Της ΒΙΚΗΣ ΤΣΙΩΡΟΥ
Η κωφότητα είναι το θέμα του τελευταίου βιβλίου («The Deaf Sentence») του Βρετανού συγγραφέα. Με πρόβλημα βαρηκοΐας και ο ίδιος όπως και ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματός του, μιλά για αυτή την αδυναμία του σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Νουβέλ Ομπσερβατέρ», όπως και για τη χώρα του, την πολιτική και την Εκκλησία.
- «Η τυφλότητα είναι τραγική, η κωφότητα κωμική», λέει στο βιβλίο ο ήρωας του Λοτζ. Τι λέει όμως ο ίδιος;
«Σε γενικές γραμμές, συμφωνώ. Οι βαρήκοοι έχουν επίγνωση ότι είναι αστείοι και προκαλούν γέλιο στους γύρω τους, παρόλο που οι ίδιοι δεν βρίσκουν τίποτε το κωμικό σε αυτό! Στη λογοτεχνική παράδοση, και κυρίως στη θεατρική, οι βαρήκοοι είναι κωμικά πρόσωπα, η κατάσταση των οποίων δημιουργεί παράλογες καταστάσεις. Υπάρχουν βεβαίως έργα που υιοθετούν την άποψη ενός προσώπου εντελώς κωφού και του εκφράζουν τη συμπόνια τους. Όμως ένας βαρήκοος μας κάνει να γελάμε, τόσο στη λογοτεχνία όσο και στη ζωή. Έχουμε συνείδηση του διαρκούς κινδύνου που διατρέχουμε, δηλαδή να γελοιοποιηθούμε λόγω κάποιου παρακούσματος. Αντίθετα, στη λογοτεχνική παράδοση ο τυφλός είναι σχεδόν πάντα μια τραγική φιγούρα: αναφέρομαι στο έργο του Σέξπιρ «Βασιλιάς Λιρ» και τον Γκλούτσεστερ, αλλά και τον Σαμψών, τον Τειρεσία και τον Οιδίποδα. Αναμφισβήτητα η τυφλότητα είναι μια σοβαρότερη αναπηρία από την κωφότητα. Αν είχα να επιλέξω ανάμεσα στις δύο, θα επέλεγα την κωφότητα».
- Γράφει επίσης στο βιβλίο του: «Η κωφότητα είναι μια πρόγευση του θανάτου»... Αυτό πράγματι αισθάνεται και ο ίδιος;
«Είναι μια ένδειξη γήρατος. Μετά τα εξήντα σχεδόν όλοι αντιμετωπίζουν προβλήματα ακοής. Αλλά εμένα εντοπίστηκαν σε σχετικά νεότερη ηλικία και με σοβαρό τρόπο. Αυτό το γεγονός σε κάνει να σκεφτείς το θέμα της θνητότητας της ύπαρξής σου: και όσο περισσότερο αντιλαμβάνεστε τις επιπτώσεις στην προσωπική, όσο και στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή, τόσο σε καταθλίβει. Βεβαίως, υπάρχουν και χειρότερα. Δεν μπορείς να πεθάνεις από κουφαμάρα, εκτός και αν σε χτυπήσει φορτηγό το οποίο δεν έχεις ακούσει να σε πλησιάζει...»
- Τα μυθιστορήματά του αντανακλούν την εξέλιξη της αγγλικής κοινωνίας. Τι άλλαξε στη χώρα του τα τελευταία χρόνια;
«Αν εξαιρέσουμε το τελευταίο μυθιστόρημά μου "Τον Συγγραφέα!" -(μεταφρασμένο στα ελληνικά από τις εκδόσεις Bell)- αφιερωμένο στον Χένρι Τζέιμς, η ανάγνωση των βιβλίων μου με χρονολογική σειρά πραγματικά ανασυγκροτεί την πολιτισμική και κοινωνική εξέλιξη της Αγγλίας και λιγότερο των ΗΠΑ, από τη δεκαετία του '60. Η κύρια εξέλιξη που αντανακλάται στο βιβλίο είναι αναμφίβολα η αυξανόμενη ευμάρεια της κοινωνίας στο σύνολό της. Παρατηρήσαμε σταδιακά να μειώνεται η φτώχεια ή τουλάχιστον η εξαθλίωση: κανείς πια ή σχεδόν κανείς δεν πεθαίνει από φτώχεια. Η γενιά του πατέρα μου που έζησε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο δεν γνώριζε το κράτος πρόνοιας: η κοινωνική κατάσταση ήταν επισφαλής και στο παραμικρό πρόβλημα κινδυνεύαμε να βρεθούμε μέσα στην αθλιότητα, να μην έχουμε κοινωνική υπόσταση. Η εργατική τάξη και οι μικροαστοί ζούσαν με το φάσμα της φτώχειας. Οταν διαβάζουμε τις Αναμνήσεις σπουδαίων συγγραφέων, όπως του Γκράχαμ Γκριν, παραδείγματος χάριν, διαπιστώνουμε πως περνούσαν τον καιρό τους δανειζόμενοι χρήματα για να τα βγάλουν πέρα. Η γενιά μου ήταν η πρώτη που δεν είχε να νοιαστεί για τέτοια πράγματα, παρόλο που στην παιδική μου ηλικία είχα ζήσει με στερήσεις και συσσίτια την εποχή του πολέμου αλλά και μετά. Το βιοτικό επίπεδο βελτιώθηκε πολύ γρήγορα για όλον τον κόσμο και, σύμφωνα με μια γενική τάση των δυτικών κοινωνιών, πιστέψαμε πως είχαμε βρει την ευτυχία μέσα στην ευμάρεια και τις υλικές ανέσεις.
Για τη γενιά μου αυτή η ευτυχία μέσω της κατανάλωσης έπαιρνε τη μορφή της ισχυρής και πλούσιας Αμερικής: τα καταστήματα και οι κινηματογραφικές της ταινίες πρόσφεραν την εικόνα μιας ιδανικής ζωής, μιας υλικής ευτυχίας. Να γιατί οι ΗΠΑ παίζουν έναν τόσο σημαντικό ρόλο στα μυθιστορήματά μου. Από τότε βέβαια, η εικόνα τους θάμπωσε: δεν μας φαίνονται πια τόσο ευμενείς και ευτυχείς. Σήμερα μας φαίνονται σαν μια χώρα σχιζοφρενής με μια δόση τρέλας. Ομως για τη γενιά μου, άσκησαν μια απελευθερωτική επιρροή».
- Υποστηρίζει ακόμη σήμερα το Εργατικό Κόμμα;
«Το υποστηρίζω αλλά αυτό μου προκαλεί κατάθλιψη. Πιστεύω πως ο Γκόρντον Μπράουν δεν στάθηκε τυχερός, γιατί ένα μεγάλο μέρος των προβλημάτων που κληρονόμησε οφείλεται στον Τόνι Μπλερ, ο οποίος αποτραβήχτηκε την κατάλληλη στιγμή και έτσι δεν πληρώνει αυτός τις συνέπειες της πολιτικής του. Όμως ο Γκόρντον Μπράουν δεν είναι χαρισματικός και η πολιτική έχει γίνει πια μια υπόθεση εικόνας και επικοινωνιακής παρουσίας. Και από αυτή την άποψη ο Ντέιβιντ Κάμερον, ο ηγέτης των Συντηρητικών, είναι ένας νέος Τόνι Μπλερ: είναι όλο γοητεία, νεανική ενέργεια, άνεση.
Ο Γκόρντον Μπράουν είναι πιο πιεσμένος, άλλωστε έχει ένα ψεύτικο μάτι, στο οποίο οφείλεται αυτό το φευγάτο και αμήχανο ύφος του. Τον αξιολογούν με βάση την εμφάνισή του και τους τρόπους του παρά την πολιτική του. Έχει συσσωρεύσει πολλές επικοινωνιακές αστοχίες. Δείχνει να του λείπει η σιγουριά, το θάρρος, η αποφασιστικότητα.
Χρειάστηκαν μόλις τρεις μήνες για να καταρρεύσει στις δημοσκοπήσεις ενώ βρισκόταν στην κορυφή. Στην αρχή της θητείας του σκεφτόταν να κηρύξει πρόωρες εκλογές, αλλά δίστασε και έκανε το λάθος να το δείξει. Μετά ήταν πολύ αργά. Αυτή η αναποφασιστικότητα υπήρξε μοιραία. Όμως το Εργατικό Κόμμα δεν θα λύσει τα προβλήματά του διώχνοντας τον Μπράουν. Υπάρχουν αρκετοί, εντός και εκτός κόμματος, που θα ήθελαν να τον δουν να υιοθετεί μια πραγματικά αριστερή πολιτική, μια σοσιαλιστική πολιτική. Ωστόσο δεν νομίζω πως θα μπορούσε να κερδίσει τις εκλογές έτσι.
Η ιστορία έχει αποδείξει πως η νοοτροπία των Βρετανών προτιμά μια κεντρώα πολιτική. Και η βρετανική πολιτική ζωή υπακούει σε έναν κυκλικό ρυθμό: η φθορά της εξουσίας είναι τέτοια, κυρίως κάτω από την πίεση των ΜΜΕ, ώστε οι πρωθυπουργοί δεν μένουν πάνω από πέντε ή έξι χρόνια στη θέση τους. Τελικά υιοθετούν μια συμπεριφορά σχεδόν αυτοκτονική. Αίφνης, οι Εργατικοί φαίνεται να έχουν συμφιλιωθεί με την ιδέα να χάσουν τις επόμενες εκλογές. Δείχνουν εξαντλημένοι, ανίκανοι να προσφέρουν ένα πιο συγκεκριμένο πρόγραμμα, αλλά έχουν περισσότερη ενέργεια. Η κατάσταση λοιπόν είναι πολύ συγκεχυμένη. Θαύμαζα τον Τόνι Μπλερ για πολλούς λόγους και θλίβομαι που τον είδα να μεταμορφώνεται σε έναν μεγαλομανή αλαζόνα που ισχυριζόταν πως θα άλλαζε τον κόσμο, θα δημιουργούσε μια νέα παγκόσμια τάξη χάρη στη δύναμη των ΗΠΑ και στη γνώση της Μεγάλης Βρετανίας».
- Η θρησκεία έχει έναν σημαντικό ρόλο στο έργο του Λοτζ καθώς και ο ίδιος έχει φοιτήσει σε καθολικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ποιος είναι όμως ο ρόλος της Εκκλησίας στην Αγγλία σήμερα;
«Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι πως η κρίση των καθολικών και αγγλικανικών Εκκλησιών οφείλεται σε μεγάλο μέρος στις προκλήσεις που έχουν να κάνουν με τη σεξουαλικότητα. Στην περίπτωση της καθολικής Εκκλησίας είχε να κάνει με την αντισύλληψη και τον έλεγχο των γεννήσεων, θέματα πάνω στα οποία ο Χριστός δεν είχε αποφανθεί. Αυτό το θέμα προκάλεσε έναν διαχωρισμό ανάμεσα στην αυστηρή καθολική ιεραρχία και στους πιο ανοιχτόμυαλους πιστούς. Η παπική εξουσία δεν συνήλθε ποτέ από αυτή την κρίση, παρ' όλο που διατήρησε κουτσά στραβά την ενότητα μιας καθολικής κοινότητας όλο και πιο διαφοροποιημένης και πραγματιστικής. Όσο για τους Αγγλικανούς, σπαράσσονται μεταξύ τους πάνω στο θέμα της χειροτονίας ιερέων γυναικών και στην αναγνώριση της ομοφυλοφιλίας. Και σε αυτή την περίπτωση, τα Ευαγγέλια δεν προσφέρουν σαφείς απαντήσεις: αν ο Χριστός επέλεξε μόνο άντρες για μαθητές, αυτό αντικατόπτριζε απλώς την πραγματικότητα της κοινωνίας εκείνης της εποχής. Βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον πως οι διχογνωμίες δεν αφορούν θεολογικά θέματα αλλά θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα και τη σεξουαλική ταυτότητα. Αυτό αποδεικνύει πως το σεξ καταλαμβάνει κεντρική θέση στην ανθρώπινη ζωή». *
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 15/10/2008
No comments:
Post a Comment