- Ποιος είναι ο Μανώλης Φουρτούνης
Ο Μανώλης Φουρτούνης γεννήθηκε στην Κέφαλο της Κω, στις 3 Οκτωβρίου του 1926. Έκανε τις γυμνασιακές του σπουδές στην Κω και στη Ρόδο. Το 1946 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 1947 έως το 1958, με μικρά διαλείμματα αδείας, εκτοπίζεται στη Μακρόνησο και στον Άη-Στράτη. Το 1958 γίνεται μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης. Από το 1967 έως το 1971 εξορίζεται από τη δικτατορία στη Γυάρο, στη Λέρο (Παρθένι) και στον Ωρωπό. Στην πορεία, παντρεύεται τη Στέλλα Πασβάνη και αποκτούν δύο παιδιά. Άσκησε επί πολλά χρόνια το δημοσιογραφικό επάγγελμα. Σήμερα είναι συνταξιούχος. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Στα γράμματα πρωτοπαρουσιάστηκε το 1950 από τη λογοτεχνική στήλη της εφημερίδας Ο Δημοκρατικός. Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές: Εγγραφές και προσωπεία (1962, Εκδόσεις Κουλουφάκου), Βιογραφίες (1972, Διογένης), Τοπία του χρόνου (1978, Ανθολογία), Η πληγή και το αλάτι (1985, Θεμέλιο) και Διαδρομές (2010, Εκδόσεις Γαβριηλίδη). Έχει μεταφράσει: Παλμίρο Τολιάτι, Με δημοκρατία και ειρήνη στο σοσιαλισμό (1964, Εκδόσεις Παπακώστα), Ντίνο Μπουτσάτι, Η έρημος των Τατάρων (1971, Διογένης), Ζακ Λορύ, Οδηγός δίσκων κλασικής μουσικής (1972, Λέσχη του Δίσκου) και Παγκόσμια ανθολογία παραμυθιού, τόμοι 5 (χ.χ., Ανθολογία).
Η ΑΥΓΗ: 02/01/2011
Έχουμε την τιμή και τη χαρά, ο ανθολόγος των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου 2011 να είναι ο Μανώλης Φουρτούνης, μέλος της ομάδας σύνταξης του ιστορικού περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης. Με αφορμή την επιλογή ποιημάτων από το περιοδικό αυτό, μιλά στην Αυγή για την εμπλοκή του στο σημαντικό εκείνο εκδοτικό εγχείρημα, για την υπόθεση Γκράνιν στην οποία πρωτοστάτησε, κάνει λόγο για τα σημεία-σταθμούς στην δωδεκάχρονη πορεία του εντύπου, από το 1955 μέχρι την εγκαθίδρυση της Χούντας, το 1967. Μιλά για τη συνεισφορά της Επιθεώρησης Τέχνης στην υπόθεση της αριστεράς, όπως και στη σχέση του πολιτισμού με την πολιτική πράξη. Από το βήμα αυτό θα θέλαμε να ευχαριστούμε τον γιο του, Γιώργο Φουρτούνη, για την πολύτιμη βοήθειά του.
* Ανθολογείτε ποιήματα από την Επιθεώρηση Τέχνης, ένα ιστορικό περιοδικό, που απετέλεσε σταθμό στην πνευματική ζωή του τόπου. Ποιο είναι το σκεπτικό της συγκεκριμένης ανθολογίας; Με ποια κριτήρια επιλέξατε τα ποιήματα αυτά;
Στην Επιθεώρηση Τέχνης δημοσιεύτηκαν πολλά καλά ελληνικά ποιήματα. Ως μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του περιοδικού, τα γνώριζα κατά κάποιο τρόπο από πρώτο χέρι. Η ιδέα ήταν να κάνω μια επιλογή από αυτά - μιλάω για ποιήματα που οι ίδιοι οι ποιητές τους τα εμπιστεύτηκαν στην Επιθεώρηση Τέχνης. Πολλοί από αυτούς, που έμελλε να αποδειχθούν πολύ σημαντικοί για τα ελληνικά γράμματα, ξεκίνησαν από το περιοδικό. Η ανθολόγηση αυτή, λοιπόν, έχει ένα προφανές ποιητικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Πέρα από αυτό, όμως, είναι για μένα και μιας μορφής μνημόσυνο μερικών πολύ καλών μου φίλων, αλλά και του Άγγελου Ελεφάντη, που πρώτος αυτός έριξε την ιδέα πριν από λίγα χρόνια, ένα καλοκαίρι στην Κω.
* Ήσασταν μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της Επιθεώρησης Τέχνης και μάλιστα από τους πρωτεργάτες, με σημαντική συμβολή στην πορεία του περιοδικού. Πείτε μας για τη δική σας εμπλοκή στο συγκεκριμένο εγχείρημα.
Η ιδέα για ένα πνευματικό περιοδικό της αριστεράς γεννήθηκε στην εξορία, στον Άη - Στράτη, περισσότερο ως ένα όνειρο για τα χρόνια της μελλοντικής ελευθερίας, από μια παρέα νέων διανοούμενων (Κουλουφάκος, Ραυτόπουλος, Πατρίκιος, αλλά και πολλοί άλλοι). Η ιδέα αυτή, και το όνειρο, πραγματοποιήθηκε τα Χριστούγεννα του 1955. Η άδεια για την έκδοση βγήκε στο όνομα του αρχιτέκτονα Νίκου Σιαπκίδη, ο οποίος δεν είχε ακόμα φάκελο - αλλιώς δεν υπήρχε περίπτωση να εκδοθεί. Με δυο λόγια, το περιοδικό υπήρξε μια «ιδιωτική πρωτοβουλία» και όχι αποτέλεσμα κάποιας κομματικής απόφασης. Αργότερα το περιοδικό πλαισιώθηκε από την ΕΔΑ, της οποίας, ως νέοι κομμουνιστές, ήμασταν όλοι μέλη, και ξεκίνησε έτσι μια ιστορία υποστήριξης αλλά και μόνιμων εντάσεων. Εγώ, αν και ήμουν μέλος αυτής της παρέας στον Άη Στράτη, εντάχθηκα στη Συντονιστική Επιτροπή του περιοδικού το 1958, την πρώτη φορά που κατόρθωσα να έρθω στην Αθήνα ως αδειούχος εξόριστος.
* Τον Φεβρουάριο του 1959 δημοσιεύεται το αντικομφορμιστικό διήγημα του Σοβιετικού συγγραφέα Ντάνιελ Γκράνιν Η σιωπή (τεύχος 50-51), που είχατε μεταφράσει, και το οποίο προκάλεσε πολλές κομματικές αντιδράσεις. Μιλήστε μας για την υπόθεση Γκράνιν στην οποία πρωταγωνιστήσατε.
Το διήγημα είχε προηγουμένως δημοσιευθεί στο θεωρητικό περιοδικό του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος Contemporaneo (που τότε ακόμα ήταν ένθετο στην κυριακάτικη έκδοση της “Unità”). Ο συγγραφέας του δεν ήταν αντικαθεστωτικός - αντιθέτως, υπήρξε ήρωας του «μεγάλου πατριωτικού πολέμου». Ξέραμε ωστόσο ότι το διήγημα είχε προκαλέσει την οργή του Χρουτσώφ, καθώς έδινε μια όχι απολύτως ειδυλλιακή εικόνα για τη ΕΣΣΔ. Το συζητήσαμε στη Συντονιστική Επιτροπή εν όψει της δημοσίευσής του στο περιοδικό. Όλοι συμφωνήσαμε, αλλά ο Κ. Πορφύρης εξέφρασε ορισμένες επιφυλάξεις, όχι γιατί διαφωνούσε επί της ουσίας, αλλά επειδή, ως παλιός ακροναυπλιώτης, φοβήθηκε τις συνέπειες - και αποδείχθηκε ότι είχε δίκιο. Η δημοσίευση εν τέλει προκάλεσε αντιδράσεις από τον σκληρό κομματικό πυρήνα, που κορυφώθηκαν με μια ιδιότυπη δίκη, ένα «κομματοδικείο» κατά την έκφραση του Δημήτρη Ραυτόπουλου. Σε ρόλο κατηγόρων βρέθηκαν γνωστές πνευματικές προσωπικότητες της αριστεράς και υψηλά κομματικά στελέχη - ας μην πούμε ονόματα. Το αποτέλεσμα ήταν η ανασύνταξη της Συντονιστικής Επιτροπής, από την οποία απομακρυνθήκαμε ο Δ. Ραυτόπουλος και εγώ, που όμως εξακολουθήσαμε να εργαζόμαστε στο περιοδικό από τις θέσεις μιας συμβουλευτικής επιτροπής, δημιουργημένης επί τούτου. Το περιοδικό, με τη νέα επιτροπή, τέθηκε υπό την υψηλή εποπτεία της ΕΔΑ, μέχρι το κλείσιμό του από τη χούντα.
* Εκτιμάτε ότι υπήρξαν σημεία-σταθμοί για την πορεία της Επιθεώρησης Τέχνης; Πώς θεωρείτε ότι συνεισέφερε αυτό το εγχείρημα στην υπόθεση της αριστεράς; Ποιος ο ρόλος της στη διαπάλη των ιδεών, στη σχέση της λογοτεχνίας και εν γένει του πολιτισμού με την κριτική σκέψη και την πολιτική πράξη;
Το πρώτο σημαντικό ορόσημο υπήρξε ασφαλώς η υπόθεση Γκράνιν, που άλλαξε σημαντικά τη φυσιογνωμία του περιοδικού και το μετέτρεψε σταδιακά σε περισσότερο «κομματικό» έντυπο. Άλλο ορόσημο υπήρξε και η υπόθεση των Ντάνιελ και Σινιάφσκι, το 1966, οι οποίοι καταδικάστηκαν από δικαστήριο της Μόσχας για συγγραφή αντισοβιετικών έργων, που εκδόθηκαν στο εξωτερικό. Τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής, μαζί με άλλους αριστερούς διανοούμενους, συνολικά 22, προχωρήσαμε σε κίνηση διαμαρτυρίας, που περιελάμβανε και αποστολή τηλεγραφήματος προς τον πρόεδρο της ΕΣΣΔ, όπου υπερασπιζόμασταν το δικαίωμα της πνευματικής ελευθερίας ως σύμφυτο με τη σοσιαλιστική απελευθέρωση του ανθρώπου. Αυτό νομίζω ότι δίνει και το στίγμα του όλου εγχειρήματος: διεκδικήσαμε την αυτόνομη κριτική σκέψη στο πλαίσιο της κομμουνιστικής στράτευσής μας. Σε μια περίοδο που ήμασταν στριμωγμένοι ανάμεσα στο αστυνομικό κράτος και τον κομματικό δογματισμό, προσπαθήσαμε να μείνουμε ψύχραιμοι και ανεπηρέαστοι απέναντι στα πνευματικά φαινόμενα καθ’ εαυτά, στην ουσία τους, χωρίς να χάσουμε τον μπούσουλα εκείνα τα δύσκολα χρόνια. Ενώ ήμασταν στρατευμένοι με τον τρόπο μας (το περιοδικό ήταν η στράτευσή μας), νομίζω ότι διατηρήσαμε τη νηφαλιότητά μας απέναντι στις ιδεολογικές τοποθετήσεις ενός συγγραφέα ή ενός δημιουργού.
* Μπήκαμε στο 2011. Βρισκόμαστε εν μέσω μιας τεράστιας κρίσης που δεν είναι μόνον οικονομική. Θεωρείτε ότι υπάρχουν σήμερα δομές αντίστασης και παρέμβασης;
Θα υπάρξουν τέτοιες δομές αντίστασης και παρέμβασης μόνο εάν τις δημιουργήσουμε. Τότε θα μπορούν να υπάρξουν και εγχειρήματα ανάλογα, αλλά όχι ίδια, με εκείνα του παρελθόντος. Τις νέες μορφές οφείλουμε να τις επινοήσουμε. Δεν υπάρχουν συνταγές.
No comments:
Post a Comment