Απεβίωσε ο μεταφραστής, κριτικός και ποιητής Τάκης Μενδράκος

• Ενταγμένος στην Αριστερά, με ενεργό δράση από τα νιάτα του 

Κουζέλη Λαμπρινή, ΤΟ ΒΗΜΑ: 03/11/2014

 

Το απόγευμα της Κυριακής 2 Νοεμβρίου, πλήρης ημερών, απεβίωσε ο κριτικός, μεταφραστής, λογοτέχνης και αγωνιστής Τάκης Μενδράκος. Ήταν 87 ετών. Τάκης Μενδράκος γεννήθηκε στον Πειραιά το 1927. Γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του. Ενταγμένος στην Αριστερά, με ενεργό δράση από τα νιάτα του, ήταν ο τελευταίος επιζών μιας θρυλικής παρέας, μιας τριάδας καλλιτεχνών που συναποτελούσαν ο σπουδαίος βιολονίστας Τάτσης Αποστολίδης και ο ξεχωριστός κινηματογραφιστής Κώστας Σφήκας. Απίθανες ήταν οι αφηγήσεις τους για παράνομες αφισοκολλήσεις στην Κατοχή τραγουδώντας μπολσεβίκικα τραγούδια.

«Φίλοι με τον Αποστολίδη από τα χρόνια της ΕΠΟΝ στα Γιάννενα, γνώρισαν και οι δυο τα "χάδια" των νικητών του Εμφυλίου», λέει ο πολιτικός και συγγραφέας Σάββας Μιχαήλ, που τον γνώριζε, συμπληρώνοντας: «O Τάκης Μενδράκος ήταν μια ηρωική και σεμνή φιγούρα της Αντίστασης, τον οποίο απαθανάτισε ο Στρατής Τσίρκας στις "Ακυβέρνητες Πολιτείες"». Για τη δράση του πήγε φυλακή και εξορία και επιστρέφοντας άρχισε τη συνεργασία του με εκδοτικούς οίκους και έντυπα.

Αριστερός μεν, κριτικός δε, ο Μενδράκος παρέμενε πάντα ανένταχτος. «Είχε οξύτατο κοινωνικό και πολιτικό κριτήριο μέχρι το τέλος και δεν χαριζόταν σε κανέναν, ούτε στις επίσημες κομμουνιστικές ηγεσίες», συμπληρώνει ο Σάββας Μιχαήλ. Ως κριτικός «δεν ήταν ο άνθρωπος του δόγματος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, είχε ευρύ ορίζοντα», ενώ ως μεταφραστής «ο κομμουνιστής Τάκης Μενδράκος μετέφρασε τον φασίστα Έζρα Πάουντ και μάλιστα όπως δεν τον μετέφρασε κανείς άλλος».

Η ευγενής του φυσιογνωμία, η διακριτικότητα, το κριτικό πνεύμα, η ευαισθησία, η ευρεία κουλτούρα και το πηγαίο χιούμορ τον έκαναν αγαπητό στις συντροφιές του. «Ήταν άνθρωπος εξαιρετικά ευγενής, είχε κάτι αριστοκρατικό πάνω του, μια ευγένεια και στη συμπεριφορά και στη φυσιογνωμία» θυμάται ο εκδότης της Άγρας Σταύρος Πετσόπουλος, όπου ο Μενδράκος είχε εκδώσει τρεις ποιητικές συλλογές: «Η ποίηση που γράφει, στην ώριμη ζωή του, έχει μια ησυχία. Ακόμη και τα πολιτικά του ποιήματα δεν έχουν τίποτε το κραυγαλέο».

Ο Τάκης Μενδράκος εξέδωσε πολλές μεταφράσεις έργων του Τζακ Λόντον, του Νόρμαν Μέιλερ, του Έζρα Πάουντ, του Τζόζεφ Κόνραντ, του Ουίλιαμ Φόκνερ, του Στέφαν Τσβάιχ, του Άρθουρ Καίστλερ και άλλων και άσκησε συστηματικά την κριτική βιβλίου από το 1973. Συνεργάστηκε με τις εφημερίδες Η Αυγή και Πρώτη, με τα περιοδικά Αντί, Γράμματα και Τέχνες, Το Δέντρο, Διαγώνιος, Επιθεώρηση Τέχνης, Η Λέξη, Πόρφυρας, Χρονικό κ.ά. Επιλογή των βιβλιοκρισιών του κυκλοφόρησε στον τόμο Μικρές δοκιμές (1990) και στον τόμο Περιπλανήσεις (2006), με εβδομήντα πέντε κριτικά κείμενα για έργα της μεταπολεμικής πεζογραφίας, γραμμένα το διάστημα 1986-2002.

Στο λογοτεχνικό του έργο συμπεριλαμβάνονται οι ποιητικές συλλογές Τα τετράστιχα της πικρής βροχής (2001), Τα τετράστιχα της τρελής ανέμης (2006), Ατάκτως ερριμμένα (2012) και τα σύντομα πεζά Εξ ακανθών (2006), στα οποία το βιωματικό υλικό μεταμορφώνεται λογοτεχνικά με λόγο ειρωνικό, γλώσσα λιτή και στοχαστική διάθεση.

Επιμελήθηκε επίσης τα Άπαντα (1982) της Μαρίας Πολυδούρη, διασκεύασε για παιδιά την Αντιγόνη (1988) του Σοφοκλή και συνέταξε την ανθολογία ξένης ποίησης Μικρό ανθολόγιο. Από τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασσίζης ως την ποίηση της Μαύρης Αφρικής (1998).

Υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας Συγγραφέων και μέλος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς.

Η κηδεία του Τάκη Μενδράκου θα γίνει την Τρίτη 4 Νοεμβρίου, στις 4.00 μ.μ. από το νεκροταφείο του Βύρωνα.