήν την παραφωνία, ο ίδιος ο Φόκνερ έσπευσε να αποδώσει την ιδέα της συγγραφής του σε οικονομικά κίνητρα, χαρακτηρίζοντάς το potboiler, δηλαδή εμπορικό έργο κατώτερης λογοτεχνικής αξίας. Ωστόσο, οι παρατηρήσεις αυτές αφορούν το αρχικό χειρόγραφο που ο Φόκνερ είχε καταθέσει στον εκδότη του και όχι το τελικό κείμενο. Αν και ο βιασμός της νεαρής Τεμπλ από τον Πάπαϊ και οι φόνοι που ο ίδιος διαπράττει εξακολουθούν να υπάρχουν στην τελική έκδοση, ο Φόκνερ προσθέτει μια σκηνή άγριου λιντσαρίσματος, και κυρίως εστιάζει το ενδιαφέρον του στον ιδεαλιστή ονειροπόλο δικηγόρο Χόρας Μπένμποου, που αν και αποδεικνύεται αδύναμος να υπερασπιστεί τον Λι Γκούντγουιν για ένα φόνο που δεν έκανε, αλλά και να τον σώσει από το εξαγριωμένο πλήθος που τον λιντσάρει, ωστόσο είναι ο μόνος ήρωας που διαθέτει την ικανότητα κριτικού αναστοχασμού σχετικά με την ολοκληρωτική κυριαρχία του κακού.

Ποιητής, αισθητής, Αθηναίος

Ο Γιάννης Βαρβέρης, που χάθηκε πρόωρα, υπηρέτησε από πολλές θέσεις, αλλά πάντα με τέχνη, τα ελληνικά γράμματα Νικος Γ. Ξυδακης Η Καθημερινή, Kυριακή, 5 Iουνίου 2011 O Γιάννης Βαρβέρης βρέθηκε στη νέα «Καθημερινή» το 1989, στα 34 χρόνια του, νέος στην ηλικία και στην κριτική θεάτρου που διακονούσε στο περιοδικό Λέξη, αλλά έμπειρος στο γράψιμο, την ποίηση, τα γράμματα. Στην «Κ» προσήλθε σχηματισμένος ήδη σαν γραφιάς και ταίριαξε αμέσως. Το περίτεχνο ύφος του, η ζυγισμένη κρίση του, η πλούσια μνημονική και συγκριτική ύλη που ενσωμάτωναν τα γραπτά του, όλα τούτα αναδείκνυαν διαρκώς την καλλιτεχνική αυταξία της κριτικής. Εδειχναν την κριτική ως τέχνη, κατά τον τρόπο του Οσκαρ Ουάιλντ και του Μπωντλέρ. Και έδειχναν κραταιά και λάμπουσα την ελληνική γλώσσα και την αστική, μάλλον την αθηναϊκή, ευαισθησία. Ο Γιάννης Βαρβέρης βλάστησε μέσα από την καβαφική και καρυωτακική παράδοση, μέσα από το γαλλόφωνο τραγούδι, μέσα από την παράδοση των φανταιζίστ και των μελαγχολικών αισθητών, μέσα από τη γλώσσα και τους ατμούς της τέχνης, αλλά και μέσα από τον θαμπό, υγρό κόσμο του καφωδείων, των λαϊκών αοιδών, των ατμών του αλκοόλ. Ισορρόπησε με κομψότητα και ειλικρίνεια πάνω σε όλες τις αντινομίες της πόλης και των ανθρώπων της, πάντα στυλίστας, χαρίεις, είρων, ευθύβολος και κομψός ατακαδόρος, διαυγής, συνεπής. Λείπει από την «Καθημερινή» και από τα ελληνικά γράμματα. ΣXETIKA ΘEMATA

Το μότο που τα λέει όλα_

Ο,τι έπρεπε, ό,τι μπορούσε, μας το είπε_

Πολλές ζωές, πολλά πρόσωπα_

Πατρίκιος και Δημουλά μαζί

Μεγάλες μέρες του Ιουνίου, οι οποίες προχωρούν αβίαστα μέσα στη νύχτα, όπως πέφτουν οι πρώτες στάλες της υγρασίας στα λουλούδια. Με ή χωρίς ζακετάκια, πουλοβεράκια ριχτά και άλλα στη μέση δεμένα, τζιν, ταγεράκια, πάνινα παπούτσια, και η ποίηση ζωντανή στο κέντρο ενός αθηναϊκού κήπου. Οι δύο ποιητές έρχονται από άλλα χρόνια, πριν θρονιαστεί στη ζωή μας η τεχνολογία. Περίσσευε η ανέχεια, σηκώθηκαν με αιτία οι σημαίες εναντίον του κατακτητή, μετά χύθηκε άφθονο αίμα. Μετά το αίμα έφερε κι άλλο αίμα, με μεταγωγές, με φυλακίσεις, με ξερονήσια. Η Ελλάδα τρεφόταν από την τρέλα του νικητή να βασανίζει τον ητττημένο.

Ο 83χρονος Τίτος Πατρίκιος και η 80χρονη Κική Δημουλά βγήκαν από αυτή την καυτή ατμόσφαιρα, που μύριζε μπαρούτι και καπνό, και επιβίωσαν. Το νήμα της ζωής τους δεν το έκοψε μια αδέσποτη σφαίρα, γι' αυτό, επειδή άντεξαν, έφτιαξαν μια ποίηση, η οποία πολεμούσε τα μεταπολεμικά ερείπια. Γι' αυτά που έζησαν -κι άλλα έγιναν ποιήματα και άλλα έμειναν στα λόγια- θα μιλήσουν. Η κοινή τους ομιλία θα γίνει, μεθαύριο στις 8 το βράδυ, στον κήπο του Μεγάρου Μουσικής, στο πλαίσιο του Megaron Plus. Ο συντονισμός της συνομιλίας θα γίνει από τον καθηγητή και ποιητή Νάσο Βαγενά. Η είσοδος είναι ελεύθερη.

Σάρα Γουότερς: «Η σεξουαλικότητα είναι πολιτική»

Η βρετανή πεζογράφος μιλάει για την ομοφυλοφιλία και τη λογοτεχνία, για τα μπεστ-σέλερ και την Ιστορία, καθώς και για τις ταξικές διακρίσεις στη χώρα της

• Λαμπρινή Κουζέλη. ΤΟ ΒΗΜΑ:  03/06/2011

«Η εποχή μας είναι καλή εποχή για να γίνει γνωστός και εμπορικός ένας ποιοτικός συγγραφέας» πιστεύει η Σάρα Γουότερς

Την αποκαλούν σπουδαία συγγραφέα του «αποκλίνοντος ερωτισμού». Η 45χρονη βρετανή πεζογράφος Σάρα Γουότερς είναι λεσβία και τέσσερα από τα πέντε μυθιστορήματά της οργανώνονται γύρω από γυναικείους χαρακτήρες σε λεσβιακές σχέσεις. Ανακάλυψε τις σεξουαλικές προτιμήσεις της στο πανεπιστήμιο και, συνειδητοποιημένη πλέον, ερεύνησε την ιστορία της λεσβιακής ταυτότητας στη διδακτορική διατριβή της και δραστηριοποιήθηκε στο λεσβιακό κίνημα στη δεκαετία του ’80.

Αυτές τις ημέρες βρέθηκε στην Ελλάδα, προσκεκλημένη του Βρετανικού Συμβουλίου, για να παραστεί στο φεστιβάλ ομοφυλοφιλικού κινηματογράφου Outview Film Festival στο Ινστιτούτο Θερβάντες, όπου προβλήθηκαν δύο σειρές του BBC βασισμένες στα μυθιστορήματά της «Χείλη σαν βελούδο» (Καστανιώτης, 2009) και «Η κλέφτρα» (Αλεξάνδρεια, 2007).

Την ίδια τύχη με το BBC είχε και το «Ξαγρυπνώντας» (Καστανιώτης, 2007), ενώ το «Αffinity» (2000) έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Θα το ακολουθήσει το τελευταίο βιβλίο της, που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά, ο «Ανήλικος επισκέπτης» (Καστανιώτης, 2011), μια ιστορία φαντασμάτων σε μια έπαυλη της μεταπολεμικής βρετανικής αριστοκρατίας, από όπου απουσιάζουν λεσβιακοί χαρακτήρες.

Εμπορική και επιτυχημένη, η Σάρα Γουότερς είναι παράλληλα μια συγγραφέας που έχει ξεχωρίσει η κριτική. Βιβλία της συγκαταλέχθηκαν δύο φορές στις βραχείες λίστες για το βραβείο Booker και το βραβείο Orange για γυναίκες συγγραφείς.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΩΤΑΣ Μας κληροδότησε το «εγερτήριο τραγούδι του»

Τριάντα τέσσερα χρόνια συμπληρώνονται από το θάνατο του αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης και πνευματικού ανθρώπου

«...Αϊντε, σε καρτεράν, μπάρμπα Βασίλη,να ξαποστάσεις και να ξεδιψάσεις στην Πηγή των Αθανάτων,
αφήνοντας στον κόσμο το εγερτήριο λαϊκό σου τραγούδι
για τη μεγάλη μάχη της Ειρήνης»
γράφει στο ποίημά του «Ο μπάρμπα Βασίλης ο Αβασίλευτος», ο Γιάννης Ρίτσος, γραμμένο για το θάνατο του Βασίλη Ρώτα (1 Ιουνίου 1977).

Το παιδί απ' το Χιλιομόδι, στη μακριά και πολυτάραχη ζωή του, στάθηκε ένας πλήρης πνευματικός άνθρωπος, καλλιεργώντας όλα τα είδη του λόγου. Ποίηση, διηγηματογραφία, θέατρο, κριτική, δοκίμιο. Ενας ισόβιος πνευματικός στρατευμένος στην υπηρεσία της τέχνης και της παίδευσης του λαού για κοινωνική και πνευματική πρόοδο. 

Ο Βασίλης Ρώτας ανήκει σε κείνους τους πνευματικούς ανθρώπους που έθεσαν ως κυρίαρχο της ζωής τους την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, σε εκείνους που αφοσιώθηκαν και αγωνίστηκαν για τα ιδανικά του Μαρξισμού - Λενινισμού, στην πανανθρώπινη ιδεολογία που σταθερά και αποφασιστικά διδάσκει το ΚΚΕ. Εδωσε σκληρές μάχες, υποστήριξε τις αξίες, υπηρέτησε στον αγώνα για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, υποστηρίζοντας στην πράξη τον κοινωνικό ρόλο του καλλιτέχνη.

Έκθεση βιβλίου στο Πασαλιμάνι έως τις 19 Ιουνίου

• Βιβλία δίπλα στη θάλασσα

  (Φωτογραφία:  Eurokinissi )

---

Ανοίγει τις πύλες της την Παρασκευή η 25η Έκθεση Βιβλίου στο Πασαλιμάνι. Στην έκθεση, η οποία θα διαρκέσει έως τις 19 Ιουνίου, συμμετέχουν εκδοτικοί οίκοι από όλη την Ελλάδα. Η Έκθεση λειτουργεί καθημερινές και Σαββατοκύριακα από τις 19:00 το απόγευμα μέχρι τις 23:00 το βράδυ. Στην Έκθεση συμμετέχουν εκδοτικοί οίκοι από όλη την Ελλάδα και κατά τη διάρκειά της το Πασαλιμάνι γίνεται πόλος έλξης για τους φίλους του βιβλίου από την ευρύτερη περιφέρεια του Πειραιά και των Αθηνών. Σκοπός φέτος αποτελεί η ανάδειξη των κοινωνικών δικτύων του βιβλίου, μέσα από την διοργάνωση της Πρώτης Συνάντησης Λεσχών Ανάγνωσης Πειραιά, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου.