ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΕΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 31/10/2008
Ξυπνάτε ένα ωραίο πρωί, ανοίγετε την εφημερίδα (εάν έχετε ακόμη τη συνήθεια) και διαβάζετε, τι; Οτι είστε ένας παλιάνθρωπος, ένα άθλιος εγκληματίας. Οτι έχετε διαπράξει ένα ανοίκειο έγκλημα, πριν από πάρα πολλά χρόνια. Μοναδική «απόδειξη» είναι ένα χαρτί της μυστικής αστυνομίας, από την πιο σκοτεινή εποχή ενός σκοτεινού καθεστώτος. Αδύνατον, θα πείτε. Κι όμως. Αυτό υφίσταται σήμερα ένας από τους μεγαλύτερους μυθιστοριογράφους του καιρού μας: ο Μίλαν Κούντερα.
Πολύ συνοπτικά. Στις 13 Οκτωβρίου, το εβδομαδιαίο πολιτικό τσεχικό περιοδικό «Respekt» με εκτενές δημοσίευμα καταγγέλλει ότι ο Μίλαν Κούντερα, το 1950, τότε 21 ετών, είχε καταδώσει έναν συνομήλικο συμπατριώτη του στην κομμουνιστική τσεχοσλοβακική αστυνομία. Το περιοδικό δικάζει-καταδικάζει τον συγγραφέα βασιζόμενο σε μια «αναφορά» που βρέθηκε στα αρχεία της αλήστου μνήμης σταλινικής αστυνομίας.
Ο Μίλαν Κούντερα αμέσως δήλωσε κατηγορηματικά. «Είμαι εντελώς εμβρόντητος από αυτό το πράγμα», έτσι το χαρακτηρίζει, πράγμα, «το οποίο δεν περίμενα καθόλου, για το οποίο δεν γνώριζα τίποτε έως χθες, και το οποίο δεν συνέβη».
Τις προσεχείς ημέρες μάλιστα, εφόσον το περιοδικό δεν ανακαλέσει, ο συγγραφέας θα προχωρήσει σε αυτό που ο ίδιος απεχθάνεται (δεν έχει όμως άλλον τρόπο στοιχειώδους αυτοπροστασίας)· θα καταθέσει, δηλαδή, μήνυση εναντίον των υπευθύνων του περιοδικού.
Διάβασα το κείμενο του «Respekt» (www.english.respekt.cz). Εφριξα. Εικασίες επί εικασιών. Υποθέσεις. Και εμπάθεια. Ιδίως εμπάθεια. Τι ειρωνεία, ότι το περιοδικό λέγεται «Respekt».
Για να πάρετε μια ιδέα. Το κείμενο ξεκινά ως εξής:
«Ο Μίλαν Κούντερα πάντα κάλυπτε τα ίχνη του. Δεν έχει δώσει συνεντεύξεις τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια (...). Μια σκοτεινή και περίπλοκη υπόθεση αποκαλύφθηκε τώρα τυχαία από το παρελθόν του πασίγνωστου συγγραφέα. Δείχνει ότι ίσως υπάρχουν άλλοι λόγοι για την "απομόνωσή" του από αυτούς που νομίζαμε».
Εξαίρετα. Οποιος, λοιπόν, πασίγνωστος (γνωστός ή διάσημος) συγγραφέας αρνείται το παιχνίδι της κακώς ή και της καλώς νοούμενης δημοσιότητας, μάλλον κάτι έχει να κρύψει. Είναι ...ύποπτος ένας συγγραφέας που δεν δίνει συνεντεύξεις.
Ο Μίλαν Κούντερα είναι γνωστό ότι πράγματι απέχει από το παιχνίδι της δημοσιότητας. Μιλά μόνο με και μέσα από το έργο του.
Ζούμε στην εποχή του «θορύβου των μίντια» διεθνώς. Αδηφάγος θόρυβος που εκτοξεύεται ακατάπαυστα. Στο όνομα τάχα μου της ενημέρωσης. Μέσα σε ένα λεπτό μπορεί να καταρρακωθεί η ζωή ενός ανθρώπου· ή να πέσει η σκιά της αμφιβολίας γύρω από το όνομά του.
Ο Μίλαν Κούντερα, από τη μια στιγμή στην άλλη, γίνεται ένας άνθρωπος με «σκοτεινό παρελθόν». Οι κατήγοροί του θεωρούν το προ εξήντα ετών «χαρτί» της σταλινικής αστυνομίας -δεν έχουν απολύτως τίποτε άλλο- σαν να ήταν Ευαγγέλιο. Ούτε αναρωτιούνται. Ούτε έχουν επιφυλάξεις για την αυθεντικότητά του. Μια νέα καφκική δίκη στην Πράγα, το 2008.
Κι όμως είναι τόσο γνωστό. Η κατασκευή ψεύτικων εγγράφων με σκοπό να σπιλωθούν αθώοι ανθρώποι ήταν μία από τις ειδικότητες της πολιτικής Αστυνομίας σε όλη την πρώην σοβιετική αυτοκρατορία.
Πώς είναι δυνατόν τέτοιας ...εγκυρότητας «χαρτιά» να χρησιμοποιούνται σήμερα για να στηρίξουν κατηγορίες; Τόση περιφρόνηση στις αρχές του δικαίου; Και να σκεφτείτε ότι το περιοδικό «Respekt» είναι (θεωρείται) έγκυρο και ανεξάρτητο.
Φρικτό, αλλά όμως συμβαίνει: στο όνομα του αντιολοκληρωτισμού (αντισταλινισμού, αντιφασισμού) μπορούν θαυμάσια να επιζούν και να εφαρμόζονται οι ολοκληρωτικές πρακτικές.
Αμέσως μετά το δημοσίευμα του «Respekt» συνέβη κάτι πολύ ενδιαφέρον. Στην Πράγα, ο Ζντένεκ Πέτσατ, ιστορικός της Λογοτεχνίας, ογδόντα ετών, με συγκλονιστική ανακοίνωση-μαρτυρία βεβαίωσε ότι ο Μίλαν Κούντερα ουδεμία σχέση έχει με την «υπόθεση». Ο Τσέχος ιστορικός ανέφερε ονομαστικά ποιος ήταν ο καταδότης και τους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτή την πράξη. Και προσέθεσε ότι έγινε γνώστης όλων αυτών από τον ίδιο τον δράστη (ήταν συμφοιτητές) της κατάδοσης.
Χωρίς σχόλιο: τα μέσα ενημέρωσης δεν έδειξαν ενδιαφέρον για την ανακοίνωση-μαρτυρία του Ζντένεκ Πέτσατ.
Μια εύλογη απορία τώρα. Ο Μίλαν Κούντερα μετά το 1968 βρισκόταν πλέον σε ανοικτή σύγκρουση με το κομμουνιστικό καθεστώς (τα βιβλία του ήταν απαγορευμένα) και το 1975, με την ευκαιρία μιας πρόσκλησης στο Παρίσι, δεν επέστρεψε πίσω στην Πράγα· εγκαταστάθηκε στη Γαλλία. Γιατί, λοιπόν, το καθεστώς δεν χρησιμοποίησε την περιβόητη «αναφορά» για να τον «κάψει»;
Υπάρχει η ζήλεια, ο φθόνος, η εμπάθεια. Υπάρχει η κακοήθης επιπολαιότητα. Και η χυδαιότητα του συρμού. Υπάρχει ο σταλινικός αντισταλινισμός. Υπάρχει, επίσης, ένα ζήτημα πολιτικών ηθών σε ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ολα αυτά υπάρχουν. Ασφαλώς. Δεν υπάρχει όμως «υπόθεση Κούντερα».
Υ.Γ.«Αχάριστος Φωνή», ο τίτλος του.
«Εθνικισμός και Ρατσισμός στην Ελλάδα του 21ου αιώνα», ο υπότιτλος. Πρόκειται για το βιβλίο του Διονύση Γουσέτη που μόλις κυκλοφόρησε (εκδ. Τυποθήτω). Είναι με μία λέξη βάλσαμο· και μας θυμίζει ότι υπάρχουν δύο Ελλάδες.
Πολύ συνοπτικά. Στις 13 Οκτωβρίου, το εβδομαδιαίο πολιτικό τσεχικό περιοδικό «Respekt» με εκτενές δημοσίευμα καταγγέλλει ότι ο Μίλαν Κούντερα, το 1950, τότε 21 ετών, είχε καταδώσει έναν συνομήλικο συμπατριώτη του στην κομμουνιστική τσεχοσλοβακική αστυνομία. Το περιοδικό δικάζει-καταδικάζει τον συγγραφέα βασιζόμενο σε μια «αναφορά» που βρέθηκε στα αρχεία της αλήστου μνήμης σταλινικής αστυνομίας.
Ο Μίλαν Κούντερα αμέσως δήλωσε κατηγορηματικά. «Είμαι εντελώς εμβρόντητος από αυτό το πράγμα», έτσι το χαρακτηρίζει, πράγμα, «το οποίο δεν περίμενα καθόλου, για το οποίο δεν γνώριζα τίποτε έως χθες, και το οποίο δεν συνέβη».
Τις προσεχείς ημέρες μάλιστα, εφόσον το περιοδικό δεν ανακαλέσει, ο συγγραφέας θα προχωρήσει σε αυτό που ο ίδιος απεχθάνεται (δεν έχει όμως άλλον τρόπο στοιχειώδους αυτοπροστασίας)· θα καταθέσει, δηλαδή, μήνυση εναντίον των υπευθύνων του περιοδικού.
Διάβασα το κείμενο του «Respekt» (www.english.respekt.cz). Εφριξα. Εικασίες επί εικασιών. Υποθέσεις. Και εμπάθεια. Ιδίως εμπάθεια. Τι ειρωνεία, ότι το περιοδικό λέγεται «Respekt».
Για να πάρετε μια ιδέα. Το κείμενο ξεκινά ως εξής:
«Ο Μίλαν Κούντερα πάντα κάλυπτε τα ίχνη του. Δεν έχει δώσει συνεντεύξεις τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια (...). Μια σκοτεινή και περίπλοκη υπόθεση αποκαλύφθηκε τώρα τυχαία από το παρελθόν του πασίγνωστου συγγραφέα. Δείχνει ότι ίσως υπάρχουν άλλοι λόγοι για την "απομόνωσή" του από αυτούς που νομίζαμε».
Εξαίρετα. Οποιος, λοιπόν, πασίγνωστος (γνωστός ή διάσημος) συγγραφέας αρνείται το παιχνίδι της κακώς ή και της καλώς νοούμενης δημοσιότητας, μάλλον κάτι έχει να κρύψει. Είναι ...ύποπτος ένας συγγραφέας που δεν δίνει συνεντεύξεις.
Ο Μίλαν Κούντερα είναι γνωστό ότι πράγματι απέχει από το παιχνίδι της δημοσιότητας. Μιλά μόνο με και μέσα από το έργο του.
Ζούμε στην εποχή του «θορύβου των μίντια» διεθνώς. Αδηφάγος θόρυβος που εκτοξεύεται ακατάπαυστα. Στο όνομα τάχα μου της ενημέρωσης. Μέσα σε ένα λεπτό μπορεί να καταρρακωθεί η ζωή ενός ανθρώπου· ή να πέσει η σκιά της αμφιβολίας γύρω από το όνομά του.
Ο Μίλαν Κούντερα, από τη μια στιγμή στην άλλη, γίνεται ένας άνθρωπος με «σκοτεινό παρελθόν». Οι κατήγοροί του θεωρούν το προ εξήντα ετών «χαρτί» της σταλινικής αστυνομίας -δεν έχουν απολύτως τίποτε άλλο- σαν να ήταν Ευαγγέλιο. Ούτε αναρωτιούνται. Ούτε έχουν επιφυλάξεις για την αυθεντικότητά του. Μια νέα καφκική δίκη στην Πράγα, το 2008.
Κι όμως είναι τόσο γνωστό. Η κατασκευή ψεύτικων εγγράφων με σκοπό να σπιλωθούν αθώοι ανθρώποι ήταν μία από τις ειδικότητες της πολιτικής Αστυνομίας σε όλη την πρώην σοβιετική αυτοκρατορία.
Πώς είναι δυνατόν τέτοιας ...εγκυρότητας «χαρτιά» να χρησιμοποιούνται σήμερα για να στηρίξουν κατηγορίες; Τόση περιφρόνηση στις αρχές του δικαίου; Και να σκεφτείτε ότι το περιοδικό «Respekt» είναι (θεωρείται) έγκυρο και ανεξάρτητο.
Φρικτό, αλλά όμως συμβαίνει: στο όνομα του αντιολοκληρωτισμού (αντισταλινισμού, αντιφασισμού) μπορούν θαυμάσια να επιζούν και να εφαρμόζονται οι ολοκληρωτικές πρακτικές.
Αμέσως μετά το δημοσίευμα του «Respekt» συνέβη κάτι πολύ ενδιαφέρον. Στην Πράγα, ο Ζντένεκ Πέτσατ, ιστορικός της Λογοτεχνίας, ογδόντα ετών, με συγκλονιστική ανακοίνωση-μαρτυρία βεβαίωσε ότι ο Μίλαν Κούντερα ουδεμία σχέση έχει με την «υπόθεση». Ο Τσέχος ιστορικός ανέφερε ονομαστικά ποιος ήταν ο καταδότης και τους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτή την πράξη. Και προσέθεσε ότι έγινε γνώστης όλων αυτών από τον ίδιο τον δράστη (ήταν συμφοιτητές) της κατάδοσης.
Χωρίς σχόλιο: τα μέσα ενημέρωσης δεν έδειξαν ενδιαφέρον για την ανακοίνωση-μαρτυρία του Ζντένεκ Πέτσατ.
Μια εύλογη απορία τώρα. Ο Μίλαν Κούντερα μετά το 1968 βρισκόταν πλέον σε ανοικτή σύγκρουση με το κομμουνιστικό καθεστώς (τα βιβλία του ήταν απαγορευμένα) και το 1975, με την ευκαιρία μιας πρόσκλησης στο Παρίσι, δεν επέστρεψε πίσω στην Πράγα· εγκαταστάθηκε στη Γαλλία. Γιατί, λοιπόν, το καθεστώς δεν χρησιμοποίησε την περιβόητη «αναφορά» για να τον «κάψει»;
Υπάρχει η ζήλεια, ο φθόνος, η εμπάθεια. Υπάρχει η κακοήθης επιπολαιότητα. Και η χυδαιότητα του συρμού. Υπάρχει ο σταλινικός αντισταλινισμός. Υπάρχει, επίσης, ένα ζήτημα πολιτικών ηθών σε ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ολα αυτά υπάρχουν. Ασφαλώς. Δεν υπάρχει όμως «υπόθεση Κούντερα».
Υ.Γ.«Αχάριστος Φωνή», ο τίτλος του.
«Εθνικισμός και Ρατσισμός στην Ελλάδα του 21ου αιώνα», ο υπότιτλος. Πρόκειται για το βιβλίο του Διονύση Γουσέτη που μόλις κυκλοφόρησε (εκδ. Τυποθήτω). Είναι με μία λέξη βάλσαμο· και μας θυμίζει ότι υπάρχουν δύο Ελλάδες.
No comments:
Post a Comment