Ο Μανουέλ Αράγια θυμάται
- Ο Νερούδα τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1971
Ο
χιλιανός Μανουέλ Αράγια είναι σήμερα 69 χρονών και είναι ο μοναδικός
άνθρωπος που μπορεί να διηγηθεί τις τελευταίες ημέρες του νομπελίστα
(1971) Πάμπλο Νερούδα. Σήμερα μοιάζει να έχει μια τελευταία αποστολή: να
βοηθήσει ώστε να αποδειχθεί ότι ο Νερούδα δεν πέθανε από καρκίνο, αλλά
δολοφονήθηκε από το καθεστώς Πινοτσέτ.
Το 1973, στα 27 του, εργαζόταν ως γραμματέας και σοφέρ του ποιητή. Ο ίδιος ο Νερούδα είχε επιστρέψει στη Χιλή το 1972 από το Παρίσι, προκειμένου να βοηθήσει τον φίλο του και εκλεγμένο πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε.
Το βράδυ της 22ας Σεπτεμβρίου 1973 ο Αράγια θυμάμαι ότι άφησε τον ποιητή στο κρεβάτι και έσπευσε με το μικρό του Φιατάκι 127 να βρει ένα φαρμακείο για να του πάρει ένα φάρμακο.
Στο δρόμο τον σταμάτησαν στρατιωτικοί. «Είμαι ο γραμματέας του Νερούδα, του ποιητή μας που πήρε Νόμπελ και πάω να του πάρω ένα φάρμακο. Είναι επείγον!» τους είπε.
Εκείνοι, τον πέταξαν έξω από το αυτοκίνητο, τον πυροβόλησαν στο πόδι και τον συνέλαβαν. Οδηγήθηκε στο Αστυνομικό Τμήμα, όπου τον ανέκριναν και τον βασάνισαν. Πέρασε το βράδυ εκεί και την επόμενη μέρα τον αναγνώρισε ο αρχιεπίσκοπος του Σαντιάγκο.
«Μανουέλ, άκου να σου πω. Χθες το βράδυ πέθανε ο Νερούδα», του είπε.
«Δολοφόνοι!» ήταν η απάντηση του σoφέρ. Το ημερολόγιο έδειχνε 23 Σεπτεμβρίου 1973, μόλις 22 μέρες μετά την ανατροπή του Αλιέντε από τον Πινοτσέτ. Επισήμως, ο Νερούδα πέθανε από καρκίνο του προστάτη.
Το 1973, στα 27 του, εργαζόταν ως γραμματέας και σοφέρ του ποιητή. Ο ίδιος ο Νερούδα είχε επιστρέψει στη Χιλή το 1972 από το Παρίσι, προκειμένου να βοηθήσει τον φίλο του και εκλεγμένο πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε.
Το βράδυ της 22ας Σεπτεμβρίου 1973 ο Αράγια θυμάμαι ότι άφησε τον ποιητή στο κρεβάτι και έσπευσε με το μικρό του Φιατάκι 127 να βρει ένα φαρμακείο για να του πάρει ένα φάρμακο.
Στο δρόμο τον σταμάτησαν στρατιωτικοί. «Είμαι ο γραμματέας του Νερούδα, του ποιητή μας που πήρε Νόμπελ και πάω να του πάρω ένα φάρμακο. Είναι επείγον!» τους είπε.
Εκείνοι, τον πέταξαν έξω από το αυτοκίνητο, τον πυροβόλησαν στο πόδι και τον συνέλαβαν. Οδηγήθηκε στο Αστυνομικό Τμήμα, όπου τον ανέκριναν και τον βασάνισαν. Πέρασε το βράδυ εκεί και την επόμενη μέρα τον αναγνώρισε ο αρχιεπίσκοπος του Σαντιάγκο.
«Μανουέλ, άκου να σου πω. Χθες το βράδυ πέθανε ο Νερούδα», του είπε.
«Δολοφόνοι!» ήταν η απάντηση του σoφέρ. Το ημερολόγιο έδειχνε 23 Σεπτεμβρίου 1973, μόλις 22 μέρες μετά την ανατροπή του Αλιέντε από τον Πινοτσέτ. Επισήμως, ο Νερούδα πέθανε από καρκίνο του προστάτη.
Ο Μανουέλ Αράγια οδηγήθηκε στο εθνικό στάδιο της πρωτεύουσας της Χιλής,
εκεί που συγκεντρώθηκαν από το καθεστώς χιλιάδες αντιφρονούντες. Τελικά
αφέθηκε ελεύθερος 42 μέρες αργότερα με τη μεσολάβηση του ίδιου
Αρχιεπισκόπου.
Ζούσε για πολύ καιρό ως φάντασμα, για να μην εντοπιστεί. Τελικά αποφάσισε να επιστρέψει στην πρωτεύουσα, για να μην βάλει σε κίνδυνο την οικογένειά του. «Ζούσα σε σπίτια φίλων, δεν είχα ταυτότητα, δεν είχα δίπλωμα. Μέχρι το 1977 κανείς δεν μου έδινε δουλειά. Μετά άρχισα να εργάζομαι ως ταξιτζής.».
Διατήρησε επαφές με την τρίτη σύζυγο του Νερούδα, Ματίλντε Ουρούτια, η οποία πέθανε το 1985. Όμως η γνωριμία τους δοκιμάστηκε λόγω της επιμονής του Μανουέλ ότι ο Νερούδα δολοφονήθηκε.
«Έφτασα μέχρι τον πρώην πρόεδρο της χώρας Ρικάρντο Λάγος, αλλά κανείς δεν με πίστευε. Μπορεί και να φοβούνταν, ειλικρινά δεν ξέρω γιατί.»
(Ο σοσιαλιστής Ρικάρντο Λάγος υπήρξε πρόεδρος της Χιλής μεταξύ 2000-2006).
Τελικά, έπρεπε να έρθει η συνέντευξη στο μεξικανικό περιοδικό Proceso, το 2011, για να ζητήσει το ΚΚ Χιλής τη διεξαγωγή έρευνας για τα αίτια θανάτου του νομπελίστα ποιητή και συγγραφέα.
Το 2013 έγινε η εκταφή της σορού, αλλά δεν προέκυψαν στοιχεία που να δικαιώνουν τον Αράγια. Εκεί κάπου φάνηκε να κλείνει η υπόθεση.
Όμως πριν από λίγες ημέρες κυκλοφόρησε ένα καινούργιο βιβλίο-βιογραφία από τον ισπανό ιστορικό Μάριο Αμορός με τίτλο Neruda. El príncipe de los poetas (Νερούδα, ο πρίγκιπας των ποιητών).
Το βιβλίο, όπως έγραψε η ισπανική El Pais, φαίνεται να ρίχνει περισσότερο φως στην υπόθεση. Για μια ακόμα φορά μένει ανοικτό το ενδεχόμενο ο Νερούδα να δολοφονήθηκε.
Η Δικαιοσύνη διέταξε νέα έρευνα, αυτή τη φορά παρουσία ξένων ειδικών, και τα αποτελέσματα αναμένονται το 2016.
Όπως γράφει η El Pais, ο Μανουέλ Αράγια θυμάται και άλλα περιστατικά από εκείνα τα γεγονότα. Την ημέρα του πραξικοπήματος, στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, ο Νερούδα κάλεσε νωρίς το πρωί τον σοφέρ για να του πει ότι είχε ακούσει σε ραδιοφωνικό σταθμό της Αργεντινής, ότι έγινε πραξικόπημα.
O ποιητής ζούσε τότε στην Ίσλα Νέγρα, στις ακτές του Ειρηνικού, μερικά χιλιόμετρα δυτικά της πρωτεύουσας.
Ζούσε για πολύ καιρό ως φάντασμα, για να μην εντοπιστεί. Τελικά αποφάσισε να επιστρέψει στην πρωτεύουσα, για να μην βάλει σε κίνδυνο την οικογένειά του. «Ζούσα σε σπίτια φίλων, δεν είχα ταυτότητα, δεν είχα δίπλωμα. Μέχρι το 1977 κανείς δεν μου έδινε δουλειά. Μετά άρχισα να εργάζομαι ως ταξιτζής.».
Διατήρησε επαφές με την τρίτη σύζυγο του Νερούδα, Ματίλντε Ουρούτια, η οποία πέθανε το 1985. Όμως η γνωριμία τους δοκιμάστηκε λόγω της επιμονής του Μανουέλ ότι ο Νερούδα δολοφονήθηκε.
«Έφτασα μέχρι τον πρώην πρόεδρο της χώρας Ρικάρντο Λάγος, αλλά κανείς δεν με πίστευε. Μπορεί και να φοβούνταν, ειλικρινά δεν ξέρω γιατί.»
(Ο σοσιαλιστής Ρικάρντο Λάγος υπήρξε πρόεδρος της Χιλής μεταξύ 2000-2006).
Τελικά, έπρεπε να έρθει η συνέντευξη στο μεξικανικό περιοδικό Proceso, το 2011, για να ζητήσει το ΚΚ Χιλής τη διεξαγωγή έρευνας για τα αίτια θανάτου του νομπελίστα ποιητή και συγγραφέα.
Το 2013 έγινε η εκταφή της σορού, αλλά δεν προέκυψαν στοιχεία που να δικαιώνουν τον Αράγια. Εκεί κάπου φάνηκε να κλείνει η υπόθεση.
Όμως πριν από λίγες ημέρες κυκλοφόρησε ένα καινούργιο βιβλίο-βιογραφία από τον ισπανό ιστορικό Μάριο Αμορός με τίτλο Neruda. El príncipe de los poetas (Νερούδα, ο πρίγκιπας των ποιητών).
Το βιβλίο, όπως έγραψε η ισπανική El Pais, φαίνεται να ρίχνει περισσότερο φως στην υπόθεση. Για μια ακόμα φορά μένει ανοικτό το ενδεχόμενο ο Νερούδα να δολοφονήθηκε.
Η Δικαιοσύνη διέταξε νέα έρευνα, αυτή τη φορά παρουσία ξένων ειδικών, και τα αποτελέσματα αναμένονται το 2016.
Όπως γράφει η El Pais, ο Μανουέλ Αράγια θυμάται και άλλα περιστατικά από εκείνα τα γεγονότα. Την ημέρα του πραξικοπήματος, στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, ο Νερούδα κάλεσε νωρίς το πρωί τον σοφέρ για να του πει ότι είχε ακούσει σε ραδιοφωνικό σταθμό της Αργεντινής, ότι έγινε πραξικόπημα.
O ποιητής ζούσε τότε στην Ίσλα Νέγρα, στις ακτές του Ειρηνικού, μερικά χιλιόμετρα δυτικά της πρωτεύουσας.
«Είχα στραβώσει την κεραία της τηλεόρασης, για να μην βλέπει τι γίνεται» θυμάται ο Μανουέλ.
Και παρά το γεγονός ότι ο μεξικανός πρέσβης στη Χιλή τού είχε προσφέρει άσυλο, το καθεστώς δεν του επέτρεπε να μετακινηθεί. Ο μόνος τρόπος ήταν να επικαλεστούμε το σοβαρό πρόβλημα υγείας, συνέχισε.
«Στις 19 Σεπτεμβρίου 1973 ξεκινήσαμε από την Ίσλα Νέγρα να φτάσουμε στο Σαντιάγκο. Μια διαδρομή δύο ωρών έγινε σε έξι. Κάθε τόσο μας σταματούσαν σε στρατιωτικά μπλόκα, μας μιλούσαν άσχημα, μας απειλούσαν.
» Στις 22 Σεπτεμβρίου υπήρξε η συμφωνία να μεταβεί στο Μεξικό με την παρέμβαση του πρέσβη. Την επομένη εγώ επέστρεψα στην Ίσλα Νέγρα για να ετοιμάσω τη βαλίτσα του. Όταν γυρίσαμε τον βρήκαμε σε κακή κατάσταση: 'Μου έκαναν μια ένεση στο στομάχι και καίγομαι'» μου είπε.
Ήταν τότε που ο σοφέρ πήρε τους δρόμους με το Φιατάκι 127 να βρει φάρμακο...
Η υπόλοιπη ιστορία είναι πλέον γνωστή. Και ο 69χρονος Μανουέλ Αράγια αισθάνεται δικαιωμένος.
Απόστολος Ρουμπάνης
Newsroom ΔΟΛ
Διαβάστε επίσης
No comments:
Post a Comment