Η δεκαοχτάχρονη περιπλάνηση του Μοράβια στην Αφρική

 

Επιλογή από τις ημερολογιακές σημειώσεις, με εντυπώσεις και σχόλια, που κράτησε στα ταξίδια του στη Μαύρη Ηπειρο ο συγγραφέας

ΑΛΜΠΕΡΤΟ ΜΟΡΑΒΙΑ

Περιπλάνηση στην Αφρική

μετ.: Παναγιώτης Σκόνδρας

εκδ. Κέδρος 2010, σελ. 272 

Ο Αλμπέρτο Μοράβια υπήρξε κυνικός και ταυτόχρονα μοραλιστής: ο ρεαλισμός του είναι ειρωνικός και διαυγής, πάντοτε όμως παράγει την εντύπωση ότι η πραγματικότητα είναι πιο αλλόκοτη από τη μυθοπλασία. Οι χαρακτήρες και η πλοκή των βιβλίων του αποσκοπούν να καταδείξουν ό,τι θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «προκαθορισμένη δυσαρμονία» αυτού του κόσμου, τον παραλογισμό της ζωής και την ανοησία του ανθρώπου. Η μεσοαστική συνθήκη που αποτυπώνει στα μυθιστορήματά του, βεβαρημένη από τις ψυχολογικές περιπλοκές των ηρώων του, δεν συνοψίζει παρά τη συνολική του αντίληψη περί απώλειας της ηθικής πυξίδας του πολιτισμού, περί διάβρωσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας από τη μαζική κουλτούρα και τον καταναλωτικό νεοκαπιταλισμό.

• Υπερπραγματικότητα

Κι έτσι, η Αφρική γίνεται η διαφυγή, ο τόπος του μυστηρίου, εκεί όπου ο άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια υπερπραγματικότητα, τόσο χοϊκή, τόσο αρχέγονη, ώστε να εξαϋλώνεται όπως η ψίχα των ονείρων στο πρώτο φως της μέρας. Ολα σ’ αυτήν την ήπειρο, που επί δεκαοκτώ χρόνια διατρέχει ο Αλμπέρτο Μοράβια, κρατώντας ημερολόγιο των περιπλανήσεών του, συνοδεύοντας τις εντυπώσεις του με στοχαστικά σχόλια, είναι εντελώς προσδεδεμένα στην εξουσία του αντικειμενικού γεγονότος, κι έτσι σχεδόν μη απορροφήσιμα από τις αισθήσεις. Τα καθαρά περιγράμματα, η απουσία σκιάς, το φως που προσδίνει σκληρότητα και διαύγεια στα πράγματα· η τρομακτική μονοτονία, η αδιάκοπη επανάληψη μοτίβων ή θεμάτων σε σημείο εμμονής, σε σημείο «ολικής αμορφίας», κάτι σαν γεωγραφικό οστινάτο που ανακαλεί το πρόσωπο της γης όταν δεν υπήρχαν εποχές και η ανθρωπότητα δεν είχε ακόμα κάνει την εμφάνισή της· και οι άνθρωποι, βυθισμένοι στις μαγικές τελετουργίες, στην αόριστη φρίκη κάθε λογής δεισιδαιμονιών, ωστόσο απολύτως στοιχειακοί, απολύτως συμφιλιωμένοι με το σώμα αλλά και με τον ρυθμό του κόσμου. [...] ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ 

• Της Κατερινας Σχινα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 13 Iουνίου 2010