Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης (1916 – 1 Φεβρουαρίου 2011) ήταν ποιητής της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ήταν «βαθύς γνώστης της λυρικής τέχνης[…], ποιητής Ευρωπαίος, που του αξίζει ο έπαινος όχι μόνο της ιδιαίτερης του πατρίδας αλλά των καλλιεργημένων ανθρώπων όλου του κόσμου», σύμφωνα με τον Οδυσσέα Ελύτη.
Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως δικηγόρος από το 1940 ως το 1968. Την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο της λογοτεχνίας πραγματοποίησε το 1937 με δημοσιεύσεις στίχων στο περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες. Η πρώτη του ποιητική συλλογή είχε τίτλο Φύλλα Ύπνου και εκδόθηκε το 1949.
Από τα πρώτα ποιητικά του βήματα ο Τάκης Βαρβιτσιώτης δέχτηκε έντονες επιρροές από το καλλιτεχνικό ρεύμα του υπερρεαλισμού (κυρίως από τους Ρεβερντί και Ελιάρ). Μετέφρασε Μποντλέρ, Λόρκα, Απολινέρ, Ελιάρ και άλλους συγγραφείς και ασχολήθηκε με λογοτεχνικές μελέτες. Στην ποίησή του κυριαρχούν ονειρικά και φυσιολατρικά στοιχεία, ενώ έντονη είναι η μουσικότητα του λόγου του. Ως σταθμός στο έργο του θεωρείται η ποιητική συλλογή Το πέπλο και το χαμόγελο (1963).
Τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης της Ομάδας των 12 (1959), με το Α΄ Κρατικό Βραβείο του Δήμου Θεσσαλονίκης (1959), με το Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών (1978), με το Χρυσό Μετάλλιο της Λουβαίν με το Χρυσό Μετάλλιο του Ροταριανού Ομίλου. Ταξίδεψε στην Αμερική (1965) και τη Ρουμανία (1979), με πρόσκληση του Υπουργείου Εξωτερικών των Η.Π.Α. και του Υπουργείου Πολιτισμού της Ρουμανίας αντίστοιχα, και έδωσε διαλέξεις, οργάνωσε σεμινάρια και διάβασε ποιήματά του σε πολλά Πανεπιστήμια.
Εκπροσώπησε την Ελλάδα στο δεύτερο Φεστιβάλ Ευρωπαϊκής Ποίησης στη Λουβαίν του Βελγίου (1980) και το 1982 πήρε μέρος τιμητικά στο έκτο Παγκόσμιο Συνέδριο Ποιητών της Μαδρίτης και στην πρώτη συνάντηση Συγγραφέων της Μεσογείου στη Βαλένθια της Ισπανίας. Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες.
1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Τάκη Βαρβιτσιώτη, βλ. Γεράνης Στέλιος, «Βαρβιτσιώτης Τάκης», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3. Αθήνα, Χάρη Πάτση, [1968] και Παπαγεωργίου Κώστας, «Βαρβιτσιώτης Τάκης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
• Γεραλής Γιώργος, «Οι νέοι ποιητές της Θεσσαλονίκης», Ελεύθερος Λόγος, 23/3/1953.
• Γεράνης Στέλιος, «Βαρβιτσιώτης Τάκης», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Ησαΐα Νανά, «Τάκη Βαρβιτσιώτη: Η Φθινοπωρινή Σουίτα και άλλα ποιήματα», Διαβάζω2, 3-4/1976, σ.58.
• Θέμελης Γιώργος, «Τάκης Βαρβιτσιώτης», Η νεώτερη ποίησή μας, σ.187-196. Αθήνα, Φέξης, 1963.
• Καραντώνης Ανδρέας, «Τάκης Βαρβιτσιώτης, Η γέννηση των πηγών», Η ποίησή μας μετά τον Σεφέρη, σ.46-52. Αθήνα, Δωδώνη, 1976.
• Κάσσος Βαγγέλης, «Με το τρομαγμένο βλέμμα των πραγμάτων», Διαβάζω143, 7/5/1986, σ.60-61.
• Κιτσοπούλου – Θέμελη Ελένη, «Τάκης Βαρβιτσιώτης, Ιχνηλασία της ομορφιάς», Η ποίηση ποιεί όπως ο έρωτας· Δοκίμια, σ.159-181. Θεσσαλονίκη, 1994.
• Κοκόλης Ξ.Α., Δώδεκα ποιητές, Θεσσαλονίκη 1930 -1960. Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1979.
• Κόρσος Δημήτρης, «Τάκης Βαρβιτσιώτης · Ο τρυφερός του Απόλλωνος κύκνος», Ακτή34, Άνοιξη 1998, σ.161-167.
• Κόρφης Τάσος, «Από τα κρύσταλλα των ονείρων στα λείψανα των φτερών», Διαβάζω95, 30/5/1984, σ.51-52.
• Κουλουφάκος Κώστας, «Τάκη Βαρβιτσιώτη: Το χειμερινό ηλιοστάσιο, μαζί με το ξύλινο άλογο και το αλφαβητάριο», Επιθεώρηση ΤέχνηςΓ΄, ετ.Β΄, 6/1956, αρ.18, σ.515.
• Λειβαδίτης Τάσος, «Κριτική για τη συλλογή Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία, Αυγή, 22/1/1978.
• Μόσχος Ε.Ν., «Τάκης Βαρβιτσιώτης: Σύνοψη», Νέα Εστία116, ετ.ΝΗ΄, 1η/12/1984, αρ.1378, σ.1594-1597.
• Ντόκος Θανάσης, «Τάκης Βαρβιτσιώτης: Η επιδίωξη μιας υπέρβασης του πραγματικού είναι πάντοτε αναγκαία», Διαβάζω115, 27/3/1985, σ.62-70 (συνέντευξη).
• Παπαγεωργίου Κώστας, «Βαρβιτσιώτης Τάκης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984.
• Πλαστήρας Κώστας Ν., Τάκης Βαρβιτσιώτης. Ένας περιπαθής του έρωτα και του θανάτου. Θεσσαλονίκη, 1985 (ανάτυπο από το περ. Θεσσαλονίκη1).
• Πλατής Ε.Ν., «Μια άποψη για την ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη», Νέα Εστία137, 1η/6/1995, ετ.ΞΘ΄, αρ.1630, σ.751-752.
• «Σε β΄ πρόσωπο · Μια συνομιλία του Τάκη Βαρβιτσιώτη με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη97-98, 9-10/1990, σ.648-652.
• Στεργιόπουλος Κώστας, «Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης και η αισθητική θέα του κόσμου», Η λέξη97-98, 9-10/1990, σ.597-603.
• «Τάκης Βαρβιτσιώτης: Η επιδίωξη μιας υπέρβασης του πραγματικού είναι πάντοτε αναγκαία», Διαβάζω115, 27/3/1985, σ.62-70 (συνέντευξη του ποιητή στο Θανάση Ντόκο).
• Ω., «Το έργο του Τάκη Βαρβιτσιώτη στη Λατινική Αμερική και Ισπανία», Νέα Εστία137, 1/5/1995, ετ.ΞΘ΄, αρ.1628, σ.615-616.
• Friar Kimon, Το μάτι στον καθρέφτη · Εισαγωγή στην ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη.
• Kapetanovich Myo, «Τα Νήματα της Παρθένου του Τ.Βαρβιτσιώτη· Μια ασκητική ποιητική αντίληψη του κόσμου», Νέα Εστία140, ετ.Ο΄, 1η/12/1996, αρ.1666, σ.1563-1564.
• Rielo Fernando, «Η ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη», Η λέξη97-98, 9-10/1990, σ.604-609 (μετάφραση Βίκτωρ Ιβάνοβιτς).
• Γεράνης Στέλιος, «Βαρβιτσιώτης Τάκης», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας3. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Ησαΐα Νανά, «Τάκη Βαρβιτσιώτη: Η Φθινοπωρινή Σουίτα και άλλα ποιήματα», Διαβάζω2, 3-4/1976, σ.58.
• Θέμελης Γιώργος, «Τάκης Βαρβιτσιώτης», Η νεώτερη ποίησή μας, σ.187-196. Αθήνα, Φέξης, 1963.
• Καραντώνης Ανδρέας, «Τάκης Βαρβιτσιώτης, Η γέννηση των πηγών», Η ποίησή μας μετά τον Σεφέρη, σ.46-52. Αθήνα, Δωδώνη, 1976.
• Κάσσος Βαγγέλης, «Με το τρομαγμένο βλέμμα των πραγμάτων», Διαβάζω143, 7/5/1986, σ.60-61.
• Κιτσοπούλου – Θέμελη Ελένη, «Τάκης Βαρβιτσιώτης, Ιχνηλασία της ομορφιάς», Η ποίηση ποιεί όπως ο έρωτας· Δοκίμια, σ.159-181. Θεσσαλονίκη, 1994.
• Κοκόλης Ξ.Α., Δώδεκα ποιητές, Θεσσαλονίκη 1930 -1960. Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1979.
• Κόρσος Δημήτρης, «Τάκης Βαρβιτσιώτης · Ο τρυφερός του Απόλλωνος κύκνος», Ακτή34, Άνοιξη 1998, σ.161-167.
• Κόρφης Τάσος, «Από τα κρύσταλλα των ονείρων στα λείψανα των φτερών», Διαβάζω95, 30/5/1984, σ.51-52.
• Κουλουφάκος Κώστας, «Τάκη Βαρβιτσιώτη: Το χειμερινό ηλιοστάσιο, μαζί με το ξύλινο άλογο και το αλφαβητάριο», Επιθεώρηση ΤέχνηςΓ΄, ετ.Β΄, 6/1956, αρ.18, σ.515.
• Λειβαδίτης Τάσος, «Κριτική για τη συλλογή Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία, Αυγή, 22/1/1978.
• Μόσχος Ε.Ν., «Τάκης Βαρβιτσιώτης: Σύνοψη», Νέα Εστία116, ετ.ΝΗ΄, 1η/12/1984, αρ.1378, σ.1594-1597.
• Ντόκος Θανάσης, «Τάκης Βαρβιτσιώτης: Η επιδίωξη μιας υπέρβασης του πραγματικού είναι πάντοτε αναγκαία», Διαβάζω115, 27/3/1985, σ.62-70 (συνέντευξη).
• Παπαγεωργίου Κώστας, «Βαρβιτσιώτης Τάκης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984.
• Πλαστήρας Κώστας Ν., Τάκης Βαρβιτσιώτης. Ένας περιπαθής του έρωτα και του θανάτου. Θεσσαλονίκη, 1985 (ανάτυπο από το περ. Θεσσαλονίκη1).
• Πλατής Ε.Ν., «Μια άποψη για την ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη», Νέα Εστία137, 1η/6/1995, ετ.ΞΘ΄, αρ.1630, σ.751-752.
• «Σε β΄ πρόσωπο · Μια συνομιλία του Τάκη Βαρβιτσιώτη με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη97-98, 9-10/1990, σ.648-652.
• Στεργιόπουλος Κώστας, «Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης και η αισθητική θέα του κόσμου», Η λέξη97-98, 9-10/1990, σ.597-603.
• «Τάκης Βαρβιτσιώτης: Η επιδίωξη μιας υπέρβασης του πραγματικού είναι πάντοτε αναγκαία», Διαβάζω115, 27/3/1985, σ.62-70 (συνέντευξη του ποιητή στο Θανάση Ντόκο).
• Ω., «Το έργο του Τάκη Βαρβιτσιώτη στη Λατινική Αμερική και Ισπανία», Νέα Εστία137, 1/5/1995, ετ.ΞΘ΄, αρ.1628, σ.615-616.
• Friar Kimon, Το μάτι στον καθρέφτη · Εισαγωγή στην ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη.
• Kapetanovich Myo, «Τα Νήματα της Παρθένου του Τ.Βαρβιτσιώτη· Μια ασκητική ποιητική αντίληψη του κόσμου», Νέα Εστία140, ετ.Ο΄, 1η/12/1996, αρ.1666, σ.1563-1564.
• Rielo Fernando, «Η ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη», Η λέξη97-98, 9-10/1990, σ.604-609 (μετάφραση Βίκτωρ Ιβάνοβιτς).
Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)
Ι.Ποίηση
• Φύλλα ύπνου. Θεσσαλονίκη, έκδοση του περ. Κοχλίας, 1949.
• Επιτάφιος. Θεσσαλονίκη, 1951.
• Το χειμερινό ηλιοστάσιο μαζί με το Ξύλινο άλογο και το Αλφαβητάριο. Θεσσαλονίκη, 1955.
• Η γέννηση των πηγών. Θεσσαλονίκη, 1959.
• Το πέπλο και το χαμόγελο. Θεσσαλονίκη, 1963.
• Η μεταμόρφωση. 1971.
• Η φθινοπωρινή σουΐτα και άλλα ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1975.
• Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία· Γραμμένος με το χέρι και στολισμένος από τον Αργύρη Κούντουρα. Θεσσαλονίκη, 1977.
• Η Άννα της απουσίας. Θεσσαλονίκη, Φιλολογική Θεσσαλονίκη, 1979.
• Ενωμένα χέρια. Θεσσαλονίκη, Φιλολογική Θεσσαλονίκη, 1980.
• Καλειδοσκόπιο. Θεσσαλονίκη, Φιλολογική Θεσσαλονίκη, 1983.
• Η ατραπός. Θεσσαλονίκη, Φιλολογική Θεσσαλονίκη, 1984.
• Fragmenta ή η βλάστηση των ορυκτών. Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1985.
• Δέκα ποιήματα της οργής και του χρέους μαζί με το Δοξαστικό της Ελευθερίας. Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1986.
• Ακόμα ένα καλοκαίρι (1980-1982). Θεσσαλονίκη, 1987.
• Φαέθων. Θεσσαλονίκη, Μπίμπη, 1992.
• Η θαυμαστή Αλιεία. Θεσσαλονίκη, Μπίμπη, 1993.
• Άρωμα ενός κομήτη. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997.
• Νήματα της Παρθένου. Αθήνα, Κέδρος, 1997.
• Όχι πια δάκρυα. Αθήνα, Κέδρος, 1998.
ΙΙ.Δοκίμιο
• Ποίηση και ποιητικά θέματα του Γιώργου Σαραντάρη. Θεσσαλονίκη, 1988 (ανάτυπο από το περιοδικό ΔιαγώνιοςΔ΄, σ.646-647).
• Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα · ένας περιπαθής του ενστίκτου. Θεσσαλονίκη, 1964.
ΙΙΙ.Μετάφραση
• Saint- John Perse, Και σεις θάλασσες. Θεσσαλονίκη, 1959.
• Pablo Neruda, Επιλογή από το έργο του· Σε μετάφραση Τάκη Βαρβιτσιώτη.Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1972.
ΙV. Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Σύνοψη · ΠοιήματαΑ’· (1941-1957). Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1980.
• Σύνοψη· ΠοιήματαΒ’ · (1958-1972). Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1981.
• Σύνοψη· ΠοιήματαΓ’· (1973-1979). Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1988.
• Φύλλα ύπνου. Θεσσαλονίκη, έκδοση του περ. Κοχλίας, 1949.
• Επιτάφιος. Θεσσαλονίκη, 1951.
• Το χειμερινό ηλιοστάσιο μαζί με το Ξύλινο άλογο και το Αλφαβητάριο. Θεσσαλονίκη, 1955.
• Η γέννηση των πηγών. Θεσσαλονίκη, 1959.
• Το πέπλο και το χαμόγελο. Θεσσαλονίκη, 1963.
• Η μεταμόρφωση. 1971.
• Η φθινοπωρινή σουΐτα και άλλα ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1975.
• Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία· Γραμμένος με το χέρι και στολισμένος από τον Αργύρη Κούντουρα. Θεσσαλονίκη, 1977.
• Η Άννα της απουσίας. Θεσσαλονίκη, Φιλολογική Θεσσαλονίκη, 1979.
• Ενωμένα χέρια. Θεσσαλονίκη, Φιλολογική Θεσσαλονίκη, 1980.
• Καλειδοσκόπιο. Θεσσαλονίκη, Φιλολογική Θεσσαλονίκη, 1983.
• Η ατραπός. Θεσσαλονίκη, Φιλολογική Θεσσαλονίκη, 1984.
• Fragmenta ή η βλάστηση των ορυκτών. Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1985.
• Δέκα ποιήματα της οργής και του χρέους μαζί με το Δοξαστικό της Ελευθερίας. Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1986.
• Ακόμα ένα καλοκαίρι (1980-1982). Θεσσαλονίκη, 1987.
• Φαέθων. Θεσσαλονίκη, Μπίμπη, 1992.
• Η θαυμαστή Αλιεία. Θεσσαλονίκη, Μπίμπη, 1993.
• Άρωμα ενός κομήτη. Αθήνα, Καστανιώτης, 1997.
• Νήματα της Παρθένου. Αθήνα, Κέδρος, 1997.
• Όχι πια δάκρυα. Αθήνα, Κέδρος, 1998.
ΙΙ.Δοκίμιο
• Ποίηση και ποιητικά θέματα του Γιώργου Σαραντάρη. Θεσσαλονίκη, 1988 (ανάτυπο από το περιοδικό ΔιαγώνιοςΔ΄, σ.646-647).
• Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα · ένας περιπαθής του ενστίκτου. Θεσσαλονίκη, 1964.
ΙΙΙ.Μετάφραση
• Saint- John Perse, Και σεις θάλασσες. Θεσσαλονίκη, 1959.
• Pablo Neruda, Επιλογή από το έργο του· Σε μετάφραση Τάκη Βαρβιτσιώτη.Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1972.
ΙV. Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Σύνοψη · ΠοιήματαΑ’· (1941-1957). Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1980.
• Σύνοψη· ΠοιήματαΒ’ · (1958-1972). Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1981.
• Σύνοψη· ΠοιήματαΓ’· (1973-1979). Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1988.
No comments:
Post a Comment