Tuesday, March 31, 2009

Από τον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη στον Κ. Γ. Καρυωτάκη


Η διαφορετική ανάδειξη του μαρτυρικού θανάτου του Διάκου από τους δύο ποιητές και από τη δημοτική μούσα
  • ΠΟΙΗΣΗ. Στην «Ποιητική» του ο Αριστοτέλης επέμενε ότι η ποίηση είναι περισσότερο φιλοσοφημένη και πιο σπουδαία από την ιστορία («διό και φιλοσοφώτερον και σπουδαιότερον ποίησις ιστορίας εστίν»), διότι η μεν ποίηση ασχολείται με «τα καθόλου», η δε ιστορία με «τα καθ’ έκαστον». Εντούτοις, και στο σόι των ποιητών αν ανήκει κανείς, δεν χρειάζεται να προσκυνάει σαν δόγμα την αριστοτελική απόφανση· το «αυτός έφα» δεν ισχύει, δεν πρέπει να ισχύει, για κανέναν, κι ας λέγεται Πυθαγόρας ή Αριστοτέλης. Οσο αφοριστικός κι αν ακούγεται πάντως εδώ ο Σταγειρίτης, η πίστη του στην υπεροχή της ποίησης έναντι της ιστοριογραφίας, και νόημα έχει και αλήθεια, προκειμένου περί καλής ποιήσεως, ικανής να αναδείξει το καίριο, μετουσιώνοντας τα αισθήματα σε υψηλές ιδέες. Και τέτοια ποίηση είναι η δημοτική, ποίηση φιλοσοφημένη (και όχι βέβαια φιλοσοφική), έστω κι αν οι βιαστικοί αναγνώστες της επιμένουν να τη θεωρούν αφελή και μονοεπίπεδη.
  • Οσον αφορά συγκεκριμένα τον Αθανάσιο Διάκο, η λαϊκή μούσα κατόρθωσε να συλλάβει και να αποδώσει μετρημένα «το πιο τίμιο, τη μορφή του» και να φανερώσει όλο το σεμνό μεγαλείο της αυτοθυσιαστικής απόφασής του. Παρουσιάζοντας τον Διάκο, λίγο πριν από τον μαρτυρικό θάνατό του, να χαμογελάει και να στρίβει το μουστάκι του, ο δημοτικός ποιητής, αυθόρμητα ή εσκεμμένα, τον συνδέει ταυτόχρονα με τον κλέφτικο βίο, έτσι όπως είχε ήδη τραγουδηθεί (και πιθανόν να τα γνώριζε και ο Διάκος τα σχετικά άσματα) καθώς και με ένα άλλο κορυφαίο κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας: τη μάχη των Θερμοπυλών, το πεδίο της οποίας, όσο κι αν άλλαξε με το χρόνο η τοπογραφία, παραμένει κοντά στην Αλαμάνα. Λέει λοιπόν ένα κλέφτικο της Αγόριανης: «Οι κλέφτες μπαρμπερίζουνται και στρίβουν το μουστάκι/κι ένας τον άλλον έλεε, κι ένας τον άλλον λέει: / “Μόρφα κεφάλια πό ’χουμε και μαύρα ’ν’ τα μαλλιά μας / και δεν μας πρέπει κόψιμο, μηδέ και χαρμαγκιόλα, /μόνο μάς πρέπουν άρματα, σοφίλια και ντουκάδες”» (η χαρμαγκιόλα είναι η καρμανιόλα, τα σοφίλια είναι νομίσματα και οι ντουκάδες κοσμήματα). Πάνω-κάτω τα ίδια λέει ο ένας κλέφτης στον άλλον και στη δυτικομακεδονική παραλλαγή του τραγουδιού και στη σαρακατσάνικη: ότι «τα φρύδια τους τα γραμμένα» και «τα μουστάκια τους τα τσιγκελιά» δεν είναι «για κρέμασμα κι ουδέ για αλυσίδα». «Εις την σκληράν αγωνιστικήν ζωήν των κλεφτών υπήρχαν και στιγμαί αναπαύσεως, καθ’ ας ηδύναντο ούτοι να ευπρεπίζωνται λουόμενοι και περιποιούμενοι την κόμην και το γένιον. Φυσικόν ήτο κατά τον χρόνον τούτον της ψυχικής ηρεμίας ν’ αναλογίζωνται το αβέβαιον της ζωής τής αύριον και με σαρκασμόν ή παράπονον να εκφράζωνται διά την μοίραν των», σημειώνει ο Δ. Α. Πετρόπουλος στην έκδοση «Ελληνικά δημοτικά τραγούδια» (τόμ. Α’, 1962, ανατύπωση από την Ακαδημία το 2000).

Η μνήμη της ιστορίας

  • Αν δεν υπήρχαν λίγες κρίσιμες λέξεις στην «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» του Σπυρίδωνος Τρικούπη («μόνος ο Διάκος και ολίγοι των οπαδών του, μιμούμενοι το παράδειγμά του, ησθάνθησαν ότι εκεί απέθανεν ο Λεωνίδας»), θα ήταν αυθαιρεσία να οδηγηθεί κανείς από το στρίψιμο του μουστακιού του Διάκου και τα κλέφτικα «του μπαρμπερίσματος» σε άλλες σκηνές ευπρεπισμού εν πολέμω, από τους Σπαρτιάτες αυτή τη φορά, λίγο πριν από τη δική τους θυσία. Ακόμα πάντως κι αν το ρήμα «ησθάνθησαν» που επιλέγει ο Τρικούπης ενδέχεται να εκφράζει δική του σκέψη ή επιθυμία και να μην αποτυπώνει μια μαρτυρημένη πραγματικότητα που κάποιοι επιζήσαντες της Αλαμάνας την είπαν και την ξαναείπαν, ώσπου την άκουσε κι ο γραφιάς και την απαθανάτισε, ο ρητός συσχετισμός Διάκου - Λεωνίδα φέρνει στο νου όσα είπε ο Δημάρατος στον Ξέρξη, που είχε απορήσει σφόδρα όταν πληροφορήθηκε από τον ανιχνευτή του ότι οι Σπαρτιάτες, αντί άλλης πολεμικής προετοιμασίας, χτενίζονταν. «Επεάν μέλλωσι κινδυνεύειν τη ψυχή, τότε τας κεφαλάς κοσμέονται», γράφει ο Ηρόδοτος (όταν πρόκειται να ριψοκινδυνέψουν τη ζωή τους, έχουν τη συνήθεια να χτενίζουν τα μαλλιά τους).
  • Με μάλλον μοναδικό τρόπο, στο πρόσωπο του Διάκου συνάπτεται αξεχώριστα η δημοτική ποίηση με την «επώνυμη». Το πασίγνωστο δίστιχο «Γιά ιδές καιρό που διάλεξεν ο Χάρος να με πάρει, /τώρα π’ ανθίζουν τα κλαδιά και βγάνει η γη χορτάρι», δεν είναι δημοτικό, δεν είναι κάποιου ανώνυμου λαϊκού ποιητή, όπως είναι γενικότερα πιστευτό στις μέρες μας, αλλά του ίδιου του Διάκου, σύμφωνα τουλάχιστον με την εξιστόρηση του Τρικούπη: «Οδεύων δε εις τον τόπον της ποινής εστάθη, και ρίψας το βλέμμα επί την γελώσαν φύσιν κατά την εαρινήν εκείνην ώραν, είπε το εξής δίστιχον: “Γιά ιδές καιρό που διάλεξεν ο χάρος να με πάρη, /τώρα π’ ανθίζουν τα κλαδιά και βγάν’ η γη χορτάρι”. Ηκολούθησε μετά ταύτα την πορείαν του και υπέστη καρτεροψύχως πολυώδυνον θάνατον τρεις ώρας βασανιζόμενος». «Ο ήρως μέχρις εσχάτης του αναπνοής υπέφερε τους πόνους με απαραδειγμάτιστον αδιαφορίαν, υβρίζων μάλιστα αδιακόπως τους βαρβάρους», ιστορεί ο Χριστόφορος Περραιβός και μνημονεύει ο Κωστής Παλαμάς.

Με νήμα το «γελώ»

  • Οι μικρές λέξεις έχουν μεγάλη ιστορία να πουν: Στα δημοτικά τραγούδια, λοιπόν, «χαμογελούσε» ο Διάκος. Στον Τρικούπη «γελώσα» είναι η φύση. Στον Διονύσιο Σολωμό, στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους», ποίημα του πολέμου κι αυτό που υμνεί το άτομο έτσι όπως βγαίνει από το σαρκίο του για να ενωθεί με την κοινότητα και από κοινού να εμψυχώσουν ιδέες, «Ο Απρίλης με τον Ερωτα χορεύουν και γελούνε», επειδή ο ποιητής, για να δείξει πως «όποιος πεθαίνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει», «παρασταίνει τη Φύσι, εις τη στιγμή που είναι ωραιότερη ως μία δύναμι, η οποία, με όλα τ’ άλλα και υλικά και ηθικά ενάντια, προσπαθεί να δειλιάσει τους πολιορκημένους». Η τέταρτη ενσάρκωση του ρήματος «γελώ» συντελείται στο ποίημα «Διάκος» του Κ. Γ. Καρυωτάκη, το πρώτο της «Ηρωικής» τριλογίας» του (ακολουθούν ο «Κανάρης» και ο «Byron»): «Μέρα του Απρίλη. / Πράσινο λάμπος, / γελούσε ο κάμπος / με το τριφύλλι. // Ως την εφίλει / το πρωινό θάμπος, / η φύση σάμπως / γλυκά να ομίλει. // Εκελαδούσαν / πουλιά, πετώντας / όλο πιο πάνω. // Τ’ άνθη ευωδούσαν. / Κι είπε απορώντας: Πώς να πεθάνω;”» Νοηματικά πλουσιότερο και τεχνικά αρτιότερο επιτύμβιο, δύσκολα βρίσκεται.
  • Το κυριότερο λογοτεχνικά αναδημιουργημένο πορτρέτο του Διάκου ο Καρυωτάκης θα το παρέλαβε μάλλον από τον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, δεν έμεινε όμως σ’ αυτό παρά δοκίμασε να ξαναβρεί την πηγή και τον κόσμο του δημοτικού διστίχου, εκείνου του «Γιά ιδές καιρό που διάλεξεν...», και να τον αναπλάσει με τον δικό του τεχνικότατο τρόπο. Το ίδιο ακριβώς δίστιχο κίνησε την έμπνευση του Βαλαωρίτη, όμως τον οδήγησε αλλού. Γράφει σχετικά ο Λευκαδίτης ποιητής στα «Προλεγόμενα» του εκτενέστατου «Αθανάση Διάκου» του: «Το επί κεφαλής των προλεγομένων μου δίστιχον [...] το εύοσμον, το αειθαλές τούτο άνθος ομολογουμένως εβλάστησεν εκ των σπλάγχνων του Αθανασίου Διάκου, ουχί διότι βεβαιούται παρά των ιστορικών, ούτε διότι η κοινή συνείδησις επεκύρωσε την παράδοσιν, αλλά διότι προς τους τα τοιαύτα μεμυημένους εν ταις ολίγαις εκείναις λέξεσι διασώζεται φωτογραφημένος ο ήρως, ο θεοσεβής αθλητής, το πρότυπον του ηθικού και φυσικού κάλλους [...] αναντίρρητον ότι ποιητής αυτοσχέδιος της μυροβλήτου στροφής υπήρξεν ο Διάκος».

Ο θεοσεβής Αθανάσης

  • Ο «Αθανάσης Διάκος» του Βαλαωρίτη αντέχει και υπομένει χάρη στη θεοσέβειά του. Τον ακούμε λοιπόν να λέει στη δική του προσευχή στη Γεθσημανή: «Ετοιμος είμαι Πλάστη μου! Λίγες στιγμές ακόμα/και σβηόνται τ’ άστρα σου για με. Για με θα σκοτειδιάσει/τ’ όμορφο γλυκοχάραμα. Θα μου κλειστεί το στόμα, /που εκελαδούσε στα βουνά, στις ρεματιές, στη βρύση, /θα μαραθούν τα πεύκα μου. Αραχνιασμένη η λύρα [...] Ολα τ’ αφήνω με χαρά, χωρίς ν’ αναστενάξω».
  • Ο Διάκος του Καρυωτάκη δεν είναι λιγότερο ήρωας και μάρτυρας επειδή είναι βαθύτατα άνθρωπος, επειδή, όπως κι οι κλέφτες του δημοτικού, έχει ένα παράπονο, και το λέει, τίμια και σταράτα. Το αντίθετο. Το μεγαλείο του αναδεικνύεται «απαραδειγμάτιστο» επειδή είναι το μεγαλείο ενός ανθρώπου που δεν αποστρέφει το βλέμμα του από τον πειρασμό αλλά τον κοιτάζει καταπρόσωπο ώστε να περάσει μέσα του και πάνω του, πατώντας τον, και να δώσει έτσι απτό νόημα σ’ εκείνο το «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή...». Δεν λέει «παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο», αλλά το γεύεται, για να υψωθεί έτσι κατακορύφως στη συνείδησή μας επειδή η ανδρεία του ριζώνει στο κάλλιστο χώμα της περήφανης ελευθεροφροσύνης.
  • Του Παντελη Mπουκαλα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 31/03/2009

Ελληνικό Φεστιβάλ, με αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο



  • Με τετραήμερο αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο (1-4/6, Πειραιώς 260) αρχίζει το φετινό Ελληνικό Φεστιβάλ Αθηνών - Επιδαύρου, τιμώντας την 100ή επέτειο της γέννησης του μεγάλου ποιητή. Οι Ρούλα Πατεράκη, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη (σκην. Δ. Λιγνάδης) και Ακύλας Καραζήσης (σκην. Β. Αρδίττης) ερμηνεύουν σύγχρονα και μυθολογικά πρόσωπα από την «Τέταρτη Διάσταση». Το «Τερατώδες αριστούργημα» του Ρίτσου θα σκηνοθετήσει ο Δ. Μαυρίκιος στη Μικρή Επίδαυρο. Επίσης, στο Ηρώδειο (10/6), η Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης» θα αποδώσει τους τρεις κορυφαίους «καρπούς» της συνεργασίας Ρίτσου - Θεοδωράκη («Επιτάφιος», «Ρωμιοσύνη», «Δεκαοκτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας»).
  • Το θεατρικό μέρος του Φεστιβάλ περιλαμβάνει μετακλήσεις σημαντικών ξένων θιάσων και ελληνικών «με έμφαση στην ενίσχυση των νέων τάσεων». Μεταξύ άλλων θα εμφανιστούν: Θεατρική ομάδα Σοτσιετάς Ραφαέλο Σάντσιο. Ο Γκι Κασίερς (καλλιτεχνικός διευθυντής του Toneelhuis, του μεγαλύτερου θεάτρου της Φλάνδρας, σκηνοθετεί το «Mefisto for ever»). Το «Deutsches Theater» με το έργο «Οι αρουραίοι». Το Αόρατο Τσίρκο των Ζαν Μπατίστ Τιερέ και Βικτόρια Τσάπλιν. Η βερολινέζικη ομάδα «Rimini Protokoll». Η ομάδα «Fura dels Baus» (Βαρκελώνη), με «Μπορίς Γκοντουνόφ» κ.ά. Στο μουσικό μέρος, μεταξύ άλλων, θα πραγματοποιηθούν συναυλίες των Μ. Μητσιά, Θ. Μικρούτσικου, Δ. Παπαδημητρίου κ.ά.
  • Στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου του Ελληνικού Φεστιβάλ, ο υπουργός Πολιτισμού το χαρακτήρισε ως «ουράνιο τόξο μέσα στους δύσκολους καιρούς μας, στο ελληνικό και παγκόσμιο καλλιτεχνικό στερέωμα». «Ουράνιο τόξο» για τον υπουργό είναι και ο «πολιτισμός». Μαζί με τέτοια ..ειδυλλιακά, ανέφερε και ότι «η αγορά του κτιρίου στην Πειραιώς 260 είναι πολύ κοντά ...εξασφαλίζοντας και μια πολύ καλή πενταετή χορηγία».
Αφιέρωμα της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών
  • «Ο Γιάννης Ρίτσος στον κινηματογράφο», τιτλοφορείται το διήμερο τιμής στον Γιάννη Ρίτσο, της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών στις 2-3 /4, στην αίθουσά της (Τοσίτσα 11), για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή.
  • Η πρώτη εκδήλωση (2/4, 8 μ.μ.) περιλαμβάνει: Προβολή της ταινίας του Γιάννη Σμαραγδή «Σάμος, Γιάννης Ρίτσος» (28`). Χαιρετισμό της ΕΕΣ από τον Τώνη Λυκουρέση. Ομιλίες των Αγγελικής Κώττη («-Να λες: ουρανός. Και ας μην είναι») και Ιωάννας Καρατζαφέρη («Προσωπικές στιγμές με τον Γιάννη Ρίτσο»). Προβολή της ταινίας των Γιώργου και Ηρώς Σγουράκη «Γιάννης Ρίτσος» (20`). Απαγγελία ποιημάτων από τους Νάντια Μουρούζη, Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο. Μελοποιημένος Ρίτσος με την Γιώτα Βέη. Προβολή της ταινίας του Νίκου Ξυθάλη «Η σονάτα του σεληνόφωτος» (75`).
  • Η εκδήλωση στις 3/4 (7.30 μ.μ.) περιλαμβάνει: Προβολή της ταινίας του Τάκη Παπαγιαννίδη «Γιάννης Ρίτσος» (45`). Ομιλίες των Νίκου Αντωνάκου («Γιάννης Ρίτσος: Τρία κόκκινα γράμματα») και Στάθη Βαλούκου («Η ποίηση και τα τραγούδια του Γιάννη Ρίτσου στα ντοκιμαντέρ της δικτατορίας και της μεταπολίτευσης»). Προβολή των ταινιών: Γιάννη Σολδάτου «Εαρινή Συμφωνία, (Ρίτσος - Μαμαγκάκης)» ( 29`). Δημήτρη Βερνίκου «Ισμήνη του Γιάννη Ρίτσου» (30`). Γιώργου Κούμουρου «Η διάσταση του θανάτου στην ποίηση του Ρίτσου» (21`). Χρήστου Ακρίδα «Νυχτερινό» (20`). Κώστα Αριστόπουλου «Γιάννης Ρίτσος».
  • Ριζοσπάστης, Τετάρτη 1 Απρίλη 2009

Monday, March 30, 2009

Ένα “λοξό” περπάτημα στην Κωνσταντινούπολη του σήμερα από τον Γιάννη Ξανθούλ


  • Το πολυσυζητημένο, τελευταίο του βιβλίο «Κωνσταντινούπολη, των ασεβών μου πόθων» (εκδόσεις Μεταίχμιο) θα παρουσιάσει ο Γιάννης Ξανθούλης στο Underground Εντευκτήριο (Δεσπεραί 9, Θεσσαλονίκη, περιοχή Διεθνούς Εκθέσεως) την Τετάρτη 1 Απριλίου 2009, στις 8 το βράδυ.
  • Πρόκειται για ένα ιδιότυπο, ατομικό οδοιπορικό σε μια ‘’άγνωστη’’ Κωνσταντινούπολη, εντελώς διαφορετική από τον κοινό προορισμό των ομαδικών ταξιδιών και των τουριστικών οδηγών μαζικής κατανάλωσης. Ο Ξανθούλης συνθέτει μια νέα ‘’τοπογραφία’ της δικής του Πόλης και με τη βοήθεια δύο εκκεντρικών ‘’ξεναγών’’ μας παρουσιάζει τη δική του Κωνσταντινούπολη, «γεμάτη αντιφάσεις, συναρπαστική, γευστική, ερωτική και τυλιγμένη με μια μυρωδιά δυόσμου. [...] Ο συγγραφέας δεν παραδίδεται, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά κρατάει μια απόσταση απέναντί της και αυτό το ‘’κράτημα’’ κάνει το βιβλίο πιο γοητευτικό» (Νίκος Μπακουνάκης, «LifO», 4.12.2008). Για ένα “λοξό”, τελικά, περπάτημα στην Κωνσταντινούπολη του σήμερα, το καθημερινό θρίλερ μιας πόλης που κρατά μέσα της θυμό, φόβο και ισόβιο έρωτα για εκείνους που ξέρουν τους κώδικες.
  • «Οι μυρωδιές, οι δρόμοι, τα γιαλιά (οι παλιές ξύλινες κατοικίες) στις παραλίες οτυ Βοσπόρου, οι άνθρωποι, οι γεύσεις, οι γέφυρες και οι λεωφόροι είναι οι τόποι του βιβλίου, μέσα από ένα ανορθόδοξο οδοιπορικό που ελάχιστα απέχει από την αλήθεια. Αυτοβιογραφικός [ο Ξανθούλης], μπορεί να επινοεί άλλα ονόματα αντί για τα πραγματικά των φίλων του, όμως εν τέλει το άρωμα του βιβλίου είναι εκείνο της γοητευτικής παλιάς Κωνσταντινούπολης, άρωμα συγγενικό μ’ εκείνο της «ιδανικής Αλεξανδρούπολης», της γενέθλιας πόλης του συγγραφέα» (Χρήστος Σιάφκος, «& 7 / Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», 9.11.2008.
  • Με τα λόγια του ίδιου του Ξανθούλη: «Η Πόλη “αλλιώς”. Όπως την ένιωσα περπατώντας επίμονα στα σοκάκια, στις καινούργιες λεωφόρους, στους μπαχτσέδες και στις όχθες του Κεράτιου και του Βοσπόρου. Ψελλίζοντας τα τούρκικα με λάθη, που με παρασέρνουν σε περιπέτειες, φανερώνοντας την ασέβεια της ευσεβούς φήμης της, την ανάγκη της σιωπής μες στο πολύχρωμο και πολύβουο παρόν της, τη νοσταλγία των αληθινών της φόβων που οργάνωσαν το μεγαλείο της.

  • Ο Γιάννης Ξανθούλης γεννήθηκε το 1947 στην Αλεξανδρούπολη, από γονείς πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη. Πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Σπούδασε δημοσιογραφία και σχέδιο. Από το 1969 εργάζεται ως δημοσιογράφος και χρονογράφος σε εφημερίδες, περιοδικά και ραδιοφωνικούς σταθμούς. Ασχολήθηκε με το παιδικό θέατρο. Έγραψε και εικονογράφησε παιδικά βιβλία. Σατιρικά κείμενα και θεατρικά έργα του ―περισσότερα από τριάντα― παρουσιάστηκαν στο ελληνικό θέατρο. Έχει εκδώσει 14 μυθιστορήματα και 7 θεατρικά έργα για παιδιά.

Η διάσημη συγγραφέας εφηβικών βιβλίων Σίλια Ρις στα "Νέα": "Το Ίντερνετ προάγει το διάβασμα"


«Το Ίντερνετ  δεν καλύπτει  το 100% της  ζωής των  εφήβων. Τους  μένει  ελεύθερος  χρόνος- και  το βιβλίο θα  είναι πάντα  μια ιδανική  διέξοδος»,  πιστεύει η πιο  διάσημη μετά  την Τζ.Κ.  Ρόουλινγκ  (του Χάρι  Πότερ)  Βρετανή  συγγραφέας  Σίλια Ρις
  • «Το Διαδίκτυο το βλέπω σαν ένα μέσο που προάγει το διάβασμα αντί να το εμποδίζει», δηλώνει στα «ΝΕΑ» η Σίλια Ρις, η πιο διάσημη Βρετανή συγγραφέας βιβλίων για εφήβους μετά την Τζ.Κ.Ρόουλινγκ. Από τις σημαντικότερες Βρετανίδες συγγραφείς εφηβικής λογοτεχνίας η Σίλια Ρις, έχει περισσότερα από 15 βιβλία στο ενεργητικό της, πολλά από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες Στην Ελλάδα τη γνωρίσαμε από τη «Μικρή Μάγισσα» (Εκδόσεις Μεταίχμιο) που βραβεύτηκε στη Γαλλία με το Ρrix Sorcieres (2003), ενώ το εκπαιδευτικό σύστημα της Βρετανίας την ενέταξε στα υποχρεωτικά εξωσχολικά αναγνώσματα στο γυμνάσιο. Η ιστορία διαδραματίζεται τον 17ο αιώνα και περιγράφει το συναρπαστικό ταξίδι μιας έφηβης που φυγαδεύεται (από την Αγγλία) στην Αμερική ύστερα από την καταδίκη της γιαγιάς της για μαγεία και τη θανάτωσή της στην πυρά.
  • Η Ρις έχει σπουδάσει Ιστορία και Πολιτικές Επιστήμες και δούλεψε ως δασκάλα πολλά χρόνια... «Αυτός ήταν κι ο λόγος που άρχισα να γράφω», είπε στα «ΝΕΑ». «Ρωτούσα τους μαθητές μου τι θα τους άρεσε να διαβάζουν κι άρχισα να δημιουργώ ήρωες της ηλικίας τους. Κατά τα άλλα, σε δομή και περιεχόμενο, είναι σχεδόν βιβλία ενηλίκων». Στο τελευταίο της μυθιστόρημα η 17χρονη Sovay μπαίνει στην περιπέτεια να βρει τον πατέρα και τον αδελφό της που κατηγορήθηκαν ότι βοήθησαν τη Γαλλική Επανάσταση. Η έρευνά της την οδηγεί σε σκοτεινές, επικίνδυνες γωνιές του Λονδίνου και του Παρισιού, όπου για να πετύχει τον σκοπό της «παίζει» διάφορους ρόλους παραδοσιακά ανδρικούς.
  • Στους «Πειρατές» (Εκδόσεις Ψυχογιός, 2006) η Νάνσι, μια κοπέλα που αψηφά τους κανόνες της καλής κοινωνίας, αναγκάζεται να ακολουθήσει τον αδερφό της στις φυτείες τους στην Τζαμάικα, όταν ο πατέρας τους χάνεται. Εκεί θα κάνει παρέα με τη Μινέρβα, τη συνομήλικη υπηρέτριά της (παρά τις αντιρρήσεις όλων) και τα δύο κορίτσια θα το σκάσουν για να σωθούν και θα καταλήξουν πειρατίνες, σε ένα πειρατικό καράβι...
Πάντοτε τοποθετείτε τις ηρωίδες σας σε συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Πώς διαλέγετε την περίοδο αυτή;
  • Πάντα ξεκινώ από μια ιδέα κι έναν χαρακτήρα και στη συνέχεια τον (την) τοποθετώ σε μια ιστορική περίοδο. Με τη Sovay ξεκίνησα από την ιδέα ενός κοριτσιού που ντύνεται ληστής. Μετά αποφάσισα να την τοποθετήσω στον 18ο αιώνα και μετά, πιο συγκεκριμένα στην εποχή της Γαλλικής Επανάστασης, γιατί ήθελα να δω τι επίπτωση είχε η επανάσταση στις ζωές διαφορετικών ανθρώπων. Πάντα ερευνώ πριν αρχίσω να γράφω κατ΄ αρχάς για να δω αν είναι δυνατόν να υπάρξει η ιστορία που σκέφτομαι. Όσο προχωράει το γράψιμο, προχωράει και η έρευνα.
Οι ηρωίδες σας είναι δυνατές και αποφασιστικές. Πιστεύετε ότι η νέα γενιά των σημερινών κοριτσιών, των 15 ή 16, είναι πιο δυνατή από τις προηγούμενες γενιές;
  • Όχι. Πολλά από τα κεκτημένα δικαιώματα που απολαμβάνουν σήμερα οι κοπέλες και τα θεωρούν δεδομένα έχουν κερδηθεί στις μάχες που έδωσαν οι μητέρες τους.
Αλλάζουν οι άνθρωποι ανάλογα με την εποχή; Το ρωτάω γιατί υπήρξατε πολλά χρόνια δασκάλα και παρακολουθούσατε από κοντά τα παιδιά...
  • Αν εξαιρέσουμε τα κομπιούτερ, το Ίντερνετ και τα κινητά, δεν βλέπω βασικές διαφορές. Τα συναισθήματα, οι σχέσεις, τα πράγματα για τα οποία πραγματικά ενδιαφέρονται τα παιδιά είναι τα ίδια- ανεξάρτητα αν μιλάμε για 15 ή 50 χρόνια πίσω.
ΙΝFΟ
«Η Μικρή Μάγισσα» από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, όπως και η συνέχεια «Η Μάγισσα».

Χάρι Πότερ; Ποιός Χάρι Πότερ;

Απευθύνεστε στο πιο δύσκολο κοινό. Πόσω μάλλον σήμερα που το κοινό των εφήβων έχει αναπτύξει μια νέα «γλώσσα» επικοινωνίας, εκείνη του Ίντερνετ. Ώρες ώρες νομίζει κανείς ότι δεν γίνεται να εισχωρήσει εύκολα σ΄ αυτόν το νέο κόσμο...
  • Συμφωνώ. Αλλά το Ίντερνετ δεν καλύπτει το 100% της ζωής τους. Τους μένει ελεύθερος χρόνος- και το βιβλίο θα είναι πάντα μια ιδανική διέξοδος. Και αφού το διαβάσουν, θα κάτσουν στον υπολογιστή τους και θα μιλήσουν γι΄ αυτό που διάβασαν ή θα γράψουν τη δική τους κριτική, θα γράψουν σε blogs βιβλίων, θα έρθουν σε επαφή με τον συγγραφέα κ.λπ. Εγώ το βλέπω σαν ένα μέσο που προάγει το διάβασμα αντί να το εμποδίζει.
Το μέλλον της κυκλοφορίας των βιβλίων είναι κι αυτό στα «χέρια» του Διαδικτύου;
  • Μπορεί. Αλλά γι΄ αυτό πρέπει να ανησυχούν κατά βάση οι εκδότες κι όχι οι συγγραφείς. Τα βιβλία σε οποιαδήποτε μορφή θα είναι εκεί για πολύ ακόμα...
Ο Χάρι Πότερ σάς άρεσε;
  • Φοβάμαι ότι δεν μου άρεσε, αλλά έχουμε τον ίδιο (Βρετανό) εκδότη και δεν μπορώ να σας πω το γιατί...
  • ΤΑ ΝΕΑ: Δευτέρα 30 Μαρτίου 2009. Της Χάρης Ποντίδα

Sunday, March 29, 2009

Βασίλης Βασιλικός: «Πεινούσαμε...»

«Πεινούσαμε...»
  • Τα ευτυχισμένα προπολεμικά χρόνια που έζησε ως παιδί ο Βασίλης Βασιλικός στην Καβάλα, η ημέρα που κηρύχτηκε ο πόλεμος και η δύσκολη ζωή μετά την απελευθέρωση. Η πόλη της Καβάλας είναι η πρωταγωνίστρια αυτού του βιβλίου. «Παλίμψηστο Καβάλας, Ανθολόγιο μεταπολεμικών λογοτεχνικών κειμένων» είναι ο τίτλος του (εκδόσεις «Καστανιώτη») και την εισαγωγή, επιμέλεια και ανθολόγηση έκαναν οι Ευριπίδης Γαραντούδης και Μαίρη Μικέ. Επιλέξαμε ένα κείμενο του Βασίλη Βασιλικού με τίτλο «Ο Εκχριστιανισμός των Μωαμεθανών».

Απόσπασμα

  • Στην Καβάλα γεννήθηκα κι έζησα, σαν μικρό παιδί, τα ευτυχισμένα προπολεμικά της χρόνια. Τότε που οι μεγαλοκαπνέμποροι καίγαν χιλιάρικα για ν’ ανάψουν ένα τσιγάρο, φωταγωγούσαν καράβια για να ‘χουν πιο όμορφη θέα από τις βεράντες τους, στα γλέντια που κάναν. Τότε που η φράση «η κόρη μου παίρνει καπνεργάτη» είχε νόημα, γιατί το επάγγελμα ήταν κατοχυρωμένο κι ο μισθός του καπνεργάτη ήταν μισθός διευθυντή. Τότε και οι καπνοπαραγωγοί ζούσαν καλά, πουλούσαν τον καπνό μια λίρα την οκά και κάθε χρόνο αύξαιναν την καλλιέργειά του. Το χωριό Παράδεισος, κοντά στο Νέστο, ήταν αληθινός παράδεισος. Τότε ακόμα, στα χωριά, δεν είχε φανεί ο περονόσπορος.
  • Τη μέρα που κηρύχτηκε ο πόλεμος, εγώ, με τη σάκα του σχολείου, βρισκόμουν πάνω στην κορφή του λόφου, στον Αη Γιάννη. Οι καμπάνες χτυπούσαν και το λιμάνι, κάτω, άστραφτε γιορταστικά. Είδα την κυρία Πάτρα να κατεβαίνει τα σκαλιά που οδηγούσαν στο σπίτι μας τρεχάτη, με τα πασούμια, τα μπιγκουντί και τη ρόμπα της. «Τί είναι;» τη ρωτώ. «Ο πόλεμος», μου λέει. Κι όπως δεν ήξερα τί παναπεί πόλεμος, την άκουσα να συμπληρώνει δείχνοντας το απέναντι βουνό: «Να! Από κει θα κατέβουν οι Βούλγαροι!» Πραγματικά, οι Βούλγαροι κατέβηκαν μια μέρα, δεν ξέρω όμως αν ήταν από εκείνο το βουνό ή από τον Αγιο Σίλα κι εμείς οικογενειακώς φύγαμε σαν πρόσφυγες για τη Θεσσαλονίκη...
  • ...Μετά την απελευθέρωση γυρίσαμε, γιατί ο πατέρας μου πίστευε στον επαναπατρισμό. Κι εγώ συνέχισα να πηγαίνω στο Δημοτικό, στο Λύκειο του Καρυωτάκη, αλλά τώρα η ζωή της Καβάλας ήταν διαφορετική. Πεινούσαμε.
  1. Το λιμάνι της είχε μόνιμα ένα στολίσκο με ναρκαλιευτικά, που ψάρευαν τις νάρκες από το Βορεινό Αιγαίο, ανάμεσα Αγιονόρος, Θάσο και Σαμοθράκη.
  • Μια τέτοια νάρκη έσκασε μια φορά σ’ ένα κάβο της Θάσου, εκεί που ψάρευα με τον ξάδελφό μου τον Σταμάτη. Τη φέρανε τα κύματα του μαΐστρου, ξεκομμένη απ’ το βυθό, σαν θαλασσολούλουδο. Κι ο τόπος ξαφνικά γέμισε από ζαλισμένα ψάρια, που, όπως τα ρέματα της θάλασσας ήταν πολλά, τα παράσερναν στ’ ανοιχτά, κατά το Αγιο Ορος.
  • Σοφία Ταράντου, ΕΘΝΟΣ, 29/03/2009

"Ο κύκλος του βιβλίου: ο συγγραφέας, ο επιμελητής- τυπογράφος, ο εκδότης, ο κριτικός, ο αναγνώστης"

  • ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ συμπόσιο με θέμα «Ο κύκλος του βιβλίου: ο συγγραφέας, ο επιμελητής - τυπογράφος, ο εκδότης, ο κριτικός, ο αναγνώστης» διοργανώνει στις 3 και 4 Απριλίου η Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας της Σχολής Μωραΐτη. Το Συμπόσιο θα γίνει στο Αμφιθέατρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Βασιλέως Κωνσταντίνου 48, τηλ. 210-6795.000, 210-3639.979) και η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη. Της πρώτης συνεδρίας, που θα γίνει στις 3 Απριλίου και ώρα 18.15 θα προεδρεύει ο Αλ.Δημαράς και ομιλητές θα είναι οι Τ. Θεοδωρόπουλος, Δημ. Κούρτοβικ, Π.Μάρκαρης, Σ.Σερέφας, Διον.Καψάλης και Π.Τατσόπουλος. Της δεύτερης συνεδρίας στις 21.30 θα προεδρεύει ο Τ. Θεοδωρόπουλος και ομιλητές θα είναι οι Ν.Γκιώνης, Ν.Παπαγεωργίου, Αιμ.Καλιακάτσος, Μαρία Στεφανοπούλου και Σπ.Μολφέτας. Της τρίτης συνεδρίας, το Σάββατο 4 Απριλίου και ώρα 18.15 θα προεδρεύει ο κ. Π. Τατσόπουλος και ομιλητές θα είναι οι Γ.Δάλλας και Ν.Βαγενάς .


Στη συζήτηση που θα ακολουθήσει με συντονιστή τον κ. Π. Τατσόπουλο θα μετέχουν οι Ρέα Γαλανάκη,Στ. Ζουμπουλάκης,Δημ.Μαρωνίτης και Π.Μπουκάλας.

Saturday, March 28, 2009

Οψιμες... λογοτεχνικές ανησυχίες στον Τύπο με αφορμή την αυτοκτονία του γιου της Πλαθ

Sylvia Plath (27 Οκτ., 1932–11 Φεβρ., 1963)
Οταν η ποίηση γίνεται θέαμα

«Για σένα η Σίλβια Πλαθ είναι ένα θέμα φιλολογικής συζήτησης, ένα ποιητικό/υπαρξιακό φαινόμενο - βασικά δεν δίνεις δεκάρα για όσα έκανε και βρίσκεις συναρπαστική κάθε νέα λεπτομέρεια. Για τη Φ. και τον Ν. όμως... η εικόνα τους για εκείνη -όλα όσα έκανε και ήταν- θα διαμορφώσει τις ζωές τους», έγραφε στην επιστολή του προς τον Α. Αλβάρες, μελετητή της αυτοκτονίας, ο Βρετανός ποιητής και σύζυγος της Αμερικανίδας ποιήτριας, Τεντ Χιουζ, το 1971. Ο Ν. ήταν ο γιος του πολυτάραχου ζευγαριού, Νίκολας Χιουζ, ο οποίος αυτοκτόνησε την περασμένη Δευτέρα στην Αλάσκα. Ηταν 47 ετών, βιολόγος και έπασχε από κατάθλιψη.

Σαραντα έξι χρόνια νωρίτερα είχε δώσει τέλος στη ζωή της η μητέρα του, στο διπλανό δωμάτιο από εκείνο που κοιμόταν ο Νίκολας, μωρό ακόμη, με την αδερφή του, Φρίντα. Σαράντα χρόνια νωρίτερα είχε αυτοκτονήσει εξάλλου η Ασια Γουέβιλ, δεύτερη γυναίκα του Χιουζ, τον οποίο οι φεμινίστριες θεωρούσαν ανέκαθεν ηθικό αυτουργό αμφότερων των αυτοκτονιών.

Εκδηλη έλλειψη τακτ

«Κατά μάνα κατά κύρη» έγραψε με έκδηλη έλλειψη τακτ ο βρετανικός ταμπλόιντ Τύπος, που απέκτησε όψιμες... λογοτεχνικές ανησυχίες αυτήν την εβδομάδα. «Η κατάρα της Πλαθ» ήταν ένας ακόμη τίτλος που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον για να συντηρήσει τη μυθολογία γύρω από το ζεύγος Πλαθ - Χιουζ. Η ζωή τους έγινε ταινία με τίτλο «Σίλβια» και πρωταγωνίστρια την Γκουίνεθ Πάλτροου. Η σύνθετη σχέση τους ενίοτε επισκίασε το πολυσχιδές έργο των δύο ποιητών. Ο ίδιος ο Χιουζ αποκαλούσε την Πλαθ τη μεγαλύτερη Αμερικανίδα ποιήτρια μετά την Εμιλι Ντίκινσον, ενώ ο Χιουζ ορίστηκε εθνικός ποιητής της Αγγλίας το 1984 μέχρι τον θάνατό του, το 1998.

Αν η Πλαθ είχε πεθάνει από βαθιά γηρατειά, το πιθανότερο είναι πως το όνομά της θα φιγουράριζε μόνο σε εξειδικευμένα περιοδικά και όχι στα πρωτοσέλιδα της Daily Mail. To γεγονός όμως ότι πέθανε μόλις 30 ετών, βάζοντας το κεφάλι της στον φούρνο ενώ ήταν ανοιχτό το γκάζι, ξύπνησε τις κανιβαλικές διαθέσεις των ΜΜΕ. Η μακάβρια λεπτομέρεια ότι τοποθέτησε βρεγμένα ρούχα στις χαραμάδες για να προστατεύσει τα παιδιά της που κοιμόντουσαν ανυποψίαστα στο διπλανό δωμάτιο πρόσθεσε λίγο ακόμη δράμα στον θάνατό της.

Στις επιστολές του Τεντ Χιουζ που κυκλοφόρησαν το 2007 από τον εκδοτικό οίκο Faber and Faber είναι σαφής η αγωνία του να κρύψει από τα παιδιά του το γεγονός πως η μητέρα τους αυτοκτόνησε. Οταν ο Ρίτσαρντ Μέρφι έγραψε ένα ποίημα για τη Σίλβια Πλαθ, ο Χιουζ του έγραψε: «Μου αρέσει το ποίημα, αλλά θα ήθελα να σε παρακαλέσω να παραλείψεις την αναφορά στον τρόπο που πέθανε. Η βασική δυσκολία έγκειται στην αντίδραση της Φρίντα και του Νικ». Ο Τεντ Χιουζ έτρεφε μεγάλη αδυναμία στην κόρη του Φρίντα, ενώ τις περισσότερες φορές έμοιαζε να αναφέρεται στον Νικ περισσότερο από υποχρέωση. Το δε κοινό τους ενδιαφέρον -όπως προκύπτει από την αλληλογραφία τους- ήταν το... ψάρεμα.

Στους επικήδειους και τα ρεπορτάζ των εφημερίδων περιορισμένες είναι οι αναφορές στην προσωπικότητα και το έργο του Νικ Χιουζ. Το τέκνο των «καταραμένων» γονιών παρουσιάζεται περίπου ως προορισμένο να πεθάνει. Από γεννησιμιού του. Ελάχιστες ήταν οι συνετές φωνές που επισήμαναν απλά ότι η κατάθλιψη είναι κληρονομική. Και ότι συνεπώς είναι αυξημένες οι πιθανότητες να αυτοκτονήσει το παιδί ενός αυτόχειρα.

  • Της Ξενιας Kουναλακη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 28/03/2009

Best - seller

  • Η λέξη και η έννοια «best seller» είναι αμερικανικής καταγωγής (1905) και από τις ΗΠΑ προέρχεται και ο πρώτος και μεγαλύτερος κατάλογος των αμερικανικών «ευπώλητων» («80 Years of Best Sellers, 1895-1977», 1977), αλλά οι καλύτερες μελέτες για το θέμα έχουν γραφτεί στα γαλλικά και στα γερμανικά.
  • Το πραγματικό λίκνο του φαινομένου των best - sellers ήταν όμως η Γαλλία του 19ου αιώνα: ήδη στα 1839, ο «πάπας» της γαλλικής λογοτεχνικής κριτικής Sainte-Beuve είχε κάνει λόγο, κυριολεκτώντας, για μια «βιομηχανική λογοτεχνία» (litterature industrielle), για να επισημάνει μια μαζικά αναπαραγόμενη λογοτεχνία, ιδιαίτερα το «μυθιστόρημα σε συνέχειες» (roman feuilleton=επιφυλλιδογραφικό μυθιστόρημα), που απευθυνόταν σ' ένα νέο -όχι πλέον αγροτικό, αλλά (μικρο)αστικό-λαϊκό κοινό.
  • Είναι κατ' αρχήν εντυπωσιακό, ότι ο όρος «best - seller» αναφέρεται αποκλειστικά στην εμπορική διάσταση του βιβλίου και όχι ενός οποιουδήποτε άλλου «υλικού προϊόντος». Είναι έπειτα αξιοσημείωτη η αμφισημία του όρου: η σύνθεση μιας έννοιας ποσοτικής, του μεγέθους των πωλήσεων (seller) και μιας έννοιας ποιοτικής (best) - με άλλα λόγια: η σύγχυση της εμπορικής - ανταλλακτικής αξίας του βιβλίου με την αισθητική - χρηστική αξία του λογοτεχνικού έργου.
  • Η εντατικοποίηση του εμπορικού κέρδους επιβάλλει τον περιορισμό τού best - seller σ' ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα ενός μηνός μέχρι ενός έτους και η διεύρυνση της αγοράς επιβάλλει την πτώση της αισθητικής αξίας του «εμπορεύματος»: ευπώλητο = ευανάγνωστο!
  • Παράγοντες που ευνοούν τη δημιουργία ενός best - seller είναι: η διαφήμιση, η θετική ή αρνητική κριτική, οι προκατασκευασμένοι κατάλογοι των «ευπώλητων» βιβλίων σε εφημερίδες και περιοδικά, το σκάνδαλο, η επικαιρότητα του θέματος, η μεταφορά του λογοτεχνικού έργου στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση και, λιγότερο, τα λογοτεχνικά βραβεία.
  • Η επικράτηση της αγοράς στη λειτουργία του βιβλίου best - seller συνεπάγεται και τον καθορισμό του κοινού του πρωταρχικά ως αγοραστικού και δευτερευόντως ως αναγνωστικού· το best - seller είναι εμπόρευμα «μιας χρήσης» - όπως το χαρτί τουαλέτας. Επειτα, η μαζική (ανα)παραγωγή του εμπορεύματος «βιβλίο» καθορίζεται από την εμφάνιση μιας νέας, μαζικής κουλτούρας, και η διευρυμένη αγορά συνεπάγεται ένα διευρυμένο πολιτισμικό κοινό. Το ενδιάμεσο αυτό κοινό, που βρίσκεται μεταξύ της ευάριθμης πολιτισμικής elite και του πολυάριθμου, κατώτερου πολιτισμικού - κοινωνικού στρώματος, αποτελείται από τους εγγράμματους, αλλά μέσου ή χαμηλού επιπέδου παιδείας και κουλτούρας αναγνώστες - καταναλωτές, και το χαμηλό επίπεδο του κοινού του συνεπάγεται, αναγκαστικά, και το χαμηλό επίπεδο παιδείας και κουλτούρας του συγγραφέα - παραγωγού και του «προϊόντος» του.
  • Στην Ελλάδα, η έννοια και το φαινόμενο του best - seller επιχωριάζουν τα τελευταία 20-30 χρόνια· το κυρίαρχο λογοτεχνικό είδος του είναι, αυτονόητα, το μυθιστόρημα και, ειδικότερα, τα «λαϊκά» υποείδη του: γυναικείο / αισθηματικό, ιστορικό και αστυνομικό μυθιστόρημα.
  • Αντί άλλου σχολίου, ας αντιγράψω εδώ, ενδεικτικά, το σημείωμα το οποίο συνοδεύει το έργο της νεόκοπης «πρωταθλήτριας» των ελληνικών best - sellers του 2008 στη δημοσιογραφική παρουσίασή τους, που αποτέλεσε το πρώτον κινούν για τη σημερινή μου παρέμβαση («Βήμα», 25.1.2009: «Οι εννέα πεζογράφοι που πούλησαν περισσότερο το 2008») - αυτή η «πρωταθλήτρια» μπορεί να θεωρηθεί ως η μεταμοντέρνα μετενσάρκωση της Ιω. Μπουκουβάλα - Αναγνώστου: «Η Λένα Μαντά είναι η απόλυτη σταρ των πωλήσεων. Καταλαμβάνει την πρώτη και τη δεύτερη θέση στη λίστα των ευπωλήτων με τα βιβλία της "Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι" (70.000 αντίτυπα) και "Η άλλη πλευρά του νομίσματος" (69.000 αντίτυπα). Οχι μόνο βρίσκεται στην πρώτη θέση με ένα παλιό βιβλίο, που εξακολουθεί να πουλάει (έχοντας φτάσει πλέον τις 154.000), αλλά και με το καινούργιο βιβλίο της βρίσκει άλλη μια θέση στους πρώτους. «Γυναικεία ζητήματα, με συνειδητά ελαφρά προσέγγιση». *
  • Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΛΟΥΔΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 - 28/03/2009

Friday, March 27, 2009

"Poetix", ένα νέο περιοδικό για την ποίηση - από τον Ντίνο Σιώτη

  • Ενα νέο εξαμηνιαίο περιοδικό αποκλειστικά για την ποίηση ζητεί την προσοχή των αναγνωστών. Ονομάζεται «Poetix», που σημαίνει ποιητική και συναποτελείται από δύο λέξεις, poet και ix. Σύμφωνα με τον διευθυντή του, ποιητή Ντίνο Σιώτη, «σημαίνουν και συμβολίζουν τον άγνωστο ποιητή, ο οποίος κάπου εκεί έξω, μακριά από το αθηναϊκό κράτος της ποίησης, μακριά από το τετράγωνο Ομόνοια - Σύνταγμα - Κολωνάκι - Εξάρχεια, στη Δράμα ή στο Ζάγκρεμπ, στη Βαγδάτη ή στην Μπογκοτά, στο Τόκιο ή στη Νέα Υόρκη ακούει τον παλμό των πραγμάτων, αφουγκράζεται τον ρυθμό της Ιστορίας αλλά και της εποχής του, ακούει το σφυγμό της μνήμης και του αίματός του μεταπλάθοντάς τον σε ποίηση». Διευθύντρια σύνταξης είναι η φιλόλογος Ειρήνη Δάγλα-Πολίτη, την επιμέλεια έχει αναλάβει ο συγγραφέας Κυριάκος Αθανασιάδης και τον σχεδιασμό η Μαρία Ζαχαριουδάκη («Gutenberg»). Η ετήσια συνδρομή ανέρχεται σε 34 ευρώ (εσωτερικού) και 68 ευρώ (εξωτερικού).
  • Ο Ντίνος Σιώτης κατά την παρουσίαση του πρώτου τεύχους εκτίμησε ότι η ποίηση «είναι απαξιωμένη τις τελευταίες δεκαετίες από τα ΜΜΕ, όμως με λίγα και σωστά μέτρα μπορεί να επανέλθει στη δημόσια συζήτηση και να κερδίσει την αγάπη του κοινού».
  • Στη συνέχεια τόνισε ότι το νέο περιοδικό «καλωσορίζει την ανατρεπτική φύση της ποίησης και θα έχει πάντα χώρο για άγνωστους ποιητές δίπλα στις δοκιμασμένες φωνές». Στο πρώτο τεύχος συνεργάζονται οι Νάνος Βαλαωρίτης, Γιάννης Βαρβέρης, Νατάσα Χατζιδάκι, Σωτήρης Κακίσης, Χρίστος Ρουμελιωτάκης, Θανάσης Τριαρίδης, Γιάννης Ευσταθιάδης και Λιάνα Σακελλίου. Από τις ξένες φωνές ξεχωρίζουν οι ποιητές: ο σερβικής καταγωγής Αμερικανός Τσαρλς Σίμικ, ο Κροάτης Νταμίρ Σόνταν, ο Κουβανός Ρομπέρτο Φερνάνδες Ρεταμάρ, ο Αμερικανός Τσαρλς Ράιτ.

Το "Πλανοδιον" του Γιάννη Πατίλη: Με θετικό πρόσημο η 23χρονη διαδρομή του

  • Μέσα στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα του Ιωνικού Συνδέσμου, με την παρουσία αρκετών νέων, πραγματοποιήθηκε η ενδεκάτη εκδήλωση στη σειρά Η ποίηση σε δώδεκα λογοτεχνικά περιοδικά. Η βραδιά ήταν αφιερωμένη στα 23 χρόνια της αθόρυβης αλλά ουσιαστικής παρουσίας του Πλανόδιου στον πνευματικό χώρο και της προσφοράς στην περιοχή της ποίησης.
  • Εκ μέρους των οργανωτών ο Γιώργος Ζεβελάκης μίλησε για την ταυτότητα και τη διαδρομή του Πλανόδιου. Για τον ποιητή Γιάννη Πατίλη που το εμπνεύστηκε, το σχεδίασε και το διευθύνει παρατήρησε ότι όταν ξεκινούσε ήταν ήδη εξοπλισμένος με δεκαετή εμπειρία από τη συμμετοχή του στις εκδόσεις του Δέντρου (1978), Νήσος (1983-1985) και Κριτική και Ποίηση (1984-1985) και με τη γνώση των μεταπολεμικών περιοδικών. Η εκδοτική πείρα, η γνώση της ιστορίας του λογοτεχνικού φυλλαδίου, οι αισθητικές αντιλήψεις και οι εμμονές του, συνέβαλαν ώστε γρήγορα το Πλανόδιον να αποκτήσει τη φυσιογνωμία του που το ξεχωρίζει από το ομοειδή έντυπα.
  • Τα μικρόσχημα, πυκνογραμμένα και καλαίσθητα -σχεδόν χειροποίητα- τεύχη του δεν ελκύουν τον αναγνώστη με τα προβεβλημένα ονόματα ή τα αβανταδόρικα θέματα. Δεν ακολουθούν επετείους και μόδες. Ανάγουν το τυπογραφικό στοιχείο σε αισθηματική μονάδα και αποφεύγουν τους εικαστικούς εντυπωσιασμούς.
  • Στη συνέχεια ο Γιάννης Πατίλης έκανε έναν απολογισμό της έκδοσης και διάβασε τον κατάλογο των ποιητών που συνεργάστηκαν στον πρώτο τόμο. Έδωσε την πληροφορία ότι το Πλανόδιον δεν έχει καλάθι αχρήστων και ό,τι του έχει σταλθεί φυλάσσεται στο αρχείο του. Σήμερα το αρχείο έχει ψηφιοποιηθεί και έχει ανέβει στο διαδίκτυο (ΕΚΕΒΙ). Το περιοδικό είναι ανοιχτό στη δημοσίευση πρωτότυπης ποίησης και πεζογραφίας αλλά όχι στις κριτικές και τα σχόλια. Για να υπάρχει αξιοπιστία οι κριτικές σελίδες του γράφονται μόνον από τους τακτικούς συνεργάτες. Το εξαμηνιαίο έντυπο, αποστασιοποιημένο από την τρέχουσα επικαιρότητα, παρεμβαίνει και ελέγχει δημόσιες στάσεις προσώπων και θεσμών. Είναι πολιτικοποιημένο υπό την έννοια ότι το έργο και του πιο απομονωμένου καλλιτέχνη συνιστά πράξη δημόσιας ευθύνης εκ των κοινωνικής φύσεως των υλικών και σημασιών που διαχειρίζεται.
  • Στο τελευταίο μέρος παρουσίασε, με ευαισθησία και ακρίβεια, τις ποιήτριες: Θεώνη Κοτίνη με την αναγνωρίσιμη γραφή και λυρική διαύγεια, την Αγγελική Σιδηρά με την ελεγειακή διάθεση και σατιρικές νότες, και την Αγγελική Ελευθερίου με το δραματικό πάθος στα όρια του τραγικού. [Η ΑΥΓΗ, 27/03/2009]

Thursday, March 26, 2009

Ο Ρίτσος στον κινηματογράφο

  • Τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου τιμά η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών με ένα διήμερο εκδηλώσεων υπό τον τίτλο «Ο Γιάννης Ρίτσος και ο κινηματογράφος», 2, 3/4, στην αίθουσα προβολών της ΕΕΣ (Τοσίτσα 11 στα Εξάρχεια).
  • Σκοπός των διοργανωτών είναι να αναδείξουν «ήθη και συμπεριφορές που αντιστέκονται στους μίζερους και αντιπνευματικούς καιρούς μας κι όπου σε δύσκολες στιγμές του τόπου μας δε δίστασαν να μπουν μπροστά διακινδυνεύοντας την ίδια τους τη ζωή. Μια τέτοια προσωπικότητα ήταν ο ποιητής και αγωνιστής Γιάννης Ρίτσος (...)».
  • Στις εκδηλώσεις θα προβληθούν για πρώτη φορά συγκεντρωμένες το σύνολο σχεδόν των ταινιών και εκπομπών της τηλεόρασης που έχουν γυριστεί για τη ζωή και το έργο του ποιητή. Μεταξύ άλλων οι ταινίες: «Σάμος, Γιάννης Ρίτσος» του Γιάννη Σμαραγδή, «Γιάννης Ρίτσος» του Γιώργου Σγουράκη, «Γιάννης Ρίτσος» του Κώστα Αριστόπουλου, «Γιάννης Ρίτσος» του Τάκη Παπαγιαννίδη, «Εαρινή Συμφωνία» του Γιάννη Σολδάτου, «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» του Νίκου Ξυθάλη, «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» του Χρίστου Ακρίδα, «Η Διάσταση του Θανάτου στην Ποίηση του Ρίτσου» του Γιώργου Κούμουρου.
  • Επίσης, θα προβληθούν για πρώτη φορά σπάνια κινηματογραφημένα στιγμιότυπα από τη ζωή του Ρίτσου. Θα ακουστούν ανέκδοτα αποσπάσματα από απαγγελία της «Χρυσόθεμις» από τον Γιάννη Ρίτσο και τη Μάγια Λυμπεροπούλου από εκπομπή της Γαλλικής Ραδιοφωνίας της δεκαετίας του 1960. Οι ηθοποιοί Νάντια Μουρούζη και Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος θα απαγγείλουν χαρακτηριστικά ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου.
  • Παράλληλα, θα πραγματοποιηθούν οι διαλέξεις: «Γιάννης Ρίτσος: Ουρανός να λες κι ας μην είναι» από την Αγγελική Κώττη, «Η 4η Διάσταση του Γιάννη Ρίτσου» από τον Βαγγέλη Κάσσο, «Γιάννης Ρίτσος: Τρία κόκκινα γράμματα» από τον Νίκο Αντωνάκο, «Ρίτσος - Μαμαγκάκης» από τον Γιάννη Σολδάτο, «Προσωπικές Στιγμές με τον Γιάννη Ρίτσο» πάνω στο έργο και την πολυτάραχη ζωή του ποιητή από την Ιωάννα Καρατζαφέρη.

Μουσικός διαγωνισμός στη μνήμη Γιάννη Ρίτσου

http://poiein.podomatic.com/mymedia/thumb/39335/0x0_1103802.jpg
  • Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λακωνίας σε συνεργασία με το Δήμο Μονεμβάσιας προκηρύσσουν Διαγωνισμό μελοποίησης σε στίχους Ελλήνων ποιητών υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.
Πρώτος κύκλος ( 2008 – 2009 ): Μελοποίηση μη μελοποιημένων ακόμη ποιημάτων του Γιάννη Ρίτσου.

ΟΡΟΙ ΣΥΜΕΤΟΧΗΣ

1. Δικαίωμα συμμετοχής έχουν οι συνθέτες, που διαμένουν στην Ελλάδα ή το εξωτερικό ανεξαρτήτως καταγωγής και έχουν γεννηθεί μετά την 1η Ιανουαρίου του 1969.

2. Μπορούν να διαγωνιστούν έργα οποιασδήποτε αισθητικής κατεύθυνσης.

3. Η διάρκεια των διαγωνιζόμενων έργων πρέπει να κυμαίνεται από 4 έως 15 λεπτά και να είναι γραμμένα για solo όργανο, ή για μικρό οργανικό σύνολο, που δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 5 εκτελεστές και φωνή.

4. Όλοι οι υποψήφιοι πρέπει να δηλώσουν στην αίτηση συμμετοχής ότι το έργο είναι δική τους πρωτότυπη και ανέκδοτη δημιουργία και ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί δημόσια εκτέλεση ή ραδιοφωνική μετάδοσή του πριν την ανακοίνωση του βραβείου Έργα που έχουν βραβευτεί σε άλλον διαγωνισμό δεν γίνονται δεκτά.

5. Σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό, ο συνθέτης που χρησιμοποιεί στίχους, οφείλει να υποβάλει έγγραφη άδεια του ποιητή (ή των κληρονόμων του), καθώς επίσης και τη ρητή δήλωσή του ότι δεν έχει καμία οικονομική αξίωση για την εκτέλεση του έργου του στα πλαίσια αυτού του διαγωνισμού. Για τον συγκεκριμένο διαγωνισμό, έχει ήδη εξασφαλιστεί η άδεια από
την κα Έρη Ρίτσου για την επιλογή στίχων και την μελοποίησή τους από τα ποιήματα του ποιητή που τιμάται με τον διαγωνισμό.

6. Οι φάκελοι, που θα αποσταλούν πρέπει να είναι ανώνυμοι. Τα έργα πρέπει να αποσταλούν σε τρία (3) αντίτυπα. Το πραγματικό όνομα του συνθέτη δεν πρέπει να εμφανίζεται πάνω στην παρτιτούρα, στην οποία όμως πρέπει να αναγράφεται ψευδώνυμο. Σε ξεχωριστό σφραγισμένο φάκελο, που θα συνοδεύει το υποβαλλόμενο έργο, και στον οποίο πρέπει να αναγράφεται το ίδιο ψευδώνυμο, πρέπει να εσωκλείονται:
  • Συμπληρωμένη η αίτηση συμμετοχής του συνθέτη στον Διαγωνισμό Μελοποίησης «Γιάννης Ρίτσος».
  • Βιογραφικό σημείωμα του διαγωνιζόμενου συνθέτη.
  • Αντίγραφο ταυτότητας ή διαβατηρίου, και
  • Αντίγραφο της κατάθεσης του ποσού των 35,00 € στον τραπεζικό λογαριασμό 0008080145 Millennium (Το ποσό αυτό δεν επιστρέφεται).
7. Όσα έργα δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στους όρους συμμετοχής, θα απορριφθούν από τους οργανωτές του διαγωνισμού.

8. Το έργο υποβάλλεται από τους υποψηφίους στην επιτροπή ηχογραφημένο σε CD μαζί με τις παρτιτούρες του.

9. Η επιτροπή θα συνεδριάσει για να επιλέξει τρία έργα που θα συμμετέχουν στον τελικό διαγωνισμό. Αυτά θα παρουσιαστούν στο κοινό με συναυλία στο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη ( Πειραιώς 138 και Ανδρόνικου) με μουσικό σύνολο του συνθέτη, κατά την διάρκεια του αφιερώματος στην μνήμη του Γιάννη Ρίτσου. Από την συναυλία αυτή θα προσδιοριστεί η κατάταξη των τριών συνθέσεων και η κριτική επιτροπή θα ανακοινώσει τα τρία βραβεία που θα συνοδεύονται από χρηματικό ποσό ύψους 3.500, 2.500 & 1.500.€ αντίστοιχα. Η απόφαση της επιτροπής είναι τελεσίδικη.

10. Ο κάθε υποψήφιος δικαιούται να υποβάλει ένα μόνο έργο.

11. Συλλογικά έργα (από δύο ή περισσότερους συνθέτες) θα θεωρηθούν ως κοινή (μία) υποψηφιότητα. Εάν βραβευθεί μία συλλογική σύνθεση, το χρηματικό ποσό που προβλέπει το βραβείο θα κατανεμηθεί εξίσου στους δικαιούχους.

12. Οι διοργανωτές του διαγωνισμού διατηρούν το δικαίωμα ηχογράφησης και ραδιοφωνικής ή τηλεοπτικής μετάδοσης των έργων, χωρίς καταβολή πρόσθετης αμοιβής στους συνθέτες.

13. Τα μη βραβευμένα έργα μπορούν να επιστραφούν στον αποστολέα, εάν αυτό ζητηθεί με ξεχωριστή επιστολή που θα ευρίσκεται στον αρχικό φάκελο με τις ανάλογες πληροφορίες.

14. Οι φάκελοι των υποψηφίων αποστέλλονται με συστημένη επιστολή στην ταχυδρομική διεύθυνση «ΗΧΟΔΙΑΣΤΑΣΙΣ»* Ελαιών 1α Νέα Κηφισιά 145 64 μέχρι την 25η Σεπτεμβρίου 2009. Ημερομηνία υποβολής του φακέλου νοείται αυτή που αναφέρεται στην ημερομηνία κατάθεσής του στο ταχυδρομείο.

15. Το κόστος συμμετοχής στον διαγωνισμό ( μουσικό σύνολο και μετακίνηση κλπ) βαρύνουν τον διαγωνιζόμενο. Οι οργανωτές αναλαμβάνουν να καλύψουν το κόστος της ηχοφωτιστικής κάλυψης σύμφωνα με το Stage Plane που θα τους παραδοθεί και τις διανυκτερεύσεις των συνθετών που θα επιλεγούν να συμμετέχουν στην τελική φάση του διαγωνισμού.

16. Οι διαγωνιζόμενοι με την συμμετοχή τους στον διαγωνισμό αποδέχονται ανεπιφύλακτα όλους τους παραπάνω όρους. Για πληροφορίες και τυχόν διευκρινήσεις μπορείτε να επικοινωνείτε με την οργανωτική επιτροπή στην ηλεκτρονική διεύθυνση soundimension@gmail.com. Οι όροι του παρόντος διαγωνισμού θα ευρίσκονται αναρτημένοι στις ιστοσελίδες του Υπουργείου Πολιτισμού, του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), της Νομαρχίας Λακωνίας και του Δήμου Μονεμβάσιας.
1. http://www. yppo.gr - Ανακοινώσεις
2. http://www.ekebi.gr
3. http://www.lakonia.gr/index.html
4. http://www.monemvasia.gov.gr
Χρονικά Πλαίσια: Λήξη: 25/9/2009

Το ανέκδοτο εφηβικό έργο του Κωστή Παλαμά

Το ανέκδοτο εφηβικό έργο του Κωστή Παλαμά
  • Στα άδυτα του αρχείου του Δρομοκαΐτειου Ψυχιατρικού Θεραπευτηρίου ανακαλύφθηκε ένας πραγματικός θησαυρός για τα ελληνικά γράμματα. Aνέκδοτα ποιήματα του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά προς τον ανεκπλήρωτο εφηβικό του ερώτα, την Ισαβέλλα Aννινου

  • Το ιστορικότερο και μεγαλύτερο Ψυχιατρικό Θεραπευτήριο της χώρας, το Δρομοκαΐτειο, είχε την τύχη αρκετά χρόνια τώρα, να διοικείται από τον, φιλόλογο-συγγραφέα κ. Νικόλαο Τσική. Λόγιος καθώς ήταν, αναζήτησε το Αρχείο του Νοσοκομείου γνωρίζοντας ότι εκεί είχαν νοσηλευθεί εξέχουσες μορφές των Γραμμάτων, των Τεχνών και της Επιστήμης. Οι έρευνές του όλα αυτά τα χρόνια ήταν ιδιαίτερα σημαντικές. Η πρόσφατη ανακάλυψή του όμως είναι από τις πολυτιμότερες, καθώς οι ιστορικοί της Νεοελληνικής Γραμματείας θα πρέπει στο εξής να τη συμπεριλαμβάνουν σε κάθε νέο τόμο που θα αφορά τη ζωή και το έργο του Κωστή Παλαμά.

  • Κατά τη συνάντησή μας στο γραφείο του ήταν ιδιαίτερα συγκινημένος: «Είναι αυτονόητη η σημασία της ανεύρεσης και παρουσίασης ανέκδοτων λογοτεχνικών έργων. Πιστεύω πως θα ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον κόσμο να πληροφορηθεί, πού και πώς βρέθηκαν τα κείμενα αυτά. Υπηρέτησα άμισθος και υπηρετώ χωρίς οποιαδήποτε εργασιακή σχέση στο ιστορικό φιλανθρωπικό δημιούργημα της ανθρωπιάς του Χιώτη Ζωρζή Δρομοκαΐτη, το οποίο παλαιότερα ονομαζόταν Δρομοκαΐτειον Θεραπευτήριον και προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες συνεχώς από το 1887. Οπως είναι σύνηθες στην ελληνική πραγματικότητα, υπήρχε εκεί ογκωδέστατο αρχείο ποικίλου περιεχομένου με μεγάλες και συχνά ανεπανόρθωτες φθορές αλλά και με πάρα πολλές απώλειες "ατάκτως ερριμμένον και ουδέν χρήσιμον".

  • Αυτό το Αρχείο θέλησα και θεώρησα καθήκον μου να περισώσω και να τακτοποιήσω κατά το δυνατόν. Με την ευσυνείδητη και ανιδιοτελή εργασία εκλεκτού και προικισμένου υπαλλήλου του Δρομοκαϊτείου, του Παναγιώτη Πικιού, η προσπάθεια ευοδώθηκε και εκτός από τον καταρτισμό και την ίδρυση αξιόλογου Νοσοκομειακού Μουσείου εντός του Νοσοκομείου καταρτίσθηκε, χωρίς ακόμη να ολοκληρωθεί, Αρχείο σημαντικών και ποικίλου περιεχομένου εγγράφων, τα οποία, αφού συντηρούνται δεόντως, αρχειοθετούνται κατά χρονολογική σειρά με αρχή το 1886. Εχουμε φθάσει στο έτος 1921 και στον 21ο τόμο.
  • Κατά την έρευνα αυτή και αφού είχε ανακαλυφθεί το έγγραφο εισαγωγής και το αποβιωτήριο του Γεωργίου Βιζυηνού, ο σταυρός του τάφου του Ρώμου Φιλύρα (ετάφη εντός του θεραπευτηρίου) και άλλα πολλά, μια άλλη ευχάριστη έκπληξη ακολούθησε. Παρακάλεσα τον προσεκτικό υπάλληλο να ερευνήσει για ορισμένο σκοπό το Αρχείο των περιουσιακών στοιχείων του Δρομοκαϊτείου και κατά τη διάρκεια της έρευνάς του αντίκρισε κάποια εντελώς ξένα προς το ερευνώμενο Αρχείο χειρόγραφα. Τα ξεδίπλωσε και είδε με πολλή χαρά ότι ήταν ποιήματα και μάλιστα ορισμένα εξ αυτών του Κωστή Παλαμά. Μου τα παρέδωσε για τα περαιτέρω και αυτά τα χειρόγραφα έχω τη χαρά να σας τα παρουσιάζω».
  • Οση ώρα μιλά ο Πρόεδρος του Δρομοκαΐτειου, το βλέμμα του δεν φεύγει πάνω από τα χειρόγραφα του Κωστή Παλαμά, θαρρείς και φοβάται μη τυχόν και χαθούν από το οπτικό του πεδίο. Τα κρατά στα χέρια του με ιδιαίτερη στοργή και σεβασμό σαν να είναι τα χαρτιά ανθρώπινες ψυχές. Του αποκαλύπτω τη σκέψη μου και μου απαντά μ’ ένα χαμόγελο όλο νόημα: «Μα είναι ψυχές τα χαρτιά. Να, αυτό εδώ είναι η ψυχή του Παλαμά, εσείς τι λέτε, δεν είναι;».

  • Συμφωνώ μαζί του και καθώς μου τα δίνει να τα πιάσω στα χέρια μου, συνεχίζει: «Από έρευνα στο σχετικό Αρχείο διεπίστωσα ότι τα χειρόγραφα τα πήρε μαζί της κατά τον εγκλεισμό της στο Δρομοκαΐτειο, μiα ασθενής η οποία καταγόταν από την Κεφαλλονιά και είχε στενή συγγενική σχέση με την αρχοντική οικογένεια των Αννίνων. Επίσης ανακάλυψα ότι στον ίδιο χώρο νοσηλεύθηκε από τις 14 Αυγούστου του 1923 έως τις 13 Οκτωβρίου του ιδίου έτους "ότε απολυθείς ιαθείς" ο Απόστολος Γερασίμου Αννινος "ετών 60, εκ Σκάλας Κεφαλληνίας", τον οποίον οδήγησε στο Δρομοκαΐτειο ο αδελφός του, Επαμεινώνδας.
  • Στο Δρομοκαΐτειο νοσηλεύθηκε και η Ελένη Μιχαήλ Αννίνου, "ετών 17, άγαμος, εξ Αργοστολίου Κεφαλληνίας". Εισήχθη το 1919. Τα χειρόγραφα αυτά η Ελένη Αννινου τα είχε φέρει μαζί της ως καύχημα και φυλαχτό, τα οποία έμειναν στο Δρομοκαΐτειο, όπως έμειναν και διάφορα αντικείμενα ασθενών, ρολόγια τσέπης, δαχτυλίδια, ταυτότητες, αναπτήρες κ.ά., τα οποία έχουν συγκεντρωθεί και εκτίθενται στο Νοσοκομειακό Μουσείο. Η Ελένη Αννινου ήταν απόγονος ή του Απόστολου ή του Επαμεινώνδα Αννινου, των οποίων αδελφή υπήρξε η ενάρετη Ισαβέλλα, που κυριαρχεί στα δημοσιευμένα ποιήματα, και όλοι αυτοί με τον Παλαμά ήσαν περίπου συνομήλικοι. Τα ευρήματα βρέθηκαν σε καλή κατάσταση, είναι ευανάγνωστα και σε ορισμένα σημεία παρουσιάζουν δυσκολίες που με λίγη προσοχή όμως ξεπερνιούνται».
  • Παρατηρώντας το παλαιότερο χειρόγραφο με ημερομηνία 31 Δεκεμβρίου 1876, διαπιστώνω πως υπάρχουν δύο ποιήματα ένα με υπογραφή ?Κωστής Μιχαήλ Παλαμάς? κι ένα άλλο με "Ωρίων". Μάλιστα διακρίνονται και τα δυο τους για την ακροστιχίδα τους, όπου σχηματίζεται από το πρώτο γράμμα κάθε στίχου το όνομα ΙΣΑΒΕΛΛΑ. Την απορία μου, ποιος είναι ο Ωρίων, τη λύνει ο κ. Τσικής: «Πρόκειται για τον ποιητή Νίκο Καμπά, που γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1857 και πέθανε στην Αλεξάνδρεια το 1939. Είχαν γνωριστεί με τον Παλαμά σε κάποιο φοιτητικό σύλλογο, έγιναν αγαπημένοι φίλοι και συγκατοίκησαν ένα χρόνο σε μικρό οίκημα της οδού Ασκληπιού. Ποια ήταν όμως η Ισαβέλλα, η «λατρευομένη, πάναγνος, μυρόεσσα, ακμαία» που «άνθη φύονται και ρόδα εις τα βήματά της»;
  • Ασφαλώς είναι η Ισαβέλλα Αννινου και ο Παλαμάς ως γνωστόν είχε φιλικές σχέσεις με την οικογένεια Αννινου. Το λέει ο ίδιος το 1936, σε ερώτηση του Δημ. Λουκάτου: «-Πήγατε ποτέ Κεφαλονιά; -Ναι, πήγα, ήμουν όμως μικρός. Μαθητής Γυμνασίου, θα ήταν το 1876. Ημουν ώς 16 χρονών. Είχα φίλον εκεί τον Επαμεινώνδα Αννινο. Εμεινα στ’ Αργοστόλι ολόκληρο το καλοκαίρι. Μα δεν θυμάμαι λεπτομέρειες».
  • Εκεί, φαίνεται, γνώρισε ο έφηβος Παλαμάς την Ισαβέλλα με τις περίσσιες αρετές και γοητεύτηκε. Ακολούθως τη γνώρισε και στον Νίκο Καμπά κι έτσι εξηγείται ο παιγνιώδης ποιητικός διαγωνισμός μεταξύ των δύο φίλων. Το πρώτο χρονολογικά ποίημα του Παλαμά είναι λυρικό και γράφτηκε με ερέθισμα έμπνευσης την Ισαβέλλα. Το δεύτερο όμως, το μεγάλο, γράφτηκε για να ανακοινωθεί ο έρωτάς του προς αυτήν και είναι εξομολογητικό. Ημερομηνία έχει «Αθήνα, 10 Οκτωβρίου» δίχως αναγραφή έτους, αλλά μάλλον χρονικά είναι το δεύτερο, γιατί το τρίτο είναι στις 31 Δεκεμβρίου 1877 όπου εκεί φαίνεται ότι η Ισαβέλλα δεν απέρριψε την εξομολόγησή του γι’ αυτό κι έχει τίτλο ?Τη Καλή Ισαβέλλα» κι ο Παλαμάς τη ραντίζει με «χρυσά χαρίσματα» και άλλα πολλά.
  • Θα πρέπει ακόμα να αναφέρουμε για όσους δεν το γνωρίζουν, πως ο Παλαμάς υπήρξε ιδιαίτερα ερωτικός άνθρωπος, η δε σύζυγός του, Μαρία Βόλβη Παλαμά, που ήταν παρούσα κάποτε σε μια συνέντευξή του, τον πείραξε λέγοντάς του: «Ξεχνάς να πεις πως ήσουν ερωτευμένος με όλα τα κορίτσια του Μεσολογγιού». Ο Παλαμάς τότε, με ειλικρίνεια της απάντησε: «Ερωτευμένος; Ναι, πάντα ήμουν ερωτευμένος».
  • Αποχαιρετώ τον Πρόεδρο του Δρομοκαΐτειου και καθώς βγαίνω στο προαύλιο με τους ασθενείς να λιάζονται κάτω από τον ανοιξιάτικο ήλιο, αναλογίζομαι πόσα άραγε μυστικά να κρύβονται ακόμα στα 14.000 στρέμματα που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο και ιστορικότερο ψυχιατρείο της χώρας. Ούτως ή άλλως, όπου κι αν κοιτάξεις έχει πολλά να σου διδάξει.


ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

Ισην έχεις προς αγγέλους της ψυχής την καλλονήν.
Σωφροσύνην δέ και χάριν απροσποίητον κι αγνήν.
Ανθη φύονται και ρόδα είς τα βήματά σου κόρη
Βλέμμα έν σου δέ φιλτάτη στέλλει τόν θνητόν στα όρη.
Ευλογημένη πάντοτε η μήτηρ πού σ’ εγέννα
Λαμπρόν δ’ έστω το μέλλον σου και μειδιών σε σένα.
Λόγοι πικροί ουδέποτε τα ώτα σου να πλήξουν
Αγνά δέ και ευδαίμονα τα έτη σου να λήξουν.

Ιδέ εις ένα ίασμον τήν συμπαθή μορφήν σου
Σύ και εκείνος αδελφήν δυάδα παριστάτε
Αυτού το μύρον το γλυκύ στολίζει την ψυχήν σου
Βαθέως εν τή όψει σου ή χάρις του πλανάται.
Είθ΄ εις ιάσμου άρωμα να ρέη η ζωή σου,
Λατρευομένη, πάναγνος, μυρόεσσα, ακμαία
Λαμπράν ψυχήν να ενδυθούν οι πόθοι της ψυχής σου,
Αγιος νύμφης στέφανος να στέψει σε, ω νέα..

Ωρiων

Αθήνα, τη 31 Δεκεμβρίου 1876 Κ.Μ.Π.

ΤΗ ΚΑΛΗ ΙΣΑΒΕΛΛΑ
Διά την πρώτην του έτους
Νεράιδα ήθελα νάμουνα να καταιβώ σιμά σου
Τη νύχτα αυτή, σαν όνειρο γλυκό, να σε κοιμίσω,
Να σκύψω σά μητέρα σου, ν’ ανοίξω την καρδιά σου,
Να ιδώ τι θέλει, τι διψά, αυτό να της χαρίσω.
Η Ευτυχία νάμουνα γι’ αυτή τη νύχτα μόνο
Να’ ρχόμουν, με χαρίσματα χρυσά να σε ραντίσω,
Το γέλοιο μου το αθάνατο ΄ς το στόμα σου ν’ αφήσω,
Κι’ ολόδροση να σηκωθής, σαν τον καινούριο χρόνο.
Μά τώρα εγώ φτωχή καρδιά, με τί να στεφανώσω,
Ποιο να ταιριάσω χάρισμα, ‘ς τά εύοσμα σου νιάτα;
Άχ! μόνο μια φτωχή ευχή, δεν έχω άλλο να δώσω:
Πάντα να βλέπης άνοιξι ‘ς του βίου σου τη στράτα!

31 Δεκεμβρίου 1877 Κ.Μ.Π.

ΤΗ ΔΕΣΠΟΙΝΙΔΙ Ισαβέλλα Αννίνου

Ι
Εντός εμού ενίοτε αισθάνομ’ άγνωστον τι
Συναίσθημα ενδόμυχον, βαθύ, αόριστον τι,
Ηδύτητα ανέκφραστον εντός εμού ενσπείρον,
Κι’ εις ρεμβασμούς το πνεύμα μου και σκέψεις επίσυρον.
Είναι ωραία η στιγμή αυτή του πνεύματός μου.
Το σύμπαν νέον, έκλαμπρον παρίσταται εμπρός μου
Ως να μετέχω φύσεως αλλοίας, ουρανίας,
Εις ξένον κόσμον φέρομαι μεστός ευδαιμονίας.
Ηρέμα τότε και δειλώς λαμβάνουσα γραφίδα,
Υπείκουσα εις μακρινήν, αόριστον ελπίδα,
Γραμμές εμμέτρους συνεχώς η χειρ μου εγχαράττει,
Ενώ μ’ εμπνέει άνθος τι η ύπαρξις φιλτάτη.
Δεν έχουν αι γραμμαί αυταί λαμπρότητας, πυρ, κάλλη.
Είν’ ασθενή δοκίμια, θερμή μόνον αιθάλη.
Δεν είναι αυταί ισχυραί και πλούσιαι ποιήσεις,
Αλλ’ όμως της καρδίας μου εισίν αι συγκινήσεις.
Γνωρίζω το αδέξιον αυτών και την πτωχείαν,
Και δη τας κατεδίκασα εις μόνωσιν, σκοτίαν.
Και δειλιών τρέμω το φως και το τυπογραφείον,
Μη προδοθή το μέτριον των ατυχών τεκνίων...

ΙΙ
Αλλ’ έστιν ότε λύεται η τόση μου δειλία,
Και την καρδίαν μου πληροί ακτίς ελπίδος μία·
Αλλ’ ευθαρσής ενίοτε του στίχους μου προβάλλω
Προ ευαισθήτων καρδιών, κι’ υπό δειλίας πάλλω.
Δεν θέλω γέρων έμπλεως σχολαστικής σοφίας
Να κρίνει τας παραφοράς, τους πόθους της καρδίας.
Ο γέρων θεωρών εγγύς την πεπρωμένην κλίνην
Τους κρίνει με την κρυεράν του γήρως του γαλήνην.
Τω φαίνονται προσοποιητοί, ψυχροί, παρηλ(λ)αγμένοι
Τω νέων οι σφοδροί παλμοί, οι έρωτες των νέων
Προ των στροφών των δύστροπος, βεβαρυμένος μένει,
Χασμάται· -εις την παρακμήν ουδέν φαίνετ’ ακμαίον-.
Θέλει στο πυρ επί πυράς να τίθηται η νεότης.
Νομίζει την νεότητα ότι ευστόχως κρίνει.
Ποθώ την τρυφερότητα να κριν’ η τρυφερότης.
Σάλον σφοδρόν, πλήρη ζωής, μισεί νεκρά γαλήνη.

ΙΙΙ
Συ δύνασαι τους στίχους μου καλλίτερον να κρίνης,
Και επ’ αυτών το βλέμμα σου βαθύτερον να τείνης.
Πολύ εις την καρδίαν σου τη συμπαθή ελπίζω,
Κι εις την παρθένον σου ψυχή τους λόγους μου στηρίζω
Πίστευσον, νέα, πίστευσον· καρδίαι, ναι, καρδίαι
Πρέπει να κρίνουν ποιητάς ν’ αναγιγνώσκουν στίχους,
Παρά διάνοι’ εμβρίθεις, διάνοιαι βαθείαι.
Ναι· αι καρδίαι εννοούν παλμούς τους ενδομύχους.
Και οι ποιηταί ουχί προς νους, λαλούσι προς καρδίας
Των καρδιών των ψάλλοντες παλμούς και τρικυμίας.
Καρδίαν ποία πλάσματα ωραιοτέραν έχουν,
Οποία το μυστήριον το τιμαλφές κατέχουν
Που εννούν του ποιητού τας εξομολογήσεις
Κι’ αισθάνονται του έρωτος τας θείας συγκινήσεις·
- Η κόρη, μ’ απαντά το παν, η κόρη, η παρθένος,
Του Πλάστου τ’ αριστούργημα, των ποιητών ο αίνος
Και είσαι κόρη... ευμενώς εμπρός των στίχων κλίνε,
Προ αθυρμάτων παιδικών ολίγην ώραν μείνε,
Γαλούχημα της μουσικής, της αρμονίας μύστις,
ιεροφάντις συμπαθής της τέχνης της καλλίστης.
Γνωρίζεις τι η μουσική γεννά και τι εμπνέει,
Που οδηγεί και ανυψοί, είτε γελά ή κλαίει;
Εάν, ως λέγουν, άλλοτε τους λίθους συνεκίνει,
Εις της παρθένου την ψυχήν τι δωρεάς εγχύνει;
Πίστευε, νέα, πίστευε· εάν μυστηριώδης
Χάρις, αιγλήεσσα, κοσμεί το λείον πρόσωπόν σου,
Οπόταν πρόθυμος, κομψή, γελόεσσα, οιστρώδης,
Αβρούς δακτύλους οδηγείς επί το κύμβαλόν σου,
Της μουσικής ειν’ εκλεκτόν η χάρις αυτή δώρον
Ευνοίας ούτω άριστον σοι αποτίει φόρον.

ΙV
Αλλ’ είναι στίχοι παιδικής χειρός και απειρίας,
Ουδ’ εντυπώσεις προκαλούν ευνοϊκάς, βαθείας.

V
Αν διατρέξης τας στροφάς μετά ευαρεσκείας,
Και σου φανούν αυταί καιρού ολίγης απωλείας
Αντάξιαι· αν δυνηθούν μικρόν να σ’ εξεγείρουν
Ενδιαφέρον ένδον σου μικρόν να διεγείρουν
Αν με πονέσης πάσχοντα κι’ ερώντα μ’ ελεήσης,
Γνωρίζεις ποίαν άρρητον χαράν θα μοι δωρήσεις;
-Πίστευσον, νέα, πίστευσον. Της δάφνης ανταξία
Κόρης ευμούσου δι’ εμέ επιδοκιμασία.
Και τότε χάριν δι’ εμέ μεγάλην θα αιτήσω,
Και άφες την επίτευξιν εκείνης να ελπίσω.
Προ του κυμβάλου σου αβρόν εν μέλος να ρυθμίσης,
Κ’ εμοί εμπρός σου μένοντι πτέρυγας να δωρήσης...


Αθήνα, 10 Οκτωβρίου Κ. Π. Παλαμάς

Ομοιος ομοίω...

Κι αυτά... Την εποχή που ζούσε με ψωμί, μουστάρδα και ουίσκι ο Ουελμπέκ διάβαζε και έγραφε για τον Λάβκραφτ

Την εποχή που ζούσε με ψωμί, μουστάρδα και ουίσκι ο Ουελμπέκ διάβαζε και έγραφε για τον Λάβκραφτ
  • «Η ζωή είναι γεμάτη πόνο και απογοήτευση. Σε τι ωφελεί λοιπόν να γράφει κανείς καινούργια ρεαλιστικά μυθιστορήματα; Ζούμε σε μια πραγματικότητα όπου γνωρίζουμε, σε γενικές γραμμές, τι έχει και τι δεν έχει σημασία, κι έτσι δεν έχουμε καμία όρεξη να μάθουμε περισσότερα». Ο Μισέλ Ουελμπέκ, ο συγγραφέας της «Πλατφόρμας» και των «Στοιχειωδών Σωματιδίων», ξεκινάει με βίαιο τρόπο το δοκίμιό του για τον Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ. Κάτω από τον τίτλο «Εναντίον του Κόσμου, Εναντίον της Ζωής» (Εκδόσεις της Εστίας - Μετάφραση Βασίλη Πατσογιάννη), σχεδιάζει το πορτρέτο αυτού του «ξεπερασμένου αντιδραστικού πουριτανού», που χλεύαζε την πρόοδο, τη δημοκρατία και την ελευθερία και έστηνε με τη φαντασία του ένα παραληρηματικό σύμπαν τρόμου.
  • Ο Ουελμπέκ έγραψε το ολιγοσέλιδο κείμενο το '91, πριν δημοσιεύσει τη ζοφερή «Επέκταση του Πεδίου της Πάλης», με την οποία εισέβαλε στη γαλλική λογοτεχνία. Είναι η εποχή που ζούσε με ψωμί, μουστάρδα και ουίσκι σε ένα άδειο διαμέρισμα με μόνη διακόσμηση δύο αφίσες του Ιγκι Ποπ και του Ζακ Σιράκ. Τότε ξεκίνησε τη μονογραφία για τον Λάβκραφτ, του οποίου το έργο τον συνάρπαζε από τα δεκάξι του χρόνια.
  • «Αν αγαπάς τη ζωή δεν διαβάζεις. Ούτε πας σινεμά», σημειώνει ο Ουελμπέκ. «Ο,τι κι αν λένε, το καλλιτεχνικό σύμπαν είναι για εκείνους που έχουν βαρεθεί τη ζωή». Κι ο Λάβκραφτ την είχε σιχαθεί από τα δεκαοκτώ του χρόνια, όταν, έπειτα από έναν νευρικό κλονισμό, κλείστηκε σπίτι για μια δεκαετία. Καθώς η ζωή τον αφήνει αδιάφορο επινοεί το δικό του τρομακτικό, φρικαλέο σύμπαν και με μια εντυπωσιακή στρατηγική, όπου το σκοτάδι κάνει την εμφάνισή του από την αρχή. Ο Λάβκραφτ αντλεί από την αρχαιολογία, τη λαογραφία και τη φυσιολογία των ζώων για να περιγράψει τα αλλόκοτα πλάσματα των διηγημάτων του. Και περιγράφει με ψυχρό κλινικό τρόπο αδιανόητα τερατόμορφα όντα, που έρχονται από άφατους κόσμους, όπως στο «Κάλεσμα του Κθούλου» ή στη «Σκιά πάνω από το Ινσμουθ».
  • Αυτός ο μισάνθρωπος, αντιδραστικός και μισαλλόδοξος έγινε ένας από τους κορυφαίους Αμερικανούς συγγραφείς του 20ού αιώνα. «Κατάφερε να μετατρέψει την αηδία του για τη ζωή σε μια δραστική εχθρότητα», καταλήγει με θαυμασμό ο Ουελμπέκ.
  • Ετσι τελειώνει το δοκίμιό του για τον Λάβκραφτ λίγο πριν επιτεθεί και ο ίδιος, με αντίστοιχο μένος, στον κόσμο με όπλα τα δικά του αιρετικά μυθιστορήματα.
* Αύριο στις 8.00 μ.μ. στην Αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, με αφορμή το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ, πραγματοποιείται εκδήλωση για τον Λάβκραφτ. Μιλούν οι Μάκης Πανώριος, Θεόδωρος Γρηγοριάδης και Δημήτρης Βανέλλης, ενώ ο Δημήτρης Παναγιωτάτος παρουσιάζει αποσπάσματα ταινιών βασισμένων στο έργο του.
  • ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 26/03/2009

Wednesday, March 25, 2009

Πελοποννησιακό Βιβλίο στην εκπομπή του Βασίλη Βασιλικού «Άξιον Εστί» στην ΕΤ3

  • Την Παρασκευή 27 Μαρτίου 2009 το βράδυ, στις 12.30 (μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα), στην Εκπομπή «Άξιον Εστί» του Βασίλη Βασιλικού στην ΕΤ3 θα παρουσιασθεί το βιβλίο του Πολιτικού Μηχανικού από τη Νεμέα Γιώργου Κωστούρου, με τίτλο «Νεμέων Άθλων Διήγησις», που εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2008 και διατίθεται ήδη στα βιβλιοπωλεία (κεντρική διάθεση: Αθανάσιος Χριστάκης).
  • Πρόκειται για δίτομο έργο ζωής, το οποίο προλογίζει ο Ομότιμος Καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ κ Στέφανος Μίλλερ, πρώην Διευθυντής Ανασκαφών στην Αρχαία Νεμέα. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει την «Νεμεάδα», έναν έμμετρο ύμνο στη Νεμέα και στους αρχαίους αγώνες της, συνοδευόμενη από 208 επιλεγμένα σχόλια μυθολογικού, ιστορικού, τοπογραφικού, αρχαιολογικού, λαογραφικού, οινικού και γενικότερου ενδιαφέροντος και πλούσια εικονογράφηση με θέματα που αναζητήθηκαν σε 80 Μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού.
  • Ο δεύτερος τόμος περιλαμβάνει την προσωπογραφία 286 Νεμεονικών της αρχαιότητας, με παράθεση των γραπτών πηγών (επιγραφές, πάπυροι, αρχαία γραμματεία κ.λπ.) που τους αναφέρουν, χάρτη των τόπων καταγωγής τους και ενδιαφέροντα γενικά στοιχεία για τους αρχαίους αγώνες. Και στους δύο τόμους υπάρχουν εκτενή αναλυτικά ευρετήρια και πλούσια βιβλιογραφία. Ήδη το έργο αυτό έχει αποσπάσει πολύ θερμές κριτικές από επιστήμονες και διακεκριμένους ανθρώπους της πνευματικής και κοινωνικής ζωής και παρουσιάστηκε στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής 16 Νοεμβρίου 2008.

Tuesday, March 24, 2009

Πολιτική και βιβλιοφιλία

  • Οχι ότι στις ομιλίες των επισήμων ακούγονται βαρύγδουπες αναγγελίες. Αλλά να, περιμέναμε την ομιλία του νέου υπουργού Πολιτισμού, Αντώνη Σαμαρά, στην τελετή απονομής των κρατικών βραβείων, γιατί ήταν μια ευκαιρία να τοποθετηθεί εφ’ όλης της ύλης για όσα συμβαίνουν στον χώρο του βιβλίου. Περιμέναμε ν’ ακούσουμε, αν μη τι άλλο, κάποιες επισημάνσεις και διαπιστώσεις για όσα χρειάζονται λύση στην πολιτική βιβλίου, για μια καλύτερη διάρθρωση των φορέων του, για μια πιο ορθολογική και αποτελεσματική παρέμβαση της πολιτείας, σ’ έναν τομέα που και παράδοση έχουμε και δυνατότητες και δυναμικό.
  • Αντ’ αυτών ακούσαμε μια εμπεριστατωμένη ομιλία για τη βιβλιοφιλία και τους κινδύνους της ανάγνωσης από την εξάπλωση των ηλεκτρονικών μέσων. Και κάποιες θέσεις αόριστες και γι’ αυτό προβληματικές. Οπως: «Σημασία δεν έχει μόνο πόσα δίνουμε ως πολιτεία για την πολιτική βιβλίου. Σημασία έχει πώς αξιοποιούνται οι επιδοτήσεις αυτές, πόσο πιάνουν τόπο τα χρήματα των φορολογουμένων». Στο δεύτερο σκέλος της φράσης δεν πιστεύω να έχει κανείς αντιρρήσεις. Το πρώτο όμως μπάζει νερά... Γιατί έχουν σημασία και τα ποσά. Αφού δεν μπορούν να λειτουργήσουν φορείς που η πολιτεία ίδρυσε, όπως το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, χωρίς επαρκή προϋπολογισμό. Στην αντίθετη περίπτωση, περικόπτει δραστηριότητες, μαραζώνει σε γραφειοκρατικές επιλογές, χάνει σε κύρος, δημιουργώντας, προοπτικά, έναν ακόμη δημόσιο φορέα χωρίς δυνατότητες δημιουργίας και παρέμβασης.
  • Πρόσεξα ότι στην ομιλία του ο υπουργός δεν ανέφερε ούτε μια φορά το ΕΚΕΒΙ. Γνωρίζω ότι ακόμα δεν έχει δει τους επικεφαλής του φορέα. Ο υπουργός με την ομιλία του έμοιαζε να διευρύνει τον ήδη υπάρχοντα -άρρητο- ανταγωνισμό μεταξύ ΕΚΕΒΙ και Διεύθυνσης Γραμμάτων. Δεν γνωρίζω τι έχει στο μυαλό του, αλλά σίγουρα ένας δημόσιος φορέας που ασκεί πολιτική κρίνεται για τις πράξεις του. Ενώ οι επιλογές μιας διεύθυνσης υπουργείου χάνονται στα δημοσιοϋπαλληλικά γρανάζια... [Tης Ολγας Σελλα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tετάρτη, 25 Mαρτίου 2009]