Το καλαμάρι έγραφε...

Του Κυρ. Ντελοπουλου, Η Καθημερινη, 21/10/2008

Μιχάλης Καΐρης: «Χαρτί και καλαμάρι. Τα εργαλεία της γραφής». Επιμέλεια Μαρία Καΐρη. Εκδόσεις «Πορεία», 2008, σελ. 325.

Πολλοί είναι οι συλλέκτες ποικίλων και ασυνήθιστων ειδών, οι οποίοι κατορθώνουν να αναδείξουν τα ευρήματά τους, ξεπερνώντας τον προσωπικό χαρακτήρα του χόμπι, σε υλικό γενικότερου ενδιαφέροντος και προσοχής. Η ασυνήθιστη θεματική, η πεισματική αναζήτηση, η αφοσίωση, η προσκτώμενη γνώση που διευρύνει τους ορίζοντες οδηγούν στην πληρότητα που καθιστά αναγνωρίσιμο ένα σύνολο ευρημάτων χωρίς υπόσταση ή προσωπικότητα στον καιρό του, αλλά που οι συλλέκτες τούς πρόσδωσαν και ανέδειξαν με τη σπουδή τους.

Ενίοτε, φτάνουν σε επιδόσεις που στέκονται πλάι σε αναγνωρισμένες μουσειακές συλλογές και όχι σπάνια, οδηγούνται στην ίδρυση ειδικών μουσείων. Η μελέτη των προσκτημάτων, η αξιολόγηση, η κατάταξη και η γνώση που αποφέρουν συμβάλλουν στη συμπλήρωση κενών και στη διαμόρφωση νέων απόψεων, κυρίως σε ό, τι αφορά την καθημερινή ζωή των ανθρώπων.

Η νεότερη ιστορία έχει αφήσει πια κατά μέρος τις ιστορίες των βασιλιάδων και των πολέμαρχων και ασχολείται με την «ταπεινή» ζωή, ανεβάζοντάς την σε άλλα επίπεδα. Τα δε ταπεινά σύνεργα, εργαλεία, μέσα και όργανα στην υπηρεσία τους συγκεντρωμένα, αξιολογημένα και προβαλλόμενα με την τιμή που δεν είχαν περιβληθεί στον καιρό της παροχής των υπηρεσιών τους αποκτούν ως εκθέματα οντότητα και αξία ιστορική. Κρίνονται για την τεχνολογία τους, την αισθητική τους, την κατασκευαστική πληρότητά τους, τη χρήση και την αποτελεσματικότητά τους, φυσικά και ως έργα επινόησης διευκολυντικής της καθημερινότητας.

Εντυπωσιακή η συλλογή που μεταφέρει στο έργο του ο κ. Μιχάλης Καΐρης, το πλούσια εικονογραφημένο, και εξαίρετα συνοδευμένη από ένα κείμενο του ειδικού γνώστη. Η συλλογή έχει ήδη εκτεθεί στις αίθουσες της αθόρυβα δημιουργικής και δραστήριας Καϊρείου Βιβλιοθήκης στην Ανδρο και ελπίζεται ότι θα στεγαστεί μόνιμα στο σπίτι του Θεόφιλου Καΐρη.

Ως βιβλίο σε μορφή λευκώματος έχει τη δυνατότητα να γίνεται ευρύτερα γνωστή. Παρελαύνουν όλα τα εργαλεία της γραφής, γνωστά μας μεν, όχι όμως στην έκταση και την ποικιλία που ένας συλλέκτης καταφέρνει να συγκεντρώσει. Κοντύλια, πλάκες, μολύβια, στυλό, κοντυλοφόροι, πένες, φτερά, μελάνια, μελανοδοχεία, ξύστρες, γομολάστιχες, στυπόχαρτα και πλείστα άλλα ομοειδή, ελληνικά και ξένα, σε αμέτρητους τύπους, σχέδια, παραλλαγές, μορφές, σχήματα, μάρκες σε ποιότητες ατέλειωτης διαβάθμισης. Ταπεινές κατασκευές και αριστοκρατικής κατεύθυνσης θαμπώνουν το μάτι και συγκινούν όσους πέρασαν από την εποχή της ακμής τους.

Η νοσταλγία καραδοκεί και η γνώση εκπλήττει για όσα περιβάλλουν τα εκθέματα του βιβλίου - μουσείου. Μέσα άμεσης επικοινωνίας υπήρξαν βασικά εργαλεία ιδιαίτερα και της μαθητικής ζωής. Πλούσια και αποκαλυπτική η εξιστόρηση όσων σχετίζονται με την εποχή, τις ανάγκες, την κατασκευή και τρόπους χρήσης που διανθίζεται με ανέκδοτα και περιστατικά που συνδέθηκαν με συγκεκριμένα είδη στη μακραίωνη διαδρομή τους. Με αυτά καταγράφηκε η ιστορία του ανθρώπου. Ο συλλέκτης κατέγραψε τη δική τους... χαρτί και καλαμάρι!

Το υλικό της συλλογής και η έκδοση προσφέρονται ιδιαίτερα στην ανάληψη πρωτοβουλίας από το υπουργείο Παιδείας ή κάποιο ίδρυμα που υποκαθιστά την έλλειψη ιδεών και τη δυνατότητα πραγματοποίησης εκ μέρους του πρώτου για μια περιοδεύουσα προβολή της και γνωριμία στους μαθητές, οι οποίοι στην ηλεκτρονική μας εποχή δεν υποψιάζονται τι υλικά και μέσα χρησιμοποίησαν οι πατέρες και οι παππούδες τους. Εξάλλου, πρόκειται και για μια έμμεση, αλλά αποτελεσματική προϊδέαση της αξίας του «συλλέγειν» και των ατομικών επιβραβεύσεων που προσφέρει.