Friday, October 31, 2008

Ο Ντενί Γκετζ στον ΕΤ

Ο συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Το θεώρημα του Παπαγάλου»

Ο Ντενί Γκετζ στον ΕΤ

«Αντιμετωπίζω την επιστήμη με κριτικό μάτι. Υπάρχουν επιστήμονες μαθηματικοί που εργάζονται στον τομέα των οικονομικών και του χρηματιστηρίου και αυτή τη στιγμή είναι υπεύθυνοι για τη διεθνή οικονομική κρίση. Είναι επιστήμονες απομακρυσμένοι από την κοινωνία, που λειτουργούν προς όφελος του δικού τους κόσμου. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν υπάρχει μόνο η αλήθεια της επιστήμης, υπάρχει και η αλήθεια της λογοτεχνίας, της ποίησης, της Ιστορίας».

Αυτή ήταν η απάντηση του Ντενί Γκετζ στην ερώτηση του ΕΤ αν είναι αισιόδοξος για το μέλλον της επιστήμης στη σύγχρονη εποχή. Ο διακεκριμένος Γάλλος συγγραφέας, μαθηματικός και καθηγητής Ιστορίας, που βρίσκεται αυτές τις μέρες στη χώρα μας με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του «Η έπαυλη των ανδρών» (από τις εκδόσεις Ψυχογιός), μίλησε για την ιδιοφυΐα και την τρέλα αλλά και τον κεντρικό ήρωα του βιβλίου του, τον κορυφαίο Γερμανό μαθηματικό και δημιουργό της Θεωρίας των Συνόλων Γκέοργκ Κάντορ, ο οποίος πέρασε το τελευταίο μέρος της ζωής του σε ψυχιατρείο.

Ο συγγραφέας του διεθνούς μπεστ σέλερ «Το θεώρημα του Παπαγάλου» (Εκδόσεις Πόλις) μας μίλησε επίσης για την Ευρώπη, την πολιτική και τον Νικολά Σαρκοζί.
  • Πώς αποφασίσατε να γράψετε ένα μυθιστόρημα για τον Γκέοργκ Κάντορ;
Με ενθουσίαζε από παλιά η προσωπικότητα του Κάντορ, διότι πίστευα ότι ήταν ένας άνθρωπος που έκρυβε μέσα του πολύ πάθος. Με εντυπωσιάζει επίσης το γεγονός ότι ήταν μια απλή ευφυΐα. Εβλεπε τα μαθηματικά με πολύ απλό τρόπο και οι ιδέες του είναι κατανοητές από όλο τον κόσμο. Αναρωτιέται κανείς, γιατί αυτό να μην το έχω σκεφτεί κι εγώ, αφού είναι τόσο απλό;
  • Αναγνωρίζετε κοινά σημεία ανάμεσα στον εαυτό σας και τον Κάντορ;
Πιθανόν να μοιάζουμε στην τρέλα...! Πάντως πιστεύω ότι η τρέλα είναι η χειρότερη ασθένεια που υπάρχει, διότι ο πόνος είναι εσωτερικός και αβάσταχτος. Δεν είναι παράδοξο το γεγονός ότι ο ίδιος άνθρωπος που διατύπωσε τη Θεωρία των Συνόλων έπασχε από ψυχολογικά προβλήματα; Δεν πιστεύω ότι υπάρχει κάποια σύνδεση ανάμεσα στα μαθηματι κά και την τρέλα. Ο Κάντορ έλεγε ότι η ουσία των μαθηματικών είναι η ελευθερία.
  • Θεωρείτε ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στην απόλυτη λογική και την παράνοια;
Η εμμονή στην απόλυτη λογική μπορεί να γίνει παράνοια. Η απόλυτη λογική μπορεί να γίνει παρανοϊκή, όχι τα μαθηματικά.
  • Είναι γνωστό ότι σας ενδιαφέρει η πολιτική. Είστε αισιόδοξος για το μέλλον; Πιστεύετε ότι ο Νικολά Σαρκοζί ανήκει στη σειρά των μεγάλων πολιτικών που από παράδοση έχει δημιουργήσει η Γαλλία;
Είμαι αισιόδοξος για τις μικρές ομάδες πολιτών που δημιουργούνται μέσω του Ιντερνετ σε διάφορες χώρες. Πιστεύω ότι αυτή η πολιτική θα αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία. Πάντως αναρωτιέμαι γιατί ο λαός δεν επαναστατεί. Πιστεύω ότι ο Σαρκοζί έκανε μια συντηρητική επανάσταση όπως η Θάτσερ και νομίζω ότι τα κατάφερε. Αυτή η πολιτική είναι που έχει δημιουργήσει την κρίση σήμερα.
  • Πώς βλέπετε το μέλλον της Ευρώπης;
Είμαι αντίθετος με την Ευρώπη και στο τελευταίο δημοψήφισμα που έγινε στη Γαλλία ψήφισα κατά της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πιστεύω ότι σήμερα η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι κατά του λαού. Για ποιαν Ευρώπη μιλάμε; Η Ευρώπη έχει γίνει σαν ένας κακός αστυφύλακας, που μαστιγώνει και δεν αφήνει την κυβέρνηση να κάνει αυτό που θέλει. Και η αριστερά; Είμαι θυμωμένος με την αριστερά γιατί σήμερα ακολουθεί δεξιά πολιτική, ενώ η δεξιά δεν είναι αριστερά και επομένως

ΠΑΣΑΜΙΧΑΛΗ ΕΛΠΙΔΑ, Ελεύθερος Τύπος, Πέμπτη, 30.10.08

Δεν υπάρχει «υπόθεση Κούντερα»


ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΕΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 31/10/2008

Ξυπνάτε ένα ωραίο πρωί, ανοίγετε την εφημερίδα (εάν έχετε ακόμη τη συνήθεια) και διαβάζετε, τι; Οτι είστε ένας παλιάνθρωπος, ένα άθλιος εγκληματίας. Οτι έχετε διαπράξει ένα ανοίκειο έγκλημα, πριν από πάρα πολλά χρόνια. Μοναδική «απόδειξη» είναι ένα χαρτί της μυστικής αστυνομίας, από την πιο σκοτεινή εποχή ενός σκοτεινού καθεστώτος. Αδύνατον, θα πείτε. Κι όμως. Αυτό υφίσταται σήμερα ένας από τους μεγαλύτερους μυθιστοριογράφους του καιρού μας: ο Μίλαν Κούντερα.

Πολύ συνοπτικά. Στις 13 Οκτωβρίου, το εβδομαδιαίο πολιτικό τσεχικό περιοδικό «Respekt» με εκτενές δημοσίευμα καταγγέλλει ότι ο Μίλαν Κούντερα, το 1950, τότε 21 ετών, είχε καταδώσει έναν συνομήλικο συμπατριώτη του στην κομμουνιστική τσεχοσλοβακική αστυνομία. Το περιοδικό δικάζει-καταδικάζει τον συγγραφέα βασιζόμενο σε μια «αναφορά» που βρέθηκε στα αρχεία της αλήστου μνήμης σταλινικής αστυνομίας.

Ο Μίλαν Κούντερα αμέσως δήλωσε κατηγορηματικά. «Είμαι εντελώς εμβρόντητος από αυτό το πράγμα», έτσι το χαρακτηρίζει, πράγμα, «το οποίο δεν περίμενα καθόλου, για το οποίο δεν γνώριζα τίποτε έως χθες, και το οποίο δεν συνέβη».

Τις προσεχείς ημέρες μάλιστα, εφόσον το περιοδικό δεν ανακαλέσει, ο συγγραφέας θα προχωρήσει σε αυτό που ο ίδιος απεχθάνεται (δεν έχει όμως άλλον τρόπο στοιχειώδους αυτοπροστασίας)· θα καταθέσει, δηλαδή, μήνυση εναντίον των υπευθύνων του περιοδικού.

Διάβασα το κείμενο του «Respekt» (www.english.respekt.cz). Εφριξα. Εικασίες επί εικασιών. Υποθέσεις. Και εμπάθεια. Ιδίως εμπάθεια. Τι ειρωνεία, ότι το περιοδικό λέγεται «Respekt».

Για να πάρετε μια ιδέα. Το κείμενο ξεκινά ως εξής:

«Ο Μίλαν Κούντερα πάντα κάλυπτε τα ίχνη του. Δεν έχει δώσει συνεντεύξεις τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια (...). Μια σκοτεινή και περίπλοκη υπόθεση αποκαλύφθηκε τώρα τυχαία από το παρελθόν του πασίγνωστου συγγραφέα. Δείχνει ότι ίσως υπάρχουν άλλοι λόγοι για την "απομόνωσή" του από αυτούς που νομίζαμε».

Εξαίρετα. Οποιος, λοιπόν, πασίγνωστος (γνωστός ή διάσημος) συγγραφέας αρνείται το παιχνίδι της κακώς ή και της καλώς νοούμενης δημοσιότητας, μάλλον κάτι έχει να κρύψει. Είναι ...ύποπτος ένας συγγραφέας που δεν δίνει συνεντεύξεις.

Ο Μίλαν Κούντερα είναι γνωστό ότι πράγματι απέχει από το παιχνίδι της δημοσιότητας. Μιλά μόνο με και μέσα από το έργο του.

Ζούμε στην εποχή του «θορύβου των μίντια» διεθνώς. Αδηφάγος θόρυβος που εκτοξεύεται ακατάπαυστα. Στο όνομα τάχα μου της ενημέρωσης. Μέσα σε ένα λεπτό μπορεί να καταρρακωθεί η ζωή ενός ανθρώπου· ή να πέσει η σκιά της αμφιβολίας γύρω από το όνομά του.

Ο Μίλαν Κούντερα, από τη μια στιγμή στην άλλη, γίνεται ένας άνθρωπος με «σκοτεινό παρελθόν». Οι κατήγοροί του θεωρούν το προ εξήντα ετών «χαρτί» της σταλινικής αστυνομίας -δεν έχουν απολύτως τίποτε άλλο- σαν να ήταν Ευαγγέλιο. Ούτε αναρωτιούνται. Ούτε έχουν επιφυλάξεις για την αυθεντικότητά του. Μια νέα καφκική δίκη στην Πράγα, το 2008.

Κι όμως είναι τόσο γνωστό. Η κατασκευή ψεύτικων εγγράφων με σκοπό να σπιλωθούν αθώοι ανθρώποι ήταν μία από τις ειδικότητες της πολιτικής Αστυνομίας σε όλη την πρώην σοβιετική αυτοκρατορία.

Πώς είναι δυνατόν τέτοιας ...εγκυρότητας «χαρτιά» να χρησιμοποιούνται σήμερα για να στηρίξουν κατηγορίες; Τόση περιφρόνηση στις αρχές του δικαίου; Και να σκεφτείτε ότι το περιοδικό «Respekt» είναι (θεωρείται) έγκυρο και ανεξάρτητο.

Φρικτό, αλλά όμως συμβαίνει: στο όνομα του αντιολοκληρωτισμού (αντισταλινισμού, αντιφασισμού) μπορούν θαυμάσια να επιζούν και να εφαρμόζονται οι ολοκληρωτικές πρακτικές.

Αμέσως μετά το δημοσίευμα του «Respekt» συνέβη κάτι πολύ ενδιαφέρον. Στην Πράγα, ο Ζντένεκ Πέτσατ, ιστορικός της Λογοτεχνίας, ογδόντα ετών, με συγκλονιστική ανακοίνωση-μαρτυρία βεβαίωσε ότι ο Μίλαν Κούντερα ουδεμία σχέση έχει με την «υπόθεση». Ο Τσέχος ιστορικός ανέφερε ονομαστικά ποιος ήταν ο καταδότης και τους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτή την πράξη. Και προσέθεσε ότι έγινε γνώστης όλων αυτών από τον ίδιο τον δράστη (ήταν συμφοιτητές) της κατάδοσης.

Χωρίς σχόλιο: τα μέσα ενημέρωσης δεν έδειξαν ενδιαφέρον για την ανακοίνωση-μαρτυρία του Ζντένεκ Πέτσατ.

Μια εύλογη απορία τώρα. Ο Μίλαν Κούντερα μετά το 1968 βρισκόταν πλέον σε ανοικτή σύγκρουση με το κομμουνιστικό καθεστώς (τα βιβλία του ήταν απαγορευμένα) και το 1975, με την ευκαιρία μιας πρόσκλησης στο Παρίσι, δεν επέστρεψε πίσω στην Πράγα· εγκαταστάθηκε στη Γαλλία. Γιατί, λοιπόν, το καθεστώς δεν χρησιμοποίησε την περιβόητη «αναφορά» για να τον «κάψει»;

Υπάρχει η ζήλεια, ο φθόνος, η εμπάθεια. Υπάρχει η κακοήθης επιπολαιότητα. Και η χυδαιότητα του συρμού. Υπάρχει ο σταλινικός αντισταλινισμός. Υπάρχει, επίσης, ένα ζήτημα πολιτικών ηθών σε ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ολα αυτά υπάρχουν. Ασφαλώς. Δεν υπάρχει όμως «υπόθεση Κούντερα».

Υ.Γ.«Αχάριστος Φωνή», ο τίτλος του.

«Εθνικισμός και Ρατσισμός στην Ελλάδα του 21ου αιώνα», ο υπότιτλος. Πρόκειται για το βιβλίο του Διονύση Γουσέτη που μόλις κυκλοφόρησε (εκδ. Τυποθήτω). Είναι με μία λέξη βάλσαμο· και μας θυμίζει ότι υπάρχουν δύο Ελλάδες.

Γέννηση αριστουργήματος μέσω αυνανισμού



Ο Ροθ πίστευε ότι είχε φτιάξει ένα παιγνιώδες μυθιστόρημα στην παράδοση του Κάφκα και του Γκόγκολ, αλλά η «σκύλα η δημοσιότητα» το μεταμόρφωσε σε ένα «εξωφρενικό, σκανδαλώδες μπεστ σέλερ»
Ο μικρός Αλεξ Πόρτνοϊ αυνανίζεται διαρκώς με ασίγαστη προσήλωση και θηριώδες πάθος. Λερώνει κάλτσες με σπέρμα, βιάζει τρυφερά συκώτια που μετά τα γεύεται στο οικογενειακό τραπέζι, πιτσιλίζει άπλυτα σουτιέν και γάντια μπέιζμπολ. Χωμένος βαθιά στην εβραϊκή συνοικία του Νιούαρκ, με ασφαλιστή πατέρα να ασχολείται με τα έντερά του και πανταχού παρούσα μάνα να τον τυραννάει με την αφοσίωσή της, ανάμεσα σε ραββίνους και ιστορίες για το Ολοκαύτωμα, ο Αλεξάντερ, γεμάτος θλίψη και ενοχές, προσπαθεί να δαμάσει το κτήνος ανάμεσα στα πόδια του. Και ο Φίλιπ Ροθ το 1969 στο θρυλικό πια βιβλίο «Το Σύνδρομο Πόρτνοϊ» γράφει έναν σαρκαστικό ύμνο στο σεξ και τον φόβο της τιμωρίας. Μόλις ξανακυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Πόλις» σε νέα μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη. Το είχαμε πρωτοδιαβάσει το 1980 ως «Η νόσος του Πόρτνοϊ» (εκδόσεις Γράμματα).

Στα τριάντα τρία του χρόνια, επιφανής διανοούμενος και ακόλαστος εργένης, ο Αλεξάντερ παραληρεί στο ντιβάνι του ψυχαναλυτή. Από το ξεκοιλιασμένο μήλο και τα μπουκάλια με βαζελίνη όπου ξεσπάει τη λαγνεία του, πηδάει στα μπερδεμένα menage a trois σε ξενοδοχείο της Ρώμης ή στην ξεκαρδιστική μύηση μιας ντεμπιτάντ στον στοματικό έρωτα. Οι αναμνήσεις των οργίων ανακατεύονται με την υπερπροστατευτική μάνα και τον πατέρα που θυσιάζεται για την οικογένεια, σε ένα ντελίριο γεμάτο θλίψη, οργή, αυτοσαρκασμό και αστείρευτη κάβλα.

«Το 1969 έγραψα τον Πόρτνοϊ. Και όχι μόνο το έγραψα -αυτό ήταν εύκολο- αλλά μεταμορφώθηκα στον συγγραφέα του "Συνδρόμου Πόρτνοϊ" και αυτό που συνειδητοποίησα είναι ότι τα πάντα έχουν ευτελιστεί». Ο Ροθ πίστευε ότι είχε φτιάξει ένα παιγνιώδες μυθιστόρημα στην παράδοση του Κάφκα και του Γκόγκολ, αλλά «η σκύλα η δημοσιότητα» το μεταμόρφωσε σε ένα «εξωφρενικό, σκανδαλώδες μπεστ σέλερ». Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά, παραμένει καίριο και αφάνταστα αστείο. Πέρα από το μπαρ-μιτσβά, τη Συναγωγή και τα γίντις, που μπαινοβγαίνουν στη γραφή του, ο Αλεξ θα μπορούσε να είναι έφηβος από τα προάστια οποιασδήποτε μητρόπολης της Δύσης.

Να τος λοιπόν, δεκαπεντάχρονος, καβλωμένος και καταπιεσμένος από τη μάνα και τη θρησκεία, που ξεσπάει τη λύσσα του βομβαρδίζοντας με σπέρμα τον γλόμπο και τον καθρέφτη του μπάνιου. Και μετά αξιολύπητος εργένης, που κυνηγάει όποια φούστα συναντήσει στον δρόμο, καθώς αναρωτιέται ξέπνοα γιατί η κάβλα για μια γυναίκα δεν διατηρείται αέναα. Αυτό είναι το "Σύνδρομο του Πόρτνοϊ", ένα ρεαλιστικό και εκ βαθέων πορτρέτο άνδρα σε σύγχυση την εποχή της σεξουαλικής απελευθέρωσης. Ενός τύπου που μοιράζεται τη γυναίκα της ζωής του με μια πόρνη και πνίγει με το σπέρμα του αδέξια ερωμένη. Ενώ θυμάται ξανά και ξανά, σαν εφιάλτη, την αξιοθρήνητη μαλακία που τράβηξε πιτσιρικάς μέσα στο λεωφορείο, με το μπουφάν στα γόνατα και το πεινασμένο μάτι στα μπούτια της κοιμισμένης διπλανής του.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 31/10/2008

Η Ημερησία αποχαιρετά: Την Νένη Ευθυμιάδη

Η Ημερησία αποχαιρετά: Την Νένη Ευθυμιάδη

Η είδηση του θανάτου της ήταν αναπάντεχη. Ξάφνιασε και πάγωσε. Η συγγραφέας Νένη Ευθυμιάδη έφυγε τόσο νωρίς για πάντα και άφησε πίσω της τον πόνο των ανθρώπων που την αγάπησαν, των φίλων της και των αναγνωστών των βιβλίων της.

Το γεγονός μοιάζει, λες, βγαλμένο από κάποιο από τα μυθιστορήματά της από το οπισθόφυλλο του βιβλίου της «Τρεις νύχτες κι ένας νεκρός»: « Θα της έλεγε ότι στον άνθρωπο αυτόν άξιζε το ωραιότερο μακιγιάζ του κόσμου - πέθανε πρόωρα, δεν πρόλαβε τις ωραίες του εποχές».

Από τις πλέον δυναμικές φωνές της νεότερης πεζογραφίας μας, η Νένη Ευθυμιάδη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946. Σπούδασε νομικά. Το ξεκίνημα έγινε το 1973 με το βιβλίο «Εσύ κι εγώ μοιάζουμε λιγάκι». Ακολούθησαν: «Ο κήπος με τ’ αγάλματα», «Η φωτοβολίδα», «Αθόρυβες μέρες», «Το χρώμα του μέλλοντος», «Τρυφερός Θάνατος», «Οι πολίτες της σιωπής», «Εγώ και ο Μαγγελάνος», «Η πόλη των γλάρων», «Ο κήπος με τα αγάλματα», «Οι τυχοδιώκτες», «Ο γιος του Μπίλυ Μπλου». Δοκίμια και διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Η ίδια έχει μεταφράσει δοκίμια από τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά.

Η ημέρα και ο χώρος της κηδείας της δεν έχουν γίνει γνωστά.

Thursday, October 30, 2008

Θαυμαστές του Καζαντζάκη και στο Ιράκ

Άλλο ένα νέο μέλος, αυτή τη φορά από το Ιράκ, καλωσόρισε στους κόλπους της η Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη. Πρόκειται για τον καθηγητή Mohsen Ahmad Omer, προϊστάμενο του Τμήματος Γαλλικής Φιλολογίας του πανεπιστήμιου Salahaddin, στην πόλη Ερμπίλ.

«Ο καθηγητής Omar, θαυμαστής του έργου του Καζαντζάκη, ενημέρωσε ότι στο Ιράκ έχουν δημοσιευθεί σειρά έργων του μεγάλου μας συγγραφέα, που έχουν μεταφραστεί στα κουρδικά», επεσήμανε ο πρόεδρος της Εταιρείας Γιώργος Στασινάκης. Μεταξύ άλλων έχουν δημοσιευτεί ο «Αλέξης Ζορμπάς», «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», «Ο τελευταίος πειρασμός», «Αναφορά στον Γκρέκο», «Ο φτωχούλης του Θεού» κ.ά.

Εν τω μεταξύ, την Πέμπτη, 30 Οκτωβρίου, ο κ. Στασινάκης θα μιλήσει στην πρώτη εκδήλωση που διοργανώνει το νεοσύστατο Τμήμα της Εταιρείας στη Νότια Κορέα. Ο πρόεδρος του Τμήματος, καθηγητής πανεπιστημίου Jaewon Yu, διοργανώνει συμπόσιο με θέμα τις διάφορες όψεις του έργου του μεγάλου Έλληνα στοχαστή και συγγραφέα. Το συμπόσιο τελεί υπό την αιγίδα της ελληνικής πρεσβείας και διοργανώνεται σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Hankuk. Στη συνέχεια ο κ. Στασινάκης θα επισκεφθεί την Αυστραλία, όπου θα δώσει σειρά ομιλιών στο Σίδνεϊ, τη Μελβούρνη και την Αδελαϊδα.

Σημειώνεται, ότι η Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, που φέτος συμπληρώνει 20 χρόνια συνεχούς δράσης, αναπτύσσει δραστηριότητες σε 107 χώρες και μετράει πάνω από 4.000 μέλη, ελληνικής και μη καταγωγής. Οι ένθερμοι αυτοί λάτρεις του έργου του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα συμβάλλουν στην προώθηση του έργου του σε πανεπιστήμια της Ασίας, Αφρικής, της Αμερικής, της Ευρώπης και της Ωκεανίας, αλλά και στην ενθάρρυνση σπουδαστών να κάνουν διατριβές για τον Καζαντζάκη.

Ο Γιασάρ Κεμάλ τιμήθηκε με το βραβείο Πολιτισμού και Τέχνης

Ο συγγραφέας Γιασάρ Κεμάλ τιμήθηκε φέτος με το επίσημο βραβείο Πολιτισμού και Τέχνης για το 2008. Ο Γιασάρ Κεμάλ, κουρδικής καταγωγής, είναι ένας από τους πλέον σημαντικούς συγγραφείς που έχει αναδείξει η Τουρκία. Είχε προταθεί και για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, το οποίο όμως δεν του απονεμήθηκε. Η απονομή του βραβείου Πολιτισμού και Τέχνης στον Γιασάρ Κεμάλ σχολιάστηκε και ως μια χειρονομία καλής θέλησης εκ μέρους του προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ προς το κουρδικό στοιχείο την Τουρκία.

Λογοτεχνίας απώλεια

Έχασε - την περασμένη Δευτέρα - τη μάχη με τον καρκίνο η 62χρονη σημαντική και πολυγραφότατη πεζογράφος και δοκιμιογράφος Νένη Ευθυμιάδη.

Η Νένη Ευθυμιάδη σπούδασε στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ και από το 1970 δικηγορούσε. Η μεγάλη όμως αγάπη της ήταν το γράψιμο. Το 1973 έκανε την πρώτη της λογοτεχνική εμφάνιση με το μυθιστόρημα «Εγώ κι εσύ μοιάζουμε λιγάκι». Το 1975 εκδόθηκε «Ο κήπος με τα αγάλματα» που προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στην κριτική και το αναγνωστικό κοινό. Ακολούθησαν τα βιβλία «Η φωτοβολίδα» (1978), «Αθόρυβες μέρες», «Το χρώμα του μέλλοντος», «Τρυφερός θάνατος», «Οι πολίτες της σιωπής», «Οι τυχοδιώκτες», «Εγώ ο Μαγγελάνος», «Τρεις νύχτες και ένας νεκρός», «Η πόλη των γλάρων», «Αστυνομικές ιστορίες», «Ημερολόγια», «Θρυμματισμένος πλανήτης», «Η Αθήνα τη νύχτα», «Ο γιος του Μπίλυ Μπλου» (το τελευταίο της μυθιστόρημα). Η Ν. Ευθυμιάδη είχε στο ενεργητικό της και σημαντικό μεταφραστικό, δοκιμιακό και ποιητικό έργο. Διετέλεσε μέλος της διοίκησης της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Κίνησης και ήταν μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Παρασκευή 31 Οχτώβρη 2008

Συγγραφείς - Google: σημειώσατε 1

Η «μεγαλύτερη συμφωνία στην ιστορία των αμερικανικών εκδόσεων», όπως την αποκάλεσε χθες ο πρόεδρος του Σωματείου Συγγραφέων, Πολ Αϊκεν, αφορά το... Διαδίκτυο. Είναι λογικό, αφού στις μέρες μας η αγωνία των συγγραφέων διεθνώς αφορά την υπεράσπιση των πνευματικών τους δικαιωμάτων από το ελεύθερο «downloading» των βιβλίων τους.

Το περίπτερο της Google στη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης. Η συμφωνία της με την αμερικανική εκδοτική βιομηχανία βασίζεται στα πρότυπα του iTunes της Apple
Κι απ' ό,τι φαίνεται, η συμφωνία 125 εκατομμυρίων δολαρίων, στην οποία κατέληξε το μεγαθήριο του Ιντερνετ Google με την αμερικανική εκδοτική βιομηχανία, που το είχε στείλει στα δικαστήρια, είναι μια λύση που μπορεί να «εξαχθεί» και σε άλλες χώρες. Χρειάστηκαν, πάντως, δύο ολόκληρα χρόνια σκληρών διαπραγματεύσεων. «Η ιστορική αυτή συμφωνία είναι επωφελής για όλους», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Σαρνόφ, πρόεδρος της Ενωσης Εκδοτών. Ενώ ο πρόεδρος της Ενωσης Συγγραφέων, Ρόι Μπλουντ, είπε τη μεγαλύτερη αλήθεια: «Είναι σκληρή δουλειά να γράψεις ένα βιβλίο και ακόμα σκληρότερη να καταφέρεις να πληρωθείς γι' αυτό».

Οι χρήστες του Google θα μπορούν σύντομα να διαλέγουν ανάμεσα από εκατομμύρια τίτλους βιβλίων (ακόμα και εξαντλημένων) και να αγοράζουν εκείνους της αρεσκείας τους πληρώνοντας ένα ποσό. Αν και δεν έχει γίνει ακόμα καθαρό ποιο θα είναι το κόστος για το «κατέβασμα» ενός βιβλίου, η εταιρεία πνευματικών δικαιωμάτων Books Right θα συλλέγει τα έσοδα από την Google και θα τα διανέμει στους συγγραφείς. Η συμφωνία είναι ένας καθρέφτης εκείνης που οδήγησε το 2003 στη γέννηση του iTunes της Apple και έφερε επανάσταση στη μουσική βιομηχανία.

Αφού πρώτα επικυρωθεί από το δικαστήριο, θα τεθεί σε εφαρμογή με πρώτους τυχερούς πανεπιστήμια και οργανισμούς, που θα πληρώνουν τεράστιες συνδρομές επ' ωφελεία φοιτητών και μελών τους. Ο απλός, όμως, αναγνώστης γρήγορα θα πάρει θέση μπροστά στη οθόνη του λάπτοπ του έχοντας στη διάθεσή του 7 εκατομμύρια τίτλους, που έχουν ήδη σαρωθεί ψηφιακά στη βάση δεδομένων της Google. Ετσι, άλλωστε ξεκίνησε και η νομική διαμάχη των Αμερικανών εκδοτών και συγγραφέων με την εταιρεία, όταν αυτή πριν από τέσσερα χρόνια άρχισε να σκανάρει όχι βιβλία των οποίων το κοπιράιτ είχε λήξει, όπως έκανε σε άλλες χώρες, αλλά βιβλία εξαντλημένα, εκτός εμπορίου, εξοργίζοντας συγγραφείς και εκδότες. Γι' αυτό και τώρα που τα «βρήκαν» η Google θα τους πληρώσει αποζημίωση (60 δολάρια ανά βιβλίο, συνολικά 90 εκατ. δολάρια).
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 30/10/2008

Νένη Ευθυμιάδη: Πέρασε στην «πολιτεία της σιωπής»

Η Νένη Ευθυμιάδη έθεσε στη μεταπολεμική μας πεζογραφία το αίτημα των ορίων της ηθικής στις ανθρώπινες σχέσεις. Το διαχειρίστηκε κυρίως με την παρωδία του αστυνομικού μυθιστορήματος, με τη βοήθεια πάντα του μυστηρίου και της ανατροπής. Κομβικό σημείο, από το οποίο άλλαξε άρδην τη θεματογραφία της, θεωρείται το μυθιστόρημα «Οι πολίτες της σιωπής» του 1993, οπότε στράφηκε στη διερεύνηση της τρομοκρατίας.

Ζωντανός και φιλικός άνθρωπος, η Νένη Ευθυμιάδη εξέδωσε το τελευταίο της μυθιστόρημα «Ο γιος τού Μπίλυ Μπλου» το 2007
Οσοι τη γνώρισαν, είχαν να λένε ότι ήταν ένας ζωντανός άνθρωπος, ο οποίος στις προσωπικές επαφές επέλεγε να επικοινωνεί με όρους φιλικότητας: ήξερε να ακούει και να παίρνει από τον κάθε συνομιλητή της το καλύτερο κομμάτι του εαυτού του. Η Νένη Ευθυμιάδη έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 62 χρόνων νικημένη από τον καρκίνο.

Τελευταία της λογοτεχνική κατάθεση, το μυθιστόρημα «Ο γιος τού Μπίλυ Μπλου» τού 2007. Είχε γράψει γι' αυτό ένα κείμενο στο οποίο άφηνε να φανεί η περιπέτεια με την υγεία της: «Είναι ένα βιβλίο τυχερό... Συμπτωματικά ολοκλήρωσα την πρώτη γραφή του, την καθοριστική, πριν συμβεί στην πραγματική μου ζωή ένα γεγονός διαλυτικό. Επί μήνες ο "Γιος τού Μπίλυ Μπλου" εγκαταλείφθηκε, ώσπου συνέχισα τις επόμενες γραφές και επεξεργασίες. Δεν θα το κρύψω. Η επίπονη εργασία με βοήθησε να συνέλθω - το απλό πέρασμα του χρόνου δεν θα ήταν αρκετό. Ή μήπως θα ήταν;».

Η Νένη Ευθυμιάδη γεννήθηκε το 1946. Σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο Θεσσαλονίκης και ήδη από το 1970 δικηγορούσε. Η πρώτη εμφάνισή της στην πεζογραφία έγινε με το μυθιστόρημα «Εσύ και εγώ μοιάζουμε λιγάκι» του 1973, το οποίο αργότερα απέσυρε. Εκτοτε ακολούθησαν περί τα δέκα μυθιστορήματα, με τα χαρακτηριστικότερα «Αθόρυβες μέρες», «Το χρώμα του μέλλοντος», «Τρυφερός θάνατος», «Η πόλη των γλάρων», «Οι τυχοδιώκτες», «Εγώ κι ο Μαγγελάνος».

Σ' όλα αυτά το κύριο πρόβλημα που τα διατρέχει είναι ο εαυτός, όταν επαναπροσδιορίζει τη σχέση του με τους άλλους και με την ίδια ζωή ως οντολογικό φαινόμενο. Η συγγραφέας αντιλαμβάνεται το σώμα ως κάτι το θνητό. Μέσα από τη συνείδηση της θνητότητάς της ζητεί την υπέρβαση με όρους ενατένισης του αιώνιου. Με την ίδια δημιουργική ένταση αντιμετώπιζε την εξουσία ως τον μηχανισμό που τον βολεύει να κρατάει τους ανθρώπους φυλακισμένους στα στερεότυπά τους. Μάλιστα τολμούσε να υποστηρίξει ότι η γλώσσα είναι πολύ συντηρητική, λέγοντας με βεβαιότητα: «Η λογοτεχνία εκφράζεται μέσα από τη γλώσσα, δηλαδή ό,τι πιο συντηρητικό υπάρχει στον πολιτισμό μας».

Την τρομοκρατία δεν την έβλεπε η Νένη Ευθυμιάδη μόνο στις τρομοκρατικές ομάδες, αλλά και στην πολιτική εξουσία των ΗΠΑ. Διατύπωνε τη γνώμη: «Εγώ δεν βλέπω τεράστια διαφορά ανάμεσα σ' αυτή και μια τρομοκρατική ομάδα. Αντιθέτως, εκεί διαπιστώνω μια επισημοποιημένη τρομοκρατία με βιομηχανίες όπλων. Η διαφορά είναι αριθμητική».

Επίσης συμμετείχε σε εκδόσεις ομαδικού χαρακτήρα, με μικρότερης έκτασης πεζογραφήματα. Είχε μεταφράσει έργα του βραβευμένου με Πούλιτζερ Αμερικανού ποιητή Ουίλιαμ Μέρεντιθ, καθώς και δοκίμια από τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά. Ολόκληρα έργα της ή αποσπάσματά τους είχαν κυκλοφορήσει στα ιταλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά. Τα βιβλία της κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Εστία», «Καστανιώτη», «Ελληνικά Γράμματα» και «Λιβάνη».

ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 30/10/2008

Ο Αμερικανός που λάτρεψε το μυστήριο

Ο Τόνι Χίλερμαν, ένας από τους γνωστότερους Αμερικανούς συγγραφείς μυθιστορημάτων μυστηρίου, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών εξαιτίας πνευμονικής ανεπάρκειας. Ήταν μια σπάνια περίπτωση επιτυχημένου συγγραφέα που λατρεύτηκε από τους θαυμαστές του, κέρδισε τον θαυμασμό των συναδέλφων του και τον σεβασμό των κριτικών.

Αν και τα θέματα των βιβλίων του δεν ήταν κατά βάση πολιτικά, ο Τόνι Χίλερμαν είχε έναν βασικό στόχο: να εμπνεύσει στους αναγνώστες τον σεβασμό για τη γηγενή αμερικανική κουλτούρα. Οι ιστορίες του, ενώ βασίζονταν στο σύγχρονο έγκλημα, συχνά περιέγραφαν ανθρώπους που πάλευαν να διατηρήσουν τις παλιές παραδόσεις στον σύγχρονο κόσμο.

12 βιβλία, 12 διαμαρτυρίες

Η συγγραφέας, που με τα μυθιστορήματά της άσκησε κριτική στην εξουσία, έφυγε στα 62 της, αθόρυβα και σεμνά, όπως έζησε

Αθόρυβα, όπως έζησε, έφυγε από τη ζωή η Νένη Ευθυμιάδη, στην πιο ώριμη περίοδο της δημιουργίας της. Συγγραφέας ξεχωριστή και αγαπητή, άνθρωπος με περίσσευμα αξιοπρέπειας, ήθους και σεμνότητας. Αυτή ήταν η Νένη Ευθυμιάδη, η οποία αντιμετώπισε έως την τελευταία στιγμή τον καρκίνο με θαυμαστό θάρρος και αξιοπρέπεια. Η παρουσία της θα λείψει από τη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία, στην οποία εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1970, διαγράφοντας μια διαδρομή με συνέπεια και σοβαρότητα.

12 βιβλία, 12 διαμαρτυρίες

«Κάθε συγγραφή βιβλίου είναι και μία διαμαρτυρία», είχε πει σε συνέντευξή της λίγο καιρό πριν, με αφορμή το τελευταίο βιβλίο της «Ο γιος του Μπίλυ Μπλου». Πράγματι, στο ιδεολογικό υπόστρωμα των βιβλίων της (υπαρξιακά θρίλερ κυρίως) ελλοχεύει η κριτική για την εξουσία και τα όργανα της τάξης, τον σύγχρονο τρόπο ζωής και τον καταναλωτισμό, τις νεοπλουτίστικες αντιλήψεις και τα φαινόμενα παρακμής, αναμεμειγμένα με έναν υποδόριο σαρκασμό, συχνά μαύρο χιούμορ, και πάντα μέσα σε μια οικουμενική προβληματική που ξεπερνά τα τοπικά όρια.

Ο ηθικός προβληματισμός διακατέχει τα κείμενά της, τα οποία δυναμιτίζουν τις κοινωνικές συμβάσεις και την εφησυχασμένη ζωή μας. Η Ευθυμιάδη άφησε μυθιστορήματα πολυεπίπεδα, με ιστορίες που από τη μια κρατούν, λόγω των ανατροπών και του σασπένς τους, αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, και από την άλλη, χάρη στη στοχαστική διάθεση της συγγραφέως, αγγίζουν τα φιλοσοφικά και ψυχογραφικά όρια.

Εχει γράψει συνολικά δώδεκα μυθιστορήματα: «Εσύ και εγώ μοιάζουμε λιγάκι», «Ο κήπος με τα αγάλματα», «Η φωτοβολίδα», «Αθόρυβες μέρες», «Το χρώμα του μέλλοντος», «Τρυφερός θάνατος», «Οι πολίτες της σιωπής», «Η πόλη των γλάρων», «Οι τυχοδιώκτες» κ.ά., ενώ συμμετείχε σε συλλογικές εκδόσεις. Τα βιβλία της κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Δωρικός», «Λιβάνη», «Εστία», «Καστανιώτης», «Ελληνικά Γράμματα», «Κέδρος».

Γεννημένη στην Αθήνα το 1946, σπούδασε Νομική στη Θεσσαλονίκη και άσκησε τη δικηγορία από το 1970 στην Αθήνα. Η Νένη Ευθυμιάδη ποτέ δεν απασχόλησε τη δημοσιότητα, παρά μόνο με το έργο της. Ετσι οι δικοί της άνθρωποι, σεβόμενοι τη στάση ζωής που η ίδια υπηρετούσε με συνέπεια, αλλά και την επιθυμία της, δεν θα δημοσιοποιήσουν τις σχετικές με την κηδεία της λεπτομέρειες.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ, ΕΘΝΟΣ, 30/10/2008

Εφυγε η συγγραφέας Νένη Ευθυμιάδη

Μαθεύτηκε από στόμα σε στόμα χθες το πρωί. Η συγγραφέας Νένη Ευθυμιάδη πέρασε στην άλλη όχθη, μόλις στα 62 της χρόνια, έχοντας αντιμετωπίσει το τελευταίο διάστημα μια καθολική επίθεση του καρκίνου. Δική της επιθυμία, αλλά και των δικών της ανθρώπων, ήταν να μην ανακοινωθεί τίποτα για το θάνατο και την ταφή της.

Η Νένη Ευθυμιάδη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946, σπούδασε νομικά στη Θεσσαλονίκη και το 1970 άρχισε να δικηγορεί. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1973 και μέχρι το τέλος της ζωής της ήταν παραγωγική και παρούσα. Ασχολήθηκε συστηματικά με την πεζογραφία και εξέδωσε εννέα μυθιστορήματα, ενώ συμμετείχε σε διάφορες περιοδικές εκδόσεις, με διηγήματα, χρονογραφήματα, κριτικές ή δοκίμια, ή σε συλλογικούς θεματικούς τόμους με διηγήματα. Κείμενά της είχαν συχνή παρουσία σε πολλά λογοτεχνικά περιοδικά ή αφιερώματα για τη λογοτεχνία στον ημερήσιο Τύπο. Η Νένη Ευθυμιάδη καταπιάστηκε με ιδιαίτερη αφοσίωση με τη μετάφραση από τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά, ενώ μετέφρασε και τα ποιήματα του Αμερικανού William Meredith, ο οποίος είχε τιμηθεί με το Πούλιντζερ το 1988.

Εκτός από δραστήρια συγγραφέας ήταν και ενεργή πολίτης αφού μετείχε στο Διοικητικό Συμβούλιο της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Κίνησης, διοργανώνοντας εκδηλώσεις για τη λογοτεχνία ή τη θεωρία της λογοτεχνίας. Το πρώτο της βιβλίο «Εγώ κι εσύ μοιάζουμε λιγάκι» (Δωρικός, 1973) το απέσυρε η ίδια από την κυκλοφορία. Τα βιβλία της κυκλοφορούν από πολλούς Ελληνες εκδότες: «Των εμών ερώτων» (Anglohellenic A.E.), «Αθόρυβες μέρες» (Εστία), «Το χρώμα του μέλλοντος» (Εστία), «Τρυφερός θάνατος» (Εστία), «Οι πολίτες της σιωπής» (Καστανιώτης), «Ο κήπος με τα αγάλματα» (Λιβάνης), «Η πόλη των γλάρων» (Καστανιώτης), «Οι τυχοδιώχτες» (Ελληνικά Γράμματα), «Αστυνομικές ιστορίες» (Μεταίχμιο), «Ιμερολόγια» (Μίνωας), «Θρυμματισμένος πλανήτης» (Μίνωας), «Εγώ και ο Μαγγελάνος» (Κέδρος), «Τρεις νύχτες και ένας νεκρός» (Μίνωας), «Η Αθήνα τη νύχτα» (Introbooks), και το τελευταίο της «Ο γιος του Μπίλυ Μπλου» (Ελληνικά Γράμματα). Οι κριτικοί συμφωνούν ότι η Νένη Ευθυμιάδη ανανέωσε με τη θεματική της και τη γραφή της, τη νεότερη ελληνική πεζογραφία. [Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Πέμπτη, 30 Oκτωβρίου 2008]

Αθόρυβη μέρα για τη Νένη Ευθυμιάδη

Φωτογραφία
Η συγγραφέας Νένη Ευθυμιάδη. Εξέδωσε εννέα μυθιστορήματα, η παρουσία της στα λογοτεχνικά έντυπα ήταν έντονη, ενώ σποραδικά αρθρογραφούσε σε εφημερίδες

Η πεζογράφος Νένη Ευθυμιάδη πέθανε προχθές σε ηλικία 62 ετών. Η συγγραφέας των μυθιστορημάτων «Αθόρυβες μέρες» (Εστία), «Ο γιος του Μπίλυ Μπλου», «Οι τυχοδιώκτες» (Ελληνικά Γράμματα), «Η πόλη των γλάρων» (Καστανιώτη) εμφανίστηκε στα γράμματα το 1973 και έγραψε μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια και άρθρα. Εξέδωσε εννέα μυθιστορήματα, ενώ συμμετείχε με διηγήματα σε ομαδικές ανθολογίες. Με τον δικό της αφηγηματικό ρυθμό στο τελευταίο βιβλίο της μιλούσε για έναν γιο που διεκδικεί τον ακροβάτη πατέρα του, μέσα σε κλίμα χιουμοριστικού σασπένς. Συχνά χρησιμοποίησε τον αστυνομικό χαρακτήρα σε μυθοπλασίες που δεν ήταν ακριβώς αστυνομικές. Της άρεσε να παίζει με τον κίνδυνο της αποκάλυψης, με τον φόβο για τη ζωή, με το μυστικό που παραμονεύει. Οι ήρωές της σχοινοβατούν, τρέχουν να κρυφτούν, αγωνιούν ότι το φως θα πέσει άπλετο.

Η Νένη Ευθυμιάδη σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το 1970 έγινε δικηγόρος Αθηνών. Η παρουσία της στα λογοτεχνικά έντυπα ήταν έντονη, ενώ σποραδικά αρθρογραφούσε σε εφημερίδες, γράφοντας κριτικές παρουσιάσεις για έλληνες και ξένους ομοτέχνους της. Ασχολήθηκε με τη μετάφραση δοκιμίων και ποίησης από τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά. Ενεργό μέλος της λογοτεχνικής κοινότητας, υπήρξε από το 1992 μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Κίνησης (ΠαΠοΚ). Οι φίλοι αναγνώστες των βιβλίων της θα τη θυμούνται στον χώρο της ΠαΠοΚ, με θέα την πλατεία Μητροπόλεως, να λαμβάνει τον λόγο στις εκδηλώσεις που διοργάνωνε σχετικά με τη λογοτεχνία, τον στοχασμό και τη σύγχρονη σκέψη. Οι φίλοι της θα τη θυμούνται στα πηγαδάκια στα διάφορα πάρτι να εναλλάσσει άνετα την κουβέντα από τη λογοτεχνία στην πολιτική και από εκεί στις απλές χαρές της καθημερινότητας. ΤΟ ΒΗΜΑ, Πέμπτη, 30 Οκτωβρίου 2008

Wednesday, October 29, 2008

«Έφυγε» η συγγραφέας Νένη Ευθυμιάδη


Πέμπτη, 30.10.08: «Εφυγε» σε ηλικία 62 ετών, ύστερα από μάχη με τον καρκίνο, η συγγραφέας Νένη Ευθυμιάδη, μία από τις σημαντικότερες πεζογράφους που εμφανίστηκαν στη δεκαετία του 1970 και ανανέωσαν τη νεώτερη ελληνική πεζογραφία. Η Νένη Ευθυμιάδη έμεινε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και απασχολούσε τον Τύπο μόνο με το έργο της. Έτσι, η οικογένειά της, σεβόμενη την επιθυμία της, δεν ανακοίνωσε τίποτα σχετικό με το τελευταίο ταξίδι της.

Γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1946. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το 1970 έγινε δικηγόρος Αθηνών. Από το 1973 ασχολήθηκε συστηματικά με την πεζογραφία και μέχρι τώρα έχει εκδώσει εννέα μυθιστορήματα. Συμμετείχε και σε πολλές εκδόσεις ομαδικού χαρακτήρα, με μικρότερης έκτασης πεζογραφήματα. Πληθώρα διηγημάτων, δοκιμίων και άρθρων της δημοσιεύονται συνεχώς στον ημερήσιο τύπο και σε λογοτεχνικά περιοδικά. Κάποιες φορές ασχολήθηκε και με κριτικές παρουσιάσεις ελλήνων ή ξένων συγγραφέων. Έχει μεταφράσει δοκίμια από τα γαλλικά, τα γερμανικά και αγγλικά, όπως και ποίηση του αμερικανού William Meredith (Βραβείο Πούλιτζερ 1988). Από το 1992 είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Κίνησης, συνυπεύθυνη για τη διοργάνωση εκδηλώσεων γύρω από τη λογοτεχνία, τη θεωρία, τη σύγχρονη προβληματική ή εκπρόσωπός της σε διεθνή συνέδρια κοινωνικοπολιτικού χαρακτήρα. Μερικά από τα έργα της έγιναν αντικείμενα μελετών σε πανεπιστήμια, συνέδρια ή θεωρητικά βιβλία. Προσφάτως, μυθιστόρημά της κυκλοφόρησε στην Ιταλία.

Τα βιβλία της Νένης Ευθυμιάδη

Εσύ και εγώ μοιάζουμε λιγάκι, 1973, μυθιστόρημα, σελ. 141, εκδόσεις "Δωρικός", (το απέσυρε από την κυκλοφορία η συγγραφέας).
Ο κήπος με τα αγάλματα, 1975, μυθιστόρημα, σελ. 227, εκδόσεις "Νέα Σύνορα", επανέκδοση μετά από γλωσσική επεξεργασία το 1994, σελ. 204, εκδόσεις "Νέα Σύνορα", ISBN: 960-236-439-4.
Η φωτοβολίδα, 1978, μυθιστόρημα, σελ. 191. εκδόσεις "Νέα Σύνορα".
Αθόρυβες μέρες, 1983, μυθιστόρημα, σελ. 255, εκδόσεις "Εστία".
Το χρώμα του μέλλοντος, 1988, μυθιστόρημα, σελ. 226, εκδόσεις "Εστία".
Τρυφερός θάνατος, 1990, μυθιστόρημα, σελ. 256, εκδόσεις "Εστία", ISBN: 960-05-0273-0.
Οι πολίτες της σιωπής, 1993, μυθιστόρημα, σελ. 239, εκδόσεις "Καστανιώτη", ISBN: 960-03-1061-0.
Η πόλη των γλάρων, 1997, μυθιστόρημα, σελ. 275, εκδόσεις "Καστανιώτη", ISBN: 960-03-1837-9.
Οι τυχοδιώκτες, 2000, μυθιστόρημα, σελ. 290, εκδόσεις "Ελληνικά Γράμματα", ISBN: 960-393-420-8.

Απόσπασμα από το βιβλίο: "Τυχοδιώκτες"

Πέταξα τις πολύχρωμες φούστες μου, φόρεσα στενά παντελόνια για τη σκάλα του κελαριού, μα τη στιγμή που η συζήτηση ξεστράτισε δεν την έφερα στον ευθύ δρόμο - την ασφάλεια όλων μας δεν κατόρθωσα να την υπερασπιστώ.
Μόνο τους νεκρούς του Βερμόντ υπερασπιζόμουν μέχρι τέλους. Τους παρατηρούσα επίμονα, τους έκανα συντροφιά, καμιά φορά τους χάιδευα. Και μόλις η οικειότητα γεννιόταν, αποφάσιζα για το μακιγιάζ. Προτιμούσα τα χρώματα της γης και τις απαλές ώχρες, αλλά αν το διέταζε η κέρινη φυσιογνωμία τους, δεν απέκλεια το άσπρο και τους τόνους του γαλάζιου. ζητούμενο ήταν ένα αποτέλεσμα ιδανικό. Δισταγμό είχα στο σχήμα των χειλιών που συχνά παραμορφώνονταν από τον τελευταίο σπασμό, έπρεπε να διασχίσω το παρελθόν και να μαντέψω και να αισθανθώ, ύστερα να τολμήσω την ένταση του κόκκινου, την τρυφερότητα του ροζ, τη γαλήνη του μπεζ και ένα σταθερό περίγραμμα. Στα βλέφαρα ακροβατούσα, γιατί το χρώμα των ματιών μου ήταν άγνωστο και δεν ήθελα να τα παραβιάσω, άρα έπρεπε να υποθέσω, να φανταστώ, ύστερα να κινηθώ στις στοές του καφέ ή στους τόνους του γκρίζου. Περιποιόμουν και τα νύχια, ποθούσα καμπύλες λείες και στιλπνές και κατέφευγα σε εύθραυστες προσπάθειες με λίμες, συχνά και σε κάποιο βερνίκι αστραφτερό. Μα το άγχος ερχόταν με τα μαλλιά, ιδιαίτερα τα γυναικεία. Έπρεπε να μελετήσω ξανά τις γωνίες του προσώπου, να σχηματίσω απαλές μπούκλες, να ισιώσω φράντζες αναρχικές, να κρύψω ή να προβάλω τη μελαγχολία στα λευκά σημεία.
Εκτόπιζα και τους συνεργάτες των λουλουδιών, διάλεγα μόνη είδη, αποχρώσεις, μυρωδιές, τα πρόσωπα έπρεπε να αναδειχτούν και να καλλιεργηθούν υποψίες για άψογες σιλουέτες. Αλλιώς τι δουλειά έκανα εγώ;
"Το παρακάνεις", γκρίνιαζε ο εργοδότης μου. "Στον καθρέφτη δεν θα κοιταχτούν ποτέ και οι άλλοι θα τους θυμούνται όπως θέλουν".
Δεν είχε άδικο, συχνά οι νεκροί στοιβάζονταν ουρές ατελείωτες περιμένοντας εμένα και καθώς οι κηδείες είχαν ήδη οριστεί, υπήρχε κίνδυνος να γίνουν χωρίς πτώμα. Προτιμούσα να ξενυχτώ δουλεύοντας παρά να εγκαταλείψω την τακτική μου. Το είδωλό τους δεν θα το έβλεπαν, όμως θα σήμαινε άπειρα γι' αυτούς, αν ζούσαν. οι άνθρωποι θέλουν να αγγίξουν την αιωνιότητα με όψη συναρπαστική.
Βέβαια δεν συμφωνούσαν πάντα οι οικείοι. Συχνά διαμαρτύρονταν πως δεν αναγνώριζαν τον άνθρωπό τους, πως αντίκριζαν έναν ξένο τη στιγμή της ταφής. Θύμιζα στον αμήχανο εργοδότη πως οι συγγενείς αντιμετωπίζουν τους νεκρούς σαν ιδιοκτησίες τους που χάνονται και αποζητούν την τελευταία πράξη επιβολής - το θρήνο πάνω από τη συνηθισμένη εικόνα. Αλλά οι νεκροί ανήκουν πια στη μακροχρόνια περιπέτεια του σύμπαντος και μόνο εγώ, η μακρινή, τους γνώρισα και τους αγάπησα σε αυτή τη διάσταση, την τελική.
Κανένας από μας τους τέσσερις δεν κατέβηκε νωρίς το επόμενο πρωί. Αργήσαμε τόσο, ώστε η Χλόη, ο Μανόλης και ο Ρούλης είχαν τελειώσει το πρωινό τους και έπιναν με νωχέλεια τον τρίτο ή τέταρτο καφέ.
"Μήπως μας άκουσε αυτός χθες βράδυ;" με ρώτησε ο Πέτρος κάποια στιγμή.
"Αποκλείεται", απάντησα γρήγορα.
Όμως δεν ήμουν σίγουρη. Όποιος απειλεί γνωρίζει πως θα υπάρξουν αντιδράσεις και καμιά φορά εύστοχα τις προεξοφλεί.
Περάσαμε τη μέρα με προσποίηση φυσικότητας, αντιγράφαμε τις καθημερινές κινήσεις μας με καρμπόν. Μα κάθε τόσο πλησιάζαμε την τζαμαρία και φευγαλέα κοιτάζαμε το σκάφος του θανάτου μας. Ανταλλάσσαμε τότε συνωμοτικά βλέμματα και αποφεύγαμε να βρεθούμε κοντά στον Ρούλη για μερικά λεπτά. Δεν είχε νόημα η προφύλαξη, αυτός μας αγνοούσε, διάβαζε την εφημερίδα τους αδιάφορος και μακρινός. Γιατί όποιος απειλεί γνωρίζει πως η αντίδραση σπάνια είναι ακαριαία και για ένα διάστημα μπορεί άνετα να αποστασιοποιηθεί.
Κάποια στιγμή μου φάνηκε πως διέκρινα στην αμμουδιά μια ανδρική φιγούρα. "Να είναι ο Μαρσέλ;" αναρωτήθηκα με έξαψη. Μα χάθηκε σαν αστραπή. Η ζέστη άχνιζε και προκαλούσε οφθαλμαπάτες, άλλωστε και τα νεύρα μου είχαν ταραχτεί.
Πώς να μην ταραχθούν; Κατέστρωνα το σχέδιο που θα πρότεινα την ίδια νύχτα στην υγρασία του κελαριού και οργάνωνα τις λεπτομέρειες - χωρίς επιμονή στα περιφερειακά σημεία, οι κεντρικές νίκες γίνονται καπνός.
Θα πρότεινα, ό,τι προτείνουν οι αχρείοι της κοινής λογικής. Τη σωματική βία. Γιατί πλειοψηφούσαμε, ήμασταν τέσσερις εναντίον ενός, χωρίς να υπολογίσουμε και τους άλλους τρεις, τη Χλόη, τη Μισέλ και τον Μανόλη, που άλλωστε έδειχναν ακατάλληλοι για οποιαδήποτε συμμετοχή.
Στην τσάντα μου έκρυβα ένα αναισθητικό σπρέι, παλιά συνήθεια της Νέας Υόρκης, τότε που έφευγα νύχτα από τους Ινδούς και λαχάνιαζα στην έβδομη λεωφόρο. Θα το πιέζαμε στο πρόσωπο του Ρούλη απρόοπτα, θα τον βλέπαμε να γέρνει, μετά θα εξαφανιζόμασταν. Όμως, τι θα κάναμε με το μάγειρα και τους μπράβους που ίσως μας περικύκλωναν; Σύμφωνοι, ο άντρας της κουζίνας ήταν διακριτικός και ερχόταν σε ωράρια προκαθορισμένα. Αλλά, αν συνέβαινε κάτι έκτακτο και προχωρούσε απροειδοποίητα στο λίβινγκ ρουμ και έβλεπε τον Ρούλη αναίσθητο και εμάς να φεύγουμε πανικόβλητοι, δεν θα ειδοποιούσε την αστυνομία; Και οι μπράβοι δεν θα έριχναν σφαίρες καυτές αν μας αντιλαμβάνονταν να τρέχουμε ξέφρενοι και οι επτά;
Άρα, η απόπειρα εξόδου έπρεπε να γίνει μετά τα μεσάνυχτα, τότε που οι μάγειρες κοιμούνται και οι μπράβοι χάνουν τον ήλιο και το φως. Δεν θα πλησιάζαμε την κεντρική είσοδο, έλαμπε από τους προβολείς της προβλήτας, θα ανοίγαμε την πίσω πόρτα, τη σκοτεινή, που έβγαζε σε χώμα και ξερά στάχυα. Θα χωριζόμασταν σε ομάδες των δύο ή του ενός, ύστερα έρποντας, φίδια ή τραυματισμένα ζώα, θα διασχίζαμε τα πρώτα μέτρα, τα κρίσιμα. Δεν θα κινδυνεύαμε, ακόμη και αν ακουγόμασταν - θα θεωρούμασταν ζευγαράκια που δοκίμαζαν έρωτα ή αδέσποτα της περιοχής. Και αργότερα που θα σηκωνόμασταν και θα περπατούσαμε ως την άσφαλτο, θα θυμίζαμε ρομαντικούς περιπατητές, από αυτούς που κάνουν μάταιες βόλτες στις αμμουδιές, μετά επιστρέφουν στη ρουτίνα.
Η Κλεοπάτρα ίσως βελτίωνε το σχέδιό μου, δεκάδες διηγήματα έγραψε με θέμα την απελευθέρωση ομήρων και κάποιο ήταν ανεκτό. Μιλούσε για ένα λεωφορείο που έτρεχε με τρομαγμένους επιβάτες, γιατί ένας Αθηναίος στήριζε το περίστροφο στον κρόταφο του οδηγού και ζητούσε μείωση του εκκαθαριστικού της εφορίας. Το σύνολο των ομήρων ήταν είκοσι οκτώ, αλλά οι δεκαεπτά δραπέτευσαν. Ανά πεντάλεπτο άνοιγαν την πίσω πόρτα και ρίχνονταν στην άσφαλτο άθικτοι, γιατί ο σοφέρ παρακολουθούσε από τον καθρέφτη του και φρόντιζε να φρενάρει. Ο απαγωγέας δε αντιλαμβανόταν τίποτα, διαπραγματευόταν έξαλλος με αστυνομικούς από το κινητό του. Άργησε να δει πως οι όμηροι που απέμειναν ήταν έντεκα. Και κλονίστηκε. Όχι από τον μικρό αριθμό, αλλά από την ευτυχία τους - είχαν αγαπήσει την περιπέτεια και ήθελαν να παραταθεί. Τον προσκάλεσαν να καθίσει μαζί τους, αντάλλαξαν μπισκότα, σάντουιτς, αναψυκτικά. Κύλησε υπέροχα η βραδιά, με ομόψυχη αηδία για την εξουσία, και γύρω στα χαράματα αποφασίστηκε ένας διαγωνισμός για το πιο τολμηρό αστείο. Κέρδισε μια εικοσάχρονη, είπε ότι τα σύγχρονα λεωφορεία δεν χρειάζονται οδηγούς και για να το αποδείξει, άναψε τη μηχανή και το άφησε να τρέχει ελεύθερο σε στροφές και χαράδρες. Σκοτώθηκε μαζί με τους υπόλοιπους και έχασε τη δόξα. Την άλλη μέρα οι εφημερίδες έγραψαν πως υπεύθυνος για τη δραματική πτώση του λεωφορείου ήταν αποκλειστικά ο κακοποιός.
Όμως με την Κλεοπάτρα δεν επικοινωνώ - μισώ την ανησυχία της. Θα προτιμούσα ένα διάλογο με τον ύπουλο Μαρσέλ, τον Μαρσέλ που άφησα στο Ναύπλιο, αγκαλιά με ένα ψέμα.

Tuesday, October 28, 2008

Για τις μαφιόζικες απειλές το «λυπηρό» θέμα είναι αστυνομικό!


Για τις μαφιόζικες απειλές

Μέχρι τη Σουηδική Ακαδημία έχει φτάσει το θέμα των απειλών κατά της ζωής του Ιταλού συγγραφέα Ρομπέρτο Σαβιάνο. Σύμφωνα με τηλεγράφημα του ΑΠΕ, το μέλος της ακαδημίας Κέρστιν Εκμαν κάλεσε τους συναδέλφους της στη Στοκχόλμη να εκδώσουν μια ανακοίνωση καταδίκης της Καμόρα για τις απειλές που εκτοξεύει κατά του Σαβιάνο με αφορμή το βιβλίο του «Γόμορρα». Ομως, η αντίδραση της ακαδημίας, διά στόματος του μόνιμου γραμματέα της, Χόρας Ενγκνταλ, είναι ότι το «λυπηρό» θέμα είναι αστυνομικό.

Η Εκμαν είχε εγκαταλείψει την ενεργό συμμετοχή της στις δραστηριότητες της ακαδημίας το 1989 όταν εκείνη είχε αρνηθεί να καταδικάσει την απειλή που είχε δεχθεί ο Σάλμαν Ρουσντί από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί. Αντιθέτως, η αντιπρόεδρος της επιτροπής Πολιτισμού της σουηδικής Βουλής, Σεσίλια Βίκστρομ, ανέλαβε πρωτοβουλία υποστήριξης του Σαβιάνο.

«Η σιωπή των βιβλίων»

Του Γιώργου Βαϊλάκη, Ημερησία, 25/10/2008

Την ίδια περίπου εποχή που ο Αγιος Αυγουστίνος (354-430) έγραφε τις περίφημες «Εξομολογήσεις» του, τον απασχολούσε επισταμένως ένα, εκ πρώτης όψεως, μικρής σημασίας θέμα: κάποιος βρίσκεται σε ένα δωμάτιο με ένα βιβλίο και διαβάζει χωρίς να προφέρει τις λέξεις -γεγονός που για εκείνη την εποχή κάθε άλλο παρά αυτονόητο ήταν αφού οι αναγνώσεις γίνονταν φωναχτά. Ο αναγνώστης αυτός, ωστόσο, πρωτοτυπούσε σε κάτι: περνούσε κατευθείαν από τα γραπτά σημάδια της σελίδας στην ενόραση, χωρίς τη μεσολάβηση του ηχητικού σήματος, βάζοντας -παράλληλα- τις βάσεις για μια ιδιαίτερα παράξενη τέχνη που χαρακτηριζόταν από την σιωπή: Η τέχνη της σιωπηρής ανάγνωσης, λοιπόν, έμελλε να αποτελέσει την απαρχή της μυθοποίησης του βιβλίου ως αυτοσκοπού πια και όχι ως μέσου για κάποιο σκοπό, η οποία θα έδινε αριστουργήματα στην ιστορία του πνεύματος και του στοχασμού.

Εάν όμως σήμερα η αξία του βιβλίου μοιάζει αδιαμφισβήτητη, δεν ήταν -και ενδεχομένως να μην είναι- πάντα έτσι. Οι αρχαίοι, για παράδειγμα, δεν λάτρευαν τα βιβλία -τα θεωρούσαν υποκατάστατα του προφορικού λόγου. Αλλωστε, όλες οι διδασκαλίες ήταν προφορικές: ο προφορικός λόγος έχει κάτι «φτερωτό και ιερό» έλεγε ο Πλάτων.

  • Δέσμευση

Μάλιστα, ο Πυθαγόρας επέλεξε συνειδητά να μην γράψει ποτέ και αυτό για να αποφύγει να δεσμευτεί με γραμμένες λέξεις. Κάτι ανάλογο έπραξε ο Ιησούς και προηγουμένως ο Σωκράτης ο οποίος θεωρούσε τον προφορικό λόγο όχι μόνο αναντικατάστατο αλλά και επιβεβλημένο, εξιδανικεύοντας την -απαραίτητη- παρουσία του συνομιλητή. Δεν είναι, εντούτοις, μόνο η διακίνηση των ιδεών και της φιλοσοφικής σκέψης που εδράζει στον πυρήνα της προφορικής παράδοσης.

Υπάρχει και η προφορική λογοτεχνία που όχι μόνο εντάσσεται σε αυτήν παράδοση, αλλά και περιλαμβάνει τις πλέον σύνθετες -και διακριτές- μορφές προφορικού λόγου: παραμύθια, δημώδη ποιήματα, παροιμίες, ξόρκια, ευχές και κατάρες, μύθοι, ευτράπελες αφηγήσεις, θρύλοι, αινίγματα. Πρόκειται για το είδος της λογοτεχνίας που ευνοεί τις πολυποίκιλες παραλλαγές του ίδιου έργου το οποίο διαρκώς αλλάζει από στόμα σε στόμα, με τον κεντρικό πυρήνα του να παραμένει -ως επί το πλείστον- αμετάβλητος.

  • Παράδοση

Ανατρέχοντας στην ιστορία των βιβλίων ο Τζορτζ Στάινερ έρχεται να υπενθυμίσει αυτή τη μάλλον λησμονημένη προφορική παράδοση η οποία προηγήθηκε της γραφής. Ο λόγος για μία ολόκληρη εποχή όπου η αφήγηση, η ποίηση, οι θρησκευτικές και οι μαγικές γνώσεις μεταδίδονταν προφορικά πολύ πριν η γοητεία της διαπροσωπικής εκφοράς του λόγου δώσει τη θέση της στον κόσμο των χειρογράφων, των τεράστιων βιβλιοθηκών, της σιωπηλής ανάγνωσης και βέβαια της ανάγκης για σιωπή που απαιτούν και επιβάλλουν τα βιβλία.

Σταδιακά -με την εξάπλωση των κειμένων- η προφορική κουλτούρα, η αποστήθιση, η απομνημόνευση, θα αντικατασταθούν από τη σιγουριά του γραπτού, την αυστηρότητα της διατύπωσης, το «κύρος», την «αυθεντία», την εξουσία. Σε κάθε περίπτωση, όταν αφήνουμε τα βιβλία να κυριαρχήσουν στη ζωή μας, μπορεί να γλιτώνουμε από τους κινδύνους της όποιας δράσης και της πιθανής αυθαιρεσίας, αλλά χάνουμε κάτι σημαντικό από την ουσία της ζωής: το συναίσθημα που προέρχεται από την άμεση εμπειρία. Μια τέτοια αμφισβήτηση του γραπτού λόγου θα εκφράσουν οι ρομαντικοί, μέσα από την αναζήτηση του αυθεντικού που προϋποθέτει την βιωματική εμπειρία. Ετσι, προσωπικότητες όπως ο Ρουσσώ, ο Εμερσον και ο Γκαίτε, επεσήμαναν τη διαφορά ανάμεσα στην άμεση συνείδηση των πραγμάτων και στην έμμεση γνώση που προσφέρουν τα βιβλία ενώ ο Τολστόι, πάλι, πίστευε ότι η υψηλή μόρφωση αλλοίωσε τον αυθορμητισμό, προώθησε τον ελιτισμό και άσκησε αρνητική επιρροή.

  • Φιλόσοφοι

Τα βιβλία, απ την άλλη, διαμόρφωσαν γενιές φιλοσόφων και στοχαστών, των οποίων η καλλιέργεια δεν τους απέτρεψε από το να υιοθετήσουν μία στάση ακραίας απανθρωπιάς, όπως στην περίπτωση της ναζιστικής Γερμανίας όπου η μελέτη των κλασικών συνυπήρξε με την πιο ωμή βαρβαρότητα. Ολα αυτά αναφέρονται όχι βέβαια για να στοιχειοθετήσουν μία πολεμική ενάντια στην αξία των βιβλίων, αλλά για υπογραμμίσουν αυτό που κάθε άλλο παρά προφανές είναι: Η θέση του βιβλίου στον ανθρώπινο πολιτισμό δεν είναι ούτε τόσο εδραιωμένη, ούτε απόλυτα αυτονόητη -ούτε εμφανίστηκε από καταβολής των κοινωνικών ομάδων, ούτε υπάρχει κάτι που να την εγγυάται παντοτινά.

«Εχουμε την τάση» λέει ο Στάινερ, «να λησμονούμε ότι τα βιβλία, εξαιρετικά ευάλωτα, μπορούν να αφανιστούν ή να καταστραφούν. Διαθέτουν την ιστορία τους, όπως κάθε ανθρώπινο προϊόν, μια ιστορία που εμπεριέχει την πιθανότητα, το ενδεχόμενο ενός τέλους». Αρα το ερώτημα είναι άλλο: Κατά πόσο τελικά κρίνουμε ως απαραίτητη την περαιτέρω συνέχιση των βιβλίων, της συγγραφικής τέχνης, των μυθοπλασιών ως ένα αντιστάθμισμα της καθημερινής ζωής - μιας δημιουργικής, δηλαδή, ανάπλασης του κόσμου μέσα στη σιωπή της ανάγνωσης...

Monday, October 27, 2008

Στρατηγικές Αναβάθμισης Δημοτικών Βιβλιοθηκών

«Στρατηγικές Αναβάθμισης Δημοτικών Βιβλιοθηκών» είναι το θέμα της εκδήλωσης που πραγματοποιείται το Σάββατο, 1 Νοεμβρίου και ώρα 12 το μεσημέρι στο Εκθεσιακό Κέντρο του Δήμου Περιστερίου.

Συμμετέχουν με εισηγήσεις τους:

  • ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΕΦΑΛΛΗΝΑΙΟΥ: Πρόεδρος Γενικού Συμβουλίου Βιβλιοθηκών Γενικών Αρχείων του Κράτους και Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης (Υπουργείο Παιδείας). Διδάκτωρ Φιλολογίας, Γεν. Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Βύρωνος. Συγγραφέας οχτώ βιβλίων και πολλών μελετών. Βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών για την εργασία της "Ελληνική Βιβλιογραφία του Λόρδου Βύρωνα".
  • ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ: Προϊσταμένη στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Δήμου Καλλιθέας, και Πρόεδρος Δ.Σ. στην Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκαρίων & Επιστημόνων Πληροφόρησης
  • ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΕΛΛΟΥ: Δημοτική Βιβλιοθήκη Χαϊδαρίου. Μέλος του Δ.Σ. στην Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκαρίων & Επιστημόνων Πληροφόρησης
  • ΧΡΥΣΗ ΚΟΠΙΤΣΗ: Πρόεδρος του Δ.Σ. της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Αιγάλεω. Είναι απόφοιτος του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, του τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας με κατεύθυνση Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης καθώς επίσης και της Σχολής Νηπιαγωγών Αθηνών. Εργάζεται ως Νηπιαγωγός στην Δημόσια Εκπαίδευση, καθώς επίσης και ως καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης. Είναι δημοτική σύμβουλος του Δήμου Αιγάλεω.

Συντονίζει: Χρυσή Κοπιτσή

Η συζήτηση γίνεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που οργάνωσε ο Αναπτυξιακός Σύνδεσμος Δυτικής Αθήνας στο Εκθεσιακό Κέντρο Περιστερίου, σε συνεργασία με τους Δήμους, στα πλαίσια των διαδημοτικών συνεργασιών για την πολιτιστική ανάπτυξη της Δυτικής Αθήνας. Πρόκειται για την «6η ΔΙΑΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ», την «4η Έκθεση Παιδικής Τέχνης & Εικαστικών Εργαστηρίων Δ. Αθήνας» και τον «5ο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό Δ. Αθήνας»

  • Την Κυριακή 2 Νοεμβρίου, ώρα 20:30 θα πραγματοποιηθεί στον ίδιο χώρο η Ειδική βραδιά Απονομής των Βραβείων του 5ου Λογοτεχνικού Διαγωνισμού Δυτικής Αθήνας.

Το Σάββατο (1 Νοε.) πραγματοποιείται και η συζήτηση για την «ΕΝΝΕΑΔΑ-η ταυτότητα ενός περιοδικού», ενώ την Κυριακή 2 Νοεμβρίου και ώρα 18:00-20:30η συζήτηση με θέμα: «Δίκτυο πόλεων για μια νέα επικράτεια πολιτισμού στην Δ. Αθήνα»

Ο Μαρκές στα... χρόνια της μοναξιάς

Κάνει τον απολογισμό μιας ζωής στον επί 20 έτη άνθρωπο-«σκιά» του

Ο Μαρκές στα... χρόνια της μοναξιάς

«Δεν είμαι σίγουρος ότι θα συνεχίσω να γράφω… Εχω γράψει ήδη αρκετά… Δεν νομίζω πως ο κόσμος περιμένει κάτι άλλο από μένα». Ο διάσημος Κολομβιανός συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές εξομολογήθηκε πριν από λίγα χρόνια τις πιο μύχιες σκέψεις του στον ιστορικό Τζέραλντ Μάρτιν. Και αυτός, με τη σειρά του, τις συγκέντρωσε στο νέο βιβλίο για τη ζωή του «Γκάμπο», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 10 Νοεμβρίου σε ΗΠΑ και Βρετανία.

Για σχεδόν είκοσι χρόνια ο Βρετανός βιογράφος συναντούσε το νομπελίστα Μαρκές, όπως αποκαλύπτει η ιταλική εφημερίδα «La Repubblica». Συζητούσαν και ανέλυαν τα πάντα. Ξεκινούσαν από τις σκέψεις του για το επιτυχημένο μυθιστόρημα «100 χρόνια μοναξιάς», το οποίο τον κατέταξε στους σπουδαιότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα, και κατέληγαν στην καθημερινή ζωή του.

Παράλληλα, έπαιρνε συνεντεύξεις σε περισσότερους από 300 ανθρώπους από το περιβάλλον του. Ανάμεσά τους ο Φιντέλ Κάστρο, ο πρώην πρωθυπουργός της Ισπανίας Φελίπε Γκονζάλες και οι συγγραφείς Μάριο Βάργκας Γιόσα και Αλβάρο Μούτις. Τελικά, το έργο του έφτασε στο τέλος του…

http://www.barilochenyt.com.ar/gabriel-garcia-marquez2.jpg

Η βιογραφία με τίτλο «Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές: Μια Ζωή» ξετυλίγει πτυχές της ζωής του 81χρονου Μαρκές… άγνωστες σε πολλούς. Περιγράφει την πρώτη μέρα που συνάντησε τη γυναίκα της ζωής του, τη Μερσέντες, όταν εκείνη ήταν μόλις εννέα ετών. Μιλάει για τη δημοσιογραφία, που τόσο πολύ αγάπησε αλλά τελικά εγκατέλειψε. Μα το μεγαλύτερο κομμάτι το αφιερώνει στο μεγάλο πάθος του, τη λογοτεχνία.

Συγκινήθηκε όταν διάβασε τη «Μεταμόρφωση» του Κάφκα. Τότε ανακάλυψε πως ήθελε να γίνει συγγραφέας. «Νόμιζα πως δεν έπρεπε να γράφουμε με αυτόν τον τρόπο. Γράφει όπως μιλάει η γιαγιά μου», είχε επισημάνει σε μία από τις συναντήσεις τους.

Μιλάει και για την περιπέτεια που είχε στο Παρίσι με την Ισπανίδα ηθοποιό Τάκια Κιντάνα. Η ιστορία τους είχε άδοξο τέλος. Τον εγκατέλειψε αφού προηγουμένως είχε κάνει έκτρωση. Δεν διστάζει να μιλήσει για τις… πολλές φορές που είχε μείνει χωρίς λεφτά. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι για να επιβιώσει «συνόδευε» μια ώριμη κυρία, την οποία αποκαλούσε «Κούκλα».

Ξεχωρίζει τη συνάντηση με το είδωλό του, τον Ερνεστ Χέμινγουεϊ. Αμέσως μόλις τον είδε τον φώναξε «Μαέστρο» και εκείνος του απάντησε: «Αντίος αμίγκος». Ακόμη κάνει αναφορά στη βαθιά φιλία που τον συνδέει με τον πρώην ηγέτη της Κούβας Φιντέλ Κάστρο. Αρκετά καταπονημένος από τη μάχη του με τον καρκίνο στην τελευταία συζήτηση, ο «Γκάμπο» εκμυστηρεύτηκε ότι αρκετές φορές νιώθει θλίψη. «Γιατί καταλαβαίνω ότι όλο αυτό φτάνει στο τέλος», έχει εξομολογηθεί στον Μάρτιν.

ΒΛΑΧΟΥ ΑΛΕΞΙΑ, Ελεύθερος Τύπος, Σάββατο, 25.10.08

Η Ελλάδα τιμώμενη χώρα στην 54η έκθεση βιβλίου του Βελιγραδίου

Η Ελλάδα θα είναι η τιμώμενη χώρα στην 54η έκθεση βιβλίου, που θα πραγματοποιηθεί τον Οκτώβριο του 2009 στο Βελιγράδι. Κατά την τελετή λήξης της 53ης έκθεσης, ο πρέσβης της Ιαπωνίας (τιμώμενη χώρα στη φετινή έκθεση) παρέδωσε το «ανοιχτό βιβλίο» στον Πρέσβη της Ελλάδας στη Σερβία.

Ο Έλληνας πρέσβης, Χρίστος Παναγόπουλος, ευχαρίστησε τη διεύθυνση της έκθεσης βιβλίου και το υπουργείο Πολιτισμού της Σερβίας, επισημαίνοντας ότι «η διάκριση αυτή θα συμβάλει για την ανάπτυξη των πολιτιστικών σχέσεων των δύο χωρών που υστερούν σε σύγκριση με τις πολιτικές και οικονομικές σχέσεις». Tόνισε επιπλέον ότι «όταν ανοίγει ένα βιβλίο, ανοίγει ένας νέος κόσμος» και εξέφρασε την βεβαιότητα ότι οι ιστορικοί δεσμοί των δύο λαών θα εκφραστούν και στον τομέα του πολιτισμού.

Ο Έλληνας πρέσβης, επισημαίνοντας το ενδιαφέρον της Ελλάδας για την ανάπτυξη των πολιτιστικών σχέσεων με τη Σερβία, αναφέρθηκε στην ίδρυση, στο Βελιγράδι, Εστίας του ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και στην ανακαίνιση του πύργου «Νεμπόισα», όπου θανατώθηκε ο Ρήγας Φεραίος και έχει ιδιαίτερη ιστορική σημασία για τους Έλληνες.

Η έκθεση βιβλίου στο Βελιγράδι αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά γεγονότα στη Σερβία. Την 53η έκθεση φέτος επισκέφτηκαν 147.000 άτομα.

Sunday, October 26, 2008

Από τον πάπυρο στην έντυπη μορφή

Του Γιωργου Καραμανωλη *, Η Καθημερινή, Kυριακή, 26 Oκτωβρίου 2008

Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Πρίνστον φιλοξενεί τον καιρό αυτό μια πρωτότυπη έκθεση με θέμα την ιστορία του ελληνικού βιβλίου από την αρχαιότητα μέχρι τις πρώτες έντυπες εκδόσεις, στο πλαίσιο σειράς εκδηλώσεων για τον εορτασμό τριάντα ετών προσφοράς του Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών του Πρίνστον. Η έκθεση αναδεικνύει τόσο την εξέλιξη του ελληνικού βιβλίου ως φυσικού αντικειμένου όσο και τη σημασία του ως φορέα γνώσης στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού.

«Για την ακρίβεια», επισημαίνει ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον Anthony Grafton, «η εξέλιξη της μορφής του ελληνικού βιβλίου είναι ενδεικτική του ιδιαίτερου πολιτιστικού του ρόλου. Χαρακτηριστική είναι η μετάβαση από τον παπυρικό κύλινδρο στον κώδικα, μια εξέλιξη που σχετίζεται με τους Χριστιανούς, οι οποίοι χρειάζονται μια πιο εύχρηστη μορφή βιβλίου από τον παπυρικό κύλινδρο που να επιτρέπει την επιχειρηματολογία βασισμένη σε χωρία κειμένου». «Η μορφή αυτή του βιβλίου», τόνισε ο Grafton, στα εγκαίνια της έκθεσης «υπήρχε σε χρήση ήδη μεταξύ των Ρωμαίων, αλλά είναι οι Χριστιανοί που τη χρησιμοποιούν συστηματικά, με τον Κωνσταντίνο, τον πρώτο Βυζαντινό αυτοκράτορα, να παραγγέλνει 50 κώδικες της Βίβλου στο αντιγραφικό εργαστήρι της Καισαρείας. Είναι πιθανό», συνεχίζει ο Grafton, «ο περίφημος Σιναϊτικός Κώδικας να είναι ένα από τα αντίγραφα αυτά που επιμελήθηκε ο Ευσέβιος Καισαρείας».

Σπάνια γραπτά μνημεία

Τα εκθέματα της έκθεσης προέρχονται αποκλειστικά από την πολύ πλούσια συλλογή χειρογράφων και σπάνιων βιβλίων της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης του Πρίνστον. «Η βιβλιοθήκη του Πρίνστον» μας ενημερώνει ο επιμελητής της συλλογής, Don Skemer, «ευτύχησε να έχει μια τόσο πλούσια συλλογή σε ελληνικά γραπτά μνημεία χάρη σε μια σειρά από γενναιόδωρους δωρητές, αποφοίτους του πανεπιστημίου. Ανάμεσά τους ο Robert Garrett, ένας ενθουσιώδης συλλέκτης παπύρων και μεσαιωνικών χειρογράφων, ο οποίος το 1942 δώρισε μια συλλογή περίπου 10.000 χειρογράφων στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, αλλά και τρεις γενιές δωρητών της οικογένειας Scheide, οι οποίοι επίσης δώρισαν σημαντικές συλλογές στο πανεπιστήμιο».

Την έκθεση ανοίγουν κάποια πρώιμα μνημεία γραπτού ελληνικού λόγου, μια επιγραφή του 6ου αι. π.Χ. από την Αντιόχεια, ένα μελανόμορφο βοιωτικό αγγείο του τέλους του 6ου αιώνα με επιγραφή του ιδιοκτήτη του, ανάλογη με αυτή του κυπέλου του Νέστορα από την Ισχια, μια σιδερένια στήλη και ένα ασημένιο έλασμα του 5ου αιώνα με μαγικά κείμενα. Ακολουθούν πάπυροι από την Οξύρρυγχο, την αιγυπτιακή πόλη όπου οι βρετανικές ανασκαφές στις αρχές του 20ού αιώνα έφεραν στο φως πλήθος ελληνικών παπύρων.

Οι εκτιθέμενοι πάπυροι είναι αντιπροσωπευτικοί ως προς το περιεχόμενο και τη γραφή: πάπυροι της Ιλιάδας, του Δημοσθένη, κειμένων της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, γραμμένων σε φροντισμένη κεφαλαιογράμματη, αλλά και έγγραφα από την πτολεμαϊκή Αίγυπτο σε επισεσυρμένη γραφή. Τα μεσαιωνικά χειρόγραφα αποτελούν μεγάλο κομμάτι της συλλογής. Περιλαμβάνουν έναν παλίμψηστο κώδικα από την Αγία Αικατερίνη του Σινά, στον οποίο το ελληνικό και αραμαϊκό αρχικό κείμενο επιγράφεται με γεωργιανό (10ος αι.;), ευαγγελιστάρια του 10ου έως 12ου αιώνα διακοσμημένα με μινιατούρες, αλλά και χειρόγραφα κλασικών συγγραφέων, όπως αυτό του αριστοτελικού Οργάνου με σχόλια του Ιωάννη Χορτασμένου (1370-1430) και ένα με κλασικά επιστημονικά κείμενα. Τα δύο αυτά χειρόγραφα του 13ου αιώνα ταξίδεψαν από την Κωνσταντινούπολη στην αναγεννησιακή Ιταλία, όπως τόσα χειρόγραφα κλασικών συγγραφέων. Η προέλευση των χειρογράφων είναι αντιπροσωπευτική των μεγάλων κέντρων παραγωγής βυζαντινών χειρογράφων, το μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, η Κωνσταντινούπολη, μοναστικά κέντρα στην Ελλάδα.

Εντυπα εκθέματα

Σημαντικά είναι και τα έντυπα βιβλία της έκθεσης, ανάμεσά τους η μετάφραση της Ευαγγελικής Προπαρασκευής του Ευσεβίου στα Λατινικά από τον Γεώργιο Τραπεζούντιο (1396-1486), τα Ερωτήματα του Κωνσταντίνου Λάσκαρη, το πρώτο έντυπο ελληνικό βιβλίο (1476), η Γραμματική του Θεόδωρου Γαζή (1400-1475) συσταχωμένη σε συλλογικό τόμο κειμένων Ελλήνων ουμανιστών. Τα δύο τελευταία, αμφότερα τύποις Αλδου Μανούτιου, είναι από τα πρώτα εγχειρίδια εκμάθησης της αρχαίας ελληνικής, με βάση τα οποία δίδασκαν οι λόγιοι φυγάδες από την Κωνσταντινούπολη από το 1397 όταν ο Μανουήλ Χρυσολωράς φτάνει στη Φλωρεντία προσκεκλημένος του Coluccio Salutati. Χαρακτηριστικά έντυπα βιβλία της Αναγέννησης είναι δύο εκδόσεις του Ομήρου με σχόλια των ουμανιστών Guillaume Bud� (1467-1540) και Martinus Crusius (1526-1607). H έκθεση περιλαμβάνει ακόμα αντιπροσωπευτικά εκθέματα χειρογράφων από τον 17ο και 18ο αιώνα, λόγια και δημώδη, όπως το υπόμνημα στην αριστοτελική λογική του Κορυδαλλέα (1570-1646), τη λογική του Ευγένιου Βούλγαρη (1716-1806), αλλά και λειτουργικά βιβλία και (δημοφιλή την εποχή αυτή) προσκυνητάρια (ταξιδιωτικά βιβλία για τους προσκυνητές των Αγίων Τόπων).

Η έκθεση είναι σημαντική όχι μόνο για τα εκθέματά της αλλά και για την οικονομία της. Εμφαση δόθηκε στην αντιπροσώπευση σημαντικών στιγμών της ιστορίας του ελληνικού βιβλίου παρά στην ποσότητα των εκθεμάτων. Ας σημειωθεί ότι η βιβλιοθήκη του Πρίνστον έχει στην κατοχή της εκατοντάδες ελληνικών παπύρων και πολυάριθμα βυζαντινά χειρόγραφα, πολλά από αυτά μοναδικά.

Εχει ολοκληρωθεί και αναμένεται προσεχώς η έκδοση του σχετικού καταλόγου για τα ελληνικά χειρόγραφα δεκατεσσάρων αιώνων, 6ο έως 19ο, από τη Σοφία Κοτζάμπαση και τη Nancy Sevcenko. Tόσο η καταλογογράφηση των ελληνικών χειρογράφων όσο και η απόκτηση πολλών από αυτά έχουν χρηματοδοτηθεί από το Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών με την υποστήριξη του Stanley J. Seeger Hellenic Fund του Πανεπιστημίου του Πρίνστον.

Ετοιμάζεται συνέχεια

Ο διευθυντής του Προγράμματος, Δημήτρης Γόντικας, τονίζει ότι «ο συνεχής εμπλουτισμός των ελληνικών συλλογών του πανεπιστημίου μας, η συστηματική τους ανάδειξη μέσω εκθέσεων και καταλόγων, η ελεύθερη ηλεκτρονική πρόσβαση, καθώς και οι συνεργασίες με ελληνικά ιδρύματα είναι κεντρικές στην αποστολή του προγράμματος που είναι η προαγωγή της διδασκαλίας και της επιστημονικής έρευνας γύρω απο τον ελληνικό πολιτισμό στη διαχρονική του πορεία, με υποτροφίες που προσελκύουν καθε χρόνο δεκάδες ελληνιστές στο Πρίνστον». Ηδη ετοιμάζεται, μαθαίνουμε, η συνέχεια της παρούσας έκθεσης ελληνικού βιβλίου, που αφορά την περίοδο από το έντυπο στο ηλεκτρονικό βιβλίο.

Ιnfo

-Η έκθεση «The Greek Book from Papyrus to Printing» (Princeton University, Νιου Τζέρσεϊ, ΗΠΑ) είναι ανοιχτή από τις 8 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 7 Δεκεμβρίου 2008.

* Ο Γιώργος Καραμανώλης είναι λέκτορας Αρχαίας Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και επισκέπτης ερευνητής του Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον.

Βάζοντας τάξη στο χάος της Ιστορίας

Eπιμέλεια: Αγγελικη Στουπακη, Η Καθημερινή, Kυριακή, 26 Oκτωβρίου 2008

Ο Μάικλ Μαν αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς της ιστορικής κοινωνιολογίας της εποχής μας, συγκρίσιμος για πολλούς με τον Μαξ Βέμπερ. Γεννημένος στο Μάντσεστερ το 1942, είναι σήμερα καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες (UCLA) και επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου McGill του Μόντρεαλ. Το κορυφαίο έργο του, «Οι πηγές της κοινωνικής εξουσίας», χαρακτηρίστηκε «τολμηρό στο βεληνεκές του, φιλόδοξο στους στόχους του, προκλητικό στα συμπεράσματά του», από την Αμερικανική Κοινωνιολογική Ενωση, όταν βράβευσε τον συγγραφέα μετά την έκδοση του πρώτου τόμου της τριλογίας, ο οποίος θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Πόλις». Η «Κ», λίγες μέρες πριν από την κυκλοφορία του κορυφαίου αυτού θεωρητικού έργου στα ελληνικά, παρουσιάζει συνοπτικά τα θέματα που θίγει το βιβλίο, και μερικές από τις σκέψεις που απασχολούν τον Μάικλ Μαν για τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα του πλανήτη, αλλά και τους δρόμους στους οποίους τον οδήγησε η συγγραφή αυτού του μεγάλου έργου.

Τέσσερις διακριτές μορφές

Στο βιβλίο του ο Μαν συνθέτει μια αφηγηματική ιστορία της εξουσίας από τη νεολιθική εποχή, διαμέσου των πολιτισμών της Εγγύς Ανατολής, της κλασικής ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας και της Μεσαιωνικής Ευρώπης, μέχρι την περίοδο αμέσως πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση στην Αγγλία. Ο δεύτερος τόμος επεκτείνει την ανάλυση έως το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στόχος του συγγραφέα είναι να προσφέρει στον αναγνώστη τα πληρέστερα αναλυτικά εργαλεία που μπορεί να επιτρέψει η μελέτη της Ιστορίας, χαρτογραφώντας τέσσερις διακριτές μορφές εξουσίας –ιδεολογική, στρατιωτική, οικονομική και πολιτική– τις οποίες θεωρεί ότι λειτουργούν σε ολόκληρο το φάσμα της ιστορικής πορείας. Ο χαρακτηρισμός «μνημειώδες» συναντάται συχνά στις κριτικές που έχουν δημοσιευτεί για το έργο αυτό, το οποίο ορισμένοι έχουν αντιπαραβάλει με το βιβλίο του Μαξ Βέμπερ «Οικονομία και κοινωνία» (1914).

Ωστόσο, η σαρωτική θεώρηση του Μάικλ Μαν στο πεδίο της ιστορικής κοινωνιολογίας δεν καταλήγει σε φόρμουλες για την άνοδο και την πτώση των πολιτισμών. Τα βιβλία του δεν επιδέχονται κανένα συσχετισμό με την «Παρακμή της Δύσης» του Οσβαλντ Πένγκλερ ή τη «Μελέτη της Ιστορίας» του Αρνολντ Τόινμπι. «Κανένας νόμος δεν μπορεί να υπάρξει στην κοινωνιολογία», γράφει στον πρώτο τόμο των «Πηγών της κοινωνικής εξουσίας», «γιατί υπάρχει πολύ μεγάλος αριθμός μεταβλητών που επηρεάζουν το αποτέλεσμα μιας κοινωνικής συγκυρίας».

Εκείνο που προτείνει είναι μια αναλυτική τάξη στο χάος της ανθρώπινης ιστορίας, διακρίνοντας τέσσερις γενικές κατηγορίες εξουσίας. Η οικονομική εξουσία πηγάζει, όπως το θέτει ο συγγραφέας, «από την ανάγκη του ανθρώπου να αποσπάσει, να μετατρέψει, να διανείμει και να καταναλώσει τους φυσικούς πόρους για να συντηρηθεί».

Είναι διακριτή από την πολιτική εξουσία («τον έλεγχο του κράτους») και την ιδεολογική εξουσία (κατά βάση τους μύθους και τις τελετουργίες που δίνουν στους ανθρώπους τη δυνατότητα πρόσβασης στο θεμελιώδες νόημα). Κάθε μορφή εξουσίας διοχετεύεται μέσα από το δικό της δίκτυο θεσμών.

«Συνομιλώντας» με Βέμπερ και Μαρξ

«Σε συγκεκριμένες φάσεις ή περιόδους», υποστηρίζει ο συγγραφέας, «μια πηγή κοινωνικής εξουσίας μπορεί να πάρει την πρωτοκαθεδρία. Συνολικά όμως, δεν νομίζω ότι μπορούν να καθοριστούν οι γενικές σχέσεις προτεραιότητας. Σ’ αυτό το σημείο, συμφωνώ περισσότερο με τον Βέμπερ παρά με τον Μαρξ». Προχωράει, ωστόσο, ένα βήμα παραπέρα από τον Μαξ Βέμπερ, αμφισβητώντας τον κλασικό ορισμό του Γερμανού θεωρητικού για το κράτος ως τον θεσμό που διαθέτει «το μονοπώλιο της νόμιμης βίας», γιατί διακρίνει τη στρατιωτική δύναμη («την κοινωνική οργάνωση της φυσικής βίας») ως ξεχωριστή εξουσία, με τους δικούς της θεσμούς και κανόνες. «Κατά βάση, όλοι οι καλά οργανωμένοι στρατοί θα μπορούσαν να καταλάβουν την κρατική εξουσία», λέει, «αλλά στην πραγματικότητα πολύ λίγοι το κάνουν».

Το «μνημειώδες» οικοδόμημα των «Πηγών της κοινωνικής εξουσίας» παραμένει ατελές, καθώς ο Μάικλ Μαν δεν έχει ολοκληρώσει ακόμα τον τρίτο τόμο. Ο 20ός αιώνας αποδείχτηκε ένας εφιαλτικός λαβύρινθος. «Μόλις τελείωσα τον δεύτερο τόμο», λέει, «άρχισα να γράφω τον τρίτο, ο οποίος συνεχίζει την ιστορία από το 1914 μέχρι τη σημερινή εποχή. Για τις ανάγκες του βιβλίου πέρασα μια χρονιά στην Ισπανία και εργάστηκα σ’ ένα ινστιτούτο που διέθετε εκπληκτική βιβλιοθήκη για τον φασισμό. Αρχισα λοιπόν να γράφω ένα κεφάλαιο για τον φασισμό». Το κεφάλαιο αυτό εξελίχθηκε σε αυτόνομο βιβλίο με τίτλο «Fascists», το οποίο κυκλοφόρησε το 2004 από τις πανεπιστημιακές εκδόσεις του Κέμπριτζ. Είναι μια συγκριτική μελέτη πάνω στο πώς αναπτύχθηκαν τα φασιστικά κινήματα σε ευρωπαϊκές χώρες κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου.

Η έρευνά του τον οδήγησε επίσης να γράψει για το Ολοκαύτωμα, «εκείνο που έκαναν οι χειρότεροι από τους φασίστες όταν πήραν την εξουσία» – και αυτό με τη σειρά του τον ώθησε να ασχοληθεί με τη γενοκτονία των Αρμενίων καθώς και με άλλα, πιο πρόσφατα, «φονικά πεδία», στην Καμπότζη, στη Ρουάντα και στα Βαλκάνια. Αποτέλεσμα της έρευνας αυτής ήταν μια μελέτη πάνω στο θέμα της γενοκτονίας και της εθνοκάθαρσης, ένα ακόμη ανεξάρτητο βιβλίο με τίτλο «Η σκοτεινή πλευρά της δημοκρατίας: Εξηγώντας την εθνοκάθαρση», έργο που προκάλεσε πολλές συζητήσεις.

Εθνος – κράτος, δημοκρατία, εθνοκάθαρση

Σε μια εποχή οπότε προβάλλεται ευρύτατα η ιδέα ότι η οικονομική παγκοσμιοποίηση έχει υπονομεύσει το παλιό ιδεώδες της εθνικής κυριαρχίας, ο Μαν προτείνει μια πολύ διαφορετική θεώρηση του κόσμου. Το ιδεώδες του έθνους – κράτους, όπως λέει, έχει αποκρυσταλλωθεί στο πέρασμα αιώνων, έχει ριζώσει παντού και δεν πρόκειται να εξαφανιστεί σύντομα. Και στη «Σκοτεινή πλευρά της δημοκρατίας» υποστηρίζει μια ιδιαίτερα ανησυχητική θέση: Η επέκταση της δημοκρατίας στον κόσμο φέρει μαζί της τα σπέρματα της εθνοκάθαρσης.

Ενώ συμφωνεί με τη γενική παρατήρηση ότι εγκλήματα εθνοκάθαρσης σπανίως πραγματοποιούνται από εδραιωμένες δημοκρατίες, θεωρεί «επικίνδυνη ζώνη» την περίοδο της μετάβασης από ένα αυταρχικό καθεστώς σ’ ένα δημοκρατικό. Στη διάρκεια αυτού του μεταβατικού σταδίου, οι διαμάχες ανάμεσα σε υπάρχουσες εθνοτικές ομάδες, που είχαν παραμείνει σε χειμερία νάρκη, μπορεί να οδηγήσουν σε συνθήκες που να επιτρέπουν τις εθνικές εκκαθαρίσεις. «Η ιδέα ενός λαού που αυτοκυβερνάται γίνεται δυνητικά προβληματική, όταν περισσότερες από μία εθνικές ομάδες προβάλλουν διεκδικήσεις σε μια κοινή επικράτεια. Η Αφρική, περιοχή κατ’ εξοχήν πολυεθνική, αντιμετωπίζει ήδη με μεγάλη οξύτητα αυτό το πρόβλημα. Και το Ιράκ είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα αυτού που υποστηρίζω. Οταν πρόκειται να γίνουν εκλογές σε μια χώρα με δύο ή τρεις εθνικές ομάδες, όπως είναι το Ιράκ, είναι σίγουρο ότι οι σιίτες θα ψηφίσουν ορισμένα κόμματα και οι σουνίτες και οι Κούρδοι άλλα. Οι ΗΠΑ με την επέμβασή τους εισήγαγαν την εκλογική διαδικασία και το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό. Αυξήθηκε η πόλωση στη χώρα και η εξέλιξη μπορεί να καταλήξει σε εθνοκάθαρση».

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πολύ περιοριστικά τον όρο «γενοκτονία». Πολλοί τον έχουν κατηγορήσει ότι έχει υποτιμήσει τις βαρβαρότητες κομμουνιστικών καθεστώτων, όπως στην περίπτωση της Καμπότζης, επειδή δεν χρησιμοποιεί γι’ αυτές τη λέξη «γενοκτονία». «Με κανένα τρόπο δεν προσπαθώ να ελαχιστοποιήσω τον αριθμό των ανθρώπων που εξοντώθηκαν, απλώς λέω ότι δεν έγιναν στόχος λόγω της εθνικής τους ταυτότητας, όπως στην περίπτωση των Εβραίων και των Αρμενίων» είπε απαντώντας σε σχετική ερώτηση. «Νομίζω ότι ο όρος “γενοκτονία” χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλη έκταση τα τελευταία χρόνια. Δεν θεωρώ, π.χ., ότι στη Γιουγκοσλαβία διαπράχθηκε γενοκτονία. Χρειάζεται ένας άλλος όρος όταν ο κύριος σκοπός δεν είναι να εξοντωθεί ένας πληθυσμός, αλλά να εκδιωχθεί από μια ορισμένη επικράτεια».

«Παγκοσμιοποιήσεις», ο τρίτος τόμος

Ο Μάικλ Μαν έχει επιστρέψει τώρα στη συγγραφή του τρίτου τόμου των «Πηγών της κοινωνικής εξουσίας». Η μακρά ενασχόλησή του με τον φασισμό και την εθνοκάθαρση έχει επηρεάσει την προσέγγισή του στον 20ό αιώνα. «Συνειδητοποίησα, μετά αυτή τη διαδρομή, ότι δεν μπορούσα να γράψω τον τρίτο τόμο με τον ίδιο λεπτομερειακό, εμπειρικό τρόπο που έγραψα τους πρώτους δύο. Υπάρχει υπερβολικά πολύ υλικό, πάρα πολλές μελέτες».

Ο τρίτος τόμος, όπως λέει, θα προσφέρει ένα «μείγμα ιστορικής αφήγησης και εννοιολογικής ανάλυσης. Υπάρχει ένα τμήμα του βιβλίου για τον ιμπεριαλισμό. Ενα άλλο αναφέρεται στην ανάπτυξη του καπιταλισμού και στον τρόπο που τον επηρέασαν οι πόλεμοι και οι ιδεολογίες. Το θέμα της παγκοσμιοποίησης πάντα υπήρχε στο φόντο και τώρα έρχεται στο προσκήνιο στο κεφάλαιο για τη μεταπολεμική περίοδο». Ο τρίτος τόμος, άλλωστε, έχει τον υπότιτλο «Globalizations». Ο πληθυντικός δεν είναι τυχαίος – ο Μαν είναι πολύ δύσπιστος απέναντι στην ιδέα ότι υπάρχει ένα μονολιθικό «παγκόσμιο σύστημα» καπιταλιστικής ανάπτυξης. «Η επέκταση της οικονομίας», λέει, «έχει παραλληλιστεί με την εξάπλωση του συστήματος του έθνους – κράτους, των πολέμων και της ιδεολογίας. Όμως αυτά δεν συνδέονται έτσι ώστε να σχηματίσουν ένα παγκόσμιο σύστημα. Οι διαφορετικές μορφές παγκοσμιοποίησης παράγουν ενίοτε μείζονες συγκρούσεις. Και πιο συχνά παράγουν αποσύνδεση, γιατί είναι περισσότερο διαφορετικές μεταξύ τους παρά αντιθετικές».

Ο καθηγητής και το έργο του

Ο Μάικλ Μαν γεννήθηκε το 1942 στο Μάντσεστερ και σπούδασε Ιστορία και Κοινωνιολογία στην Οξφόρδη. Από το 1987 είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (UCLA), ενώ είναι επίτιμος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο McGill στο Μόντρεαλ του Καναδά. Εχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια του πλανήτη (Κέμπριτζ, Μπέλφαστ, Λονδίνο, Μαδρίτη).

Ο πρώτος τόμος του τρίτομου έργου «Οι πηγές της κοινωνικής εξουσίας» με υπότιτλο «Μια ιστορία της εξουσίας από τις αρχές ώς το 1760 μ.Χ.» θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Πόλις, σε μετάφραση Γιώργου Καράμπελα, επιμέλεια Αλέξανδρου Κιούπκιολη και επίμετρο Μανούσου Μαραγκουδάκη. Ο δεύτερος τόμος, «Η ανάπτυξη των τάξεων και των εθνών – κρατών 1760–1914» θα κυκλοφορήσει πάλι από τις εκδόσεις Πόλις το 2009. Ο τρίτος τόμος γράφεται τώρα από τον συγγραφέα και θα κυκλοφορήσει προσεχώς στα αγγλικά με τίτλο «Globalizations». Στα ελληνικά κυκλοφορεί επίσης το βιβλίο του «Κράτη, πόλεμος και καπιταλισμός» (εκδ. Κριτική, 2006).

Saturday, October 25, 2008

Από 23 έως 26 Ιανουαρίου 2009 η 2η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου


Οι αφίσες της έκθεσης

Με κεντρικό θέμα Όνειρα και εφιάλτες, και τιμώμενη χώρα το Ηνωμένο Βασίλειο, διοργανώνεται για δεύτερη φορά από το υπουργείο Πολιτισμού και το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου. Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί από 23 έως 26 Ιανουαρίου 2009 στις εγκαταστάσεις της ΗELEXPO, στο Μαρούσι.

Στις τέσσερις μέρες λειτουργίας της έκθεσης, τα μικρά αλλά και τα μεγαλύτερα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να αγκαλιάσουν το βιβλίο και να ταξιδέψουν στον υπέροχο κόσμο της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας.

Μια μαγική συνάντηση που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον των νέων, θα διευρύνει τους ορίζοντές τους σε ό,τι αφορά το βιβλίο και θα προσελκύσει νέους αναγνώστες. Όλα αυτά σε μια λαμπερή γιορτινή ατμόσφαιρα για μικρούς και μεγάλους.

Κατά τη 2η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τη βιβλιοπαραγωγή της τιμώμενης χώρας και να παρακολουθήσουν το πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα που θα σχεδιαστεί σε συνεργασία με το ΕΚΕΒΙ.

Επίσης, έχει σχεδιαστεί ένα πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα, με παιδικές παραστάσεις, συναντήσεις με αγαπημένους συγγραφείς και εικονογράφους, θεατρικά και μουσικά δρώμενα, εκθέσεις, εργαστήρια για μικρούς και μεγάλους, ημερίδες φιλαναγνωσίας, καθώς και προβολές ταινιών μικρού μήκους για παιδιά και νέους (Camera Zizanio) από το Διεθνές Φεστιβάλ Ολυμπίας. Η έκθεση θα λειτουργεί καθημερινά, από τις 9 το πρωί ώς τις 8 το βράδυ.

Η ανανέωση της Ιταλίας

Του Nικου Bατοπουλου, Η Καθημερινή, Σάββατο, 25 Oκτωβρίου 2008

Δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι η ανάγνωση ενός μυθιστορήματους με κεντρικούς ήρωες περιθωριακούς τύπους της Ιταλίας θα με έκανε να μην μπορώ να αφήσω ένα βιβλίο 500 και πλέον σελίδων από το χέρι. Το έχει το χάρισμα ο 42χρονος Νικολό Αμανίτι, από τα μεγάλα ονόματα της ιταλικής λογοτεχνίας, αλλά σε αυτό το τελευταίο του βιβλίο στα ελληνικά, με τίτλο «Με τις ευλογίες του Θεού», ξεπερνάει τον εαυτό του. Δεν πιστεύω πολύ στα βραβεία, αλλά σημειώνω ότι το βιβλίο αυτό τιμήθηκε με το βραβείο Στρέγκα 2007, μεγάλη διάκριση για την Ιταλία.

Ο Αμανίτι μας παρουσιάζει μια πινακοθήκη χαρακτήρων, με τη ζωή του καθενός να μπλέκεται κάποια στιγμή και με συχνά ανορθόδοξο τρόπο στη ζωή του άλλου. Πώς τα καταφέρνει ο Αμανίτι δεν ξέρω, αλλά όλοι οι ήρωές του, τεμπέληδες, απατεώνες, βιαστές, κατακάθια, γίνονται συμπαθείς, γίνονται ήρωες «θετικοί», χωρίς να τους υποστηρίζει άμεσα. Διάβαζα για τον Ρίνο και τον 13χρονο γιο του, Κριστιάνο, που ζουν οι δυο τους σε ένα αχούρι, χωρίς αρχές, σε μια πρωτόγονη κατάσταση, περιθωριοποιημένοι από επιλογή, χωρίς δεσμούς με την κοινωνία. Και σκεφτόμουν, όσο διάβαζα την πυκνότατη και ευφυέστατη πλοκή αυτού του πολυεπίπεδου μυθιστορήματος, ότι ένιωθα αισθήματα συμπάθειας και αλληλεγγύης για τον Ρίνο και τον Κριστιάνο, ανθρώπους που στην πραγματική μου ζωή, πολύ πιθανόν, ποτέ να μη συναναστραφώ. Και αυτό είναι το μεγαλείο της καλής λογοτεχνίας, σκεφτόμουν.

Ο Ρίνο έχει δύο φίλους, εξ ίσου περιθωριακούς αλλά για διαφορετικούς λόγους. Τον «Τέσσερα Τυριά» και τον Ντανίλο. Ο πρώτος, με το παρατσούκλι, κάπου «χάνει», έπειτα από ένα ατύχημα (όχι όμως ότι και πριν ήταν καμιά ευφυΐα). Ο δεύτερος, ο Ντανίλο, ζει μόνος και φέρει τη σκιά ενός δράματος. Η γυναίκα του τον εγκατέλειψε όταν πέθανε η μικρή τους κόρη. Το κοριτσάκι πνίγηκε όταν ένα καπάκι από σαμπουάν κόλλησε στον φάρυγγά του, μέσα στο αυτοκίνητο, την ώρα που ο Ντανίλο οδηγούσε επιστρέφοντας από το σούπερ μάρκετ. Είναι μία από τις δυνατές σελίδες του βιβλίου.

Καθώς οι τρεις φίλοι ονειρεύονται και σχεδιάζουν να ληστέψουν μια τράπεζα εμφανίζεται μια σειρά από άλλους χαρακτήρες. Ο κοινωνικός λειτουργός, που επισκέπτεται πού και πού τον Ρίνο και τον Κριστιάνο, για να δει αν είναι όλα «εντάξει». Οι συμμαθήτριες του Κριστιάνο, η Εσμεράλντα και η τραγική Φαμπιάνα, μέσα στα piercings και στη σεξουαλική νεύρωση. Μια σειρά από δευτερεύοντες ήρωες συνθέτουν όχι μόνο μια κοινωνική μικρογραφία αλλά και ένα χάρτη φαντασιώσεων και απωθημένων. Τη νύχτα που έχει ορισθεί η μεγάλη ληστεία, ξεσπάει μια μεγάλη καταιγίδα που μοιάζει με τη συντέλεια του κόσμου. Η ανατροπή οδηγεί σε μια σειρά από απρόσμενες καταστάσεις γεμάτες συμβολισμό, χιούμορ και τραγικότητα.

Αυτό που κάνει ο Αμανίτι είναι να γράψει ένα πραγματικά «τραγικό» βιβλίο, γεμάτο συμπόνια αλλά και σκληρότητα. Μέσα από ψηφίδες μικρών ιστοριών, γεμάτες αλληγορικά σχήματα, επιχειρεί μια μεγάλη σύνθεση για να μιλήσει για το σκοτάδι και το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής, χαρακτηριστικά που συχνά συνυπάρχουν. Εξαιρετική η μετάφραση του Ανταίου Χρυσοστομίδη.