Thursday, January 31, 2008

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ


ΠΑΝΤΑ θα είναι επίκαιρο το ερώτημα, πολύ περισσότερο σήμερα που τα πράγματα «βράζουν», αν πρέπει ο πνευματικός άνθρωπος να στέκει στο περιθώριο της κοινωνικοπολιτικής ζωής. Αναμφίβολα, η πεισματική περιθωριοποίηση σημαίνει ηθελημένη εκποίηση της ανεξαρτησίας του πνεύματος, που δήθεν θέλει να παρατηρεί από απόσταση τα τεκταινόμενα στην κοινωνία. Σίγουρα η επιλογή της ουδετερότητας παραπέμπει, εν πολλοίς, στη συμβατική υποκρισία.

Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, ο κόσμος έχει ανάγκη από τη γνώμη των πνευματικών ανθρώπων, που έχουν τη δυνατότητα να ξεδιαλύνουν τα πράγματα και να ξεχωρίσουν το επιζήμιο από το χρήσιμο. Ο φωτισμένος πνευματικός άνθρωπος έχει την καθαρότητα (ή τουλάχιστον, πιστεύουμε ότι την έχει) στην καρδιά και στην ψυχή και το άσφαλτο κριτήριο των αξιών της ζωής. Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Γιατί, το πείσμα, η εμπάθεια και η μικρότητα είναι βαθιά ριζωμένα και είναι αυτά που ορίζουν το ρόλο του κάθε πνευματικού ανθρώπου. Και ο ρόλος αυτός σήμερα μπαίνει σε κρίσιμη αμφισβήτηση αφού η παράμερη στάση μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αλλοτριώνεται η πνευματική υπόσταση κάποιων προσώπων με αντίτιμο το κοντόφθαλμο συμφέρον που μεταφράζεται στο να πουληθούν περισσότερα βιβλία ή ζωγραφικοί πίνακες κ.λπ., το όνομα να διακινηθεί σε όσο γίνεται περισσότερα έντυπα και ακόμα πιο πολλά σαλόνια…
Με πίκρα κρατάμε στην αποθήκη των εμπειριών μας και μια ακόμη: ότι ο πνευματικός άνθρωπος εύκολα εξαγοράζεται! Και εξαγοράζεται όχι γιατί εξαπατάται αλλά γιατί εκούσια γίνεται όργανο των ορέξεων του επιδέξια «στημένου» κόλακα. Γίνεται όργανο και εκποιεί ή απεμπολεί όλα όσα δικαιώματα είχε και μια μακριά αλυσίδα, στο πέρασμα των αιώνων, πνευματικών ανθρώπων πάσχισαν να διατυπώσουν. Όλα αυτά τα δικαιώματα ο σημερινός πνευματικός άνθρωπος τα έχει αλλοτριώσει με το φτηνότερο αντάλλαγμα. – να γίνει αποδεκτός στους κύκλους των πονηρών που ξέρουν να γοητεύουν και, τελικά, να εξανδραποδίζουν.
Και να έλεγε κανείς ότι υπάρχει πείνα! Κάτι, δηλαδή, που θα δικαιολογούσε κάπως τα πράγματα, αφού ο λιμασμένος εξαγοράζεται για ένα κομμάτι ψωμί. Όμως, πείνα δεν υπάρχει. Εκείνο που υπάρχει είναι η λάμψη του μετάλλου για να μην πούμε και του πλαστικού. Και βλέπουμε, δυστυχώς, τον πνευματικό άνθρωπο σήμερα να παραμένει απαθής θεατής μιας κοινωνίας που βράζει ή ακόμα να παρασύρεται σε δικαιοπραξίες εκποίησης όλων εκείνων των στοιχείων που, καλώς ή κακώς, πιστεύουμε ότι είναι κτήμα του: του ήθους και της ανεξαρτησίας της σκέψης. Αυτά τα χαρίζει, χωρίς αιδώ, σε ξεμυαλιστές υμνολόγους. Την κρίση του πνευματικού ανθρώπου επιζητούμε. Την αναζητούμε και δεν τη βρίσκουμε.
Ασφαλώς υπάρχει πληθώρα κριτικών «πνευμάτων», αλλά αυτό είναι δίχως σημασία, αφού ξέρουμε πόσο εύκολα μπερδεύεται στη μέση η προκατάληψη και ο καιροσκοπισμός, με αποτέλεσμα να πηγαίνει περίπατο η κρίση. Και αναρωτιόμαστε, γιατί να περιμένουμε από τον πνευματικό άνθρωπο ενεργό συμμετοχή στα τεκταινόμενα της κοινωνικοπολιτικής ζωής όταν ξέρουμε ότι η «ουδετερότητά» του είναι μια επιλογή που, κατά τα άλλα, θα άρμοζε σε μεταπράτες. Κανένας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει πια αν η πνευματική θερμοκρασία της εποχής μας καθορίζεται και στοιχειοθετείται από τους πνευματικούς ανθρώπους ή από τους πολιτικούς ή από τους διαφημιστές. Ο αναχωρητισμός του πνευματικού ανθρώπου είναι ίσως πονηρότατος. Ωστόσο, αν το πνεύμα έχει αξιοπρέπεια, δεν επιτρέπεται σ’ εκείνους που το καπηλεύονται να το ταπεινώνουν κι από πάνω…

Tuesday, January 29, 2008

1η Εκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου



Ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης, ως νέος πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), παραβρέθηκε σε χθεσινή συνέντευξη Τύπου του υπουργού Πολιτισμού, Μ. Λιάπη, για την 1η Εκθεση Παιδικού - Εφηβικού Βιβλίου (1-4/2) στην HELEXPO (Μαρούσι), που οργανώνει το ΕΚΕΒΙ.

Ο υπουργός, αφού ανακοίνωσε την τοποθέτηση του Π. Μάρκαρη στο ΕΚΕΒΙ, μίλησε για το «πολύ σημαντικό έργο» του ΕΚΕΒΙ «στην προβολή του βιβλίου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και στην προώθηση της βιβλιανάγνωσης στη χώρα μας» και είπε ότι ζήτησε από το νέο πρόεδρο και τη διευθύντρια του ΕΚΕΒΙ, σε συνεργασία με την αρμόδια Διεύθυνση του υπουργείου, να καταθέσουν σχέδιο με κεντρικούς στόχους της πολιτικής για το βιβλίο.

Αοριστολογώντας, ο υπουργός ανέφερε ως «βασικές κατευθύνσεις» για το παιδικό βιβλίο τα εξής:

  • Εμφαση στα παιδιά και τους νέους. Η φιλαναγνωσία να ξεκινά από την κούνια. Στόχος είναι σε περίπου δύο μήνες να ανακοινώσουμε αυτό το σχέδιο.
  • Προτεραιότητα στην ελληνική δημιουργία, στο εσωτερικό (π.χ. στην έκθεση παιδικού βιβλίου και στην Παιδική Γωνιά Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης) και στο εξωτερικό (π.χ. στην επαγγελματική έκθεση βιβλίου Μπολόνια και Πεκίνου).
  • Στήριξη μεταφράσεων από το ΥΠΠΟ και στο παιδικό βιβλίο.

Παίρνοντας το λόγο, ο Π. Μάρκαρης ευχαρίστησε τον υπουργό για την επιλογή του και εξέφρασε την επιθυμία του να συμβάλει στην προώθηση του βιβλίου.

Στην 1η Εκθεση Παιδικού - Εφηβικού Βιβλίου, με σύνθημα «Το διάβασμα είναι δικαίωμα κάθε παιδιού» σε 3.300 τ.μ. θα παρουσιαστούν χιλιάδες βιβλία σημαντικών εκδοτικών οίκων, μεταξύ των οποίων και της «Σύγχρονης Εποχής» και πολλές εκδηλώσεις (εργαστήρια, συναντήσεις με συγγραφείς και εικονογράφους, παιδικές παραστάσεις, θεατρικά και μουσικά δρώμενα, εκθέσεις κ.α). Θα γίνει έκθεση παλιών παιχνιδιών από τη συλλογή του ΕΛΙΑ, η οποία θα ταξιδέψει το κοινό στις πρώτες ελληνικές βιοτεχνίες παιχνιδιών των μεταπολεμικών χρόνων. Στο στέκι των εφήβων, θα γίνουν συναντήσεις με τους συγγραφείς Πέτρο Τατσόπουλο (2/3) και Σωτήρη Δημητρίου (1/2) και θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά το έργο του συγγραφέα H. P. Lagavulin (1894 - 1995). Στον ίδιο χώρο (2/2 και 3/2, 10 π.μ.) θα πραγματοποιηθεί το σεμινάριο «Μ' ένα βιβλίο πάω σινεμά», για την ιστορία του κινηματογράφου, τους μηχανισμούς προώθησης μιας ταινίας, τους συντελεστές, το σενάριο, το λογοτεχνικό έργο και τη μεταφορά του στην οθόνη. Τιμώμενη χώρα της έκθεσης είναι η Ολλανδία, γνωστή για τις εκδόσεις, τα εργαστήρια και τους εικονογράφους της. Στο περίπτερό της θα παρουσιαστεί η έκθεση «Dutch Treats: Σύγχρονοι Ολλανδοί Εικονογράφοι», όπου παρουσιάζονται 13 Ολλανδοί καλλιτέχνες. Παράλληλα, θα πραγματοποιηθούν 70 σχεδόν εκδηλώσεις για παιδιά, εφήβους, εκπαιδευτικούς και γονείς, με κεντρικό θέμα τη σχέση του βιβλίου με τις άλλες τέχνες. Η έκθεση θα λειτουργεί καθημερινά (9 π.μ. - 8 μ.μ., Δευτέρα έως 4 μ.μ.), με δωρεάν είσοδο. [Ριζοσπάστης, 30/1/2008].

ΤΖΕΜΙΛ ΤΟΥΡΑΝ: ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΡΑΡΑΤ

Είναι φίλος, είναι συνάδελφος, είναι εκλεκτός διανοούμενος ο Τζεμίλ Τουράν, και πρέπει πολλοί συνάδελφοι να τον θεωρούν πραγματικό φίλο. Έχει στεριώσει στην Ελλάδα. Περισσότερα από είκοσι χρόνια βρίσκεται στον τόπο μας. Από τότε που ήρθε στην Ελλάδα δεν ξαναγύρισε στην πατρίδα του κι έχει νοσταλγήσει τους δικούς του. Όμως τη δική του πατρίδα που δεν την έχει ο χάρτης, ο Τζεμίλ την έχει μέσα στην καρδιά του. Όποιοι δεν τον ξέρουν, αν διαβάσουν το μυθιστόρημά του 'Τα παιδιά του Αραράτ" (εκδόσεις Καστανιώτη) θα καταλάβουν.

Πώς κυλάει έτσι μια κουβέντα και γίνεται σιγά σιγά μονόλογος-αφήγηση, γίνεται μαρτυρία! Η μια ανάμνηση χτυπάει πάνω στην άλλη, και γίνονται οι χάντρες που θα φτιάξουν το κομπολόι της ζωής. Αυτό το κομπολόι πήρε στα χέρια του ο Τζεμίλ και μίλησε για τη ζωή του, για τους αγώνες του, για τη φαμίλια του, για τους συντρόφους του, για τα βασανιστήρια, για την προσφυγιά του.
Γεννήθηκε στο Αραράτ και από πολύ νωρίς έμαθε ότι είναι αιχμάλωτος. Όχι μόνο αυτός αλλά πενήντα εκατομμύρια Κούρδοι, αφού την πατρίδα του μοιράστηκαν τέσσερις κατακτητές. Έμαθε να είναι περήφανος για την καταγωγή του, αλλά και πως πρέπει να μιλάει ψιθυριστά γι' αυτήν, αφού οι Τούρκοι επισήμως δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξή τους και τους έχουν καταχωρίσει στα κιτάπια τους ως «ορεσίβιους Τούρκους». Στο σπίτι του όμως μιλούν πάντα για την ελευθερία.
Γυμνασιόπαιδο, μέσα σε ένα έντονα φορτισμένο κλίμα, κάνει την πρώτη αντιστασιακή πράξη του, χαστουκίζει το άγαλμα του Ατατούρκ, και μπαίνει για πρώτη φορά στη φυλακή. Θα ακολουθήσουν πολλές ακόμη και θα γνωρίσει όλα τα βασανιστήρια των «μεγάλων θωπευτών». Όχι μόνο αυτός, αλλά και ο αδερφός του, ο Μουσταφά, ο ξάδερφός του ο «Σιγιαμπέντ». Βγαίνει στην παρανομία και κινείται σα σκιά για να μπορέσει να δει την κόρη του. Ώσπου το κόμμα σχεδιάζει τη φυγή του στην Ελλάδα. Κάνει αυτή τη χώρα δεύτερη πατρίδα του, και αναζητώντας τα ίχνη του Μάνου Κατράκη, βρίσκει τα... Κύθηρα.
Τα παιδιά του Αραράτ
είναι μια συγκλονιστική αφήγηση-μαρτυρία για τη ζωή των Κούρδων – από τον πρώτο διαμελισμό της πατρίδας τους ώς τις μέρες μας. Καταγράφονται όλες οι εξεγέρσεις τους, αλλά και η προδοτική στάση πολλών Κούρδων αγάδων. Η αναζήτηση βοήθειας στη Σοβιετική Ένωση. Οι συμφωνίες μεταξύ Ιράν-Ιράκ και Τουρκίας για την εξαφάνιση των Κούρδων. Ο τρόπος που ξεσπίτωναν τις κουρδικές οικογένειες και τις οδηγούσαν μακριά από το Αραράτ. («Δεν υπήρχε κόρφος που να μην είχε κρύψει μια σταλιά χώμα, δεν υπήρχαν μάτια στεγνά. Τα ταλαιπωρημένα κορμιά πήγαιναν μπροστά κι οι ψυχές όλων έμεναν πίσω») Αναφέρονται οι δολοφονίες αγωνιστών, ο τρόπος που οργανώνονταν τα στρατόπεδα των ανταρτών. Περιγράφονται όλα τα βασανιστήρια στις τουρκικές φυλακές, τα κελιά που φιλοξένησαν τον Ναζίμ Χικμέτ και τον Σαμπαχατίν Αλί.
«Και ίσως αναρωτηθείς γιατί σου τα λέω όλα αυτά; [...] Έχουμε μεταξύ μας μια βασική διαφορά. Εγώ όλα πρέπει να τα λέω και να τα ξανάλεω για να μη τα ξεχάσω αλλά και για να τα μάθουν και τα παιδιά μου, γιατί εμείς δεν έχουμε βιβλία που να περιγράφουν και να οριοθετούν την πατρίδα μας. Γιατί πρέπει την ιστορία μας να τη μαθαίνουμε από στόμα σε στόμα. Έτσι τα έμαθα κι εγώ από τους γονείς μου κι έτσι θα τα μάθουν τα παιδιά μας.»
Ο όρκος που δίνει ο Κούρδος αγωνιστής είναι να ελευθερώσει την πατρίδα του. Πόσες ζωές θα χρειαστούν μέχρι τότε; Πόσα βασανιστήρια θα αντέξουν τα κορμιά; Δεν έχει σημασία. Το γράφουν και στο πρώτο λάβαρο του αγώνα τους: «Το μαύρο είναι το πένθος μας, το κόκκινο είναι το αίμα μας».

Monday, January 28, 2008

ΑΡΗΣ ΦΑΚΙΝΟΣ: Η γλώσσα μας κινδυνεύει!

Πολλοί οι Έλληνες του εξωτερικού που εμφανίζονται με φωτοστέφανο αλλά ολίγοι οι εκλεκτοί που αξίζουν αν όχι το φωτοστέφανο τουλάχιστον την εκτίμησή μας. Κι αυτό το σημειώνουμε γιατί τα τελευταία χρόνια πολλοί «πλασαρίστηκαν» στην ελληνική πνευματική αγορά με τίτλους καθηγητικούς που δεν είχαν και με άλλα στοιχεία στο βιογραφικό τους που ποτέ δεν απόκτησαν.

Στη φωτογραφία: Νίκος Λαγκαδινός και Άρης Φακίνος σ' ένα στιγμιότυπο από τη συνέντευξη του 1983 . Ο Άρης Φακίνος πέθανε στο Παρίσι από πνευμονικό οίδημα, σε ηλικία 63 ετών.

Ο Άρης Φακίνος, που γεννήθηκε στο Μαρούσι το 1935, σπούδασε στην Αθήνα και τη Λοζάνη, δίδαξε στο Γαλλικό Ινστιτούτο, δημοσίευσε το πρώτο μυθιστόρημά του το 1964. Ήταν το Εκέκραξα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Φέξη. Τον Μάη του 1967 θα καταφύγει στο Παρίσι και θα δουλέψει στην ελληνική εκπομπή «Εδώ Παρίσι» της Γαλλικής Ραδιοφωνίας. Το 1969 δημοσιεύει στις εκδόσεις «Σέιγ» τη Μαύρη Βίβλο της δικτατορίας στην Ελλάδα. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο θα κυκλοφορήσει το μυθιστόρημά του Οι τελευταίοι βάρβαροι. Θ’ ακολουθήσουν η Επιτηρούμενη Ζώνη (1972), οι Παράνομοι (1976), ο Άνθρωπος που τάιζε τα περιστέρια (1980), η Αθήνα (1980). Και πρόσφατα κυκλοφόρησε η Ιστορία μιας χαμένης γης.

«Με βάση τη διήγηση του παππού μου Βαγγέλη – λέει ο Φακίνος – που πέθανε το 1970 εκατοχρονίτης και πάνω, θέλησα να ιστορήσω έναν αιώνα ελληνικής πραγματικότητας, όπως την έζησε και την κατάλαβε ένας φτωχός, αγράμματος αλλά πάνσοφος χωριάτης πριν αρχίσει ο «εξευρωπαϊσμός» μας. Γράφοντας απλά, λιτά, χωρίς φολκλορισμούς ή διανοουμενίστικες επιφάσεις. Κανένας δεν μας μίλησε, ποτέ, ούτε το σχολείο ούτε το πανεπιστήμιο, ούτε καν η λογοτεχνία μας, όπως μου μίλησε ο Βαγγέλης γι’ αυτό τον τόπο, για τη γη και τους ανθρώπους, που την αγαπούσαν και τη δούλευαν, για τους φτωχούς και τους πλούσιους, για τους αφέντες και τους δούλους, για την Ελλάδα που χάνεται – που χάθηκε ίσως…».

Μερικές σελίδες της Ιστορίας μιας χαμένης γης - έγραφαν πριν λίγο καιρό τα Λογοτεχνικά Νέα του Παρισιού – θυμίζουν τον Καζαντζάκη, άλλες τον Παπαδιαμάντη. Ίσως γιατί ο Φακίνος έχει ψυχή χωριάτη. Αυτός ο άνθρωπος δεν είναι του καιρού μας όταν γράφει, τα πόδια του είναι χωμένα στη γη του τόπου του.

Είναι πραγματικά αξιοσημείωτο το πόσο δύσκολα μπορεί κανείς να κρατήσει την Ελλάδα μέσα του όταν βρίσκεται μακριά της. Άλλοι μπορεί να πουν ότι είναι εύκολο και να προτάξουν το στίχο του Σεφέρη, που έμμεσα είναι η έγνοια τους: «Όπου και να πάω, η Ελλάδα με πληγώνει»!

Η έκφραση «Έλληνας του εξωτερικού» – θα μας πει ο Φακίνος – στη δική μου περίπτωση είναι κάπως δύσκολο να εφαρμοστεί για τον απλούστατο λόγο ότι έχω δημιουργήσει γύρω μου ένα μικρόκοσμο ελληνικό, ζώντας και δουλεύοντας για την Ελλάδα. Το υλικό μου σαν συγγραφέας είναι η Ελλάδα. Το γλωσσικό υλικό μου είναι η γλώσσα μας. Το ιστορικό υλικό μου είναι η ιστορία μας… Αλλά και σαν δημοσιογράφος, η Ελλάδα είναι η τροφός μου. Είναι δύσκολο να πει κανείς ότι ζω αποκομμένος από την Ελλάδα.

Μετά το κλείσιμο της εκπομπής «Εδώ Παρίσι», το 1976, ο Φακίνος θα σταματήσει τη δημοσιογραφική του δραστηριότητα.

«Ο αντιδικτατορικός αγώνας κάποια μέρα τέλειωσε. Άρχισε η διαδικασία της αλλαγής. Επομένως έπρεπε να αλλάξουν και οι χώροι όπου δίνονταν οι μάχες. Έτσι βρέθηκα στο πολιτιστικό κανάλι της Γαλλικής Ραδιοφωνίας, όπου από το ’77 ξεκίνησα μια δουλειά γνωριμίας όχι μόνο του γαλλικού αλλά και του δυτικοευρωπαϊκού κοινού με την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Γιατί μπορώ να πω ότι μέχρι τότε, ελληνική μουσική για τους Γάλλους ήταν… μπουζούκι, συρτάκι αλά Ζορμπά κ.λπ.

H ελληνική λογοτεχνία στην Ευρώπη;

Μέχρι την περίοδο της δικτατορίας, οι έλληνες συγγραφείς που είχαν ξεπεράσει τα σύνορα της πατρίδας ήταν μετρημένοι στα δάχτυλα. Σήμερα, μπορούμε να πούμε ότι το ευρωπαϊκό κοινό γνώρισε συγγραφείς που δεν ήξερε. Βέβαια, υπάρχουν πολλά εμπόδια στη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας και ένα απ’ αυτά είναι η γλώσσα μας, η οποία δεν μιλιέται εύκολα. Άλλωστε, κι εμείς οι ίδιοι έχουμε αρχίσει να την κακοποιούμε εδώ στην Ελλάδα. Άλλος λόγος είναι η έλλειψη ικανών μεταφραστών. Παρ’ όλα αυτά, λοιπόν, τα πράγματα τελευταία έχουν αρχίσει να αλλάζουν παρήγορα. Το αναγνωστικό κοινό αυξάνεται και το ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία μας μεγαλώνει. Η Ελλάδα είναι αυτή τη στιγμή, για τον δυτικοευρωπαίο, ένας χώρος όπου παίζονται πολλά πολιτιστικά παιχνίδια και, φυσικά, πολιτικά. Είναι η Ελλάδα ένα είδος εργαστηρίου όπου γίνονται πολλά πειράματα. Σήμερα, ένα από τα μεγάλα ατού που έχει η Ελλάδα και που ακόμα είναι ανεκμετάλλευτο, είναι η πολιτιστική της παρουσία. Αυτό, ίσως, να το έχουμε υποτιμήσει. Δεν έχουμε καταλάβει ότι θα δοθούν πολλές μάχες στον πολιτιστικό τομέα. Εάν η Ελλάδα μπορέσει να εκμεταλλευτεί αυτή την αίγλη που έχει ώστε να προωθήσει τη γλώσσα της, την τέχνη της, νομίζω ότι και σε άλλα επίπεδα θα προωθήσουμε θέσεις που σήμερα δεν προωθούμε.

Και το επίπεδο της λογοτεχνίας μας;

Δεν είμαι ένας αισιόδοξος άνθρωπος. Εκείνο όμως που με κάνει γενικά αισιόδοξο είναι ότι, για πρώτη φορά στην ιστορία της λογοτεχνίας μας, αρχίζει να έχει διεθνείς διαστάσεις. Θέλω να πω ότι στα προβλήματα καταφέρνουμε να τους δίνουμε τέτοιες διαστάσεις ώστε και ο Ιρλανδός ακόμα να καταλαβαίνει ότι είναι και δικά του προβλήματα. Μέχρι σήμερα η λογοτεχνία μας ζούσε σε κάποιο γκέτο. Η γενιά του τριάντα μιλούσε για πράγματα που μόνο αυτή καταλάβαινε. Η γενιά του εμφύλιου και η δική μου γενιά μιλούσαν για παγκόσμια προβλήματα αλλά δίνοντάς τους μονάχα ελληνικό χαρακτήρα. Σήμερα, διαπιστώνω ότι οι έλληνες συγγραφείς αρχίζουν να δίνουν στα βιβλία τους μια διεθνή διάσταση.

Ο Φακίνος ευαισθητοποιείται – ένας έλληνας αυτός του εξωτερικού – στο θέμα της γλώσσας;

Δεν έχουμε ίσως ακόμα καταλάβει πως η γλώσσα μας κινδυνεύει. Βλέπεις, στην Αθήνα ή το Ηράκλειο, εννιά στις δέκα επιγραφές ξενόγλωσσες. Περπατούσα και κάποιος με σκούντησε στο δρόμο και αντί, λόγου χάρη, να μου πει «με συγχωρείτε», μου λέει «σόρι». Κι ήταν έλληνας στο… Σύνταγμα! Η γλώσσα είναι κάτι που πρέπει να προστατεύσουμε μ’ όλη μας τη δύναμη και τα μέσα που διαθέτουμε. Θα έπρεπε να φτάσουμε και σε ακραίες λύσεις. Είναι βέβαιο, αργά ή γρήγορα, ότι θα υποχρεωθούμε να απαγορεύσουμε στους καταστηματάρχες να γράφουνε το ζαχαροπλαστείο patisserie - για ποιο λόγο; Ο γάλλος τα βλέπει τα γλυκά – δεν πρόκειται να πάρει το ζαχαροπλαστείο για… ραφτάδικο!

[Εξόρμηση, 16-17 Ιουλίου 1983]

Friday, January 25, 2008

Andre Breton: O θεωρητικός του σουρεαλισμού

O θεωρητικός του σουρεαλισμού
O θεωρητικός του σουρεαλισμού
O θεωρητικός του σουρεαλισμού

Andre Breton 1896-1966. Η πρώτη περίοδος

«H φαντασία δεν είναι ένα χάρισμα, αλλά ένα κατεξοχήν αντικείμενο ατάκτησης»

O Aντρέ Mπρετόν γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου του 1896 στο Tενσεμπρέ της Nορμανδίας. Aν και για την παιδική του ηλικία σπάνια βρίσκουμε αποκαλύψεις στα γραπτά του, το μόνο που θα μπορούσε να διακρίνει κανείς θα περιοριζόταν στο γεγονός ότι μικρός ήταν ένας μεγάλος ονειροπόλος. O ίδιος ορίζει ως αφετηρία της πνευματικής του καλλιέργειας το 1913, όταν ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου πήγε για τις ιατρικές σπουδές του. Σπούδασε Iατρική και Ψυχιατρική στο Παρίσι, λίγο πριν επιστρατευθεί το 1915 λόγω του A΄ Παγκόσμιου Πολέμου και, αποσπασμένος σε διάφορα ψυχιατρικά κέντρα, μυήθηκε την εποχή εκείνη στο έργο του Zίγκμουντ Φρόιντ, το οποίο τότε ήταν ελάχιστα γνωστό στη Γαλλία.

Tην εποχή που ο Mπρετόν συνειδητοποιούσε τις δυνατότητές του στη λογοτεχνία και την Tέχνη, υπήρχαν γύρω του πολλά σημάδια μιας ανανέωσης. Για παράδειγμα, το 1909 ο Mαρινέτι είχε δημοσιεύσει το Mανιφέστο του Φουτουρισμού, όπου διακήρυσσε: «Oμορφιά υπάρχει μόνο στον αγώνα. Δεν υπάρχει αριστούργημα χωρίς επιθετικό χαρακτήρα. H ποίηση πρέπει να είναι μια βίαιη επίθεση κατά του ανθρώπου.» Tο 1912 ο κυβισμός είχε φτάσει στο απόγειό του, ενώ το 1913 ο σημαντικός ποιητής Γκιγιόμ Aπολινέρ αναλάμβανε τη διεύθυνση των Soire΄es de Paris, που σύντομα επρόκειτο να αναδειχθούν σε πρότυπο πρωτοποριακών περιοδικών του αιώνα.

Tο 1916 ο Mπρετόν συνάντησε στο νοσοκομείο της Nαντ το συγγραφέα Zακ Bασέ, ο οποίος άσκησε σημαντική επίδραση πάνω του, ενώ τον επόμενο χρόνο γνωρίστηκε με τον επίσης ασκούμενο ιατρό Λουί Aραγκόν, καθώς και με τον Aπολινέρ, μέσω του οποίου ήρθε σε επαφή και με τον Φιλίπ Σουπό. Ωστόσο, ο Mπρετόν αισθανόταν μια απέχθεια για κάθε είδους «σταδιοδρομία», συμπεριλαμβανομένης και αυτής του κατ' επάγγελμα συγγραφέα. Eγραφε ποιήματα και γοητευόταν από τους τελευταίους συμβολιστές. [παρισσότερα...]
[Από τον Γιάννη Παπαϊωάννου, Paper 21/1/2008]

Μια σπάνια συγχώρεση...

Η Αντέλ Μοράλες ήταν η δεύτερη από τις οκτώ συνολικά συζύγους του Αμερικανού συγγραφέα Νόρμαν Μέιλερ, ο οποίος πρόσφατα -πλήρης ημερών (και δεν είναι στο ελάχιστο ευφημισμός)- μας κούνησε μαντίλι. Από την άποψη των συμβάντων ήταν, αν μη τι άλλο, και η πιο σημαδιακή. Στη βιογραφία του δεκαετούς κοινού τους βίου, The Last Party (εκδ. Blake, 1997), η Αντέλ εξιστορεί από την πλευρά της, χωρίς καμία διάθεση δήθεν αμεροληψίας, την πιο ταραχώδη περίοδο της ζωής της. Στον ίδιο τον Μέιλερ, πάντως, η δεκαετής παλινδρόμηση ανάμεσα στον Πόλεμο και την Ειρήνη δεν πρόσφερε το καύσιμο για κάτι τόσο μνημειώδες όσο το ομότιτλο μυθιστόρημα του Τολστόι -μόλις το σεξουαλικά πυρακτωμένο, αλλά μάλλον συγχυσμένο Πάρκο των Ελαφιών βασίζεται σε αυτά τα βουτηγμένα στο αλκοόλ, τα ναρκωτικά και το πρώιμο swinging ερωτικών συντρόφων χρόνια.

Οταν η Αντέλ Μέιλερ γνώρισε τον Νόρμαν, σύζυγος τρόπαιο ήταν εκείνος. Η νεοϋορκέζικη ιντελιγκέντσια των 50s θαύμαζε απεριόριστα αυτόν τον ταλαντούχο νεαρό Εβραίο από το Νιου Τζέρσι, μαγκάκο όσο και διανοούμενο, με πολλά υποσχόμενη καριέρα συγγραφέα μετά το -εξίσου υποσχόμενο- πρώτο του μυθιστόρημα, Οι Γυμνοί και οι Νεκροί. Η Αντέλ, από την άλλη, ήταν μια νεαρή Λατίνα με καταγωγή από το Περού, αποπροσανατολισμένη στον ασαφή χώρο μεταξύ ηθοποιίας και Τέχνης, απαίδευτη όσο και διψασμένη, αισθησιακή όσο και υστερική, που λιβάνιζε κάτι ψευτο-μαθήματα σε τοπικό κολέγιο ψάχνοντας απεγνωσμένα για τον πυγμαλίωνά της. Ο ίδιος ο Νόρμαν, από την πλευρά του, περισσότερο νοιαζόταν να δημιουργήσει την αυλή του παρά να αναλάβει το ρόλο -αλλά, τυφλωμένος από λαγνεία, το έκανε και είπε και ένα τραγούδι: Του εκτελεστή, όπως αποδείχτηκε.

Οπως, όμως, κάθε έρωτας που θεμελιώνεται σε στραβοχυμένα θεμέλια, έτσι κι ο δικός τους δεν έμελλε να είναι αρραγής. Οι εντάσεις παραμόνευαν από την πρώτη κιόλας μέρα της γνωριμίας, κλιμακώνονταν και παρουσίαζαν ύφεση μόνον όταν τα δύο κορμιά επιδείκνυαν έφεση στον ερωτικό στίβο, ανακωχή στη γέννηση του πρώτου από τα δύο παιδιά τους και κορύφωση όταν το κοινωνικό μάτι εστίαζε σ' αυτό το ταιριαστό αισθητικά, αλλά ασύμβατο, τελικά, πνευματικά ζευγάρι. Με αποκορύφωμα εκείνο το βράδυ του Νοεμβρίου του 62, όταν -θολωμένος από ένα εκρηκτικά εκφυλιστικό κοκτέιλ χασίς, ουίσκι και προσωπικών του δαιμόνων- ο Νόρμαν μαχαίρωσε την Αντέλ στο σούρουπο ενός ακόμη -από τα πολλά- πάρτι τους (του τελευταίου), κραυγάζοντάς της: «Σε γλιτώνω από τον καρκίνο, αγάπη μου»!

Το αξιοσημείωτο, πάντως, δεν είναι ότι η Αντέλ δεν επιδίωξε τη δίωξη και καταδίκη του Μέιλερ -λόγω των παιδιών και του ότι δεν ήθελε να δουν την εικόνα του πατέρα τους πίσω από τα κάγκελα της φυλακής. Το πραγματικά σπάνιο ήταν η πρωτόγνωρη δύναμη συγχώρεσης που επέδειξε τριάντα περίπου χρόνια αργότερα, όπως η ίδια ομολογεί στις τελευταίες σελίδες του Last Party, παρέχοντας μια λυτρωτική, όσο και πρωτοφανή άφεση -αναγνωρίζοντας ίσως πως ό,τι πέτυχε ως προσωπικότητα στη ζωή της το όφειλε σε εκείνον.

Σύμφωνα με τη δοξασία, όλες οι γυναίκες είναι ίδιες -ανεξάρτητα από γεωγραφικά μήκη και πλάτη. Μπορεί, λοιπόν, η απόσταση Περού - Καλαμάτας να είναι αρκετές χιλιάδες χιλιόμετρα, αλλά το σίγουρο είναι ένα για τη γυναίκα εκείνη που δεν έχει την ελάχιστη δύναμη να συγχωρέσει ένα και μόνον (έλασσον) ατόπημα: Ein Mal ist kein Mal. Εάν δεν συγχώρησε μία φορά, δεν άξιζε (τον κόπο) καμία φορά. So long.

[Από τον ΓΙΑΝΝΗ ΦΙΛΙΠΠΟΥ, HOMME 21/1/2008]

William Somerset Maugham (25 Ιανουαρίου 1874 - 1965)

Photograph:W. Somerset Maugham.

Ο Άγγλος μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και διηγηματογράφος Σόμερσετ Μομ [William Somerset Maugham] γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 1874 στο Παρίσι, και πέθανε στις 16 Δεκεμβρίου 1965, στη Νίκαια της Γαλλίας. Ιδιαίτερα λαοφιλής στη χώρα του και στο εξωτερικό. Το θέατρό του «αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, αλβιονική έκδοση του γαλλικού “βουλεβάρτου” – με πιο περιορισμένο ερωτικό στοιχείο και πιο φλεγματική εικόνα της αστικής ζωής» (Αλέξης Σολομός). Το πρώτο του θεατρικό έργο, A Man Of Honour, παρουσιάστηκε το 1903. Τέσσερα από τα έργα παίζονταν ταυτόχρονα στο Λονδίνο το 1904. Μεταξύ των έργων του περιλαμβάνονται: The Circle (1921), μια σάτιρα της καθημερινότητας, Our Betters (1923), σχετικά με τους Αμερικανούς στην Ευρώπη, και The Constant Wife (1927), σχετικά με μια απατημένη γυναίκα που εκδικείται τον άπιστο σύζυγό της. Τα έργα αυτά παίχτηκαν τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Lady Frederick [=Λαίδη Φρέντερικ, 1907), Jack Straw [=Τζακ Στρο), Mrs Dot [=Κυρία Ντοτ), The Explorer [=Εξερευνητής, 1908), The Circle [=Ο κύκλος, 1921), Πηνελόπη, The Letter [=Τα γράμμα, 1927), Η γυναίκα του Καίσαρα, East of Suez [=Ανατολικά του Σουέζ, 1922), Our Betters [=Οι καλύτεροί μας, 1917), Η σταθερή σύζυγος, The Sacred Flame [=Η ιερή φλόγα, 1928).

Η φήμη του ως μυθιστοριογράφου στηρίζεται πρώτιστα σε τέσσερα βιβλία: Από την ανθρώπινη δουλεία [Of Human Bondage, 1915], ένας ημι-αυτοβιογραφικός απολογισμός της επίπονης προόδου ενός νέου σπουδαστή της ιατρικής προς την ωριμότητα. Το φεγγάρι και το εξάπενο [The Moon and Sixpence, 1919], ένας απολογισμός ενός μη συμβατικού καλλιτέχνη, που βασίζεται στη ζωή του Paul Gauguin. Cakes and Ale (1930), η ιστορία ενός διάσημου μυθιστοριογράφου, η οποία θεωρείται ότι περιέχει τις καρικατούρες του Thomas Hardy και του Hugh Walpole και η άκρη του ξυραφιού [The Razor's Edge, 1944]. Τα έργα του Maugham, κυρίως κοινωνικές κωμωδίες, πάλιωσαν, αλλά οι σύντομες ιστορίες του έχουν αποκτήσει δημοτικότητα.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: L. Brander: Somerset Maugham: A Guide (1963). Ted Morgan: Maugham: a Biography (1980). J. Whitehead (εκδ.): The Critical Heritage (1987). Robert Calder: Willie: The Life of W. Somerset MaughamThe Dramatic Comedy of Somerset Maugham (1990). S.W. Archer: W. Somerset Maugham (1993). Richard Hauer Costa: An Appointment With Somerset Maugham and Other Literary Encounters (1993). Philip Holden: Orienting Masculinity, Orienting Nation: W. Somerset Maugham's Exotic FictionA William Somerset Maugham Encyclopedia (1997). (1990). R.E. Barnes: (1996). Samuel J. Rogal:

Friday, January 18, 2008

ΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΥ

ΑΠΟ ΚΡΑΥΓΗ ΣΕ ΨΙΘΥΡΟ. Μια ιστόρηση του επαναστατικού κινήματος του μοντερνισμού, από τον Πίτερ Γκέι. [International Herald Triibune, Η Καθημερινή, 18/1/2008]. Οι ιστορικοί λένε ότι ο μοντερνισμός γεννήθηκε τον 19ο αιώνα και πέθανε τον 20ό, έχοντας ζήσει μια καλή ζωή. Ήταν ένα άξιο καλλιτεχνικό κίνημα που ξεκίνησε στη δεκαετία του 1890 με την ποίηση του Σαρλ Μποντλέρ και τέλειωσε τον δρόμο του στα κουτιά Brillo του Αντι Γουόρχολ.

Σαν τον στίχο του Τ. Σ. Έλιοτ, κορυφαίου μοντερνιστή, άρχισε με έναν κρότο και τέλειωσε με έναν ψίθυρο. Απέναντι στα χρηστά ήθη: Έτσι αντιλαμβάνεται τα πράγματα ο ιστορικός Peter Gay στο νέο βιβλίο του Modernism: The lure of Heresy from Baudelaire to Beckett and Beyond που κυκλοφόρησε πρόσφατα (εκδ. W. Νorton, 610 σελ. 35 δολάρια). Πρόκειται, όπως γράφει ο Ουίλιαμ Γκράιμς στην «Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν», για μια σαρωτική μελέτη των ποιητών, θεατρικών συγγραφέων, ζωγράφων και αρχιτεκτόνων που ξανάγραψαν τους νόμους της τέχνης, μεταμόρφωσαν τη συνείδηση και όταν και όπου μπορούσαν προσέβαλαν (με τις δύο σημασίες της λέξης) τα χρηστά ήθη της μεσοαστικής τάξης.

Βέβαια, καθώς τονίζει ο ιστορικός, τα χρηστά τούτα ήθη είναι κάτι συζητήσιμο και πιθανώς υπερβολικά εκτιμημένο. Όλες οι επαναστάσεις θέλουν και έχουν έναν εχθρό. Οι μοντερνιστές βρήκαν ή δημιούργησαν τον εχθρό τους στην μπουρζουαζία… [περισσότερα εδώ]

Modernism: The Lure of Heresy from Baudelaire to Beckett and Beyond Cover

National Book Award-winning historian Peter Gay traces the rise of Modernism, the cultural movement that shaped the Western world.

In Peter Gay's long-awaited work, his most ambitious undertaking since his seminal biography of Freud, the eminent scholar tells how Modernism swept through the arts beginning in the mid-nineteenth century, destroying traditional and classical artistic forms, and creating the modern world as we know it. Opening this epic book with Charles Baudelaire, Gay shows how the French poet's sexually explicit, and often perverse, poetry scandalized Paris in the 1840s and 1850s. In a sprawling work that examines the great Modernist influences in literature, poetry, music, and architecture, among other art forms, Gay presents a thrilling pageant of historical characters and legendary heretics, including Oscar Wilde, Virginia Woolf, and even Andy Warhol. In a final chapter devoted to Pop Art, Gay reveals how a new generation of artists ingeniously brought together high and low art, thus sounding the death knell of a movement that had dominated Western culture for over 120 years. 40 illustrations.

Review: "Putting a Freudian view of life as an arena of conflict at the center of a view of modernism, this outspoken study tracks the avant-garde across a wide array of high culture — literature, music and dance, painting and sculpture, architecture and film. Conventional Victorians, according to Gay, found the belief in art for art's sake of libertine and aesthete Oscar Wilde as much a perversion as his homosexuality. But even fans often get it wrong, says Gay, embracing Edvard Munch's most famous painting, The Scream, as the quintessential symbol of modern angst, while Munch meant his nightmarish vision as a confession of his own inner state. And thanks to generous patrons, the oeuvre of anti-artist Marcel Duchamp, an enemy of museums, is featured prominently at the Philadelphia Museum of Art. Modernism isn't a single style, Gay shows: in literature, Ulysses's wordy, sensual world stands in direct opposition to Virginia Woolf's in Mrs. Dalloway, spare and cool. This latest from Gay (National Book Award winner for The Enlightenment) isn't a monumental or definitive treatise but a highly personal, arbitrary and invigorating collection of mini-essays that view a variety of artistic works from a fresh perspective. 16 pages of color, and b&w illus.. (Nov.) " Publishers Weekly (Copyright Reed Business Information, Inc.)

Synopsis: Gays ambitious endeavor looks at the modernist rebellion that, beginning in the 1840s, transformed art, literature, music, and film. Beginning his epic study with Baudelaire, Gay traces the revolutionary path from its Parisian origins to its emergence as the dominant cultural movement. Illustrated.

Synopsis: Peter Gay's most ambitious endeavor since Freud explores the shocking modernist rebellion that, beginning in the 1840s, transformed art, literature, music, and film with its assault on traditional forms. Beginning his epic study with Baudelaire, whose lurid poetry scandalized French stalwarts, Gay traces the revolutionary path of modernism from its Parisian origins to its emergence as the dominant cultural movement in world capitals such as Berlin and New York. A work unique in its breadth and brilliance, Modernism presents a thrilling pageant of heretics that includes (among others) Oscar Wilde, Pablo Picasso, and D. W. Griffiths; James Joyce, Virginia Woolf, and T. S. Eliot; Walter Gropius, Arnold Schoenberg, and (of course ) Andy Warhol. Finally, Gay examines the hostility of totalitarian regimes to modernist freedom and the role of Pop Art in sounding the death knell of a movement that dominated Western culture for 120 years. Lavishly illustrated, Modernism is a superlative achievement by one of our greatest historians. 92 illustrations, 16 pages of color.

Photographs, clockwise from left: Keystone/Corbis; Hulton-Deutsch Collection/Corbis; Stapleton Collection/Corbis. Clockwise from above: Le Corbusier brought a modernist sensibility to architecture, Flaubert to the novel and Baudelaire to poetry.

MODERNISM. The Lure of Heresy From Baudelaire to Beckett and Beyond. By Peter Gay. Illustrated. 610 pp. W. W. Norton & Company. $35.

Thomas Mann was an archmodernist, and this was his favorite story: One day, Gustave Flaubert was out walking with his sister. Ferociously antibourgeois, Flaubert lived alone, unconsoled and unencumbered by marriage or family. His novels mocked and maligned the French middle class, ironizing it into oblivion. He was a great frequenter of brothels and had fornicated his way through Paris and Cairo. And yet here he was out for a stroll, suddenly stopping in his tracks before a small house surrounded by a white picket fence. In the yard, a solid middle-class father played with his typical middle-class children while wife and mother looked lovingly on. The enemy! Yet instead of holding his nose, Flaubert gestured toward the house and exclaimed, without irony: “Ils sont dans le vrai!” (“They are in the truth!”) For Mann, the delightful incident illustrated the tension between the outrage at conventional life and the yearning to be part of it that tore at modernist psyches. There is more to aesthetic rebellion than offends the eye... [The New York Times, Sunday Book Review]


Τζέφρι Ευγενίδης: «Ανησυχώ μόνο να μην γεράσω πριν γράψω αυτά που θέλω να γράψω»


Τζέφρι Ευγενίδης: Δουλεύω με ωράριο τράπεζας

Δύο βιβλία έχει γράψει όλα κι όλα. To ένα βέβαια του ανταπέδωσε το ξενύχτι με ένα βραβείο Πούλιτζερ, το άλλο μεταφέρθηκε στο σινεμά από την Σοφία Κόπολα. Ο Τζέφρι Ευγενίδης, τον οποίο, θεωρούμε για κάποιο λόγο πολύ «δικό μας», ετοιμάζει το τρίτο του βιβλίο, εξέδωσε μόλις μια ανθολογία με ιστορίες αγάπης, όπως τις λέει, εγκατέλειψε το Βερολίνο, ζει στην Αμερική με την οικογένεια του, (τη γυναίκα του και την 9χρονη Τζόρτζια), διδάσκει στο Πρίνστον δημιουργική γραφή, δηλώνει συγγραφέας, καθηγητής, βραβευμένος, μπαμπάς, όχι απαραίτητα με αυτήν τη σειρά.

Mπορεί να αφιερώνει μια δεκαετία σε ένα μυθιστόρημα για να νιώσει έτοιμος να το δει στο ράφι, όμως ο Τζέφρι Ευγενίδης έχει συμφιλιωθεί με τον χρόνο. «Δεν μπορώ να γίνω Φίλιπ Ροθ και να βγάζω καινούργιο βιβλίο κάθε δύο χρόνια...». Το «Αυτόχειρες παρθένοι» κυκλοφόρησε το 1993 και έχει πουλήσει 1.000.000 αντίτυπα, έχει εκδοθεί σε 21 χώρες, αλλά λέγεται ότι είναι και το βιβλίο που συνηθίζουν να αρπάζουν πιο συχνά οι κλεπτομανείς από τα βιβλιοπωλεία... Το δεύτερο του βιβλίο, «Middlesex», εκδόθηκε το 2002 και έχει πουλήσει 3.000.000 αντίτυπα. Μάλλον γιατί αυτό δεν το κλέβουν.

Ο 47χρονος συγγραφέας γράφει το τρίτο του μυθιστόρημα. «Προσπαθώ να γράφω 800 λέξεις τη μέρα. Δεν περιμένω να μου έρθει η έμπνευση. Δουλεύω με ωράριο τράπεζας». Εχει μόλις ολοκληρώσει τη σύνθεση μιας ανθολογίας με ιστορίες αγάπης και τίτλο «My mistress’s sparrow is dead», δανεισμένο από τον Κάτουλο. Ολα τα έσοδα από τις πωλήσεις θα διατεθούν σε ένα λογοτεχνικό πρότζεκτ (826Chicago) το οποίο έστησε ο φίλος και συνάδελφος του, Ντέιβ Εγκερς.

«Δεν μπορώ να σκεφτώ ούτε μια λογοτεχνική ιστορία αγάπης που να είναι χαρούμενη. Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Τι θα γινόταν αν ο Ρωμαίος έφτανε εκεί, συνειδητοποιούσε ότι η Ιουλιέτα ήταν απλώς ναρκωμένη και δεν είχε αυτοκτονήσει.. Θα ήταν Χόλιγουντ και όχι Σαίξπηρ... Νομίζω ότι ο μοναδικός τρόπος για να γράψεις για το σεξ είναι να γράφεις γι’ αυτά που σκέφτονται οι άνθρωποι και όχι αυτά που κάνουν. Αν αρχίσεις να γράφεις για τα σώματα, γίνεται πορνογράφημα». Και ο χρόνος; «Γράφω τόσο αργά που δεν ανησυχώ για το αν επαναλαμβάνομαι. Ανησυχώ μόνο να μην γεράσω πριν γράψω αυτά που θέλω να γράψω». [Η Καθημερινή, 18/1/2008]

«Οπως συμβαίνει συνήθως, όταν επισκέπτεται κανείς την υποτιθέμενη πατρίδα του, έτσι κι εγώ κατάλαβα πως στην πραγματικότητα η Ελλάδα δεν ήταν πια η πατρίδα μου. Πηγαίνω στην Ελλάδα νιώθοντας Αμερικανός. Αλλά ύστερα από τόσες φορές έχω αναπτύξει μια συναισθηματική σχέση με πολλούς Ελληνες και η κουλτούρα του τόπου συνολικά μου αρέσει». Το μόνο που απομένει είναι να καταλάβουμε και εμείς ότι η πατρίδα του Τζέφρι Ευγενίδη δεν είναι η Ελλάδα. Γιατί τότε θα μπορέσουμε να καταλάβουμε καλύτερα και να αξιολογήσουμε σωστότερα το λογοτεχνικό του έργο... [Σπ. Μοσκόβου: «Το γονίδιο του ερμαφροδιτισμού». Μια συζήτηση, στην Κολονία, με τον Τζέφρι Ευγενίδη που το μυθιστόρημά του «Middlesex» κυκλοφορεί προσεχώς στα ελληνικά. Το Βήμα, 30/3/2003]

Monday, January 14, 2008

ΕΞΙ ΞΕΝΑ, ΔΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΑ!


Από τις εκδόσεις Ψυχογιός και στη σειρά Ξένοι Λογοτέχνες θα κυκλοφορήσουν κατά το πρώτο δίμηνο του χρόνου τα βιβλία: Ντάγκλας Κάρλτον Άμπραμς Το χαμένο ημερολόγιο του Δον Ζουάν, Μισέλ Μοράν Νεφερτίτη, η θρυλική βασίλισσα της Αιγύπτου, Χένινγκ Μανκέλ Ένα βήμα πίσω, Σαλμάν Ρουσντί Το νησί της αθανασίας, Αλεξάντερ Μακόλ Σμιθ Παρέα με χαρούμενες κυρίες, Αρνό Γκάιγκερ Όλα καλά θα μας πάνε.

Στη σειρά Αληθινές Ιστορίες το βιβλίο Η φυλακισμένη της Τεχεράνης της Μαρίνας Νεμάτ και στη σειρά Έλληνες Λογοτέχνες τα βιβλία Το παιδί της αγάπης της Μαρίας Τζιρίτα, και Φτερά από μετάξι της Πασχαλίας Τραυλού.

ΑΠΟΝΕΜΗΘΗΚΑΝ ΤΑ ΚΡΑΤΙΚΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ



Ο Κώστας Τσιρόπουλος τιμήθηκε με το μεγάλο βραβείο Λογοτεχνίας για το 2007. Δεξιά, η κα Ρούλα Αλαβέρα, η οποία παρέλαβε το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το 2006, για τον αποθανόντα σύζυγό της, Τηλέμαχο Αλαβέρα.

TA KΡΑΤΙΚΑ Λογοτεχνικά Βραβεία για τα έτη 2007 και 2006 επέδωσε ο υπουργός Πολιτισμού, Μιχάλης Λιάπης, σε εκδήλωση που έγινε χθες το απόγευμα στο παράρτημα του Μουσείου Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς. [Δώστε τέτοια στον υπουργό και πάρτε την ψυχή του!]

Ο Μ. Λιάπης μίλησε για ανάγκη επαναπροσδιορισμού στο περιεχόμενο του πολιτισμού [sic], ώστε να έρθει ο πολιτισμός πιο κοντά [sic] στην καθημερινότητα των πολιτών. Οπως τόνισε, στις προθέσεις του είναι «να εξεταστεί η βράβευση των αξιόλογων λογοτεχνικών περιοδικών, τα οποία συμβάλλουν σημαντικά στην προβολή και διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας -του ελληνικού πολιτισμού. Επίσης, να αναζητηθούν τρόποι επανέναρξης του Προγράμματος Ενίσχυσης Μεταφράσεων Ελληνικής Λογοτεχνίας σε ξένες γλώσσες, σε μια νέα βάση. Να δημιουργηθεί μια νέα κατηγορία βραβείου μετάφρασης από τα αρχαία ελληνικά. Ο υπουργός τόνισε ότι πρέπει να προβληθεί η ελληνική λογοτεχνία συντονισμένα μέσα από το Διαδίκτυο, να εξασφαλισθεί ο έγκαιρος προγραμματισμός δράσεων για την προώθηση του βιβλίου και η συνεργασία όλων των φορέων και να συνεχιστούν μεγάλες επιτυχίες, όπως ήταν η ανάδειξη της χώρας μας ως τιμώμενης στη διεθνή έκθεση βιβλίου του Πεκίνου...
Τέτοιου είδους "θεωρήσεις" έχουν ακουστεί από υπουργούς άπειρες φορές. Ο σημερινός υπουργός φαίνεται ότι δεν έχει κανένα απολύτως όραμα όχι μόνο για τα βραβεία και το βιβλίο, αλλά ούτε για τον πολιτισμό γενικότερα. Η αμηχανία του δυστυχώς έχει εγκλωβιστεί στην αδυναμία της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας να κυβερνήσει, αφού είναι πεδικλωμένη στα σκάνδαλα που η ίδια δημιουργεί, και στη διαφθορά που έχει απλωθεί σε όλο το δημόσιο βίο της χώρας. Τίποτε δεν μπορούμε να πιστέψουμε, ούτε να αναγνωρίσουμε. Ωστόσο, δεν σημαίνει ότι δεν εκτιμούμε τους πνευματικούς ανθρώπους, και τον καθένα ξεχωριστά...

Από δεξιά η Αθηνά Κακούρη,
ο Τάσος Γουλάτης,
ο Γιάννης Καισαρίδης,
η Αγγέλα Καστρινάκη
και ο Χρήστος Σαμουηλίδης,
παραλαμβάνουν τα βραβεία
λογοτεχνίας για το 2006.
Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για το 2007 (βιβλία που εκδόθηκαν το 2006) είναι:
  • Βραβείο Ποίησης στον Ντίνο Σιώτη (Αυτοβιογραφία ενός στόχου).
  • Βραβείο Διηγήματος στην Ελένη Λαδιά (Η γυναίκα με το πλοίο στο κεφάλι).
  • Βραβείο Μυθιστορήματος στην Ιωάννα Καρυστιάνη (Σουέλ).
  • Βραβείο Δοκιμίου - Κριτικής στον Θεοδόση Πελεγρίνη για το έργο του «Από τον πολιτισμό στην πείνα».
  • Βραβείο Χρονικού - Μαρτυρίας στον Αναστάσιο Τάμη (Οι Ελληνες της Λατινικής Αμερικής).
  • Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας στον Κώστα Τσιρόπουλο, για το σύνολο του έργου του.
  • Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για το 2006 (βιβλία που εκδόθηκαν το 2005) είναι:
  • Βραβείο Ποίησης στον Τάσο Γαλάτη (Ανιπτόποδες και σφενδονήτες).
  • Βραβείο Διηγήματος στον Γιάννη Καισαρίδη (Μισάντρα).
  • Βραβείο Μυθιστορήματος στην Αθηνά Κακούρη (Θέκλη).
  • Βραβείο Δοκιμίου - Κριτικής στην Αγγέλα Καστρινάκη (Η λογοτεχνία στην ταραγμένη δεκαετία 1940-1950).
  • Βραβείο Χρονικού - Μαρτυρίας στον Χρήστο Σαμουηλίδη (Γιαννούλης Χαλεπάς).
  • Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας στον Τηλέμαχο Αλαβέρα για το σύνολο του έργου του.

1,95 ΕΚΑΤ. ΣΤΕΡΛΙΝΕΣ ΓΙΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΤΗΣ ΤΖ.Κ. ΡΟΟΥΛΙΝΓΚ


Έναντι 1,95 εκατομμυρίων στερλινών πωλήθηκε σήμερα σε δημοπρασία στο Λονδίνο χειρόγραφο και εικονογραφημένο βιβλίο της διάσημης συγγραφέως του "Χάρι Πότερ" Τζόαν Καθλίν Ρόουλινγκ. Η τιμή αυτή είναι σχεδόν η 40πλάσια από τις έως και 50.000 στερλίνες που αναμενόταν να "πιάσει" το βιβλίο της Ρόουλινγκ με τίτλο "Tales Of Beedle The Bard", και η υψηλότερη στην οποία φτάνει ποτέ σε δημοπρασία χειρόγραφο της σύγχρονης λογοτεχνίας.

Αυτή, λοιπόν, ήταν η είδηση! Τόσα χρήματα για ένα χειρόγραφο...

John Dos Passos (14 Ιανουαρίου 1896 - 1970)

http://cache.eb.com/eb/image?id=79796&rendTypeId=4
Ο Αμερικανός μυθιστοριογράφος John Roderigo Dos Passos (14 Ιανουαρίου 1896 - 28 Σεπτεμβρίου 1970) θεωρείται από τους συγγραφείς της χαμένης γενιάς [Lost Generation], και το πρώτο έργο του δημοσιεύτηκε το 1920, με τον τίτλο One Man's Initiation: 1917 και ακολουθήθηκε από μια αντιπολεμική ιστορία του Τρεις στρατιώτες [Three Soldiers], που του προσπόρισε ιδιαίτερη αναγνώριση. Το 1925 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά του σχετικά με τη ζωή στη New York City, και με τίτλο Μεταφορά του Μανχάτταν, [Manhattan Transfer], ήταν μια εμπορική επιτυχία και εισήγαγε τις πειραματικές τεχνικές stream-of-consciousness στη μέθοδο του Dos Passos.

Η εικόνα “http://www.dnoticias.pt/diario/fotos/270607/dn0401080601.jpg” δεν μπορεί να προβληθεί επειδή περιέχει σφάλματα.
Κοινωνικός επαναστάτης, ο Dos Passos βλέπει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως δύο έθνη, ένα φτωχό και ένα πλούσιο. Έγραψε θαυμαστά για την αδικία στη δικαστική υπόθεση των Sacco and Vanzetti και ένωσε τη φωνή του μαζί με τη φωνή άλλων ξεχωριστών προσωπικοτήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη σε μια αποτυχημένη εκστρατεία για να αποτρέψει τις καταδίκες θανάτου τους. Το 1928, ο Dos Passos πέρασε αρκετούς μήνες στη Ρωσία όπου μελέτησε το σοσιαλιστικό σύστημα. Επέστρεψε στην Ισπανία με τον Hemingway κατά τη διάρκεια του Spanish Civil War, αλλά οι απόψεις του σχετικά με το κομμουνιστικό κίνημα είχαν αρχίσει ήδη να αλλάζουν.

Κατά τη μακρά και επιτυχημένη καριέρα του ο Dos Passos σαράντα δύο μυθιστορήματα, καθώς επίσης και ποιήματα, δοκίμια, και θεατρικά έργα, και δημιούργησε περισσότερα από 400 κομμάτια της τέχνης.

John Dos Passos

Το σημαντικότερο έργο του είναι η τριλογία U.S.A., που περιλαμβάνει τα The 42nd Parallel (1930), Nineteen Nineteen (1932), και The Big Money (1936). Ο Dos Passos χρησιμοποίησε πειραματικές τεχνικές σ’ αυτά τα μυθιστορήματα, ενσωματώνοντας αποκόμματα εφημερίδων, αυτοβιογραφικά στοιχεία, και τον πλασματικό ρεαλισμό για να χρωματίσει ένα απέραντο τοπίο του αμερικανικού πολιτισμού κατά τη διάρκεια των πρώτων δεκαετιών του εικοστού αιώνα. Αν και κάθε μυθιστόρημα στέκεται από μόνο του, η τριλογία έχει ως σκοπό να διαβαστεί συνολικά.

Οι πολιτικές και κοινωνικές αντανακλάσεις του Dos Passos στο μυθιστόρημα είναι βαθιά απαισιόδοξες για την πολιτική και οικονομική προοπτική των Ηνωμένων Πολιτειών, και λίγοι από τους χαρακτήρες κατορθώνουν κρατώ τα ιδανικά τους μέσα από τη φωτιά του πρώτου παγκόσμιου πολέμου.

John Dos Passos, Theodore Dreiser and Samuel Ornitz
American writers John Dos Passos (l), Theodore Dreiser, (c), and Samuel Ornitz (r), are shown in New York City on November 12, 1931. They returned from Harlan County where they and other writers investigated the Eastern Kentucky coal fields on behalf of striking coal miners. Ornitz wrote a play based on the experience, "In New Kentucky."
Τα πρωτοποριακά έργα του Dos Passos της μη γραμμικής μυθιστοριογραφίας άσκησαν σημαντική επιρροή σε πολλούς νεότερους συγγραφείς. Ιδιαίτερα η τριλογία των «Δρόμων της ελευθερίας» [The Roads To Freedom] του Jean-Paul SartreBerlin Alexanderplatz του και το Alfred Döblin, είναι έργα που παρουσιάζουν την επιρροή των μεθόδων του. Σε ένα δοκίμιο του 1936, ο Sartre αναφέρθηκε στον Dos Passos ως τον «μεγαλύτερο συγγραφέα της εποχής μας».

[Images from Lucy Dos Passos Coggin.]
photo
John Dos Passos, Watering Place, 1923, watercolor on paper.

Στην Αμερική έχει θεσμοθετηθεί το John Dos Passos Prize που είναι ένα λογοτεχνικό βραβείο και απονέμεται κάθε χρόνο από το Τμήμα Αγγλικών και Σύγχρονων γλωσσών στο Longwood University.

Funeral of Nicola Sacco and Bartolomeo Vanzetti, Boston, 1928

Ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο από την κηδεία των
Nicola Sacco και Bartolomeo Vanzetti, στη Βοστόνη, το 1928

DOS PASSOS, John. "They Are Dead Now"

This isn’t a poem
This is two men in grey prison clothes.
One man sits looking at the sick flesh of his hands—hands that haven’t worked for seven years.
Do you know how long a year is ?
Do you know how many hours there are in a day
when a day is twenty-three hours on a cot in a cell,
in a cell in a row of cells in a tier of rows of cells
all empty with the choked emptiness of dreams ?
Do you know the dreams of men in jail ?
They are dead now
The black automatons have won.
They are burned up utterly
their flesh has passed into the air of Massachusetts their dreams have passed into the wind.
“They are dead now,” the Governor’s secretary nudges the Governor,
“They are dead now,” the Superior Court Judge nudges
the Supreme Court Judge,
“They are dead now” the College President nudges
the College President
A dry chuckling comes up from all the dead :
The white collar dead ; the silkhatted dead ;
the frockcoated dead
They hop in and out of automobiles
breathe deep in relief
as they walk up and down the Boston streets.
they are free of dreams now
free of greasy prison denim
their voices blow back in a thousand lingoes
singing one song
to burst the eardrums of Massachusetts
Make a poem of that if you dare !

Pierre Loti (14 Ιανουαρίου 1850 - 1923)

Image:Pierre loti par henri rousseau.jpg

Τον Πιέρ Λοτί [Louis Marie Julien Viaud ήταν το πλήρες όνομά του, αλλά χρησιμοποίησε κι έμεινε στην ιστορία με το ψευδώνυμο Pierre Loti] θα τον αναφέρω μόνο και μόνο γιατί πολλές φορές εκείνοι που φτιάχνουν τα σταυρόλεξα βάζουν στα ζητούμενα και τ' όνομά του. Όμως δεν μπορεί να πει κανείς ότι για μας έχει μείνει στην ιστορία ως μεγάλος συγγραφέας, παρά το γεγονός ότι έχει γράψει ενδιαφέρουσες ταξιδιωτικές εντυπώσεις και αυτοβιογραφικά αφηγήματα, ενώ τα μυθιστορήματά του καταγίνονται με τη ζωή των ναυτικών της Βρετάνης. Ο Λοτί, λοιπόν, υπήρξε φιλότουρκος και μάλιστα κάπως έτσι τον απεικονίζει ο H. Rousseau, σ' ένα πίνακα του 1891. Ο Λοτί γοητεύτηκε από την ηδυπάθεια της λαγγεμένης Ανατολής και η δράση των ηρώων του ξετυλίγεται κυρίως στα σουλτανικά χαρέμια και τ' ανάκτορα στην Κωνσταντινούπολη. Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, ο Λοτί στάθηκε με πάθος στο πλευρό των Τούρκων κι αυτό είναι το στοιχείο που τον βάζουμε κι εμείς απέναντί μας!

ΕΡΓΑ: Aziyadé (1879), Le Mariage de Loti (Ο Γάμος του Λοτί, πρωτότυπος τίτλος Rarahu (1880), Le Roman d'un Spahi (1881), Fleurs d'Ennui (1882), Mon Frère Yves (1883) ("My Brother Yves"), Les Trois Dames de la Kasbah (1884), πρωτοπαρουσιάστηκε ως απόσπασμα του Fleurs d'Ennui, Pêcheur d'Islande (1886, Ο ψαράς της Ισλανδίας) Madame Chrysanthème (1887 – Η κυρία Χρυσάνθεμο είναι το έργο που ενέπνευσε στον Πουτσίνι την Μαντάμ Μπατερφλάι), Propos d'Exil (1887), Japoneries d'Automne (1889), Au Maroc (1890), Le Roman d'un Enfant (1890), Le Livre de la Pitié et de la Mort (1891), Fantôme d'Orient (1892), L'Exilée (1893), Matelot (1893), Le Désert (1895), Jérusalem (1895), La Galilée (1895), Ramuntcho (1897), Fugures et Choses qui passaient (1898), Judith Renaudin (1898), Reflets de la Sombre Route (1899), Les Derniers Jours de Pékin (1902), L'Inde sans les Anglais (1903), Vers Ispahan (1904), La Troisième Jeunesse de Madame Prune (1905), Les Désenchantées (1906), La Mort de Philae (1909), Le Château de la Belle au Bois dormant (1910), Un Pèlerin d'Angkor (1912), La Turquie Agonisante (1913) μια αγγλική μετάφραση με τίτλο "Turkey in Agony" δημοσιεύτηκε την ίδια χρονιά, La Hyène Enragée (1916), Quelques Aspects du Vertige Mondial (1917), L'Horreur Allemande (1918), Prime Jeunesse (1919), La Mort de Notre Chère France en Orient (1920), Suprêmes Visions d'Orient (1921), γράφτηκε με τη βοήθεια του γιού του Samuel Viaud, Un Jeune Officier Pauvre (1923, posthumous), Lettres à Juliette Adam (1924, μεταθανάτια), Journal Intime (1878-1885), 2 τόμοι ("Private Diary", 19251929), Correspondence Inédite (1865-1904, αλληλογραφία, 1929).

Saturday, January 12, 2008

EΦΥΓΕ Ο ΙΣΠΑΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ Ángel González

Ángel González. (Foto: EFE)
Ángel González. (Foto: EFE)

Ο Ισπανός ποιητής Άνχελ Γκονθάλεθ έφυγε από τη ζωή κατά τη διάρκεια της χθεσινής νύκτας, σε ηλικία 82 ετών, σε νοσοκομείο της Μαδρίτης, όπως μεταδίδουν τα ισπανικά μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενες πηγές προσκείμενες στον ποιητή. Ο τιμημένος με βραβείο του Πρίγκιπα της Αστούριας το 1985, είχε γεννηθεί τον Σεπτέμβριο του 1925 στο Οβιέδο, της Αστούριας, εισήχθη χθες στο νοσοκομείο έπειτα από αναπνευστική κρίση.

Ο Άνχελ Γκονθάλεθ, ο οποίος επί μακρόν διέμεινε στις ΗΠΑ, όπου δίδαξε στο Παν/μιο της Αλμπουκέρκης, είχε συνταξιοδοτηθεί το 1993, κι ήταν μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας της Ισπανίας, ενώ είχε τιμηθεί και το 1996 με το βραβείο ισπανο-αμερικανικής ποίησης Βασίλισσα Σοφία.

Κύρια έργα του «Πικρός Κόσμος» (Άspero Mundo 1956), «Στοιχειώδης βαθμός» (Grado elemental, 1962), «Με όλη την αγάπη μου» (A todo amor, 1988), την ανθολογία «Μαθήματα πραγμάτων κι άλλα ποιήματα» (Lecciones de cosas y otros poemas, 1998) και «Φθινόπωρο κι άλλα φώτα» ( Otono y otras luces, 2001). [www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ]

Ángel González, el poeta de la solidaridad, la libertad y el amor

ELMUNDO.ES | AGENCIAS. MADRID.- Fue su primer amor y el más duradero. La poesía sedujo a Ángel González cuando tan sólo tenía 18 años. Enfermo de tuberculosis, mientras se recuperaba en el Páramo de Sil comenzó a leer poemas y a hacer sus primeros pinitos como escritor. Tanto le gustó fabricar versos, que decidió convertir su afición en profesión, aunque la alternara con otros trabajos...
CIUDAD CERO

Una revolución.
Luego una guerra.
En aquellos dos años —que eran
la quinta parte de toda mi vida—,
ya había experimentado sensaciones distintas.
Imaginé más tarde
lo que es la lucha en calidad de hombre.
Pero como tal niño,
la guerra, para mí, era tan sólo:
suspensión de las clases escolares,
Isabelita en bragas en el sótano,
cementerios de coches, pisos
abandonados, hambre indefinible,
sangre descubierta
en la tierra o las losas de la calle,
un terror que duraba
lo que el frágil rumor de los cristales
después de la explosión,
y el casi incomprensible
dolor de los adultos,
sus lágrimas, su miedo,
su ira sofocada,
que, por algún resquicio,
entraban en mi alma
para desvanecerse luego, pronto,
ante uno de los muchos
prodigios cotidianos: el hallazgo
de una bala aún caliente,
el incendio
de un edificio próximo,
los restos de un saqueo
—papeles y retratos
en medio de la calle...
Todo pasó,
todo es borroso ahora, todo
menos eso que apenas percibía
en aquel tiempo
y que, años más tarde,
resurgió en mi interior, ya para siempre:
este miedo difuso,
esta ira repentina,
estas imprevisibles
y verdaderas ganas de llorar.