Thursday, April 26, 2007

Τα βραβεία του "Διαβάζω"


Να λοιπόν, που δόθηκαν και τα βραβεία του περιοδικού "Διαβάζω". Ήταν μια καλή εκδήλωση σύμφωνα με τα λεγόμενα όσων βρέθηκαν εκεί. Εγώ, για λόγους ανωτέρας βίας, δεν κατάφερα να βρεθώ εκεί παρότι μου είχε σταλεί πρόσκληση - για να έχω και κάποιους λόγους να κάνω κρίσεις.
Εν πάση περιπτώσει, το γεγονός ότι ο Μένης Κουμανταρέας τιμήθηκε (μοιράστηκε με μια νεότερη ομότεχνο το βραβείο), είναι παρήγορο. Είναι σπουδαίος συγγραφέας και τη βράβευση τη θεωρώ σαν μια ακόμη χειρονομία τιμής σ' ένα συγγραφέα που έχει μακρά και δημιουργική πορεία στον κόσμο των γραμμάτων μας.
Θυμάμαι, παλιότερα σε μια συνέντευξη που είχα πάρει από τον Γιάννη Κοντό μου είχε πει, μεταξύ άλλων, ότι "τα βραβεία δεν δημιουργούν λογοτέχνες, δεν δίνουν άδεια εισόδου στο ταλέντο που έχει ένας καλλιτέχνης σε σχέση με τη δουλειά του...". Και νομίζω ότι μάλλον έτσι είναι. Γιατί σήμερα αρκετοί θεωρούν πως αν καταφέρουν και πάρουν ένα βραβείο θα μπουν στο πρυτανείο των "μεγάλων". Η καθιέρωση είναι μακρά και επίπονη διαδικασία. Περνά από συμπληγάδες. Μερικοί, βέβαια, είναι τυχεροί ή έχουν, όπως λέμε, το κοκαλάκι της νυχτερίδας και τα πράγματα τους έρχονται ευνοϊκά σχετικά νωρίς. Σε άλλους, η αναγνώριση έρχεται καθυστερημένη.

Του Αντώνη Σοφού...

Ένας σεβάσμιος σημαντικός άνθρωπος των γραμμάτων και καλύτερα θα έλεγα της λαογραφίας, ο Αντώνης Μηνά Σοφός, από την Κάσο, έχει μακρά θητεία στην έρευνα αλλά και μια έμμονη αγάπη για το γενέθλιο τόπο. Η Κάσος είναι ο κόσμος του. Την αγάπησε και την αγαπά. Αυτή η αγάπη αποτυπώθηκε στα βιβλία του που έχουν εκτιμηθεί και από τους πανεπιστημιακούς καθηγητές, όπως ο Δημήτρης Λουκάτος, ο αγαπητός μας Μιχάλης Μερακλής και ο φίλος μας Μηνάς Αλεξιάδης, οι οποίοι έχουν μιλήσει κι έχουν γράψει για το πολύμοχθο έργο του Σοφού. Το λαογραφικό έργο του συγκεντρώνει ένα σημαντικό υλικό που προβάλλει ανάγλυφα τα πολιτισμικά στοιχεία του νησιού του και αποτελεί μια πρώτης τάξεως εξαιρετική ύλη για τις παραπέρα επιστημονικές έρευνες.
Θα βρω κι άλλη ευκαιρία να γράψω για τον Αντώνη Σοφό, με πολλές αναφορές στα έργα του, που είναι: Τα λαογραφικά της Κάσου, Τα γεωργικά, Τα ποιμενικά, Παραμύθια, Σύμμεικτα, Ο Άη Μάμας στ' Αποκράνι.
Τώρα θα παραθέσω ένα "ευτράπελο", από τα Σύμμεικτα, τόμος Δ΄, Τα λαογραφικά της Κάσου:
Οι εννιά καιροί
Σ' ένα καράβι ο καπετάνιος ρωτά ένα ναύτη:
-Πόσους καιρούς έχετε στην Κάσο;
-Εννιά, απαντά αυτός.
-Καλά, του λέει ο καπετάνιος, που δεν ήταν βέβαια Κασιώτης, όλος ο κόσμος ξέρει πως οχτώ 'ναι οι καιροί κι εσείς στην Κάσο τους έχετε εννιά;
Τότε ο ναύτης άρχισε να τους λογαριάζει, λέγοντας:
-Βοριάς, ένας. Νοδιά, δύο. Λεβάντης, τρεις. Μπονέντης, τέσσαροι. Γαρμπής, πέντε. Σορόκος, έξι. Όστρια, εφτά. Γραί-(γος), οχτώ κι ο κακός σου ο καιρός άλλος ένας, εννιά (δ)εν είναι;

Wednesday, April 18, 2007

Το Πούλιτζερ στον Cormac McCarthy


O Αμερικανός συγγραφέας Cormac McCarthy κέρδισε το βραβείο Pulitzer μυθοπλασίας για το 2007 για το τελευταίο βιβλίο του The Road. Βρήκα ότι ο Michael Chabon έχει γράψει με τίτλο "After the Apocalypse" μια εκτενή μελέτη πάνω στο έργο αυτό στο The New York Review of Books (Volume 54, Number 2 · February 15, 2007), η JANET MASLIN με τίτλο " The Road Through Hell, Paved With Desperation" στους The New York Times (September 25, 2006), o Alan Warner με τίτλο "The road to hell" (The Guardian, November 4, 2006), o Ron Charles Apocalypse Now" (The Washington Post, October 1, 2006), o Chris Cleave με τίτλο "A harrowing portrait of a futurist America" (Sunday Telegraph, 12/11/12006), επίσης και ο Tom Chiarella στο Esquire (August 9th, 2006) με τίτλο "Cormac McCarthy's Journey Through Postapocalyptic America".
Υπάρχουν προφανώς κι άλλες κριτικές και άρθρα και συνεντεύξεις, αφού ο Cormac McCarthy θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή συγγραφείς της Αμερικής. Το έργο του The Road [=Ο Δρόμος] μπορεί ως τίτλος να θυμίζει τον Τζακ Κέρουκ και το δικό του έργο "Στο δρόμο", ωστόσο υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ τους. Όποιος επιθυμεί να μάθει περισσότερα μπορεί φυσικά να ψάξει στο διαδίκτυο. Γράφει και ο Βασίλης Καλαμαράς (Ο «Δρόμος» τον έβγαλε στο Πούλιτζερ, Ελευθεροτυπία, 18.4.2007). Επίσης, διάβασα σχετικά στο Έθνος (Πούλιτζερ στον "Δρόμο"), στην Καθημερινή (Πούλιτζερ στον «Δρόμο» του Κόρμακ ΜακΚάρθι), στα Νέα (Βραβείο Πούλιτζερ για την... κατεστραμμένη Αμερική).

Tuesday, April 17, 2007

Κρίσεις και κριτικοί...

Το περίεργο είναι ότι όσοι "αντικειμενικά" κρίνουν τα βιβλία και παραθέτουν τις προτάσεις τους, νιώθεις ότι είναι πεδικλωμένοι στα γρανάζια του πολυπλόκαμου μηχανισμού των μέσων ενημέρωσης που έχουν σφιχταγκαλιάσει τους πάντες και δεν αφήνουν για δεύτερες σκέψεις. Όταν ρωτήσεις έναν απλό πολίτη να σου πει το όνομα ενός δημοσιογράφου, αμέσως θα αναφέρει το όνομα κάποιου από τους τηλεπαρουσιαστές των καναλιών. Δεν ξέρει όμως ότι υπάρχουν εξαίρετοι δημοσιογράφοι που τιμούν το επάγγελμα και δεν τους ξέρει παρά μόνο το γραφείο τους!

Έτσι, λοιπόν, αν ρωτήσει κανείς για κριτικούς, αμέσως θα γίνει αναφορά στους φύλακες των οσίων και των ιερών της λογοτεχνίας μας που γράφουν στις μεγάλες εφημερίδες. Ο ένας είναι πολύ σοβαρός και δεν σηκώνει κουβέντα, ο άλλος είναι ξενομανής, ο τρίτος κρατάει ένα τσεκούρι, ο τέταρτος είναι βαρύς σε όλα του και πάει λέγοντας. Με ενοχλεί που δεν έχουν βαρεθεί - αν όχι όλοι, αλλά ορισμένοι - να θυμιατίζουν την παρέα τους και τους "ευλογημένους" κάποιων εκδοτών. Εντάξει, αυτή είναι η άποψή μου και σε όποιον αρέσει. Έτσι, λοιπόν, σκάλιζα κάτι αποκόμματα κι έπεσα στο "La Zyranna" του Νίκου Μπακουνάκη (Το Βήμα, 25 Μαρτίου 2007). Και τι λέει; [Δεν προτείνω να αγοράσετε το βιβλίο της Zyranna Ζατέλη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όποιος θέλει δεν θα το αγοράσει και διαβάσει...] Μεταφράστηκε στα γαλλικά, έγραψε ο Μισέλ Βολκοβίτς ενθουσιώδη κριτική κι εμείς δηλαδή πρέπει ν' ανοίξουμε το στόμα; Θα το ανοίξουμε άμα διαβάσουμε και το παρακάτω απόσπασμα [όπου καλούμαστε να κλίνουμε σε όλες τις πτώσεις τη λέξη ΥΠΕΡΒΟΛΗ]:

[...] Η Ζυράννα Ζατέλη αποτελεί σήμερα την αυθεντικότερη φωνή της ελληνικής λογοτεχνίας, με την έννοια ότι είναι η δημιουργός ενός πρωτότυπου, συνεκτικού αφηγηματικού κόσμου. Πιστή στη μεγάλη αφήγηση, έμεινε μακριά από τις ευκολίες του λεγόμενου μεταμοντερνισμού, τις δραματοποιήσεις ή τις αναπλάσεις ιστορικού ή δημοσιογραφικού υλικού, επινοημένου ή όχι δεν έχει σημασία, μακριά από το collage ή το à la manière, τάσεις που κυριαρχούν τα τελευταία χρόνια στην ελληνική λογοτεχνική παραγωγή, προκαλώντας απίστευτη κόπωση και δίνοντας μέτρια βιβλία (φυσικά με μια-δυο εξαιρέσεις). Ο μυθιστορηματικός κόσμος της Ζατέλη είναι από μόνος του ένα σύμπαν, μια Zateliland, όπως πολύ εύστοχα τον χαρακτηρίζει ο μεταφραστής της Μισέλ Βολκοβίτς. Σ' αυτόν τον κόσμο κατοικεί η γλώσσα, η ελληνική γλώσσα, που στο έργο της Ζατέλη παίρνει διαστάσεις ήρωα. Κατοικούν η φύση, το κλίμα, τα ζώα, η βροχή, η καταιγίδα, τα δαιμόνια, όλα σε ρόλους ήρωα κι όχι ως ντεκόρ ή ως φόντο δραματικών περιπετειών. Είναι ένας κόσμος μαγεμένος και ταυτόχρονα απομαγεμένος, όπου δίπλα στους σάρκινους ήρωες στέκουν ισότιμα τα δέντρα ή οι κεραυνοί...

Άντε μετά, να βγεις κι εσύ κι εγώ με κάποιο βιβλίο και να διεκδικήσουμε μια θέση στον λαμπρό ήλιο της ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ λογοτεχνίας! Γιατί φίλοι μου, αν δεν το ξέρατε, ΥΠΑΡΧΟΥΝ μονάχα η Ζατέλη "φυσικά με μια-δυο εξαιρέσεις" [ας μας τις ονοματίσει ο κύριος Μπακουνάκης για να ησυχάσουμε]... Μήπως εννοεί τον Μάτεσι, τον Ελευθερίου, τον Τατσόπουλο, την Καρυστιάνη, την Γαλανάκη, τον Σουρούνη, την Σώτη Τριανταφύλλου, την Αμάντα Μιχαλοπούλου, τον Τάκη Θεοδωρόπουλο, τον Θέμελη, τον Βασίλη Αλεξάκη, τη Μαργαρίτα Καραπάνου, τη Λένα Διβάνη, τον Χωμενίδη, τον Κορτώ, τον Κουμανταρέα, τον Δημήτρη Νόλλα, τον Βαγγέλη Ραπτόπουλο... Πού να γράψω τόσα ονόματα...
Κατά περιόδους εμφανίζονται στην επικαιρότητα ορισμένα ονόματα, ησυχάζουν για λίγο καιρό και μετά ξανά στο προσκήνιο. Αρχίζει η ομοβροντία των συνεντεύξεων με τα διάφορα δημοσιογραφικά παπαγαλάκια να γράφουν ό,τι τους κατέβει στο κεφάλι... Το ζήτημα για μένα είναι ότι ο καθένας μπορεί να γράφει ό,τι θέλει. ΟΜΩΣ μην κοροϊδεύουμε το κοινό και μη θεωρεί ο καθένας ή η καθεμία ότι στο χέρι κρατούν τη χρυσή πένα και αναγορεύουν αξίες με το άνοιγμα και το κλείσιμο του ματιού. Το γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο μέγας κριτής είναι ο χρόνος. Για όλους και για όλα...

Monday, April 16, 2007

Η αθλιότητα στο διαδίκτυο!

Μέσα σ' ένα τριήμερο περίπου παίχτηκε στο δικτυακό χώρο ένα μικρό δράμα. Μπήκε το βιβλίο μου "Καλύτερα τύψεις παρά απωθημένα" στη λίστα που οργάνωσε στο blog του το Katoikidio και αμέσως άρχισε να παίρνει ψήφους. Ωστόσο, κάποιος ή κάποια αναστατώθηκε και μεταχειρίστηκε κάποια μέθοδο την οποία δεν γνωρίζω για να δημιουργήσει πρόβλημα - και το δημιούργησε. "Κακοποιήθηκε" το poll host, χρησιμοποιώντας διάφορους συνδυασμούς για να "κοροϊδέψει" τη γραμμή και να ψηφίζει διαρκώς με πολλαπλά isp's, όπως χαρακτηριστικά μου σημείωσε το Katoikidio. Όταν με ειδοποίησε γι' αυτή την "αταξία" δεν ήξερα τι να υποθέσω. Αυθωρεί εγώ ο ίδιος πρότεινα να εξαιρεθεί το βιβλίο μου από τη λίστα διότι ένιωθα ότι έτσι αλλοιώνεται το αποτέλεσμα της σχετικής ψηφοφορίας, η οποία είμαι βέβαιος ότι οργανώθηκε με αντικειμενικά και ηθικά κριτήρια. Εν πάση περιπτώσει, ηττήθηκα! Δεν μπόρεσα να ελέγξω την κατάσταση, αφού δεν ήταν στο χέρι μου και αγνοούσα εκείνους που επενέβησαν στην ψηφοφορία με αυτό τον αναίσχυντο τρόπο. Σε καμιά περίπτωση δεν θα επιδίωκα την προβολή μου με την αθλιότητα που τους κρατάει στη ζωή. Μόνο που λυπήθηκα για το πρόβλημα που δημιουργήθηκε και δεν έφταιγε το Katoikidio. Νιώθω περισσότερο από κάθε άλλη φορά ότι οι κάθε είδους πειρατές, τσαρλατάνοι, αγύρτες (δεν ξέρω πώς αλλιώς να τους χαρακτηρίσω) περιπλανώνται στο διαδίκτυο για να μουτζουρώνουν ό,τι δεν τους αρέσει. Υποψιάζομαι, αλλά δυστυχώς δεν έχω αποδείξεις. Εγώ δεν θεωρώ κάποιους ως εχθρούς. Κάποιοι όμως με θεωρούν εχθρό τους! Αισθάνομαι ή ακούω τις ιαχές κάποιων κλακαδόρων και κάποιων στηλών εφημερίδων και άλλων εντύπων που εκφράζουν την ψυχολογία των «περιπτώσεων» και της οργανωμένης παρεξήγησης – στοιχεία, δηλαδή, που υποσκάπτουν, διαβρώνουν και ανατρέπουν την οποιαδήποτε διάθεση αποδοχής ή μη του έργου τέχνης, ή μιας ηθικής που δεν είναι στην ημερήσια διάταξη της δικής τους ζωής. Η βάναυση συμπεριφορά τους απέναντι σε όποιον δεν τους αρέσει, μόνο θλίψη προκαλεί. Αυτά, προς το παρόν.
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ 1: Ωστόσο, θα έλεγα πως το καλύτερο που θα είχε να κάνει η εταιρεία που οργάνωσε τη φόρμα της έρευνας στο Kritikohroma, θα ήταν να μη βγάλει το βιβλίο από τη λίστα αλλά να αφαιρεί τις ψήφους από μια συγκεκριμένη πηγή. Γιατί, ας πούμε, στις εκλογές όταν βρίσκουν μια ψήφο άκυρη ή δεν ξέρω πώς αλλιώς, την αφαιρούν και δεν βγάζουν το όνομα του υποψήφιου ή ολόκληρο το ψηφοδέλτιο! Και διερωτώμαι, δεν υπάρχει τρόπος να γίνει αυτό; Αφού εντόπισαν επιπλέον ψήφους από την ίδια πηγή, γιατί δεν τις ακυρώνουν. Δηλαδή, ένας έβαλε πέντε, να διαγραφούν και οι πέντε! Στην προκειμένη περίπτωση, πώς αντιμετωπίζονται οι προβοκάτορες, που τελικά βρήκαν τον τρόπο να ξεπαστρεύουν τον αντίπαλο; Θα ήθελα να μάθω. Ίσως η εταιρεία θα μπορούσε να δώσει μια απάντηση.
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ 2: Παραθέτω ένα υστερόγραφο που έγραψε στο blog του το Katoikidio, σαν απάντηση στις απορίες μου:
Αγαπητέ Νίκο, Επικοινώνησα με την εταιρεία των δημοσκοπήσεων। Δυστυχώς δεν έχουν το χρόνο ούτε τη θέληση να μπούν στη διαδικασία απόρριψης των χαλκευμένων ψήφων. Η αποχή σου απο την ψηφοφορία ας γίνει μια επώνυμη καταγγελία για τις πλεκτάνες που στήνουν κάποιοι καταστροφικοί και εμπαθείς άνθρωποι της μπλογκόσφαιρας.
Κι εγώ, με τη σειρά μου, δεν έχω παρά να ευχαριστήσω το Katoikidio για την πρωτοβουλία του, ευχόμενος επιτυχία στην προσπάθεια που έχει αναλάβει. Ας ξαναγυρίσω στα δικά μου, τοποθετώντας και μια φωτογραφία μου για τους... κακούς, να με βλέπουν και να τους ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι! Ο μικρόκοσμός τους θα τους... σκάσει. Πρέπει να χωνέψουν ότι ο κόσμος μας είναι πράγματι μεγάλος και μας χωρά όλους. Προς τι ο αλληλοσπαραγμός;
Δεν πρόκειται να ασχοληθώ άλλο με την υπόθεση... Όμως σύντομα, θα "χτυπήσω" με άλλο βιβλίο. Και τα ξαναλέμε!


Thursday, April 12, 2007

ΕΦΥΓΕ ο Παναγιώτης Κατσιρέλος!

Πόσοι από τους μεγαλοσχήμονες που κατοικοεδρεύουν στο "κλειστό" (και όχι κλεινό, όπως έγραψε κάπου το Katoikidio) άστυ, γνώριζαν τον Παναγιώτη Κατσιρέλο (1915-2007); Αν έχετε απορία, δεν μένει παρά να ανατρέξετε στο blog της elpida και θα μάθετε για έναν σπουδαίο άνθρωπο, αγωνιστή αλλά και σπουδαίο πεζογράφο που δεν θέλησε να μεταναστεύσει στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη και προτίμησε τον τόπο του - τη Νέα Ιωνία του Βόλου. Εκεί στο σπίτι του τον είχα συναντήσει το 1984, όταν έκανα την τηλεοπτική εκπομπή "Δημιουργοί στην περιφέρεια" (ΕΡΤ) και εκτίμησα τη γενναία στάση του απέναντι στη ζωή και στα διάφορα προβλήματα και ζητήματα που ξεδιπλώνονται στις βιτρίνες του εποικοδομήματος.
Ο Κατσιρέλος ήταν ακριβώς ένας από τους εξέχοντες πνευματικούς δημιουργούς που ζούσαν και παρήγαγαν λογοτεχνικό έργο στην περιφέρεια. Αγαπητός σε όλους όσοι τον γνώριζαν, προσηνής και άνθρωπος προσγειωμένος. Το λογοτεχνικό του έργο αμφιβάλλουμε αν κρίθηκε ποτέ από τους σχολιογράφους κριτικούς της Αθήνας. Τα μυθιστορήματά του Στάση Μουρομάτη, Οι Αρβύλες, Ο Μπουρζουά, Οι Ζωντανοί, Οι Μαυραγορίτες (νουβέλα), το χρονικό Ο προσφυγικός συνοικισμός και τόσα άλλα, είναι έργα που τον κατοχύρωσαν στη συνείδηση των αναγνωστών του.


ΥΓ. elpida, νομίζω ότι κάνεις καλή δουλειά. Δυστυχώς δεν κατάλαβα πώς χάθηκε η είδηση του φευγιού του Κατσιρέλου. "Ψάχνοντας" τα blog σου, έπεσα πάνω στο "τελευταίο αντίο"... Να, λοιπόν, που οι εν Αθήναις κοιτάζουν συνεχώς την κοιλιά τους και δεν βλέπουν παραπέρα. Πόσοι από τους διάφορους προβεβλημένους μπορούσαν να μετρηθούν με τον Κατσιρέλο;