Νέλλυ Ζαχς (1891 – 1970) Γερμανίδα ποιήτρια και δραματουργός

 Η Νέλλυ Ζαχς (Nelly Sachs, Βερολίνο, 10 Δεκεμβρίου 1891 – Στοκχόλμη, 12 Μαΐου 1970) ήταν Γερμανίδα ποίητρια και δραματουργός, η οποία μεταμορφώθηκε λόγω της ναζιστικής εμπειρίας από ερασιτέχνης σε δριμεία εκπρόσωπο της δυστυχίας και του πόθου των Εβραίων συνανθρώπων της.

Γεννήθηκε στο Schöneberg, στο Βερολίνο, το 1891 και κατέφυγε το 1940 στη Σουηδία. Ήταν φίλη της Σέλμα Λάγκερλεφ. Το 1966 μοιράστηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας με τον Εβραίο συγγραφέα Σαμουήλ Ιωσήφ Άγκνον. Ασύνηθες μέτρο για τη Σουηδική Ακαδημία, το οποίο καλύφθηκε με μία προσεγμένη επιχειρηματολογία: “Ο επιμερισμός του βραβείου έχει έναν ιδιαίτερο σκοπό: να τιμήσει δύο συγγραφείς οι οποίοι, παρ’ όλο που γράφουν σε διαφορετικές γλώσσες, συνδέονται με πνευματική συγγένεια και συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον σε μια μεγαλειώδη προσπάθεια να προβάλουν την πολιτισμική κληρονομιά του εβραϊκού λαού μέσω του γραπτού λόγου”. Στον λόγο που εκφωνήθηκε για τη Νέλλυ Ζαχς σχολιάστηκε “η συμβολική της γλώσσα, που συνδυάζει μια τολμηρή μοντερνιστική έμπνευση με τον απόηχο της αρχαίας βιβλικής ποίησης”. Η ίδια η Νέλλυ Ζαχς παρατήρησε πως ο Άγκνον εκπροσωπούσε το Ισραήλ ενώ «εγώ εκπροσωπώ την τραγωδία του εβραϊκού λαού».

Μετά το θάνατό της το 1970 τάφηκε στο Norra begravningsplatsen στη Στοκχόλμη. Μια αναμνηστική πλάκα μνημονεύει τον τόπο γέννησής της, στο Maaßenstraße 14, στο Schöneberg, όπου υπάρχει επίσης ένα Πάρκο, στη Dennewitzstraße, ονομασμένο προς τιμήν της.

Ποιήματά της στα ελληνικά βρίσκονται στα παρακάτω βιβλία:

• Τέσσερις νομπελίστες ποιητές: συλλογικό έργο, ανθολόγηση ποιημάτων των Νέλλυ Ζαχς (Nelly Sachs), Jaroslav Seifert, Γκύντερ Γκρας (Günter Grass), Ελφρίντε Γέλινεκ (Elfriede Jelinek). Ανθολόγηση και μετάφραση Σωτήρης Γυφτάκης για τις εκδ. “Λεξίτυπον”, 2007 ·

• Ξένη ποίηση του 20ου αιώνα: Επιλογή από ελληνικές μεταφράσεις. Ανθολόγηση Μαρία Λαϊνά. Ελληνικά Γράμματα, 2007.