Saturday, June 30, 2007

Ο Πολωνός ποιητής Czesław Miłosz...


O Πολωνός ποιητής Τσέσλαφ Μίλος [Czesław Miłosz] γεννήθηκε στις 30 Ιουνίου 1911 στην πόλη Wilno της Λιθουανίας, σε μια αστική οικογένεια πολωνικής καταγωγής. Σημαντικό ρόλο στο έργο του διαδραμάτισε ο γενέθλιος τόπος αλλά και οι περιπέτειες της ξενικής επικυριαρχίας σε αυτόν, ιδιαίτερα η ναζιστική κατοχή και στη συνέχεια η σοβιετική εξάρτηση.
Μετά από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, εργάστηκε στο διπλωματικό σώμα, ως μορφωτικός ακόλουθος της κομμουνιστικής Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας. Όμως ο Miłosz ενώ υπηρετούσε στο Παρίσι, το 1951, έσπασε τους ήδη χαλαρούς δεσμούς του με το καθεστώς της χώρας του. Ζήτησε και του έδωσαν πολιτικό άσυλο στη Γαλλία. Το 1953 τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό Λογοτεχνικό Βραβείο [Prix Littéraire Européen].
Το 1960 μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, και το 1970 πήρε την αμερικανική υπηκοότητα, κι άρχισε να διδάσκει Πολωνική Λογοτεχνία στο Τμήμα Σλαβικών Γλωσσών και Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας. Το 1978 έλαβε το Διεθνές Λογοτεχνικό Βραβείο Neustadt και το 1980 του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας (δηλ. ένα χρόνο μετά η βράβευση του δικού μας Οδυσσέα Ελύτη). Στη συνέχεια, οι τιμές διαδέχονταν η μια την άλλη.
Δεδομένου ότι τα έργα του ήσαν απαγορευμένα στην Πολωνία, το Νόμπελ του άνοιξε τις πόρτες και τότε οι περισσότεροι Πολωνοί έμαθαν για την ύπαρξη και το έργο του. Όταν κατέρρευσε το σοσιαλιστικό καθεστώς, ο Miłosz επέστρεψε στην Πολωνία. Το βιβλίο του Αιχμάλωτη σκέψη (The Captive Mind, 1953), που το προλόγισε ο φιλόσοφος Karl Jaspers, θεωρείται μια από τις σπάνιες σοβαρές μελέτες πάνω στην «προδοσία των διανοουμένων» που συμβιβάζονται με τα ολοκληρωτικά καθεστώτα εγκαταλείποντας την κριτική σκέψη. Παρατηρούσε επιπλέον ότι εκείνοι που έγιναν «αποστάτες» δεν ήσαν απαραιτήτως αυτοί με τα ισχυρότερα μυαλά, αλλά μάλλον εκείνοι με τα πιό αδύνατα στομάχια.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Κρακοβία, όπου και πέθανε σε ηλικία 93 χρονών, στις 14 Αυγούστου 2004. Παραθέτω ένα δείγμα της ποίησής του, μεταφρασμένο από τον ποιητή Χάρη Βλαβιανό [Κυρ. Ελευθεροτυπία, Βιβλιοθήκη, 3/9/2004]:

Κι όμως τα βιβλία

Κι όμως τα βιβλία θα είναι εκεί στα ράφια, ξεχωριστές υπάρξεις, / Που εμφανίστηκαν κάποτε, ακόμη υγρά / Σαν κάστανα που αστράφτουν κάτω απ' ένα δέντρο το φθινόπωρο, / Και μ' ένα άγγιγμα, μ' ένα σιγοβράσιμο, άρχισαν να ζουν / Παρ' όλες τις φωτιές που έκαιγαν στον ορίζοντα, τους πύργους που ανατινάζονταν, / Τις φυλές που προέλαυναν, τους πλανήτες που κινούνταν. / «Υπάρχουμε», έλεγαν, ακόμη και όταν οι σελίδες τους / Σκίζονταν, ή μια βουερή φλόγα / Έγλειφε καταστροφικά τα γράμματά τους. Πόσο πιο ανθεκτικά / Από εμάς, που η αδύναμη θέρμη μας / Ψυχραίνεται από τη μνήμη, σκορπίζει, χάνεται. / Φαντάζομαι τη γη όταν δεν θα υπάρχω πια: / Τίποτα δεν συμβαίνει, καμιά απώλεια, η ίδια η παράξενη παρέλαση, / Γυναικεία φορέματα, δροσοστάλαχτα κρίνα, ένα τραγούδι στην κοιλάδα. / Κι όμως τα βιβλία θα είναι εκεί στα ράφια• κρατούν από καλή γενιά, / Κατάγονται από τους ανθρώπους, αλλά και από τη λάμψη, τα ύψη.

Friday, June 29, 2007

O Antoine de Saint-Exupéry του Μικρού Πρίγκιπα...


Ο γάλλος συγγραφέας Jean-Baptiste Marie Roger de Saint-Exupéry γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1900, στη Λιόν (Γαλλία), στο νούμερο 8, της οδού Peyrat, η οποία σήμερα ονομάζεται οδός Antoine Saint-Exupéry. Ήταν το τρίτο παιδί μιας παλιάς αριστοκρατικής επαρχιακής οικογένειας. Ο πατέρας του πέθανε όταν αυτός ήταν μόλις τριών χρόνων. Σαν αεροπόρος αγωνίστηκε με το πάθος του σκαπανέα, να ανακαλύψει καινούργιους δρόμους, για να ενώσει τους ανθρώπους. Σκοτώθηκε σε μια πτήση πάνω από την κατεχόμενη Γαλλία στις 31 Ιουλίου 1944.
Η Γη των ανθρώπων (κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα ελληνικά, το 1963, σε μετάφραση του Αντώνη Μοσχοβάκη από τις εκδόσεις Γαλαξία):
Η γη μας μαθαίνει πιο πολλά απ' όλα τα βιβλία. Γιατί μας αντιστέκεται. Ο άνθρωπος ανακαλύπτει τον εαυτό του όταν αναμετριέται με το εμπόδιο. Χρειάζεται όμως, για να το φτάσει, ένα εργαλείο. Χρειάζεται ένα τσαπί ή ένα αλέτρι. Ο χωρικός, όταν οργώνει, αποσπά λίγο-λίγο κάποια μυστικά από τη φύση, και η αλήθεια που ανακαλύπτει είναι παγκόσμια. Όμοια τ' αεροπλάνο, το εργαλείο των αεροπορικών γραμμών, μπάζει τον άνθρωπο σε όλα τα πανάρχαια προβλήματα.
Μπροστά στα μάτια μου έχω πάντα την εικόνα από την πρώτη νύχτα που πέταξα στην Αργεντινή, μια σκοτεινή νύχτα όπου μόνον φώτα αραιά λαμπύριζαν, σαν άστρα σκορπισμένα στον κάμπο.
Καθένα φανέρωνε, μέσα σ' αυτό τον ωκεανό του ερέβους, το θαύμα μιας συνείδησης. Σ' εκείνο το σπίτι διάβαζαν, συλλογιόνταν, κουβέντιαζαν. Στ' άλλο γύρευαν ίσως να εξιχνιάσουν το διάστημα, μοχθούσαν σε υπολογισμούς για το νεφέλωμα της Ανδρομέδας. Εκεί κάτω αγαπιόνταν. Αραιά και πού σπίθιζαν στην εξοχή φώτα που γύρευαν να συντηρηθούν. Ίσαμε τα πιο διακριτικά, το φως του ποιητή, του δασκάλου, του ξυλουργού. Όμως, ανάμεσα στα ζωντανά αυτά αστέρια, πόσα παράθυρα κλειστά, αστέρια σβηστά, άνθρωποι που κοιμόνταν...
Πρέπει να προσπαθήσουμε ν' ανταμώσουμε. Πρέπει να δοκιμάσουμε να επικοινωνήσουμε με κάποια απ' αυτά τα φώτα που καίνε αραιά και πού, στον κάμπο...

Η Νυχτερινή πτήση (κι αυτό από τον Γαλαξία σε μετάφραση της Ειρήνης Μπουζάλη), διαπνέονται από μια βαθύτατη αγάπη για τον άνθρωπο, την πίστη του στην πρόοδο και τις ανθρώπινες αξίες. Ο Μικρός Πρίγκιπας όμως είναι το βιβλίο που αγαπήθηκε από μικρούς και μεγάλους κι έχει κυκλοφορήσει σε εκατοντάδες εκδόσεις σε δεκάδες γλώσσες.

Thursday, June 28, 2007

Η κουλτούρα του καναπέ και το βιβλίο


Δεν έχω στα χέρια μου κάποιες μετρήσεις, αλλά υποπτεύομαι ότι όλο και περισσότεροι τηλεθεατές αρχίζουν να νιώθουν αποστροφή για τα βράδια που, καθισμένοι αναπαυτικά στον καναπέ, μένουν κολλημένοι μπροστά στο μαγικό κουτί.
Υπάρχει πράγματι ένα τεράστιο κοινό, εξαντλημένο από τα μέσα επικοινωνίας, που περιπλανάται ανήσυχα από κανάλι σε κανάλι, αναζητώντας την πρωτοτυπία. Βεβαίως, έχει και μια δόση αλήθειας η άποψη ότι αυτή ακριβώς η «κουλτούρα του καναπέ» ευθύνεται έως ένα βαθμό και για την απομάκρυνση του κόσμου από το βιβλίο.
Για τον John Keane («Μέσα επικοινωνίας και δημοκρατίας») αυτή η άποψη είναι υπερβολική, δεδομένου ότι για ορισμένες κοινωνικές ομάδες, ιδίως για τους κατοίκους των αστικών κέντρων που ανήκουν στα μεσαία στρώματα και έχουν κάποια μόρφωση, τα βιβλία και τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας δεν μπορούν να αλληλοϋποκατασταθούν, αφού εξυπηρετούν τελείως διαφορετικές λειτουργίες και αξιολογούνται ανάλογα.
Ωστόσο, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι ο χρόνος που αφιερώνεται στο διάβασμα ελαττώνεται, σε αντίθεση με εκείνον που αφιερώνεται στην τηλεόραση. Και είναι βέβαιο ότι κερδίζουν «αναγνώστες» οι εφημερίδες εκείνες που προσαρμόζουν την αισθητική τους σύμφωνα με τα γούστα του τηλεθεατή.
Αλλά με φουντώνει η αισιοδοξία του Ουμπέρτο Έκο, που διατυμπανίζει ότι τα βιβλία έχουν φτιαχτεί για να τα παίρνουμε στα χέρια μας, ακόμη και στο κρεβάτι, ακόμη και μέσα στο πλήθος, ακόμη και εκεί όπου δεν υπάρχουν ηλεκτρικές πρίζες, ακόμη και όπου και όταν οποιαδήποτε μπαταρία έχει αποφορτιστεί, μπορούμε να τα υπογραμμίζουμε, μας επιτρέπουν να διπλώνουμε τις γωνίες των σελίδων τους ή να βάζουμε σελιδοδείκτες, μπορούμε να τα αφήσουμε να πέσουν στη γη ή να τα εγκαταλείψουμε ανοιχτά πάνω στο στήθος…
Υπάρχει ελπίδα και πιθανότητα να νικηθεί η κουλτούρα του καναπέ…

Μεταφραστές προδότες!

Σε προηγούμενο σημείωμα έγινε αναφορά στους μεταφραστές και στα βραβεία που θεσμοθετήθηκαν. Αλλά δεν μπορώ να μην επισημάνω ένα φαινόμενο που τείνει να πάρει επιδημικές διαστάσεις. Κινδυνεύει η πνευματική μας αγορά να πνιγεί από την εισβολή του μεταφρασμένου ξένου βιβλίου και των λογής-λογής μεταφράσεων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Μια ματιά να ρίξει κανείς στις προθήκες των βιβλιοπωλείων και αρκεί για να αντιληφθεί το μέγεθος και την έκταση του φαινομένου. Όλοι διψάνε για την επαφή με τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και της ξένης λογοτεχνικής παραγωγής, καθώς και της φιλοσοφικής, επιστημονικής και πολιτικής σκέψης.
Κανείς ποτέ δεν αποζήτησε την απομόνωση από την παγκόσμια πνευματική δραστηριότητα και, ιδιαίτερα, σήμερα που, σιγά-σιγά, αρχίζει ένα ιδεολογικό και πολιτικό ξεκαθάρισμα. Και όσοι επιζήτησαν κάτι τέτοιο, απομονώθηκαν οι ίδιοι. Το ζήτημα, λοιπόν, που τίθεται είναι ότι μια πραγματικότητα που εκφράστηκε με δυο λέξεις: traduttore – traditore, που σημαίνει «μεταφραστής – προδότης», εξακολουθεί να έχει ισχύ, με μεγαλύτερη ένταση, στις μέρες μας.
Όχι μόνο «προδότης» του πρωτότυπου και του δημιουργού του ο μεταφραστής αλλά και υπεύθυνος για τη λάσπη που αποθέτει σ’ ένα διψασμένο για νέες πληροφορίες κοινό. Μια έντυπη (μεταφρασμένη) πεδιάδα καλεί τους υποψήφιους αναγνώστες να γνωρίσουν όχι τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας αλλά τα σκύβαλα ενός ανεξέλεγκτου αγωγού, που δοκιμάζει την ευαισθησία του κοινού και διαστρεβλώνει το αισθητικό του κριτήριο.
Βλέπουμε κείμενα ξένα και μεταφρασμένα στη γλώσσα μας, με περικοπές που δεν δηλώνονται, με συμπτύξεις και μετατροπές που, τελικά, παρουσιάζουν ένα έργο άσχετο με το πρωτότυπο. Ο μεταφραστής ίσως να μη γνωρίζει καλά τη γλώσσα του πρωτότυπου, ίσως να αγνοεί τις αντιστοιχίες και τη λειτουργία της κάθε γλώσσας στο δικό της κοινό…
Αν σταθούμε στην κατάσταση που επικρατεί στο χώρο του θεάτρου, θα δούμε ότι έχουμε ένα φαύλο κύκλο που άσφαλτα οδηγεί στη δημιουργία κάλπικης πνευματικής δραστηριότητας. Πόσο αληθινή μπορεί να είναι μια μετάφραση του γερμανού Μπρεχτ από τα γαλλικά ή του ισπανού Λόρκα από τα αγγλικά ή των σκανδιναβών Στρίντμπεργκ και Ίψεν από τα γαλλικά! Κι όμως, όλοι σήμερα μεταφράζουν αφειδώς. Αυτό, βέβαια, είναι μια αναγκαιότητα που, όμως, προσκρούει στην άγνοια, από μέρους των μεταφραστών, σημαντικών στοιχείων κι από τις δυο γλώσσες που, αναντίρρητα, συνιστούν δυο εντελώς διαφορετικές κοσμοθεωρίες.
Εδώ, δεν θα πούμε εμείς τι πρέπει να κάνει ένας μεταφραστής για να γλιτώσει από ολισθήματα. Εκείνο που ενδιαφέρει είναι πώς θα προφυλαχτεί ένα ανυπεράσπιστο κοινό από την ποδηγετική μανία εκείνων που θέλουν να του γνωρίσουν το πνευματικό έργο μιας άλλης εποχής ή χώρας. Μήπως θα έπρεπε να συσταθεί κάποτε μια επιτροπή όχι μόνο για να βραβεύει αλλά και για να ελέγχει αν κάνουν σωστά τη δουλειά τους οι μεταφραστές;

Για το "Μεγάλο Ελληνικό Μυθιστόρημα"!

Μια τυχαία περιδιάβαση σ' ένα καινούργιο (για μένα) blog, μου έδωσε χαρά. Αναφέρομαι στο μπλογκ του Μάκη Καραγιάννη, που διαπραγματεύεται εξόχως ενδιαφέροντα θέματα. Άφησα εκεί ένα σχόλιο και στη συνέχεια οδηγήθηκα στο μπλογκ του παλιού φίλου Αλέξη Σταμάτη, όπου έχει ανοίξει μια συζήτηση για το "Μεγάλο Ελληνικό Μυθιστόρημα", με αφορμή ένα άρθρο της εφημερίδας The Guardian, όπου γίνεται λόγος για το "Μεγάλο Βρετανικό Μυθιστόρημα", κατ' αναλογία του "Great American Novel". Και γράφει ο Αλέξης: Υπάρχει το "Μεγάλο Ελληνικό Μυθιστόρημα"; Αν ναι, ποιο είναι και ποια είναι τα στοιχεία που το ορίζουν ως τέτοιο; Αν όχι, προς τα πού θα έπρεπε ένα κείμενο μυθοπλασίας να κινηθεί ώστε να "αιχμαλωτίσει", να συλλάβει την πεμπτουσία της ελληνικότητας;
Μ' άρεσε αυτή η πρωτοβουλία του Αλέξη, άφησα ένα σχόλιο στο μπλογκ του, αλλά για να μη ταλαιπωρώ το χώρο του, θα καταθέσω κι εδώ μερικές σκέψεις. Είναι εύκολο να αναφέρει κάποιος τίτλους πεζογραφημάτων για τα οποία έχουν γραφτεί ύμνοι σε εφημερίδες και περιοδικά και τα οποία βρέθηκαν για καιρό στις πρώτες θέσεις των καταλόγων με τα "ευπώλητα"... Με το πέρασμα των χρόνων αποδείχτηκε ότι η πραγματικότητα διαψεύδει!
Τι εννοούμε με τη λέξη "ελληνικότητα"; Ο καθένας έχει τη δική του ερμηνεία. Ωστόσο έχουν γραφτεί δεκάδες σελίδες που πυροδότησαν κατά καιρούς ωραίες λογοτεχνικές διαμάχες. Και ένα βασικό ίσως επιχείρημα εναντίον των πεζογράφων της γενιάς του '30 ήταν ο "ελληνοκεντρισμός" της!
Σ' ένα άρθρο του με τίτλο "Ελληνοκεντρισμός και ελληνικότητα", στο Βήμα, ο Νάσος Βαγενάς (καθηγητής της Θεωρίας και Κριτικής της Λογοτεχνίας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών), παραθέτει άφθονο υλικό "προσπαθώντας να προσδιορίσει τι δεν είναι ελληνοκεντρισμός". Διαβάστε το και τα ξαναλέμε.

Βραβεία Μετάφρασης...

Οι μεταφραστές είναι λογοτέχνες - ή εκ των πραγμάτων είναι! Μπορεί να είναι οι ενδιάμεσοι μεταξύ του αναγνώστη και του ξένου συγγραφέα, όμως έχει τεράστια σημασία πώς θα χειριστούν αυτή τη σχέση. Είναι φορές που όσοι γνωρίζουν και τη γλώσσα του συγγραφέα, δεν τον αναγνωρίζουν στη μετάφραση. Ωστόσο, αυτό συνέβαινε κάποτε εν εκτάσει, όταν λίγοι ήσαν οι γνωρίζοντες ξένες γλώσσες. Σήμερα όλος ο κόσμος, που λέει ο ο λόγος, γνωρίζει ξένες γλώσσες. Συνεπώς, ο μεταφραστής θα πρέπει να μεταφέρει στη γλώσσα μας όλα εκείνα που ο συγγραφέας ήθελε να πει, να εκφράσει, να υπαινιχθεί κ.ο.κ.
Για να μην πολυλογώ, ο μεταφραστής αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για να απολαύσουμε ένα ξένο κείμενο. Κάποτε, λοιπόν, θα έπρεπε να γίνει η αρχή. Και την έκανε την αρχή το ΕΚΕΜΕΛ. Τα βραβεία τα θεσμοθέτησε για πρώτη φορά φέτος το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας και Επιστημών του Ανθρώπου (ΕΚΕΜΕΛ), σε συνεργασία με το Βρετανικό Συμβούλιο, το Γαλλικό Ινστιτούτο, το Ινστιτούτο Γκέτε, το Ινστιτούτο Θερβάντες και το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο. Καθένα συνοδεύεται από το ποσόν των 3.000 ευρώ, το οποίο δίνεται εξ ημισείας από το ΕΚΕΜΕΛ και από το αντίστοιχο ξένο ινστιτούτο και οι βραβευμένοι έχουν δικαίωμα διαμονής στο «Σπίτι της Λογοτεχνίας», στις Λεύκες της Πάρου.
Αναλυτικά τα βραβεία απονεμήθηκαν στους εξής: αγγλόφωνης λογοτεχνίας στην Αθηνά Δημητριάδου («Βίος και Πολιτεία του Μάικλ Κ» του Τ. Μ. Κουτσί, «Μεταίχμιο»), γαλλόφωνης στη Μαρία Ευσταθιάδη («Η Ζήλια» του Αλέν Ρομπ - Γκριγιέ, «Σμίλη»), γερμανόφωνης λογοτεχνίας στον Αλέξανδρο Ισαρη («Ο ξανθός Εκμπερτ. Το Ρούνενμπεργκ» του Λούντβιχ Τικ [1773-1853], «Σμίλη»), ισπανόφωνης στην Ισμήνη Κανσή («Η ζωή του Λαθαρίγιο ντε Τόρμες», έργο ανωνύμου του 1554, «Printa») και ιταλόφωνης στην Αννα Παπασταύρου («Ο κήπος των Ρενάλ» του Αντρέα Κονόμπιο, «Ψυχογιός»).

Friday, June 22, 2007

Βραβείο (παιδικής και εφηβικής) Λογοτεχνίας Carnegie


Από τις εκδόσεις Ψυχογιός είναι το παρακάτω δελτίο τύπου. Η Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων Πόπη Γαλάτουλα με ενημερώνει τακτικά για τις δραστηριότητες των εκδόσεων Ψυχογιού, από την εποχή που έκανα τις εκπομπές για το βιβλίο στην τηλεόραση...
Το Βραβείο (παιδικής και εφηβικής) Λογοτεχνίας Carnegie, δημιουργήθηκε στη Βρετανία το 1936 προς τιμήν του Σκοτσέζου φιλάνθρωπου Andrew Carnegie. Τα υποψήφια βιβλία πρέπει να έχουν γραφτεί στην αγγλική γλώσσα και να έχουν εκδοθεί για πρώτη φορά στη Μ. Βρετανία μέσα στη χρονιά που πέρασε.
Η κριτική επιτροπή του βραβείου αποτελείται από 13 βιβλιοθηκονόμους που ανήκουν στην ομάδα νεανικών βιβλιοθηκών CILIP και το Carnegie θεωρείται παρόμοιο με το αμερικανικό βραβείο Newbery. Τα υποψήφια βιβλία διαβάζονται και από μαθητές που στέλνουν τη γνώμη τους στην κριτική επιτροπή.
Φέτος (2007) είναι η 70ή επέτειος απονομής του Carnegie Medal CILIP και μέσω του διαδικτύου πραγματοποιήθηκε ψηφοφορία για το καλύτερο βραβευμένο βιβλίο όλων των ετών.
Η ψηφοφορία ξεκίνησε στις 20 Απριλίου και τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στις 21 Ιουνίου στη βρετανική Βιβλιοθήκη.
Το πιο αγαπημένο βραβευμένο με το Carnegie Medal CILIP βιβλίο, είναι το πρώτο της τριλογίας του Φίλιπ Πούλμαν «Το αστέρι του Βορρά» και την Ελλάδα κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, ενώ σύντομα θα το δούμε στη μεγάλη οθόνη με πρωταγωνίστρια τη Νικόλ Κίντμαν.

Thursday, June 21, 2007

Τι θα πάρεις μαζί σου στις διακοπές για διάβασμα;


Τι θα πάρεις μαζί σου στις διακοπές για διάβασμα;
Το ερώτημα μπορεί να απαντηθεί αμέσως κατά τις Κυριακές, όταν πάρει κανείς στα χέρια του τα διαφημιστικά των εκδοτικών οίκων και επιλέξει κάποια βιβλία από τα προτεινόμενα. Υπάρχουν και οι επιλογές των εφημερίδων, αλλά κι αυτές γίνονται στο πλαίσιο της διαφημιστικής συνεργασίας.
Είναι όμως λύση να περιμένεις τι θα σου προτείνουν διάφοροι ή θα ήταν καλύτερα να πάρεις τα ποδαράκια σου και να κάνεις μια γυροβολιά στα βιβλιοπωλεία - ίσως και με μια παρέα - να απολαύσεις κι ένα κρύο καφέ ή αναψυκτικό στο υπαίθριο café και να πάρεις τα βιβλία που σου "έκλεισαν" το μάτι.
Ξέχνα τις "σειρήνες" των εφημερίδων και των περιοδικών που καιροφυλακτούν να σε πεδικλώσουν και να ενορχηστρώσουν τη σκέψη σου με τη δική τους.
Όλοι αυτοί θέλουν κοινό - εσύ θέλεις ινστρούκτορες;
Ζήτω η ελευθερία!

Wednesday, June 20, 2007

Στην Πάτρα, στην Πάτρα...

[Η εικονογράφηση του κειμένου θεωρώ ότι είναι σχετική με το θέμα. Για την πρώτη φωτογραφία δυο λέξεις: είναι ποίηση! Για τη δεύτερη που είναι η Γέφυρα του Ρίο, πάλι δυο λέξεις: είναι ποίηση! Και για την τρίτη φωτογραφία που είναι μια άποψη της Πάτρας, καλό θα είναι όσοι ενδιαφέρονται, να γράψουν τι είναι...]

Ο Μανδραγόρας ενημερώνει και θεωρώ σκόπιμο κι εδώ να περάσω το δελτίο του - παρότι ξανάγραψα. Αναφέρομαι στο φετινό Συμπόσιο Ποίησης που θα πραγματοποιηθεί από το απόγευμα (17.30) της Πέμπτης 28 Ιουνίου 2007, έως το μεσημέρι της Κυριακής 1ης Ιουλίου 2007. Θεματική του 27ου Συμποσίου είναι η αναγκαιότητα, η σκοπιμότητα, η λειτουργικότητα, η λειτουργία, ή μη, της ποίησης σήμερα, η οντολογική, ανθρωπολογική και πολιτισμική της φύση και η ιστορική της διαδρομή.
Δεκαεννέα εισηγήσεις από ειδικούς ερευνητές και λογοτέχνες διερευνούν ποικίλες εκφάνσεις του θέματος: Σωκράτης Λ. Σκαρτσής, ποιητής, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών, Μιχάλης Γ. Μερακλής, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, κριτικός, Φώτης Τερζάκης, δοκιμιογράφος, ποιητής, Δημήτρης Φίλιας, Επίκ. Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου, Γιώργος Βαρθαλίτης, δρ. Φιλολογίας Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης, Σάββας Μιχαήλ, δοκιμιογράφος, κριτικός, Παναγιώτης Νούτσος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ποιητής, Γιώργος Ζαρκάδης, Επίκ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών, ποιητής, Κώστας Σφήκας, σκηνοθέτης, Βούλα Επιτροπάκη, ποιήτρια, Γιώργος Βέλτσος, Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, ποιητής, Οδυσσέας Χατζόπουλος, εκδότης, Λάμπρος Σπυριούνης, ποιητής, Θανάσης Νάκας, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ναταλία Μελά, γλύπτρια, Γιώργος Κεντρωτής, Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου, ποιητής, Τζίνα Καλογήρου, Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Ξένη Σκαρτσή, δρ φιλολογίας, ποιήτρια, Κώστας Δανασσής, ποιητής.
Το θέμα συμπληρώνουν δεκατέσσερις προγραμματισμένες παρεμβάσεις (Ζ. Δαράκη, Χρ. Τουμανίδης, Ξ. Βερύκιος, Αλ. Λυκουργιώτης, Α. Δελώνης, Αλ. Αραμπατζής, Α. Πεπέ, Ι. Λιόση, Ι. Πάττα, Γ. Παπαδάκης, Δ. Παπαδοπούλου, Γ. Καλαντζής, Γ. Τσακιράκης, Π. Λεβεντόπουλος). Παρεμβάσεις μπορούν να κατατίθενται και στη Γραμματεία κατά τη διάρκεια του Συμποσίου.
Στην απογευματινή συνεδρίαση του Σαββάτου που είναι, όπως πάντα, αφιερωμένη στην παρουσίαση ποιητών από κριτικούς, δώδεκα κριτικοί παρουσιάζουν ισάριθμους ποιητές οι Αλέξης Ζήρας την ποιήτρια Ζέφη Δαράκη, ο Δημήτρης Κατσαγάνης τον Γιώργο Βέλτσο, ο Δημήτρης Τζουμάκας τον Βύρωνα Λεοντάρη, ο Γιάννης Ζέρβας την Παυλίνα Παμπούδη, η Λύντια Στεφάνου τη Μαίρη Γυφτάκη, ο Χρήστος Γιαννακός τον Κώστα Κουτσουρέλη, η Χρυσούλα Σπυρέλη τον Γιάννη Υφαντή, ο Ερνέστος Αγγελής τον Θόδωρο Μπασιάκο, ο Σπύρος Θεριανός τον Λίνο Ιωαννίδη, ο Γιώργος Πρεβεδουράκης τον Μιχάλη Παπαντωνόπουλο, ο Σωκράτης Σκαρτσής τον Θανάση Τσίρο και ο Κώστας Κρεμμύδας τον Παναγιώτη Νούτσο. Δόκιμοι και νεότεροι ποιητές διαβάζουν ποιήματα στα ενδιάμεσα των εισηγήσεων. Διαβάζουν οι: Λύντια Στεφάνου, Θανάσης Κωσταβάρας, Ιωσήφ Βεντούρας, Δούκας Καπάνταης, Σωτήρης Σαράκης, Αριστέα Παπαλεξάνδρου, Λάμπρος Σπυριούνης, Χρήστος Τουμανίδης, Θόδωρος Κουλούρης, Μαργαρίτα Τσάμη, Παναγιώτης Βούζης, Σπύρος Θεριανός, Ελίνα Μαρμαρίδου, Θωμάς Παπαστεργίου, Πάτροκλος Λεβεντόπουλος.


Στην απογευματινή συνεδρία της Πέμπτης 28 Ιουνίου θα παρουσιαστεί η πρόσφατη Ανθολογία Κρητικής Ποίησης (1950-2007, εκδ. «Ταξιδευτής»), στη σειρά των τοπικών Ανθολογιών που εγκαινιάστηκε στο 25ο Συμπόσιο --έχουν προηγηθεί η Ανθολογία Αχαϊκής Ποίησης (1950-2005) και η Ανθολογία Επτανησιακής Ποίησης (1950-2006, εκδ. «Περί Τεχνών»--, ενώ σε χωριστή ενότητα διαβάζουν ποιήματά τους Πατρινοί ποιητές: Γιάννης Αλεξανδρόπουλος, Γιάννης Βούλτος, Σπύρος Βρεττός, Μίμης Κωστήρης, Στέλιος Μαφρέδας, Δημήτρης Παπανικολάου, Μάρκος Σκληβανιώτης, Νίκος Σκούτης, Τηλέμαχος Τσαρδάκας, Αλέξανδρος Φωσταίνης).

Την πρώτη ημέρα του Συμποσίου εγκαινιάζονται επίσης οι συνεδρίες με κύκλους ποιητών που ζουν και δραστηριοποιούνται στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, για να συζητήσουν το ζήτημα της ποίησης στην περιοχή τους και στις οποίες καλούνται να συμμετάσχουν ισότιμα ποιητές της περιοχής. Εφέτος συμμετέχουν η Κύπρος (Ελένη Αντωνιάδου, Λεύκιος Ζαφειρίου, Βάκης Λοϊζίδης, Γιώργος Μύαρης), η Λάρισα (Λίνα Καράμπα, Θανάσης Κριτσινιώτης, Κώστας Λάνταβος, Χριστίνα Πλατή, Παύλος Λάλος) και η Κρήτη (Γιώργος Καράτζης, Ζαχαρίας Κατσακός, Αντώνης Περαντωνάκης, Ελένη Μωυσιάδου, Βαγγελιώ Πετρουγάκη, Μαρία Φραγκιαδάκη).
Από το 1981, οπότε και ξεκίνησε το Συμπόσιο Ποίησης, υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Πατρών, οι συνεδριάσεις πραγματοποιούνται ανελλιπώς, στο Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστημίου, στο Ρίο, την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου. Την ευθύνη της διοργάνωσης έχει 14μελής Οργανωτική Επιτροπή που συγκροτείται από τους Σωτήρη Βαρνάβα, Ξενοφώντα Βερύκιο, Κώστα Καπέλα, Δημήτρη Κατσαγάνη, Γιώργο Κεντρωτή, Κώστα Κρεμμύδα, Αλέξη Λυκουργιώτη, Σάββα Μιχαήλ, Θανάση Νάκα, Σωκράτη Λ. Σκαρτσή, Ξένη Σκαρτσή, Λύντια Στεφάνου, Δημήτρη Χαρίτο, τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών και των δύο επίτιμων μελών της Οργανωτικής Επιτροπής Μιχάλη Γ. Μερακλή και Ανδρέα Μπελεζίνη.
Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 27 τόμοι Πρακτικών (2 τόμοι για το πρώτο Συμπόσιο) που εκτείνονται σε περισσότερες από 11.000 σελίδες. Ευρετήριο Περιεχομένων των Πρακτικών των πρώτων 25 Συμποσίων δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα [ΕΔΩ] του Συμποσίου. Είναι ανοιχτό σε όλους και η παρακολούθησή του είναι ελεύθερη.

Tuesday, June 19, 2007

Σχέδια με τον Σεφέρη!


Σχέδια για ένα καλοκαίρι. [Άνθη της πέτρας]

Άνθη της πέτρας μπροστά στην πράσινη θάλασσα
με φλέβες που μου θύμιζαν άλλες αγάπες
γυαλίζοντας στ' αργό ψιχάλισμα,
άνθη της πέτρας φυσιογνωμίες
που ήρθαν όταν κανένας δε μιλούσε και μου μίλησαν
που μ' άφησαν να τις αγγίξω ύστερ' απ' τη σιωπή
μέσα σε πεύκα σε πικροδάφνες και σε πλατάνια.


(Γιώργος Σεφέρης, από τα Ποιήματα, Ίκαρος 1974)
Μέσα στον κουρνιαχτό από σκάνδαλα, απατεωνιές, βασανιστήρια, ψευτιές από καθέδρας, κυκλοφοριακό χάος, καταθλίψεις, θανάτους, το καλοκαίρι μας καλεί νας κάνουμε σχέδια (αν ήδη δεν τα έχουμε έτοιμα...) και να πάρουμε τα βουνά ή τις θάλασσες - ανάλογα με το κέφι, το χρήμα και το πατρικό σπίτι!

Μαργκερίτ Ντιράς και Παναγιώτης Κονδύλης...



Εκατοντάδες είναι τα βιβλία που κυκλοφορούν και ο φιλαναγνώστης τα "χάνει" και δεν ξέρει προς ποια κατεύθυνση πρέπει να προσανατολίσει τις επιλογές του. Χρειάζεται πολύ ψάξιμο στις προθήκες των βιβλιοπωλείων για να καταλήξει στη σωστή επιλογή του βιβλίου ή των βιβλίων που θα τον συντροφεύσουν την περίοδο του καλοκαιριού στις διακοπές. Και μυθιστορήματα καλά κυκλοφορούν αλλά και άλλου είδους βιβλία τα οποία είναι εξίσου ευχάριστα. Όπως ας πούμε το βιβλίο «Τετράδια του πολέμου και άλλα κείμενα» της Μαργκερίτ Ντιράς (μετάφραση: Τάσος Μπέτζελος. Εκδ. «Μεταίχμιο», σελ. 472, τιμή: 22 ευρώ). Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται κείμενά της γραμμένα ανάμεσα στο 1943 και το 1949, όπου ξεδιπλώνονται η θεματική του έργου της καθώς και η πολιτική της σκέψη, ενώ αποτυπώνονται με μοναδική αμεσότητα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή της, όπως: ο θάνατος του πρώτου της παιδιού, οι δραστηριότητές της κατά την Αντίσταση, ο εκτοπισμός και η επιστροφή του συζύγου της Ρομπέρ Αντέλμ, η γέννηση του γιου της Ζαν, η εφηβεία της στην Ινδοκίνα και η σχέση της με τον πολύ μεγαλύτερο ηλικιακά εραστή της. Ενα μοναδικό αυτοβιογραφικό ντοκουμέντο αλλά και μια πολύτιμη μαρτυρία για τη γέννηση μιας σπουδαίας λογοτεχνικής φωνής.

Άλλο βιβλίο είναι «Το πολιτικό και ο άνθρωπος», το τελευταίο -και ημιτελές, μολονότι δίτομο στην ελληνική έκδοση ("Θεμέλιο")- βιβλίο του φιλοσόφου Παναγιώτη Κονδύλη. Εννιά χρόνια μετά τον ξαφνικό θάνατο του σπουδαίου αυού διανοητή, μας δίνεται η ευκαιρία να επικοινωνήσουμε με η σκέψη ενός Έλληνα που χάθηκε στα πενήντα του χρόνια. Με σχεδόν ολόκληρο το έργο του γραμμένο στα γερμανικά, ο Κονδύλης (1943 - 1998) υπήρξε ένας από τους μεγάλους διανοητές και κοινωνικούς φιλοσόφους της σύγχρονης εποχής. Ο Falk Horst επιμελήθηκε την έκδοση του εννιακοσιοσέλιδου χειρογράφου του πρώτου τόμου και ελπίζει από τα καταλειπόμενα σημειώματα και προσχέδια να δημοσιεύσει δύο ακόμα τόμους. Ο ένας πραγματεύεται την «Κοινωνία ως πολιτικό συλλογικό υποκείμενο», ο άλλος φέρει τον τίτλο «Ταυτότητα, Ισχύς και Πολιτισμός» και εξετάζει τις προϋποθέσεις τους. Στον υπάρχοντα πρώτο τόμο συνομιλητές του είναι κοινωνικοί επιστήμονες και φιλόσοφοι της κοινωνίας, σε κριτική αντιπαράθεση με τους οποίους αναπτύσσει τρία μεγάλα θέματα: Τη δομή της κοινωνικής σχέσης, το θέμα της κατανόησης στις επιστήμες του ανθρώπου και το ζήτημα της ορθολογικότητας. Σχολιάζοντας συγγραφείς από τον Αριστοτέλη, τον Χούσερλ, τον Χάιντεγκερ, τον Μπούμπερ και τον Χάμπερμας μέχρι τους Ντιρκέμ, Ζίμελ, Βέμπερ, Πάρσονς και Λούμαν, ο Κονδύλης διεκδικεί μια συνολική προσέγγιση του ανθρώπου και της κοινωνίας ελεύθερη από προκαταλήψεις, προσδοκίες και ιδεολογικές δεσμεύσεις.

Βρέθηκε η ακριβής ημερομηνία γέννησης του Καζαντζάκη...


Δεν πιστεύω ότι μπορεί ν' αλλάξει σε κάτι η ανακάλυψη της ακριβούς ημερομηνίας γέννησης του Καζαντζάκη! Ό,τι ήταν να μάθουμε το μάθαμε και τίποτε δεν μας εμπόδισε να απολαύσουμε (όταν είμαστε στις ηλικίες με τα μπουρίνια μας...), το απολαύσαμε. Μαζί του οργιστήκαμε, αμφισβητήσαμε, νιώσαμε δυνατοί και κάποιες φορές περήφανοι...
Ωστόσο, δυο ντοκουμέντα -ένα εικόνισμα και μία επιστολή- κλείνουν μάλλον τη συζήτηση για τη χρονολογία γέννησης του μεγάλου Κρητικού. Πρόκειται για το εικόνισμα που χρησιμοποιούσαν οι οικογένειες για να αναγράφουν την ημερομηνία γέννησης των παιδιών και μια ιδιόχειρη επιστολή του ίδιου του Νίκου Καζαντζάκη προς τον ανιψιό του Νίκο Σακλαμπάνη (γιο της αδελφής του Αναστασίας).

Σύμφωνα με τα δύο αυτά ντοκουμέντα ο Καζαντζάκης γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1883 και όχι το 1881 όπως αναφέρεται στο δημοτολόγιο Ηρακλείου.

Αντίγραφο της πίσω πλευράς του εικονίσματος βρίσκεται σήμερα σε ψηφιακή απεικόνιση στο Μουσείο Καζαντζάκη στη Μυρτιά Ηρακλείου. Στο πίσω μέρος του εικονίσματος με τον ανορθόγραφο γραφικό χαρακτήρα που αποδίδεται στη μητέρα του Καζαντζάκη, Μαρία ή Μαργή Χριστοδουλάκη, αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Μιχαήλ Ε. Σακλαμπάνη/ 1883 γενήθικε Νικόλαος/ ημερα Παρσκευή το μήνα Φεβρουαριο/ 18 ώρα το πρωή...»/. Ο Μιχαήλ Εμμ. Σακλαμπάνης ήταν ο σύζυγος της αδελφής του Καζαντζάκη, Αναστασίας.

Monday, June 18, 2007

Ιππότης ο Σαλμάν Ρουσντί!

Πέρσες, Πακιστανοί και άλλοι μουσουλμάνοι κατηγορούν τη Βρετανία ότι προσβάλλει το Ισλάμ μετά τη χρίση του ινδικής καταγωγής συγγραφέα Σαλμάν Ρουσντί [Salman Rushdie] σε ιππότη από τη βασίλισσα Ελισάβετ. Το μυθιστόρημα του Ρουσντί «Οι σατανικοί στίχοι» είχε ωθήσει τον Αγιατολάχ Χομεϊνί να εκδώσει ένταλμα θανάτου για τον «βλάσφημο» συγγραφέα, που τιμάται τώρα για την προσφορά του στη λογοτεχνία. Ο Ρουσντί είναι μία από τις «πιο μισητές φιγούρες στον ισλαμικό κόσμο», δήλωσε εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών, περιγράφοντας την απόφαση της βασίλισσας σαν μία πράξη της Βρετανίας εναντίον του Ισλάμ, στο πλαίσιο του «πολεμικού κλίματος» με την Τεχεράνη.
«Το να τιμάς και να πλέκεις το εγκώμιο ενός αποστάτη, μιας μισητής φιγούρας, θα βάλει, το δίχως άλλο, τους Βρετανούς αξιωματούχους σε αντιπαράθεση με τις ισλαμικές κοινωνίες», συμπλήρωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου που έκανε ακόμη λόγο για «οργανωμένη» και «όχι τυχαία» προσβολή των ιερών αξιών του Ισλάμ. Πακιστανοί βουλευτές ζητούν από τους Βρετανούς να αποσύρουν την "τιμή" στον Ρουσντί, γιατί και μόνο το γεγονός ότι ο Ρουσντί χρίσθηκε Ιππότης μπορεί να δικαιολογήσει επιθέσεις αυτοκτονίας: Η βρετανική κυβέρνηση να ζητήσει συγγνώμη και να αποσύρει τον τίτλο του "Sir" από τον Ρουσντί. Τρελά πράγματα. Εδώ ο κόσμος καίγεται κι αυτοί θίγονται επειδή έγινε "Σερ" ο Ρουσντί!
Είναι φανερό ότι η σύγκλιση των πολιτισμών θ' αργήσει πολύ. Δεν είναι δυνατό οι Δυτικοί να είμαστε στο 2007 και οι Μουσουλμάνοι να ζουν στην εποχή του Μωάμεθ. Πού ακούστηκε, οι θρησκευτικές διαφορές να γίνονται αιτίες κι αφορμές για συγκρούσεις, έριδες, σκοτωμούς και κάψιμο βιβλίων όπως φαίνεται και στη φωτογραφία με το κάψιμο των βιβλίων του Ρουσντί! Στο μεσαίωνα μας επαναφέρουν;

19 ποιητές απαγγέλλουν στη Σκόπελο!


Σκόπελος: νήσος μικρά του Αιγαίου πελάγους, βορείως της Ευβοίας και της Σκιάθου, ου μακράν της Θεσσαλικής παραλίας (Ηρόδοτος). Εκεί, λοιπόν, στην πανέμορφη Σκόπελο οργανώθηκε ένα τριήμερο ποίησης από 20 έως και 22 Ιουνίου. Κάτω από τον τίτλο «Θερινό ηλιοστάσιο 2007 - Μέρες ποίησης στη Σκόπελο», 19 ποιητές, όπως οι Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ, Χάρης Βλαβιανός, Μαρία Λαϊνά, Παυλίνα Παμπούδη, Αντώνης Φωστιέρης, Αργύρης Χιόνης και άλλοι από την Ελλάδα και από επτά άλλες χώρες (Βουλγαρία, Λίβανος, Αλβανία, Σερβία, Γερμανία, Ινδία και ΗΠΑ) θα απαγγείλουν ποιήματά τους τη βραδιά του θερινού ηλιοστασίου στο βυζαντινό μοναστήρι της Αγίας Βαρβάρας. Οι «Μέρες ποίησης στη Σκόπελο» οργανώνονται από την πολιτιστική εταιρεία «Διαδρομές», που δημιουργήθηκε από ενεργούς πολίτες του νησιού και έκανε την πρώτη της εμφάνιση στις 21 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, οπότε οι Σκοπελίτες αγόραζαν το ψωμί τους σε μια σακούλα, στη μια πλευρά της οποίας υπήρχε ένα ποίημα του Εγγονόπουλου και στην άλλη ποιήματα της Τσβετάγιεβα, του Γονατά και της Κυρτσάκη.
Μακάρι να γίνονταν και αλλού τέτοιου είδους και πάθους εκδηλώσεις. Η ελληνική επαρχία υποφέρει από την πίεση της πανίσχυρης τηλεόρασης! Έχω ξαναγράψει ότι δεν φτάνει μόνο η ιδιωτική πρωτοβουλία. Η κεντρική εξουσία να πάρει πρωτοβουλίες. Κάποτε το ΠΑΣΟΚ, υλοποίησε μια καταπληκτική ιδέα του τότε υπουργού Πολιτισμού Θάνου Μικρούτσικου και η Βουλή ψήφισε το Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων. Στη Σκόπελο δημιουργήθηκε το Φωτογραφικό Κέντρο, που πέρασε από πολλούς... σκοπέλους και δεν μπορώ να πω ότι σήμερα λειτουργεί... Θέλω να πω ότι τέτοιοι θεσμοί έπρεπε να στηριχθούν και οι μικρές κοινωνίες της ελληνικής περιφέρειας ν' ανοίξουν τα μάτια τους και να μη παρασύρονται από τις σειρήνες των παρδαλών μπουλουκιών είτε αυτά είναι θεατρικές ομάδες είτε τραγουδιστικές κομπανίες είτε οτιδήποτε άλλο... Καλή είναι η ανάγνωση ποίησης εκεί στη Σκόπελο, αλλά ας γίνει κάτι παρόμοιο π.χ. και στο Βαλτεσινίκο ή στο Γύθειο!

Γιατί η ποίηση…


Όσοι πιστοί της ποίησης και της Πάτρας πρέπει να ετοιμαστείτε για μιαν ακόμη επίσκεψη στην πρωτεύουσα της Αχαΐας. Από τις 28 Ιουνίου έως την 1η Ιουλίου, οργανώνεται το 27ο Συμπόσιο Ποίησης, με θέμα «Γιατί η ποίηση». Δηλαδή η αναγκαιότητα, η σκοπιμότητα, η λειτουργικότητα, η λειτουργία, ή μη, της ποίησης σήμερα, η οντολογική, ανθρωπολογική και πολιτισμική της φύση και η ιστορική της διαδρομή - πτυχές που θα αναπτύξουν ειδικοί ερευνητές και λογοτέχνες, ανάμεσά τους οι Σωκράτης Σκαρτσής, Σάββας Μιχαήλ, Παναγιώτης Νούτσος, Γιώργος Βέλτσος, Γιώργος Κεντρωτής κ.ά. Στο ενδιάμεσο των εισηγήσεων, δόκιμοι και νεότεροι ποιητές θα διαβάζουν ποιήματα. Το συμπόσιο, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει μέρος, στο οποίο δώδεκα κριτικοί θα παρουσιάσουν ισάριθμους ποιητές: Αλέξης Ζήρας - Ζέφη Δαράκη, Δημήτρης Τζουμάκας - Βύρων Λεοντάρης, Γιάννης Ζέρβας - Παυλίνα Παμπούδη κ.ά.

Sunday, June 17, 2007

Βραβείο Impac του Δουβλίνου στον Per Petterson


Ο Per Petterson (γεννημένος το 1952 στο Όσλο), ένας συγγραφέας πολύ λίγο γνωστός έξω από τη Νορβηγία, τιμήθηκε με το βραβείο Impac του Δουβλίνου για το βιβλίο του Out Stealing Horses, εισπράττοντας το συνοδευτικό ποσό των 100.000 ευρώ. Τα μέλη της κριτικής επιτροπής χαρακτήρισαν το βιβλίο σαν μια «οδυνηρή και κινούμενη ιστορία μιας μεταβαλλόμενης προοπτικής στον κόσμο… και της νοσταλγίας για έναν απλούστερο τρόπο της ζωής».
Η μελαγχολική ιστορία, ακολουθεί έναν 67χρονο που αναγκάζεται να θυμηθεί τα τραυματικά γεγονότα της παιδικής ηλικίας του. Ο Petterson είπε ότι ήταν ευτυχής και εξεπλάγη για τη βράβευσή του με το Impac. «Φαίνεται με αυτό το βιβλίο που είμαι το αγόρι με το χρυσό παντελόνι και κάθε φορά που βάζω το χέρι μου στις τσέπες μου παίρνω ένα χρυσό νόμισμα,» είπε. «Είναι τόσο δροσερό».
Ο Petterson σπούδασε βιβλιοθηκονομία. Έχει εργαστεί ως υπάλληλος βιβλιοπωλείων, μεταφραστής και λογοτεχνικός κριτικός πριν γίνει ένας πλήρους απασχόλησης συγγραφέας. Έχει δημοσιεύσει πέντε μυθιστορήματα κι έχει αρκετές ακόμη τιμητικές διακρίσεις για το έργο του. Μεταξύ εκείνων που τον επηρέασαν ο ίδιος αναφέρει τον νομπελίστα Knut Hamsun και τον Raymond Carver.
Η διεθνής αυτή λογοτεχνική διάκριση, το βραβείο IMPAC του Δουβλίνου είναι ένα διεθνές βραβείο που περιλαμβάνει τις βιβλιοθήκες από όλες τις γωνίες της σφαίρας, και είναι ανοικτό στα βιβλία που γράφονται σε οποιαδήποτε γλώσσα. Το βραβείο, είναι μια πρωτοβουλία του δημοτικού Συμβουλίου της Πόλης του Δουβλίνου, και σε συνεργασία με την IMPAC, μια επιχείρηση βελτίωσης της παραγωγικότητας που αναπτύσσει δραστηριότητες σε πάνω από 50 χώρες.

Saturday, June 16, 2007

Το Man Booker στον Chinua Achebe


Αφού ποτέ ένα Νόμπελ δεν δόθηκε σε αφρικανό συγγραφέα, τότε είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι το Διεθνές Βραβείο Man Booker απονεμήθηκε στον Νιγηριανό συγγραφέα Chinua Achebe (γεννήθηκε το 1930), ο οποίος θεωρείται ότι είναι «ο πατέρας της σύγχρονης αφρικανικής λογοτεχνίας»!
Η "νίκη" αυτή του Achebe, κάνει μεγαλύτερη αίσθηση αν σκεφτεί κανείς ότι μεταξύ των υποψηφίων για το βραβείο ήσαν ο μεγάλος Μεξικάνος μυθιστοριογράφος Carlos Fuentes (78 ετών), καθώς επίσης και οι Βρετανοί Doris Lessing, Ian McEwan, και Salman Rushdie, ο Ιρλανδός John Banville, οι Αμερικανοί Philip Roth και Don DeLillo, οι Καναδοί Margaret Atwood, Alice Munro και Michael Ondaatje, και ο Ισραηλινός Amos Oz. Το πρώτο βραβείο MBI 2005 είχε δοθεί στον Αλβανό συγγραφέα Ismail Kadare.
Όταν ο Achebe ρωτήθηκε κάποτε, ποιος έχει αφηγηθεί καλύτερα την ιστορία της Αφρικής, απάνησε ότι είναι "εκατοντάδες", αλλά, είπε ότι δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε κι εκείνους που δεν θεωρούνται λογοτέχνες, αναφερόμενος στην "προφορική παράδοση", σ' εκείνους δηλαδή που, αφηγούμενοι ιστορίες, την διατήρησαν στα χωριά, προτού έρθει το χαρτί και το μολύβι με την εισβολή των αποικιοκρατών! [Δες και "Man Booker International judges honour Chinua Achebe", στην εφημερίδα The Guardian, 13/6/2007).
ΕΡΓΑ:

* THINGS FALL APART, 1958
* NO LONGER AT EASE, 1960
* THE SACRIFICAL EGG AND OTHER STORIES, 1962
* ARROW OF GOD, 1964
* A MAN OF THE PEOPLE, 1966
* CHIKE AND THE RIVER, 1966
* BEWARE, SOUL BROTHER, 1971
* GIRLS AT WAR, 1972
* HOW THE LEOPARD GOT HIS CLAWS, 1972
* CHRISTMAS IN BIAFRA AND OTHER POEMS, 1973
* MORNING YET ON CREATION DAY, 1975
* THE DRUM, 1977
* THE FLUTE, 1977
* LITERATURE AND SOCIETY, 1980
* THE TROUBLE WITH NIGERIA, 1983
* THE WORLD OF OGBANJE, 1986
* ANTHILLS OF THE SAVANNA, 1987
* THE UNIVERSITY AND THE LEADERSHIP FACTOR IN NIGERIAN POLITICS, 1988
* HOPES AND IMPEDIMENTS, 1989
* NIGERIAN TOPICS, 1989
* HOME AND EXILE, 2000

Το 1990 ο Achebe μετά από ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα έμεινε παράλυτος από τη μέση και κάτω. Κατάγεται από τη φυλή των Ibo και στη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου στη Νιγηρία (1967-70) υπηρέτησε την κυβέρνηση της Μπιάφρας. Τα έργα του αποτυπώνουν την επίδραση των ευρωπαϊκών αξιών στην παραδοσιακή αφρικανική κοινωνία, κι επιπλέον τη βαθιά προσωπική απογοήτευσή του για τις εξελίξεις στη Νιγηρία από τότε που απόκησε την ανεξαρτησία της.

Friday, June 15, 2007

Βραβείο Mediterranee στον Κλαούντιο Μάγκρις


Στο Παρίσι, το βραβείο Mediterranee ξένης λογοτεχνίας απονεμήθηκε στον Ιταλό συγγραφέα Κλαούντιο Μάγκρις [Claudio Magris] για το μυθιστόρημά του «Στα τυφλά». Το βραβείο, με χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ, δίνεται σε συγγραφείς της λεκάνης της Μεσογείου, έργα των οποίων έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά. Ενδιαφέρουσα είναι μια συνέντευξή του [ΕΔΩ], όπου μεταξύ άλλων λέει: "Αισθάνομαι ευρωπαίος, αλλά για μένα, η Ευρώπη περιγράφεται καλύτερα σε μια κουβέντα του Άγιου Αυγουστίνου: Όταν δεν αναρωτιέμαι τι είναι, ξέρω τι είναι. Όταν ρωτιέμαι, δεν ξέρω πλέον. Σήμερα, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες μοιράζονται τα ίδια προβλήματα και τις συνήθειες: χρήματα, ανεργία, μόδα και πολιτισμός..."

Βραβείο Μπίχνερ 2007 στον Μάρτιν Μόζεμπαχ



Το Βραβείο Γκεόργκ Μπίχνερ 2007 [Georg-Büchner-Preis], το οποίο απονέμει από το 1923 η Γερμανική Ακαδημία Λογοτεχνίας και Ποίησης, στη μνήμη του ποιητή και συγγραφέα του «Βόιτσεκ», κέρδισε ο μυθιστοριογράφος Μάρτιν Μόζεμπαχ [Martin Mosebach]. Ο 55χρονος συγγραφέας από τη Φραγκφούρτη έχει δοκιμαστεί στα περισσότερα λογοτεχνικά είδη - μυθιστόρημα, ποίηση, δοκίμιο, σενάριο. Θα παραλάβει το βραβείο του και 40.000 ευρώ στις 27 Οκτωβρίου σε τελετή στην έδρα της Ακαδημίας στη νοτιοδυτική πόλη Ντάρμσταντ. Ο Μόζεμπαχ έχει αναπτύξει, όσο κανένας άλλος γερμανός συγγραφέας, το κοινωνικό μυθιστόρημα. Στο παρελθόν έχουν τιμηθεί με το ίδιο βραβείο συγγραφείς, όπως οι Heinrich Böll, Erich Kästner, Günter Grass και Wolf Biermann.
Έργα του Martin Mosebach

* Das Bett (μυθιστόρημα, 1983)
* Ruppertshain (μυθιστόρημα, 1985)
* Rotkäppchen und der Wolf. Ποιητικό δράμα (1988)
* Westend (μυθιστόρημα, 1992)
* Stilleben mit wildem Tier (Αφηγήματα, 1995)
* Das Kissenbuch (Ποίηση, 1995)
* Album Raffaello (Ποίηση και σχέδια, 1995)
* Oberon (νέο λιμπρέτο στην όπερα του Carl Maria von Weber, 1996)
* Die Türkin (μυθιστόρημα, 1999)
* Eine lange Nacht (μυθιστόρημα, 2000)
* Der Nebelfürst (μυθιστόρημα, 2001)
* Mein Frankfurt (2002)
* Das Beben (μυθιστόρημα, 2005)
* Du sollst dir ein Bild machen. Über alte und neue Meister (δοκίμια, 2005)
* Der Mond und das Mädchen (Το φεγγάρι και το κορίτσι, μυθιστόρημα, 2007) και άλλα...

Saturday, June 9, 2007

ΤΑ ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ 2005


Σε μια πρώτη "ανάγνωση" ικανοποιεί η βράβευση όλων όσοι τελικά βραβεύτηκαν. Έτσι, κατά πλειοψηφία το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας απονεμήθηκε στον Τηλέμαχο Αλαβέρα (φωτογραφία), που έχει μια στέρεη θητεία και θέση στη νεοελληνική πεζογραφία. Το βραβείο ποίησης στον Τάσο Γαλάτη για τη συλλογή «Ανιπτόποδες και σφενδονήτες» (Γαβριηλίδης), το βραβείο διηγήματος στον Γιάννη Καισαρίδη για τη συλλογή «Μισάντρα» (Κέδρος), το βραβείο μυθιστορήματος στην Αθηνά Κακούρη για το βιβλίο «Θέκλη» (Εστία), το βραβείο δοκιμίου - κριτικής στην Αγγέλα Καστρινάκη για το βιβλίο «Η λογοτεχνία στην ταραγμένη δεκαετία 1940-1950» (Πόλις) και το βραβείο χρονικού - μαρτυρίας στον Χρήστο Σαμουηλίδη για το πορτρέτο «Γιαννούλης Χαλεπάς» (Εστία).

Όταν έχουν κάποιο νόημα τα βραβεία!


Θα αναφέρω την 29χρονη Νιγηριανή συγγραφέα Chimamanda Ngozi Adichie η οποία βραβεύτηκε με το βρετανικό λογοτεχνικό έπαθλο Orange Broadband και να πω ότι να κι ένα βραβείο που έχει κάποιο νόημα! Το μυθιστόρημα για το οποίο βραβεύτηκε (με τίτλο Half A Yellow Sun) έχει πουλήσει 187.000 αντίτυπα από τον Ιανουάριο όταν κυκλοφόρησε η έκδοση τσέπης. Οι κριτές του βραβείου Orange (που δίνεται σε γυναίκες συγγραφείς) εντυπωσιάστηκαν από «τη δύναμη, τη φιλοδοξία και την τεχνική». Είναι το δεύτερο μυθιστόρημα της Adichie. Αναφέρεται στον εμφύλιο σπαραγμό της Μπιάφρα, στη Νιγηρία της δεκαετίας του ’60. Οι δύο παππούδες της Adichie χάθηκαν σε εκείνο τον πόλεμο και η ίδια δήλωσε πως το βιβλίο αυτό είναι η άρνησή της στη λήθη. Η Adichie γεννήθηκε το 1977 στη Νιγηρία και πατέρας της ήταν ο πρώτος καθηγητής Στατιστικής. Η ίδια, όμως, σπούδασε στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στο John Hopkins University. Με την ευκαιρία της βράβευσής της έκανε δηλώσεις για την κατάσταση που επικρατεί στην Αφρική. «Υπάρχουν πολλά ταλέντα, ιδίως στη Νιγηρία και την Κένυα, αλλά είναι δύσκολο να καλλιεργηθούν γιατί δεν υπάρχει υποδομή. Απουσιάζει το πλαίσιο που ενθαρρύνει το γράψιμο, αν σκεφτεί κανείς ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα αγνοεί τη λογοτεχνία».