ΜΥΘΟΛΟΓΙΕΣ
Πώς γεννήθηκε ο Γιώργος Θαλάσσης, γιατί ο Μπλεκ έγινε σύμβολο της αντίστασης κατά της χούντας και πώς ο Τζόνι ο Ελληνας αποθεώθηκε στα αγγλικά γήπεδα. Το αφήγημα των ελληνικών κόμικς και των λαϊκών αναγνωσμάτων για παιδιά
ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ
Τον Φεβρουάριο του 1953 ο 35χρονος δημοσιογράφος Στυλιανός Ανεμοδουράς με την παρότρυνση του Απόστολου Μαγγανάρη (παλαιότερα συνεργάτες στη «Μάσκα») έγραφαν ιστορία δημιουργώντας έναν δικό τους χάρτινο ήρωα: τον θρυλικό πλέον «Μικρό Ηρωα» της Αντίστασης, τον Γιώργο Θαλάσση, ο οποίος μαζί με την Κατερίνα και τον πεινάλα Σπίθα έγιναν ήρωες πρώτου μεγέθους στις παιδικές - και όχι μόνο- συνειδήσεις, πονοκεφαλιάζοντας τον κατακτητή με τη δίψα τους για ελευθερία (ως και τον Γουίνστον Τσόρτσιλ κατάφεραν να σώσουν!). Χρόνια αργότερα ο Θαλάσσης έμελλε να εμπνεύσει τον Λουκιανό Κηλαηδόνη για τη δημιουργία του ομότιτλου τραγουδιού που έγινε επιτυχία από τον Διονύση Σαββόπουλο.
Τον Ιούνιο του 1968 η δικτατορία των συνταγματαρχών θεώρησε ότι ο «Μικρός Ηρωας» έβλαπτε τη διαπαιδαγώγηση των Ελλήνων και έτσι η έκδοσή του ανεστάλη έπειτα από 798 τεύχη. Εναν χρόνο αργότερα όμως κάνει την εμφάνισή του ο «Μπλεκ», ο ξανθός γίγαντας που πολεμούσε τους Αγγλους για την ανεξαρτησία της Αμερικής τον 18ο αιώνα. Λίγοι ίσως γνωρίζουν ότι η ιδέα για την κυκλοφορία τού - ιταλικής προέλευσης - «Μπλεκ» στην Ελλάδα συνελήφθη στο πλαίσιο των αντιστασιακών προβληματισμών κατά της χούντας όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο εκδότης του Σ. Ανεμοδουράς που τον έφερε στην Ελλάδα.
«Μικρός Ηρωας», «Μικρός Σερίφης», «Μπλεκ», «Ζαγκόρ», «Ομπραξ», «Κάπτεν Μαρκ», «Μίκυ Μάους», «Ντόναλντ Ντακ», Μπαγκς Μπάνι, Λούκι Λουκ, Τιραμόλα... Τα ανατυπωμένα έγχρωμα και ασπρόμαυρα εξώφυλλα όλων των παραπάνω ηρώων που αποτελούσαν μια χάρτινη θάλασσα εκτεινόμενη σε 190 σελίδες ανοίγουν νοσταλγικά την πόρτα των αναμνήσεων στους αναγνώστες που ξεφυλλίζουν τις σελίδες του βιβλίου του Γιώργου Κοσκινά. Είναι δύσκολο να μείνουν ασυγκίνητοι όσοι έχουν ξεφυλλίσει στο παρελθόν τα αυθεντικά κόμικς, ενώ την ίδια στιγμή οι νεότερες γενιές έχουν τη δυνατότητα να προσλάβουν συνοπτική εικόνα από την ιστορία της δημιουργίας ηρώων μέσω των οποίων ενηλικιώθηκαν ολόκληρες γενιές στη χώρα μας.
Πασίγνωστοι, λιγότερο γνωστοί και παντελώς ξεχασμένοι χάρτινοι ήρωες όπως ο «Λαστιχάνθρωπος», το «Ιπτάμενο Βέλος» και ο «Κουρσάρος της Τζιας» βρίσκουν τη θέση τους στο βιβλίο του Κερκυραίου Κοσκινά, ο οποίος - εκτός από φανατικός συλλέκτης - από πέρυσι αποτελεί ενεργό μέλος της ελληνικής online κόμικς κοινότητας «Greek Comics».
Δώδεκα είναι συνολικώς τα κεφάλαια όπου ο συγγραφέας αποπειράται να καταγράψει κάθε πτυχή του λαϊκού εικονογραφημένου εντύπου στην Ελλάδα από τα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι των ημερών μας. Βέβαια οι χειμαρρώδεις πληροφορίες για τα κόμικς είναι συχνά άτακτες και ο συνδυασμός τους με τις μελό αναμνήσεις του συγγραφέα γύρω από χαρακτηριστικά στοιχεία εποχών που ανήκουν οριστικά στο παρελθόν («οι αλάνες έγιναν χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων και τα θερινά σινεμά πολυκατοικίες, τα αστικά λεωφορεία δεν έχουν εισπράκτορα αλλά μηχάνημα επικύρωσης των εισιτηρίων» κ.ο.κ.) αποδυναμώνουν τον ρυθμό του βιβλίου με κίνδυνο να χαθεί ο στόχος.
Αν απομονώσουμε όμως τις ιστορικές πληροφορίες μένουμε ικανοποιημένοι στους «Καουμπόιδες». Ο Κοσκινάς στέκεται αρκετά στο αντίπαλον δέος του Γιώργου Θαλάσση, τον «Μικρό Σερίφη» των Πότη Στρατίκη (κείμενα) και Θέμου Ανδρεόπουλου (σκίτσα). Ο «Μικρός Σερίφης» ήταν επίσης ελληνόπουλο, το πραγματικό του όνομα Δημήτρης Αδαμόπουλος. Αφήνοντας πίσω τη γενέτειρά του τη Σπάρτη μεταναστεύει στην Αμερική. Αλλάζει το όνομά του σε Τζιμ Ανταμς και αφού εξολοθρεύει στρατιές παρανόμων, γλιτώνει από το δηλητήριο κροταλιών και τα βέλη των Ινδιάνων, επιζεί των κατολισθήσεων και των ορμητικών νερών ποταμών, γίνεται σερίφης και ατρόμητος αντίπαλος «κακών», εν μέσω άλλων και δύο Τούρκων, του Ελ Ατατούρκ και του γιου του Ομάρ.
Ξεχωριστή θέση μεταξύ των «Χάρτινων ηρώων» καταλαμβάνουν επίσης κόμικς της «ποδοσφαιρικής κουλτούρας». Εδώ τη μερίδα του λέοντος κατέχει το πρώτο, καθαρά εικονογραφημένο, εβδομαδιαίο περιοδικό «Γκολ», που κυκλοφόρησε το 1972 από τον Νίκο Δεληγιώργη και δημοσίευε σε συνέχειες ιστορίες διαφορετικού ύφους και χαρακτήρα. Ενδεικτικά παραδείγματα, ο τερματοφύλακας Σαμ Λόγκαν της Μπέντφορντ, ή αλλιώς «Ο κατάσκοπος», ο «Τζόνι ο Ελληνας» όπως ήταν το παρατσούκλι ενός έλληνα σέντερ φορ, θρύλου των αγγλικών κερκίδων, και οι «Περιπέτειες του Χοντρομπαλά» που έδιναν κωμικό τόνο στο έντυπο.
Σημείο αναφοράς στον ελληνικό Τύπο αποτελούν και τα «Κλασσικά Εικονογραφημένα», μια εκδοχή του αμερικανικού μοντέλου των Classic Comics, για να καταστούν μέρος της ελληνικής ποπ κουλτούρας το 1951 από τις εκδόσεις Πεχλιβανίδη. Την αρχή έκαναν οι «Αθλιοι» του Βίκτωρος Ουγκό με όπλο την επαναστατική για τα δεδομένα της εποχής τετραχρωμία και μεταφραστή τον Βασίλη Ρώτα. Θρίαμβος στα περίπτερα: 9.000 αντίτυπα εξαντλήθηκαν σε χρόνο ρεκόρ. Δέκα χρόνια αργότερα οι αδελφοί Πεχλιβανίδη επιχειρούν μία ακόμη εισαγωγή αμερικανικών ηρώων και γνωρίζουν στο ελληνικό κοινό τους πρώτους υπερήρωες που βγήκαν από την τυπογραφία των DC Comics.
Με τους Χάρτινους ήρωες ο Κοσκινάς μοιράζεται μαζί μας την ιστορία όλων αυτών και πολλών ακόμη ηρώων (ξεχωριστά κεφάλαια για το «Τρομερό Ποντίκι» - Μίκυ Μάους, τον Λούκι Λουκ αλλά και τα χρόνια της παρακμής μετά τη μεταπολίτευση) και με γλαφυρό τρόπο προσπαθεί να τη συνδυάσει με τη δική του και τη δική μας. Η θλίψη εκείνης της αποφράδας ημέρας του καλοκαιριού του 1977 που το πείσμα της μητέρας του τύλιξε στις φλόγες τα περιοδικά που είχε συγκεντρώσει με το λιγοστό του χαρτζιλίκι στα χρόνια του '60 ίσως ανασύρει μνήμες σε κάποιους αναγνώστες της ίδιας ηλικίας με παρόμοια βιώματα. Από εκείνον πάντως τον όλεθρο, όπως αναφέρει ο Κοσκινάς, είχαν διασωθεί μόλις 20 τεύχη, μόνο και μόνο επειδή κατά τύχη τα διάβαζε ακόμη. Ωστόσο υποσχέθηκε στον εαυτό του να αποκαταστήσει την τάξη, περνώντας έτσι ατελείωτες ώρες στα πατάρια των παλαιοβιβλιοπωλείων της Κέρκυρας. Και η χαρά του ήταν απερίγραπτη όταν το 1988 στο Μοναστηράκι μπόρεσε να βρει τα πρώτα 45 τεύχη του εικονογραφημένου «Μικρού Ηρωα» καθώς και πολλά τεύχη των «Ντρέικ», «Ακίμ», «Ρακάρ» και «Τιραμόλα». «Φαντάζομαι πως την ίδια διαδρομή ακολούθησαν πολλοί από εσάς» γράφει στην εισαγωγή «για να μην πω ότι αυτό εξακολουθούν να κάνουν μέχρι σήμερα».
Το ΒΗΜΑ, 19/10/2008
No comments:
Post a Comment