Κίρα Σίνου

Σήμερα που είπα να επανέλθω (μετά από ένα δίμηνο περίπου), αρχίζω με μια απώλεια: Έφυγε η Κίρα Σίνου, που αγαπήθηκε από τους μικρούς αναγνώστες. Έφυγε την Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου, και η κηδεία της θα γίνει το Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου 2007 και ώρα 10:30 π.μ. από το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.

Η Κίρα Σίνου γεννήθηκε στο Ροστόφ της Ρωσίας από πατέρα Έλληνα και μητέρα Ρωσίδα. Ήρθε στην Ελλάδα εννιά χρόνων, χωρίς να ξέρει ελληνικά, δεν άργησε όμως να τα μάθει τόσο καλά, που διηγήματά της άρχισαν να δημοσιεύονται τακτικά στη Διάπλαση των Παίδων. Από το ίδιο περιοδικό πήρε και το πρώτο της λογοτεχνικό βραβείο. Εργάστηκε ως υπάλληλος στη ΔΕΗ και, όταν παραιτήθηκε, αρχικά ασχολήθηκε με λογοτεχνικές μεταφράσεις και έπειτα άρχισε να γράφει.

Βραβεύτηκε πολλές φορές, εδώ και στο εξωτερικό. Το όνομά της αναγράφηκε δύο φορές στον Τιμητικό Πίνακα της ΙΒΒΥ (το 1984 και το 1990) , πήρε έπαινο του Ευρωπαϊκού Βραβείου του Πανεπιστημίου της Πάντοβα και τιμητικό δίπλωμα στη Σοβιετική Ένωση. Ήταν υποψήφια για το Βραβείο Άντερσεν το 1996 και για το Διεθνές Βραβείο Astrid Lindgren το 2005.

Έκανε εκπομπές στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, συνεργάστηκε με διάφορα περιοδικά και ήταν τακτικό μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, της οποίας υπήρξε αντιπρόεδρος, και της Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας. Το συγγραφικό της έργο περιλαμβάνει περισσότερα από 33 βιβλία ενώ οι μεταφράσεις της ξεπερνούν τις 100 από αγγλικά, γερμανικά, ρωσικά και γαλλικά.

Μερικά από τα βιβλία της είναι: Στη χώρα των μαμούθ, Το αίνιγμα του πύργου, Το τέλος των τεράτων, Το μεγάλο πείραμα, Στην πόλη του ’ι Δημήτρη, Τα διαμάντια της μαϊμούς, Το χέρι στο βυθό, Το συμβόλαιο του πύργου, Ο τελευταίος βασιλιάς της Ατλαντίδας, Ο αιχμάλωτος του πύργου, Το ασημένιο μενταγιόν, Περσεφόνη η πάπια που πήγε σχολείο.

Νίκος Νικολαΐδης

Μέσα στον προεκλογικό πυρετό πήρατε είδηση ότι έφυγε ο «οργισμένος Βαλκάνιος»; Είναι αλήθεια ότι αναπάντεχα ο Νίκος Νικολαϊδης μας γύρισε την πλάτη κι αποχώρησε από τον μάταιο κόσμο μας. Ήταν μόλις 67 χρονώ. Τον αγαπήσαμε μέσα από τα κινηματογραφικά έργα του – τις μικρού μήκους ταινίες του Lacrimae Rerum και Άνευ όρων και τις μεγάλες ταινίες Γλυκειά Συμμορία, Πρωινή περίπολος, Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα, Singapore Sling, και την τελευταία του ταινία, του 2005, The zero years. Αλλά ως συγγραφέας του Οργισμένου Βαλκάνιου (1977), θα μείνει στην ιστορία της νεοελληνικής πεζογραφίας.

Είχε γράψει όμως κι άλλα μυθιστορήματα, όπως Οι Τυμβωρύχοι (1964), Γλυκιά συμμορία (1984), Γουρούνια στον άνεμο (1993), ενώ κυκλοφόρησε και το σενάριο του έργου Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα (1980).

Προσφιλή του θέματα ήταν η δεκαετία του ’50 και το φιλμ νουάρ, το παιχνίδι μεταξύ σεξ και θανάτου, η συντροφικότητα και ο έρωτας. Οι ήρωές του συνήθως είναι άνθρωποι στα όρια, σε παράλογες ή ακραίες καταστάσεις που συνήθως παίζουν το τελευταίο τους χαρτί. Ο ίδιος ο Νικολαΐδης, όταν ολοκλήρωσε το 2005 το Τhe zero years είχε δηλώσει ότι επρόκειτο για την τελευταία του ταινία.

«Το ανεξάρτητο και ανατρεπτικό του βλέμμα θα είναι πάντα στην καρδιά και τη μνήμη μας», αναφέρει σε συλλυπητήριο τηλεγράφημά της η διοίκηση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που ετοιμάζει πλήρες αφιέρωμα στο έργο του, στην επόμενη διοργάνωση.

E. E. Cummings

Για τους ενασχολούμενους με ιδιαίτερη αγάπη με την ποίηση, είναι γνωστό ότι ο Χάρης Βλαβιανός έχει μεταφράσει στίχους του e.e.cummings (ο ίδιος ο ποιητής είχε εκφράσει την επιθυμία να γράφονται όλα τα γράμματα με πεζά), από τις εκδόσεις Νεφέλη με τίτλο "33Χ3Χ33". Είναι αλήθεια ότι ο Αμερικανός Edward Estlin Cummings (14 Οκτωβρίου 1894 –3 Σεπτεμβρίου 1962), γνωστότερος ως E. E. Cummings, ήταν ποιητής, ζωγράφος, δοκιμιογράφος, και θεατρικός συγγραφέας. Έγραψε περισσότερα από 900 ποιήματα, αρκετά θεατρικά έργα και δοκίμια, δυο νουβέλες και φυσικά άφησε πολλούς ζωγραφικούς πίνακες. Μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους πλέον ερωτικούς ποιητές του αιώνα. Κι όσοι γνωρίζουν (μάλλον... όλοι) αγγλικά, ιδού και στίχοι του e.e.cummings:

i carry your heart with me(i carry it in

i carry your heart with me(i carry it in

my heart)i am never without it(anywhere

i go you go,my dear;and whatever is done

by only me is your doing,my darling)

i fear

no fate(for you are my fate,my sweet)i want

no world(for beautiful you are my world,my true)

and it's you are whatever a moon has always meant

and whatever a sun will always sing is you

here is the deepest secret nobody knows

(here is the root of the root and the bud of the bud

and the sky of the sky of a tree called life;which grows

higher than soul can hope or mind can hide)

and this is the wonder that's keeping the stars apart

i carry your heart(i carry it in my heart)

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος

Όχι ότι δεν τιμήθηκε ο Ανδρέας Εμπειρίκος (γενν. 2 Σεπτεμβρίου 1901 στη Μπράιλα της Ρουμανίας και πέθανε 3 Αυγούστου 1975 στην Κηφισιά), αλλά η υπόμνηση για έναν ποιητή είναι πάντα ευπρόσδεκτη, και ιδιαιτέρως για έναν ποιητή όπως ο Εμπειρίκος που με την ποίησή του άλλαξε το ποιητικό τοπίο στην Ελλάδα. Το 1935 κυκλοφόρησε η Υψικάμινος, μια συλλογή με 63 πεζόμορφα ποιήματα και το 1945 η Ενδοχώρα.

Μάλιστα το 2001 που είχαν συμπληρωθεί εκατό χρόνια από τη γέννησή του, έγιναν ποικίλες εκδηλώσεις και τότε στο πλαίσιο των διαφόρων εκδηλώσεων που οργανώθηκαν κυρίως από το υπουργείο Πολιτισμού, δημιουργήθηκε ένας ιστότοπος, με άφθονα στοιχεία, όπου μπορεί κανείς να ανατρέξει για την ενημέρωσή του. Πάντως τα τελευταία χρόνια γράφτηκαν πολλά για το 8τομο μυθιστόρημά του Ο Μέγας Ανατολικός (1990-02), αλλά και για τις επιδόσεις του στη φωτογραφική τέχνη

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑ ΣΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ

Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια. Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ’ αυτήν την αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους. Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη. Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μας. Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας και της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν των υπαρχόντων. Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένον δέρας της υπάρξεώς μας.

Αλλά θα παραθέσω και τον ορισμό του υπερρεαλισμού, από το Πρώτο Μανιφέστο του Breton, όπως τον απέδωσε στα ελληνικά ο Ανδρέας Εμπειρίκος.

Ιδού επίσης ορισμένες βασικές αρχές του υπερρεαλισμού, όπως καταγράφονται στην περίφημη Διακήρυξη της 27ης Ιανουαρίου 1925:

1. Δεν έχουμε καμία σχέση με τη λογοτεχνία. Αλλά μπορούμε θαυμάσια να τη
χρησιμοποιήσουμε, αν χρειαστεί, όπως όλος ο κόσμος.

2. Ο σουρεαλισμός δεν είναι κανένα καινούργιο ή ευκολότερο μέσο έκφρασης, ούτε κάποια μεταφυσική της ποίησης. Είναι ένα μέσο για την ολοκληρωτική απελευθέρωση του πνεύματος και όλων όσων του μοιάζουν.

3. Είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε Επανάσταση.

4. Κολλήσαμε τη λέξη σουρεαλισμός με τη λέξη Επανάσταση μόνο και μόνο για να δείξουμε τον αμερόληπτο, αδέσμευτο και εντελώς απεγνωσμένο χαρακτήρα αυτής της Επανάστασης.

5. Δεν ισχυριζόμαστε πώς θα διορθώσουμε κανένα από τα σφάλματα των ανθρώπων. Σκοπεύουμε όμως νατους δείξουμε πόσο εύθραυστες είναι οι σκέψεις τους και πάνω σε ποία κινούμενη άμμο, σε ποίο σαθρό έδαφος έχουν θεμελιώσει τα ετοιμόρροπα σπίτια τους.

6. Στέλνουμε στην κοινωνία αυτή την αυστηρή προειδοποίηση: να προσέχει τη διαγωγή της. Κανένα πνευματικό της παραστράτημα δεν πρόκειται να μας διαφύγει...

7. Είμαστε δεξιοτέχνες στην Εξέγερση. Δεν υπάρχει ένα μέσο δράσης που να μην είμαστε σε θέση να χρησιμοποιήσουμε, αν χρειαστεί...

Ο Σουρεαλισμός δεν είναι μορφή της ποίησης.

Είναι μια κραυγή του πνεύματος που ξαναγυρίζει στον εαυτό του με την απεγνωσμένη απόφαση να σπάσει τις αλυσίδες του.

Και στην ανάγκη με υλικά σφυριά.

(Από το βιβλίο του Maurice Nadeau, Ιστορία του Σουρεαλισμού, μτφρ. Α. Παπαθανασοπούλου, "Πλέθρον", 1978)